Víctor Fresco Barbeito | Universidade de Vigo (original) (raw)

Uploads

Papers by Víctor Fresco Barbeito

Se queremos expresar algo que esta afastado, nas linguas europeas botamos man facilmente de demos... more Se queremos expresar algo que esta afastado, nas linguas europeas botamos man facilmente de demostrativos, preposicions ou casos que nos permiten situar algo por detras, alen ou lonxe. Que pasa cando a distancia e moi grande? Pois que compre recorrer o lexico diferenciado ou a fraseoloxia. Os procesos de formacion deste lexico especifico e da fraseoloxia en galego tenen varios caminos que se poden agrupar en: (1) uso de expresions malsoantes, (2) utilizacion de conceptos relixiosos (moitas veces en conxunto co anterior), (3) referencia a localizacions estranxeiras (normalmente colonais) e (4) remision local a lugares da toponimia galega que son ubicables (e algun caso inventado como creacion expresiva). A parte das asociacions semanticas que se adoitan asociar a lugares moi distanciados (imprecision, incomunicacion, ignorancia ou atraso dos habitantes, distancias xeofisicas ou astronomicas, lugares tranquilos ou o abrigo, solitarios ou deshabitados, ou en posicions perifericas, prof...

Do cu-de-Judas a Castrocú. Léxico e fraseoloxía contrastiva das grandes distancias, 2018

Correlación entre o derradeiro grafema (ou fonema) e a situación da tónica en palabras galegas, b... more Correlación entre o derradeiro grafema (ou fonema) e a situación da tónica en palabras galegas, baseada en datos lexicográficos (VOLGA) e de corpus (teatral en BIVIR), onde tamén se consideran a categoría gramatical e o número de sílabas.

- - - -

Correlation between the last grapheme (or phoneme) and the placement of the stress in Galician words, based on lexicographic (VOLGA) and corpus (theatrical in BIVIR) data, where also the part-of-speech and number of syllables are accounted for.

Os contidos sobre arte islamica nos libros de historia, toponimos arabes nos telexornais ou o mai... more Os contidos sobre arte islamica nos libros de historia, toponimos arabes nos telexornais ou o maior conecemento dos costumes dos inmigrantes norteafricanos instalados na nosa terra popularizaron determinados conceptos propios da cultura arabe. Algunhas destas realidades son analogas as nosas, pero outras presentan caracteristicas propias que requiren da creacion dun neoloxismo baseado na forma orixinal do arabe. O metodo de adaptacion grafica das formas neoloxicas procedentes desta lingua non esta plenamente consolidado, o que se complica cando se introducen a traves de linguas intermedias como o ingles ou o frances, que non sempre seguen a grafia do galego. Esta comunicacion ten por obxecto contribuir a difusion da metodoloxia sistematizada para a transliteracion e adaptacion proposta por Termigal entre os usuarios da lingua, achegando novos termos orixinados no arabe moderno que poidan ser necesarios. Estes exemplos mostran as denominacions galegas das dinastias andalusis e magreb...

No galego detectamos un paulatino incremento de referentes da cultura nipona que se estan introdu... more No galego detectamos un paulatino incremento de referentes da cultura nipona que se estan introducindo na nosa sociedade. Estas denominacions chegannos dadas a traves de linguas intermediarias, principalmente do ingles, o que impide a formacion dunha ortografia xenuinamente galega sen a cal se perde a correspondencia intuitiva co orixinal para un falante galego. Nesta contribucion, presentamos un metodo de adaptacion e transliteracion do xapones desde unha perspectiva galega, incluindo apuntes sobre ortografia, xenero, plural e tonicidade. Esta proposta ilustrarase con exemplos de termos xa asentados nos principais dicionarios galegos e con neoloxismos xa consolidados noutras linguas.

