Bergama Kozak Yöresi Ağzında Birleşik Zarf-Fiil Örnekleri (original) (raw)

Doğal Ortam Ekonomik Faaliyet İlişkisine Bir Örnek Kozak Yöresi Bergama

2003

Kozak region together with Kozak (Yukaribey) as the central village covers 8 settlement units. The region is in the form of basin as regards to natural geography: the economic activities dominating the region are as follows: pine nut agriculture, granite processing and forestry. The region has gained economic importance due to its natural environmental conditions.

Altay Dillerinde Ortak Bir Gramatikal Morfem {Zarf-Fiil Eki/Mastar Eki + GÖR-} Üzerine

One of the conditions for proving language families/kinship is common morphological elements among languages which also play an important role in the question of Altaic languages. This article deals with {Converb/ Nominalizer +SEE} a special grammatical unit called attemptive / experiental aspect shared by Turkish, Mongolian, Japan and Korean languages. It has been discussed whether this grammatical unit results from a universal development or reflects a genetic relation. Keywords: Altaic languages, attemptive aspect, attemptive modality, experiental aspect, seeing auxiliary verb, metaphor.

Kazak Türkçesinde Zarf-Fiil Kökenli Kipler

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi , 2010

Mode forms constructed by gerund that we are barely used to in Turkey Turkish have always been existed not only in our contemporary but also in our historical dialects since Ancient Turkish period. These modes derivated by gerund especially exist in NorthWest (Kipchak) Turkish Dialects now; and among NorthWest dialects it is mostly seen in Kazakh Turkish rather than the others. According to our findings totally nine modes-seven of them are in basic declension, two of them are in compound declension-are in this form. These mentioned modes will be explained in terms of historical etymological findings.

Hatay Yayladağı Ağzında -IK Zarf-Fiil Ekinin Kılınış İşlevi Üzerine

Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2021

İnsan zihniyle algılanan olaylar fiil tabanıyla ifade edilir. Bir fiilin iç zamanı olarak da tarif edilen kılınış ise gerçekleşen olaylara fiil tabanında, belli sınırlara vurgu yapılması veya yapılmaması olarak bilinir. Türk dili üzerine yapılan araştırma konularının hepsi çok değerlidir. Bu konulardan birisi de fiil tabanına yansıyan kılınışın belirlenerek dil bilgisi çalışmalarında bundan faydalanılmasıdır. Kılınış konusu üzerinde ilk çalışmalar Batılı bilim adamlarınca başlatılmıştır. Dolayısıyla bu sahada Batılı bilim adamları epey bir mesafe kat etmişlerdir. Türkçe fiillerin kılınış özellikleri üzerine en önemli çalışmayı ilk defa Lars Johanson yapmıştır. Johanson ve ondan sonra kılınış üzerinde incelemelerde bulunan diğer araştırmacılar Türkçede fiilleri, kılınış bakımından ön sınırı vurgulayanlar, son sınırı vurgulayanlar ve sınır vurgulamayanlar olmak üzere üç başlık altında incelerler. Zarf-fiil ekleri, tarihi süreç içerisinde hem yapı hem de işlev olarak farklı biçimlerde karşımıza çıkmaktadır. Standart dilde kullanılmayan-IK zarf-fiil eki, Türkiye Türkçesi ağızlarının bazı bölgelerinde kullanılır. İki araştırmacı tarafından Hatay/Yayladağı ağzından derlenen metinler üzerinde yapılan incelemelerde-IK zarf-fiil ekinin-Ip zarf-fiil ekiyle eş zamanlı olarak hemen hemen aynı işlevde kullanıldığı tespit edilmiştir. Derlenen metinlerde-IK eki,-Ip ekine göre daha sık kullanılmıştır.-IK zarf-fiiliyle kurulan fiil yapısında asıl fiil bazen kılınış özelliğini korumakta, bazen seri fiil yapısına geçmekte, bazen de süreklilik ifade etmektedir. Asıl fiilin kılınış özelliğini kaybettiği durumlarda-IK eki, zaman zaman fiilin kılınışına etki etmektedir. Yayladağı ağzından derlenen metin örneklerinde kılınış bakımından problemli cümlelerin bulunmaması da Türk dili açısından dikkat çekici bir husustur.

