Tuğba Bayrakdarlar | Nevsehir Haci Bektas Veli University (original) (raw)
Uploads
Papers by Tuğba Bayrakdarlar
RumeliDe, 2024
Axel Olrik'in epik kuralları bağlamında Azerbaycan masalı Lala ve Nergiz / Bayrakdarlar, T.
X. Uluslararası Türkoloji Kongresi, 2023
Gazi Türkiyat, 2023
Dragon Motif in Azerbaijan Folk Tales Tuğba BAYRAKDARLAR * Öz Masallar mitik dönemin izlerini üze... more Dragon Motif in Azerbaijan Folk Tales Tuğba BAYRAKDARLAR * Öz Masallar mitik dönemin izlerini üzerinde taşıyan ve bu izler ile kültürel kodları geçmişten günümüze en saf hâliyle ulaştıran sözlü anlatı türlerindendir. Azerbaycan Türkleri zengin masal külliyatı ve edebî mirasıyla Türk boyları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada ejderha motifinin Azerbaycan masallarındaki tasviri, görüldüğü mekân, alt edilme şekilleri ve S. Thompson'un MIFL adlı eserine göre motif incelemesi yapılmıştır. Malzemenin tespitinde Azerbaycan folkloru için önemli kaynak niteliği taşıyan Azerbaycan Nağılları adlı 5 ciltlik eserden faydalanılmış ve bu masalların taranması neticesinde incelemeye uygun olduğu tespit edilen 27 masal metni içerik analizine göre değerlendirilmiştir. Sürüngen cinsinden bir varlık olan ejderhanın dönemlere ve kültürel etkileşimlere göre anlam karşılığı değişkenlik gösterse de Çin mitolojisindeki olumlu anlamlarından biri olan "güç"ü muhafaza ettiği ve Ön Asya kültürleriyle etkileşime girildikten sonra Türklerde görülen olumsuz karşılıklarına uygun şekilde kaos yaratıcı, yıkıp yok edici unsur olarak tasvir edildiği ve bu yönüyle masallarda kahramanın erginlenme aşamasının en zorlu eşiği olarak kullanıldığı görülmüştür.
KORKUT ATA TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 2023
Şifahi halk edebiyatı ürünleri içerisinde taşıdığı zengin motifler ve kültürel kodlar aracılığıyl... more Şifahi halk edebiyatı ürünleri içerisinde taşıdığı zengin motifler ve kültürel kodlar aracılığıyla ait olduğu toplumun inanç sistemine, hayat felsefesine ve dünya görüşüne ayna tutan masallar, geçmişten günümüze yapısal açıdan farklılaşma ve değişkenlik gösterse de içerik açısından sembollerle örülü dokusunu büyük oranda koruyan bir anlatı türüdür. Bu yönüyle masalların araştırmacılar tarafından dil, folklor, felsefe, sosyoloji ve psikoloji gibi çeşitli alanlarda müstakil olarak detaylıca analiz edilmesi büyük önem taşımaktadır. Türk Dünyası masal araştırmalarına katkı sağlamak amacıyla hazırlanan bu çalışmada Nikolay Gavriloviç Yakutskay’ın Ostuoruyalar, Nomoxtor, Kepseenner, Sehen eserinden seçilen Ucurğay Baatır adlı Saha (Yakut) masalı üzerinden yapısal ve anlamsal bir inceleme yapılmıştır. İki ana bölümden oluşan bu incelemenin birinci bölümünde masalın motif ve formel yapı unsurları değerlendirilmiştir. İkinci bölümde ise masalda tespit edilen ve olay örgüsünün şekillenmesinde rol oynayan kayın ağacı, kartal, yılan, yaşlı bilge Seerkeen Sehen ve demirin mitolojik anlamından hareketle çözümlemesi yapılarak bu mitik unsurların Saha Türklerinin toplumsal belleğindeki yansımaları üzerinde durulmuştur. Motif yönünden zengin, kalıp sözler bakımdan zayıf kalan masalın mitolojik unsurlarının ise metnin kurgusunda önemli rol oynadığı, Türk mitolojisindeki anlam karşılıklarının korunup yaşatıldığı görülmüştür.