Fresco Barbeito, Víctor (2022) "Apelidos representativos dos concellos de Galicia"; in Acuña Trabazo & Costas González & Rodríguez Veiga (2022) _Caer abrindo círculos pechados. Homenaxe á profesora Amparo Solla_. Vigo: SP da UVigo., 2022

PHRASIS | Rivista di studi fraseologici e paremiologici, Dec 14, 2020

presupone que, si podemos rastrear entre las expresiones de un idioma y agruparlas según su semán... more presupone que, si podemos rastrear entre las expresiones de un idioma y agruparlas según su semántica, podemos identificar los esquemas metafóricos usados. Tres corpus generales en gallego, portugués y español de expresiones no proverbiales, no paralelos pero sí con definiciones, permiten realizar búsquedas para hallar aquellas relacionadas particularmente con la vergüenza en una acepción particular. Gracias a esto, detectamos un grupo de esquemas simples, que además se repiten combinándose entre sí, comprobando que coinciden en buena medida en las tres lenguas, con dominios fuente como carga, rojo, temperatura, descenso, comportamiento animal y esconder(se) o huir, junto con otros esquemas que usan de partes del cuerpo: cara, cabeza, orejas, ojos y boca. Dejamos para futuras contribuciones trabajar con más lenguas y con el concepto contrario (desvergüenza), analizando esquemas en buena medida opuestos, lo que permitirá describir una archimetáfora que abarque todos estos esquemas.

Phrasis, 2020

http://www.phrasis.it/rivista/index.php/rp/article/view/62 rivista Phrasis, Studi fraseologici e ... more http://www.phrasis.it/rivista/index.php/rp/article/view/62
rivista Phrasis, Studi fraseologici e paremiologici, nº 4, 2020

La Lingüística Cognitiva presupone que, si podemos rastrear entre las expresiones de un idioma y agruparlas según su semántica, podemos identificar los esquemas metafóricos usados. Tres corpus generales en gallego, portugués y español de expresiones no proverbiales, no paralelos pero sí con definiciones, permiten realizar búsquedas para hallar aquellas relacionadas particularmente con la vergüenza en una acepción particular. Gracias a esto, detectamos un grupo de esquemas simples, que además se repiten combinándose entre sí, comprobando que coinciden en buena medida en las tres lenguas, con dominios fuente como CARGA, ROJO, TEMPERATURA, DESCENSO, COMPORTAMIENTO ANIMAL y ESCONDER(SE) o HUIR, junto con otros esquemas que usan de partes del cuerpo: CARA, CABEZA, OREJAS, OJOS y BOCA. Dejamos para futuras contribuciones trabajar con más lenguas y con el concepto contrario (desvergüenza), analizando esquemas en buena medida opuestos, lo que permitirá describir una archimetáfora que abarque todos estos esquemas.

After discussing the problems of methodology, a raw approximation of the presence of different or... more After discussing the problems of methodology, a raw approximation of the presence of different origins of the Galician words is given, also grouping the original languages in the main linguistic families present or by continent.

Do cu-de-Judas a Castrocú. Léxico e fraseoloxía contrastiva das grandes distancias, 2018