Bergama Yöresi Yörük Ağızlarında Şimdiki Zaman

2012

Şimdiki zaman kavrami Turkcede birkac yolla elde edilmektedir. Bunlardan biri de Asil fiil+ zarf fiil eki+ yardimci fiil+ genis zaman eki+ sahis eki seklindeki kuruluslardir. Bu kuruluslarda genellikle (yat-, tur-, otur-, -yori-) fiilleri kullanilmaktadir. Turkiye Turkcesinde ise genellikle yori- fiili ve onun bozulmus bicimleri gorulur. Anadolu‟nun degisik yerlerinde obekler halinde yat-/batyapilarina da rastlanmaktadir. Bergama civarinda yasayan Yoruk yerlesimlerinin bazilarinda rastlanan –ip bā/ ip bē yapilari, standart dildeki (i)yor- yapisinin yaninda ve ona paralel olarak kullanilmaktadir. Ancak bu yapilar sadece salt simdiki zaman olarak degil, simdiki zaman kavraminin degisik islevleri ile de kullanilmaktadir

Kastamonu ve Yöresi Ağızlarında Zarf-Fiiller

Samsun-Türkiye/ Turkey Öz Kastamonu ve yöresi ağızları Türkiye Türkçesi Ağızlarının Batı grubunda yer almaktadır. Kendi içinde ses, şekil ve cümle özellikleri bakımından beş ağız yöresine ayırdığımız Kastamonu ağızları zengin bir zarf-fiil yapısı barındırır. Zarf-fiiller, cümlede fiillerin zarf olarak kullanımlarını sağlayan ve içinde pek çok işlevi barındıran dil yapılarıdır. Türkçede zarf-fiiller eski dönemlerden günümüze yapıca pek çok değişikliğe uğramıştır. Bu yapılar işlev olarak bazen yeni özellikler kazanırken bazen de mevcut işlev özelliklerini kaybetmiştir. Kastamonu ağızlarında; pekiştirme, belirtme, sınırlandırma, derecelendirme, küçültme gibi pek çok işlev özelliğine sahip ek ve edatlar zarf-fiilleri genişletmiş ve anlam kabiliyetini geliştirmiştir. Çalışmamızda Kastamonu ağızlarında görülen zarf-fiilleri asıl zarffiiller ve birleşik zarf-fiiller olmak üzere ikiye ayırdık. Asıl zarf-fiileri genişlemiş ve farklı fonetik biçimler olarak örnekler üzerinden açıklamaya çalışırken birleşik zarf-fiilleri ise oluşumlarına göre iki grupta topladık. Bunlar; isim-fiil ve sıfat-fiil eklerinin yaklaşma, bulunma, ayrılma, vasıta, eşitlik gibi hâl ekleriyle genişleyip kullanılmasıyla oluşan birleşik zarf-fiiller ve bağlama edatlarının çekimli bir fiille birlikte kullanılmasıyla oluşan birleşik zarf-fiillerdir. Ayrıca Kastamonu ve yöresi ağızlarında tespit etmiş olduğumuz zarf-fiillerin oluşum biçimlerini ve bünyesinde barındırdığı ses olaylarını verdik. Varsa anlatılan şeklin farklı biçimlerini gösterdik. 78 zarf-fiil yapısını şekil ve işlev özellikleri bakımından ele aldık.

Batı Grubu Ağızlarının Bir Bölümünde Kullanılan {-dInAk} Zarf-Fiil Eki ve İşlevleri

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2024

Zarf-fiiller, asıl fiilde meydana gelen eylemin zamanını, sebebini, durumunu ve tarzını bildiren dilbilgisel yapılardır. Türkçe, zarf-fiil ekleri yönünden zengin bir dildir ve bu durum, Türkçenin ifade zenginliğini gösterir. Türkçede zarf-fiil ekleri ile birçok yargı, tek bir cümle ile ifade edilebilir. Zarf-fiil ekleri, basit ve birleşik yapılı olmak üzere iki şekilde incelenir. Basit yapılı zarf-fiiller, Türkçenin ilk devirlerinden itibaren kullanılırken birleşik yapılı zarf-fiiller, tarihsel süreç içerisinde meydana gelir. Bu şekilde oluşan birleşik zarf-fiil yapıları, Türkiye Türkçesinde de kullanılır. Birleşik zarf-fiiller, Türkiye Türkçesine kıyasla Türkiye Türkçesi ağızlarında çok daha fazladır. Ağızlarda, Türkiye Türkçesinde kullanılmayan birçok birleşik zarf-fiil eki görülür. Söz konusu birleşik zarf-fiillerden biri de Batı grubu ağızlarının bir bölümünde tespit edilen {-DXnAk} zarf-fiil ekidir. Bu çalışma, {-DXnAk} zarf-fiil ekinin bu ağızlardaki kullanımına odaklanmıştır. Çalışmada öncelikle {-DXnAk} zarf-fiil ekinin yapısı hakkında bazı açıklamalar yapılmış, ardından bu ekin söz konusu ağızlarda hangi işlevlerle kullanıldığına değinilmiştir. Yapılan inceleme sonucunda {-DXnAk} zarf-fiil ekinin ilgili ağızlarda zamandaşlık, zamanda sonralık, zamanda öncelik, şart ve sebep bildirme işlevleri ile kullanıldığı görülmüştür.