KORKUT ATA TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 2023
Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2023
Masallar, sözlü kültür ürünleri içerisinde taşıdığı zengin malzeme itibarıyla şekil ve içerik öze... more Masallar, sözlü kültür ürünleri içerisinde taşıdığı zengin malzeme itibarıyla şekil ve içerik özellikleri bakımından üzerinde çeşitli çalışmalar yapılan türlerden biridir. Kendine has geleneksel bir üslubu ve formu olan bu metinler, anlatıcı tarafından bilinçli ve ustalıkla icra edildiğinde dinleyiciyi tesiri altına alıp derinden etkileyen niteliktedir. Bu yönüyle anlatı sırasında türü başarılı bir şekilde nakletmeyi amaçlayan masalcının yararlandığı bazı yardımcı söz kalıpları bulunmaktadır. Halk edebiyatında kalıp ifade, tekerleme veya formel adıyla bilinen bu yardımcı söz ve söz öbekleri, masalların temel yapısal özelliklerindendir ve metnin çeşitli yerlerinde türlü amaçlarla kullanılmaktadır. Bu çalışmada zengin bir masal külliyatına sahip olan Türkmen Türklerinin halk masallarından seçilen örnekleri üzerinden formeller incelenip sınıflandırılmıştır. Türkmen masallarının formelleri üzerine detaylı bir tasnif çalışmasının bulunmayışı, bu araştırmanın hareket noktasını oluşturmuştur. Bu amaçla hazırlanıp tarama-fişleme ve sınıflandırma metodu esasına göre yapılan çalışmanın giriş bölümünde formel kavramının tanımı ve tasnifine yönelik kısa bir bilgilendirmenin ardından tespit edilen örnekler; başlangıç formelleri, bağlayış formelleri, benzer durumda kullanılan formeller ve bitiş formelleri olmak üzere dört ana bölümde, çeşitli alt başlıklar hâlinde sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. İnceleme neticesinde formellerin Türkmen masallarında büyük oranda korunduğu, bazı ifadelerin kullanımının yaygın olduğu, tekerlemeli ifadelerin ise oldukça az sayıda kullanıldığı görülmüştür.
Söylem Filoloji Dergisi, 2022
Toplumların kültürel kodlarına, değer yargılarına ve inanç sistemlerine ayna tutan masallar, kend... more Toplumların kültürel kodlarına, değer yargılarına ve inanç sistemlerine ayna tutan masallar, kendisini meydana getiren motif adlı en küçük ögeler aracılığıyla çeşitli sembollerin aktarımında kullanılan en etkili araçlardan biridir. İnsanların zihinlerinde idealize edilen dünya düzeninin tesis edilmesi ve düzensizliğin sona erdirilmesi, masallarda kahramana yardımcı motifler aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu amaçla masallarda kaos durumunu sona erdirmekle görevli kahramana yolculuğunda yardımcı olup iyiliğin, bilgeliğin ve vefakârlığın sembolü olarak sıklıkla kullanılan kuşlar, konumlandığı mekân ile sahip olduğu özellikleri itibarıyla mitolojik izler taşıyan olağanüstü varlıklardır ve metin içerisinde her biri geleneği bilen anlatıcı tarafından bilinçli olarak işlenir. Bu çalışmada Türkmen ve Azerbaycan masallarından seçilen toplam on iki metin üzerinden kahramanın yolculuk epizotunda karşısına çıkarak olay örgüsünün şekillenmesinde önemli rol oynayan Simurg / Zümrüd motifinin şekilsel ve işlevsel çözümlemesi yapılmıştır. Olağanüstü kuşun yaşadığı mekân, fiziksel özellikleri, işlevleri ve karşısındaki en büyük engel olarak işlenen ejderha, yılan, dev gibi kaotik varlıklar üzerinde durularak motifin her iki sahadaki kullanım durumu değerlendirilmiştir.