- - - -

PHRASIS | Rivista di studi fraseologici e paremiologici, Dec 14, 2020

Phrasis, 2020

Dentro dos xeitos de pór a lingua por escrito ou por letra, os principais son catro: impresa, esc... more Dentro dos xeitos de pór a lingua por escrito ou por letra, os principais son catro: impresa, escrita a máquina, a tiflografía (de τυφλός, "cego", para a lectura táctil) e a letra de man. Os tres primeiros son mediante métodos mecánicos (mecanoscritos, como no libro da próxima homenaxeada no Día das letras galegas María Victoria Moreno), mentres que a terceira depende do corpo humano. Con todo, a pesar de que a metáfora utiliza a extremidade superior por antonomasia, non é con esta o único modo de escribir: a xente que perdeu os dedos ou brazos aprende a escribir tamén coas dedas ou coa boca. Aínda así, dicir que está da súa/propia man aínda significaría que foi o responsable de escribilo (do mesmo xeito que estar/deixar na súa man indicaría quen é o encargado de acometelo ou coidalo). O 23 de xaneiro é o Día internacional da escritura a man. Longo nome. Aínda seguimos analizando a lonxitude do que dicimos. Asumimos que unha expresión é longa precisamente por dous motivos: porque resulta longo dicilo e porque resulta custoso escribilo. É innegable que no mundo occidental moderno a expresión escrita formal tenden a ser producida informaticamente de xeito maioritario, e aí non importa a extensión, pero tamén é incuestionable que o prototipo lingüístico de produción textual segue sendo o que está manuscrito. Para demostralo só hai que considerar expresións como deixar/quedar algo no tinteiro ou que a palabra manuscrito tamén se lles aplique aos que están á máquina. En varias culturas, a escritura ou escrita (que se pode dicir dos dous xeitos) manual transformouse moito máis que na nosa nunha arte extraordinaria. As comunidades que utilizan os caracteres chineses e árabes (e persas) desenvolveron unha capacidade estética sen paralelismo no alfabeto latino. Os primeiros polo complicado na morfoloxía e na aprendizaxe do kanji, os segundos pola complicación e ornamentación ás que se someteu o alifato, que neste caso é artificial (é dicir "[que] fai ou produce arte"). De feito, estes casos son case coma pintar. As formas habituais de escritura que coñecemos actualmente para o noso alfabeto latino son principalmente tres: a caligráfica (que busca unha expresión máis estética e decorativa; do grego κάλλος, "bonito", como a letra capitular); a tipográfica (que imita os caracteres impresos para unha maior lexibilidade; de tipo-, "imprenta") ou de imprenta ou de molde (polo lugar onde se colocaba); e a de médico (que é a que non se dá entendido). Moi antigamente había moitos tipos de letras (uncial, gótica, carolinxia, chanceleresca, inglesa, cortesá ou procesual) e coa chegada da imprenta aínda apareceron máis (redonda, bastarda, itálica, grosa, versaleta). Tanto en oriente como occidente, os instrumentos para escribir tamén foron evolucionando co tempo: dende punzóns (de punctionem, "forma de punto", que foron o que se puideron usar nas primeiras escritas entre Dispilio e

No tempo da vendima, as terras de Galicia énchense de colleiteiros. Aínda que colleitar uva non s... more No tempo da vendima, as terras de Galicia énchense de colleiteiros. Aínda que colleitar uva non se usa só para a produción de viño (para uvas de mesa, como as de fin de ano ou para pasas, ou como líquido para mosto e vinagre ou para outras bebidas alcólicas como brandy, mistela ou vermú), no noso caso é unha produción especialmente vinífera. O Dicionario dá conta desa forte orientación: fronte a xenéricos como uveira, vide, videira, viña, bacelo, cádavo, acio, hai no Dicionario específicos como bagazo, pampo, vendimiño. Así como noutros campos da agricultura a selección xenética permitiu conformar evolucións específicas de froitas e verduras, tamén na uveira se foron escollendo as variedades que máis interesasen, tanto brancas coma tintas (non negras), comezando dende o bacelo e rematando no bagazo. Á ciencia actual que estudia as castes chámase ampelografía, e un dos campos máis frutíferos é a súa filiación.

