Eski Uygurca UṣṇīṣaVijayā Dhāraṇī Sūtra’da İkilemeler (original) (raw)

The Journal of Social Sciences, 2021

Reduplications of the study in hand are considered in all its bearings. The purpose of this study is to introduce the matters about reduplications as a idiom style, used since the historical period of Turkish language, and to try to find a solution for these matters in accordance with reduplications we garnered from twentyeight works belong to Old Anatolian Turkish. In introductory chapter, descriptions and views on doubling words, suggested by the researchers of the field, are taken in hand. In this chapter, we have accentuated on the contribution we will supply with our study, the method we used, scope and restraints. Information is given about the texts we analysed. Reduplications we have presented in alphabetic sequence are examined by vocie analogy, syllable arrengement, origin, meaning, formation and are evaluated in terms of history of Turkish language. In final chapter, the result obtained from the texts analysed is paraphrased in light of numerical data.

Eski Uygur TÜrkçesinde arıg turug arıg silig ve arıg süzük İkilemeleri Üzerine

Türkbilig, 2018

ESKİ UYGUR TÜRKÇESİNDE arıg turug, arıg silig ve arıg süzük İKİLEMELERİ ÜZERİNE Emrah BOZOK * Öz: Eski Uygur Türkçesi dönemine ait metinler bağlamında "temiz" anlamını karşılayan arıg sözcüğünün temizlik kavram alanına giren turug, silig vesüzük sözcükleriyle kurduğu ikilemelerin bağlamda kazandığı anlam farklılığı dikkat çekicidir. Metinlerde arıg sözcüğünün kavram alanına giren arıg turug, arıg silig ve arıg süzük ikilemeleri de arıg sözcüğü gibi temiz anlamını karşılamaktadır. Ancak yüzey yapıda aynı anlamı karşılayan bu ikilemelerin kullanıldıkları bağlamlara derin yapıda birbirinden farklı anlamlar kazandırdıkları gözlemlenmiştir. Arıg sözcüğü temel alınarak kurulan bu ikilemelerin anlam bilimsel açıdan ele alınması, söz konusu yapıların"temiz" anlamını karşılarken birbirlerinden farklı boyutları içerdiğini göstermiştir.Çalışma, arıg turug, arıg siligve arıg süzük ikilemelerinin temiz anlamını karşılarken aynı zamanda bağlama kazandırdığı anlam farklılığını ve Türk dilinin anlam bakımından ifade gücünü de göstermektedir. Çalışmada ortaya konulan tespit, zaman içerisinde yıpranmış, tahrip olmuş metinler üzerinde tamirat yaparken metinde yer alan arıg sözcüğü üzerinden eksik yapılara dair araştırmacılara yorum yapma imkânı da sunacaktır.

Eski Türkçede İştikaklı İkilemelerle Kurulan Deyimler

X. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 2018

Kişisel bir durumdan hareketle ortaya çıkan ve belirli bir sebebe bağlı oluşan söz dizimine ait birimin kullanım sıklığına bağlı olarak genelleşip nedenselliğini kaybetmesi sonucu ortaya çıkan ve tek bir sözlük birimi gibi algılanan söz öbeklerine deyim adını veriyoruz (Karaağaç, 2013: 271).

Eski Uygurca Abhidharma Metinlerindeki İkilemeler [Hendiadys in Old Uighur Abhidharma Texts ]

International Journal of Old Uyghur Studies, 2020

Anlamı güçlendirmek amacıyla aynı sözcüklerin tekrar edilmesi, anlamları birbirine yakın ya da karşıt olan sözcüklerin veya aralarında ses benzerliği bulunan anlamlı ya da anlamsız sözcüklerin yan yana kullanılması ile kurulan ikilemeler hem tarihî hem de çağdaş Türk dillerinde sık başvurulan bir ifade biçimi olmuştur. Eski Uygurca içinde de önemli bir yeri bulunan bu ifade biçiminin Eski Uygurca Abhidharma metinlerinde de sıklıkla kullanıldığı gözlenmektedir. Bu çalışmada, Eski Uygurca Abhidharma-kośabhāṣya (阿毘達磨俱舎論 Apidamo jushelun) ile Abhidharmakośabhāṣya-ṭīkā-tattvārthā (阿毘達磨俱舎論實義疏 Apidamo jushelun shi-yishu) eserlerindeki ikilemeler, Türkiye Türkçesindeki karşılıkları ile birlikte bir liste hâlinde sunulmuştur.