Bilimsel Eksen, Yıl 11, (29). 38-54, 2020
Türkoloji Üzerine Araştırmalar, 2017
Kültür bir milleti diğerlerinden farklı ve özel kılan değerler bütünüdür. Aynı köklere bağlı olan... more Kültür bir milleti diğerlerinden farklı ve özel kılan değerler bütünüdür. Aynı köklere bağlı olan toplumlarda çeşitli faktörlere rağmen değişmeyen ve kopmayan görünmez bağlar bulunmaktadır. Geniş bir coğrafyada yüzyıllardır varlık gösteren Türk boyları, bu bağları genel anlamda korumayı başarmış, benzer yönleriyle aslında tek bir bütünün parçası olduğunu ispatlamıştır. Kültürel benzerlikleri ve farklılıkları ortaya koyan çalışmalar, her dönemde dikkat çekmekte ve önem arz etmektedir. Tatar folkloru üzerine önemli çalışmaları ile tanınan Çulpan Zaripova Çetin tarafından kaleme alınan ve 369 sayfadan meydana gelen Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Tatar, Başkurt ve Kazak Türklerinin Kültürel Değerleri adlı eser, söz konusu üç Türk boyunun kültürünü mukayeseli olarak görebilme imkânı sunmaktadır. Eser, Alimcan İbrahimov'un hayatı ve edebî yaratıcılığına yer verildiği ön söz mahiyetinde kısa bir bilgilendirmenin ardından Giriş bölümü ile birlikte Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Tatar Türklerinin Kültürel Değerleri; Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Başkurt Türklerinin Kültürel Değerleri ve Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Kazak Türklerinin Kültürel Değerleri başlıkları altında incelenen üç ana bölümden meydana gelmektedir. Eserin Giriş (s. 1-9) bölümünde Zaripova Çetin, "Bir milleti veya halkı tanımanın en iyi yolu, o halkın kültürünü öğrenmekle başlar. Halk kültürü, insan topluluklarına şahsiyet ve kimlik kazandıran en önemli faktörlerden birisidir." şeklinde halk kültürünün öneminden söz etmiş ve bu anlamda Tatar Türklerinin gelecek nesillere zengin bir miras bıraktığını vurgulamıştır. 20. yüzyılda Ayaz İshaki, Sagıyt Remiev, Abdullah Tukay, Fatih Emirhan, Derdmend, Mecit Gafuri, Mirhaydar Feyzi, Alimcan İbrahimov gibi yazar ve şairlerin, yaratıcılıklarını icra ettikleri ilk andan itibaren ait oldukları milletin kaderini ve yaşadıklarını dile getirmeye, millî bilinci uyandırmaya çalıştıkları ifade edilmiştir. Söz konusu değerli şahsiyetler içerisinde Alimcan İbrahimov'un hikâye ve romanlarında konu ayırt etmeksizin ön planda Tatar Türklerinin yaşam tarzına, örf, adet ve geleneklerine, dünya görüşlerine yer verdiği belirtilmiştir. İbrahimov'un
Books by Tuğba Bayrakdarlar
Türkmen Masalları -Realist ve Sihirli Masallar. İstanbul: Ötüken Neşriyat., 2022
RumeliDe, 2024
Axel Olrik'in epik kuralları bağlamında Azerbaycan masalı Lala ve Nergiz / Bayrakdarlar, T.
X. Uluslararası Türkoloji Kongresi, 2023
Gazi Türkiyat, 2023
Dragon Motif in Azerbaijan Folk Tales Tuğba BAYRAKDARLAR * Öz Masallar mitik dönemin izlerini üze... more Dragon Motif in Azerbaijan Folk Tales Tuğba BAYRAKDARLAR * Öz Masallar mitik dönemin izlerini üzerinde taşıyan ve bu izler ile kültürel kodları geçmişten günümüze en saf hâliyle ulaştıran sözlü anlatı türlerindendir. Azerbaycan Türkleri zengin masal külliyatı ve edebî mirasıyla Türk boyları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada ejderha motifinin Azerbaycan masallarındaki tasviri, görüldüğü mekân, alt edilme şekilleri ve S. Thompson'un MIFL adlı eserine göre motif incelemesi yapılmıştır. Malzemenin tespitinde Azerbaycan folkloru için önemli kaynak niteliği taşıyan Azerbaycan Nağılları adlı 5 ciltlik eserden faydalanılmış ve bu masalların taranması neticesinde incelemeye uygun olduğu tespit edilen 27 masal metni içerik analizine göre değerlendirilmiştir. Sürüngen cinsinden bir varlık olan ejderhanın dönemlere ve kültürel etkileşimlere göre anlam karşılığı değişkenlik gösterse de Çin mitolojisindeki olumlu anlamlarından biri olan "güç"ü muhafaza ettiği ve Ön Asya kültürleriyle etkileşime girildikten sonra Türklerde görülen olumsuz karşılıklarına uygun şekilde kaos yaratıcı, yıkıp yok edici unsur olarak tasvir edildiği ve bu yönüyle masallarda kahramanın erginlenme aşamasının en zorlu eşiği olarak kullanıldığı görülmüştür.