É difícil atopar palabras que se escriban dunha maneira determinada, e máis difícil aínda nas que... more É difícil atopar palabras que se escriban dunha maneira determinada, e máis difícil aínda nas que use unha soa vogal, ou nas que se usen todas. Agora imos comprobar que nunha palabra se usen as letras consecutivas do alfabeto. Neste caso, o máis probable é que se localicen antes ou despois das vogais: xuntando D + E obtemos a preposición DE; combinando N + O conseguimos a contracción NO; se unimos T e mais U conseguimos o pronome TU, alternativa meridional e oriental de TI. Dado que con dúas letras consecutivas do alfabeto vai ser difícil atopar máis palabras, imos buscar palabras que usen un rango máis longo de letras seguidas do abecedario. Por exemplo, se usásemos as letras I, L e M (que chamaremos un rango ou intervalo, neste caso de tres letras), poderíamos conseguir unha palabra como MIL con tres letras de longo. Loxicamente co rango de 23 letras A-Z poderemos construír calquera palabra, pero isto xa non presenta ningunha complicación. Por iso imos restrinxirnos un pouco aos intervalos menos amplos, entre tres e sete: ternarios, cuaternarios, quinarios, senarios e setenarios. Axiña comprobaremos que usando un rango maior podemos obter palabras meirandes. Cómpre lembrar que as letras usadas deben ser consecutivas no alfabeto (aínda que non necesariamente na mesma orde), polo que as palabras construídas non poden incluír outros grafemas fóra do intervalo. Así, por exemplo, as palabras de nove letras MONOPOLIO ou POLINOMIO non valerían cun rango cuaternario (sexa ILMN ou LMNO), pero si co rango de sete letras ILMNÑOP. Imos ver agora cales son as palabras que se poden construír con longos crecentes, e dentro delas aquelas que botan man de rangos máis curtos, pois son as que presentan maior dificultade na súa construción. LONGO 3, RANGO 3 Cun rango de tres letras podemos construír palabras de tres letras como ABA, EFE, NON ou POP. LONGO 4, RANGO 3 Podemos poñelo máis difícil e formar palabras de catro letras: BABA, BACA, CACA (coas tres primeiras letras do abecedario) ou NONO. As tres primeiras teñen un significado máis coñecido, mentres que NONO farase máis recoñecible se lembramos que é sinónimos de noveno. O seu uso máis singular é o de feminino para unha das partes do día na liturxia católica nas que se reza nos conventos. Para os relixiosos era unha herdanza do sistema de división de horas que tiñan os romanos, e que partían o día (de luz solar) en catro partes de tres horas cada unha, obtendo a hora nona xunto coas horas terza, sexta e prima (hai que lembrar que os latinos non coñecían o número cero). Os cristiáns engadironlle outros momentos de rezo dúas horas antes, matíns ou matinas (ás tres da mañá) e laudes, e dúas horas despois, vésperas (entrada véspera) e completas (ás nove da tarde, que hai que deitarse cedo para o día seguinte rezar de madrugada). LONGO 5, RANGOS 4-5 Cando aumentamos o rango a catro letras, as palabras que podemos formar xa chegan a cinco letras de longo, como poden ser ABADA (con ABCD), PORRO (con OPQR) ou TRUST.

Vimos unha vez como facer se queríamos usar palabras con só unha vogal (lembremos: colondrollos),... more Vimos unha vez como facer se queríamos usar palabras con só unha vogal (lembremos: colondrollos), ou todas (eufonicamente), ou ningunha (de sigla en sigla). Miramos tamén se queriamos expresar as cousas polo miúdo e utilizar palabras longas como unha noite de pedra. Imos ver agora a combinación das dúas cousas: cales son as palabras que máis repiten unha mesma vogal segundo aparecen como lemas do dicionario. Como se fose o método científico, imos formular unha hipótese para contrastala: as vogais que máis se usen permitirán crear palabras con máis aparicións. Dado que en galego as vogais que máis se pronuncian son as máis abertas fronte á escaseza de , deberíamos atopar palabras con máis veces a vogal repetida e máis exemplos cando é con eses , e que con e . Pois vai ser que non. Vaiamos de menor a maior.

Dependendo de se tes un CIPLE/DEPLE/DIPLE/DAPLE/DUPLE, un BULATS, un IELTS, ou un titulo KET/PET/... more Dependendo de se tes un CIPLE/DEPLE/DIPLE/DAPLE/DUPLE, un BULATS, un IELTS, ou un titulo KET/PET/FCE/CAE/CPE Key/Preliminary/First/Advanced/Proficiency ou Intermediate de Cambridge ou Oxford ou Trinity, correspóndese cun determinado nivel.

Recensión do único dicionario galego-latín, 12 páxinas - - - - Review of a Galician-Latin dicti... more Recensión do único dicionario galego-latín, 12 páxinas

- - - -

Review of a Galician-Latin dictionary, 12 pages