Eski Uygurca Kuanşi im Pusar'daki İkilemeler ve Çince Denklikleriyle Karşılaştırılması

2023

Anlamı güçlendirmek amacıyla aynı sözcüklerin tekrar edilmesi, anlamları birbirine yakın ya da karşıt olan sözcüklerin veya aralarında ses benzerliği bulunan anlamlı ya da anlamsız sözcüklerin yan yana kullanılması ile kurulan ikilemeler, metnin işlenmesi ve gelişmesi için dilin varlığını ortaya koyan sık başvurulan bir ifade biçimi olmuştur. Özellikle Eski Uygur Türkçesinde yaygın olan ikilemeler, çevrilen metni daha doğru ve açıklayıcı tercüme etmek amacıyla kullanılmış olabilir. Eski Uygurca içinde önemli bir yeri bulunan bu ifade biçiminin Kuanşi im Pusar metninde de sıklıkla kullanıldığı gözlenmektedir. Bu çalışmada, Sanskritçesi Saddharmapuṇdarīka-sūtra, Çincesi guanshiyin pusa olarak bilinen Kuanşi im Pusar eserindeki ikilemeler, Türkiye Türkçesi karşılıkları ve Çince denklikleri tespit edilip ayrıntılı bir açıklama ile verilecektir. Böylece Eski Uygurca sözlük çalışmalarına katkı sağlanacaktır.

Divân-ı Hikmet’te İkilemeler Üzerine

2011

Hoca Ahmet Yesevi, 12. yuzyilda Bati Turkistan’da yasamis mutasavvif bir sâirdir. Onun yazdigi siirlere hikmet, siirlerinin toplandigi kitaba da Divân-i Hikmet adi verilir. Ahmed Yesevi’nin siirlerini Karahanli Turkcesiyle yazmistir. Fakat, Yesevi’nin hikmetlerini toplayan yazmalarin hepsi de cok sonraki asirlarda, 16. asirdan itibaren istinsah edilmistir. Bu yuzden dil bakimindan Karahanli devri Turkcesine tam olarak uymazlar, degisik saha ve devirlere ait dil hususiyetleri gosterirler. Divân-i Hikmet’teki siirlerin hepsi de Ahmed Yesevi’ye ait degildir. Halifeleri tarafindan yazilmis pek cok siir ona mal edilmistir. Divani Hikmet tum bu tesir ve karismalara ragmen dil bakimindan degilse bile edebi bakimdan Karahanli devrine ve 12. yuzyila ait kabul edilir. Divân-i Hikmet’i olusturan hikmetlerin cogu kosma tarzinda kafiyelenmis ve hece vezniyle yazilmis dortlukler tarzindadir, ancak mesnevi tarzinda yazilmis munâcat ve nât ile gazeller de bulunmaktadir. Divân-i Hikmet uzerine birta...

Eski Uygurca İkilemelere Katkılar/Contributions to the Old Uyghur Hendiadyses

Türkiyat Mecmuası, 2021

İkilemeler temelde eş, yakın veya zıt anlamlı birden fazla sözcükten meydana gelen söz öbeği olarak anlatımı pekiştirmek adına Türk dilinde geçmişten günümüze sıklıkla kullanılan bir ifade biçimidir. Bu bakımdan farklı dinî ve kültürel etkileşimler ile buna bağlı farklı dilsel temasların olduğu Eski Uygur Türkçesi döneminde ikilemelerin kullanımı oldukça fazladır. Büyük çoğunluğu dinî karaktere sahip olan bu dönem eserlerinde çeşitli yapılardaki ikilemeler pek çok kez çalışmalara konu olmuştur. Ancak burada amaç, Eski Uygur Türkçesinin dinî veya edebî herhangi bir amaç taşımadan hazırlanan metinlerinde yer alan ikilemelerin tespitidir. Günlük hayatın ihtiyaçları doğrultusunda düzenlenmiş ve çoğu sözleşme niteliğinde olan bu metinler, diğer bir deyişle Eski Uygur hukuk belgeleri dil verileri dışında dönemin sosyal, ekonomik ve hukukî yaşamı hakkında da kaynak oluşturur. Alım-satım, kiralama, takas ve borç işlemlerinden vasiyet etme, azat etme, dilekçe ve buyruklara kadar çok çeşitli bir yelpazeye sahip olan hukuk belgelerinde de ikilemeler belli ölçütlerde kullanılmıştır. Bu makalede, ilgili belgelerde yer alan ikilemeler tespit edilmiş; anlamları verilerek bağlam örneği, Türkiye Türkçesine aktarımı ile birlikte sunulmuştur.