KORKUT ATA TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 2023
Şifahi halk edebiyatı ürünleri içerisinde taşıdığı zengin motifler ve kültürel kodlar aracılığıyl... more Şifahi halk edebiyatı ürünleri içerisinde taşıdığı zengin motifler ve kültürel kodlar aracılığıyla ait olduğu toplumun inanç sistemine, hayat felsefesine ve dünya görüşüne ayna tutan masallar, geçmişten günümüze yapısal açıdan farklılaşma ve değişkenlik gösterse de içerik açısından sembollerle örülü dokusunu büyük oranda koruyan bir anlatı türüdür. Bu yönüyle masalların araştırmacılar tarafından dil, folklor, felsefe, sosyoloji ve psikoloji gibi çeşitli alanlarda müstakil olarak detaylıca analiz edilmesi büyük önem taşımaktadır. Türk Dünyası masal araştırmalarına katkı sağlamak amacıyla hazırlanan bu çalışmada Nikolay Gavriloviç Yakutskay’ın Ostuoruyalar, Nomoxtor, Kepseenner, Sehen eserinden seçilen Ucurğay Baatır adlı Saha (Yakut) masalı üzerinden yapısal ve anlamsal bir inceleme yapılmıştır. İki ana bölümden oluşan bu incelemenin birinci bölümünde masalın motif ve formel yapı unsurları değerlendirilmiştir. İkinci bölümde ise masalda tespit edilen ve olay örgüsünün şekillenmesinde rol oynayan kayın ağacı, kartal, yılan, yaşlı bilge Seerkeen Sehen ve demirin mitolojik anlamından hareketle çözümlemesi yapılarak bu mitik unsurların Saha Türklerinin toplumsal belleğindeki yansımaları üzerinde durulmuştur. Motif yönünden zengin, kalıp sözler bakımdan zayıf kalan masalın mitolojik unsurlarının ise metnin kurgusunda önemli rol oynadığı, Türk mitolojisindeki anlam karşılıklarının korunup yaşatıldığı görülmüştür.
KORKUT ATA TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 2023
Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2023
Masallar, sözlü kültür ürünleri içerisinde taşıdığı zengin malzeme itibarıyla şekil ve içerik öze... more Masallar, sözlü kültür ürünleri içerisinde taşıdığı zengin malzeme itibarıyla şekil ve içerik özellikleri bakımından üzerinde çeşitli çalışmalar yapılan türlerden biridir. Kendine has geleneksel bir üslubu ve formu olan bu metinler, anlatıcı tarafından bilinçli ve ustalıkla icra edildiğinde dinleyiciyi tesiri altına alıp derinden etkileyen niteliktedir. Bu yönüyle anlatı sırasında türü başarılı bir şekilde nakletmeyi amaçlayan masalcının yararlandığı bazı yardımcı söz kalıpları bulunmaktadır. Halk edebiyatında kalıp ifade, tekerleme veya formel adıyla bilinen bu yardımcı söz ve söz öbekleri, masalların temel yapısal özelliklerindendir ve metnin çeşitli yerlerinde türlü amaçlarla kullanılmaktadır. Bu çalışmada zengin bir masal külliyatına sahip olan Türkmen Türklerinin halk masallarından seçilen örnekleri üzerinden formeller incelenip sınıflandırılmıştır. Türkmen masallarının formelleri üzerine detaylı bir tasnif çalışmasının bulunmayışı, bu araştırmanın hareket noktasını oluşturmuştur. Bu amaçla hazırlanıp tarama-fişleme ve sınıflandırma metodu esasına göre yapılan çalışmanın giriş bölümünde formel kavramının tanımı ve tasnifine yönelik kısa bir bilgilendirmenin ardından tespit edilen örnekler; başlangıç formelleri, bağlayış formelleri, benzer durumda kullanılan formeller ve bitiş formelleri olmak üzere dört ana bölümde, çeşitli alt başlıklar hâlinde sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. İnceleme neticesinde formellerin Türkmen masallarında büyük oranda korunduğu, bazı ifadelerin kullanımının yaygın olduğu, tekerlemeli ifadelerin ise oldukça az sayıda kullanıldığı görülmüştür.
Söylem Filoloji Dergisi, 2022
Toplumların kültürel kodlarına, değer yargılarına ve inanç sistemlerine ayna tutan masallar, kend... more Toplumların kültürel kodlarına, değer yargılarına ve inanç sistemlerine ayna tutan masallar, kendisini meydana getiren motif adlı en küçük ögeler aracılığıyla çeşitli sembollerin aktarımında kullanılan en etkili araçlardan biridir. İnsanların zihinlerinde idealize edilen dünya düzeninin tesis edilmesi ve düzensizliğin sona erdirilmesi, masallarda kahramana yardımcı motifler aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu amaçla masallarda kaos durumunu sona erdirmekle görevli kahramana yolculuğunda yardımcı olup iyiliğin, bilgeliğin ve vefakârlığın sembolü olarak sıklıkla kullanılan kuşlar, konumlandığı mekân ile sahip olduğu özellikleri itibarıyla mitolojik izler taşıyan olağanüstü varlıklardır ve metin içerisinde her biri geleneği bilen anlatıcı tarafından bilinçli olarak işlenir. Bu çalışmada Türkmen ve Azerbaycan masallarından seçilen toplam on iki metin üzerinden kahramanın yolculuk epizotunda karşısına çıkarak olay örgüsünün şekillenmesinde önemli rol oynayan Simurg / Zümrüd motifinin şekilsel ve işlevsel çözümlemesi yapılmıştır. Olağanüstü kuşun yaşadığı mekân, fiziksel özellikleri, işlevleri ve karşısındaki en büyük engel olarak işlenen ejderha, yılan, dev gibi kaotik varlıklar üzerinde durularak motifin her iki sahadaki kullanım durumu değerlendirilmiştir.
Bilimsel Eksen, Yıl 11, (29). 38-54, 2020
Türkoloji Üzerine Araştırmalar, 2017
Kültür bir milleti diğerlerinden farklı ve özel kılan değerler bütünüdür. Aynı köklere bağlı olan... more Kültür bir milleti diğerlerinden farklı ve özel kılan değerler bütünüdür. Aynı köklere bağlı olan toplumlarda çeşitli faktörlere rağmen değişmeyen ve kopmayan görünmez bağlar bulunmaktadır. Geniş bir coğrafyada yüzyıllardır varlık gösteren Türk boyları, bu bağları genel anlamda korumayı başarmış, benzer yönleriyle aslında tek bir bütünün parçası olduğunu ispatlamıştır. Kültürel benzerlikleri ve farklılıkları ortaya koyan çalışmalar, her dönemde dikkat çekmekte ve önem arz etmektedir. Tatar folkloru üzerine önemli çalışmaları ile tanınan Çulpan Zaripova Çetin tarafından kaleme alınan ve 369 sayfadan meydana gelen Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Tatar, Başkurt ve Kazak Türklerinin Kültürel Değerleri adlı eser, söz konusu üç Türk boyunun kültürünü mukayeseli olarak görebilme imkânı sunmaktadır. Eser, Alimcan İbrahimov'un hayatı ve edebî yaratıcılığına yer verildiği ön söz mahiyetinde kısa bir bilgilendirmenin ardından Giriş bölümü ile birlikte Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Tatar Türklerinin Kültürel Değerleri; Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Başkurt Türklerinin Kültürel Değerleri ve Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Kazak Türklerinin Kültürel Değerleri başlıkları altında incelenen üç ana bölümden meydana gelmektedir. Eserin Giriş (s. 1-9) bölümünde Zaripova Çetin, "Bir milleti veya halkı tanımanın en iyi yolu, o halkın kültürünü öğrenmekle başlar. Halk kültürü, insan topluluklarına şahsiyet ve kimlik kazandıran en önemli faktörlerden birisidir." şeklinde halk kültürünün öneminden söz etmiş ve bu anlamda Tatar Türklerinin gelecek nesillere zengin bir miras bıraktığını vurgulamıştır. 20. yüzyılda Ayaz İshaki, Sagıyt Remiev, Abdullah Tukay, Fatih Emirhan, Derdmend, Mecit Gafuri, Mirhaydar Feyzi, Alimcan İbrahimov gibi yazar ve şairlerin, yaratıcılıklarını icra ettikleri ilk andan itibaren ait oldukları milletin kaderini ve yaşadıklarını dile getirmeye, millî bilinci uyandırmaya çalıştıkları ifade edilmiştir. Söz konusu değerli şahsiyetler içerisinde Alimcan İbrahimov'un hikâye ve romanlarında konu ayırt etmeksizin ön planda Tatar Türklerinin yaşam tarzına, örf, adet ve geleneklerine, dünya görüşlerine yer verdiği belirtilmiştir. İbrahimov'un
Türkmen Masalları -Realist ve Sihirli Masallar. İstanbul: Ötüken Neşriyat., 2022