Szafrańcowie herbu Stary Koń. Z dziejów kariery i awansu w późnośredniowiecznej Polsce", Jerzy Sperka, Katowice 2001 : [recenzja] / K. O (original) (raw)
Related papers
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2023
Recenzowana publikacja składa się z sześciu rozdziałów. Rozdział pierwszy zatytułowano: Dzieje Jędrzejowa w średniowieczu jako temat badawczy. Autor omówił w nim zakres rzeczowy pracy, podstawę źródłową i stan badań. W rozdziale drugim pt. Geograficzno-historyczne usytuowanie Jędrzejowa czytelnik znajdzie m.in. omówienie położenia geograficznego miasta i jego przynależność na przestrzeni wieków do administracji państwowej i kościelnej. Od monarszej do możnowładczej Brzeźnicy to z kolei tytuł trzeciego rozdziału. Autor dokonał podsumowania badań wokół kręgu rodzinnego przyszłych Gryfitów i Lisów, a w sposób szczególny zajął się biogramem fundatora klasztoru cystersów-abp. Jana (Janika). Następny rozdział zawiera dzieje miasta w okresie przedlokacyjnym oraz początki cysterskiego Jędrzejowa. Kolejny-piąty rozdział monografii poświęcono przywilejowi lokacyjnemu Bolesława Wstydliwego dla Jędrzejowa z 16 lutego 1271 roku i lokacji miasta na prawie niemieckim. Ostatni szósty rozdział pt. Jędrzejów w późnym średniowieczu zawiera zarys dziejów miasta od XIV do XV wieku i analizę jego uwarunkowań rozwojowych (m.in: granice miasta, klasztor, ustrój miasta, ciężary państwowe, rozwój handlu i rzemiosła, mieszkańcy, parafia i szkoła).
Od Kołomyi do Krakowa. Przyczynek do biografii Stanisława Daczyńskiego (1856–1941)
Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 2021
W artykule została przybliżona sylwetka malarza Stanisława Daczyńskiego (1856-1941), ucznia Jana Matejki, który – po zakończonych studiach malarskich i wyjeździe z Krakowa – pracował w szkole garncarskiej w Kołomyi na Pokuciu. Stan badań nad działalnością Stanisława Daczyńskiego jest znikomy. Niniejszy artykuł jest dalszą częścią publikowanych już uprzednio przez autora opracowań dotyczących tego malarza i ma na celu przywrócenie kulturze polskiej tej postaci oraz przedstawienie szerszego kontekstu historycznego, w którym przyszło mu żyć i tworzyć. W pracy podano informacje, które udało się uzyskać na podstawie archiwaliów znajdujących się w Bibliotece Jagiellońskiej (korespondencja z malarzem Walerianem Krycińskim) oraz kwerend przeprowadzonych w archiwach polskich, a także informacji pozyskanych z własnych zbiorów autora. Podczas badań zastosowano metodę analizy historycznej i antropologicznej wymienionych materiałów źródłowych i na ich bazie dokonana została częściowa rekonstrukc...
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020
. 2 Klasyczne omówienie tej formy pomocy archiwalnej: K. Konarski, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego. Zasady opracowania, "Archeion", 21 (1952) s 192-202. Autor, postępując częściowo zgodnie z tymi zasadami, nie powołuje się jednak na pracę Kazimierza Konarskiego.
Slavia Occidentalis, 2014
Recenzje 191 SO 71/2 łączył w swoim pisarstwie (i sztuce wykładania literatury) dwie postawy: był precyzyjnym profesjonalistą, a jednocześnie pozostawał amatorem, we właściwym, etymologicznym znaczeniu tego słowa. Artykuły zebrane w tej książce są błyskotliwymi zarysami i zapowiedziami obszernych studiów. Niestetynie napisze ich Edward Pieścikowski. Profesor zmarł 17 maja 2014 roku. Książka, z pietyzmem ułożona przez Tomasza Sobieraja i przejrzana przez Autora, stała się formą pożegnania. Biorąc ją do rąk, trudno nie pomyśleć o dotkliwej stracie, jednocześnie jednak przypominają się słowa z finału Kamizelki: "Któż jednak powie, że za tymi chmurami nie ma słońca?…" ANNA GAWARECKA Poznań Nie tylko Szwejk. Czeska literatura w perspektywie genderowej Marcin F i l i p o w i c z, panowie, bądźmy czechami, ale nikt nie musi o tym wiedzieć... Wzorce męskości w kulturze czeskiej XiX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013, ss. 298 Monografia "Panowie, bądźmy Czechami, ale nikt nie musi o tym wiedzieć..." Wzorce męskości w kulturze czeskiej XIX wieku jawi się jako ukoronowanie genderowych eksploracji, definiujących zainteresowania naukowe Marcina Filipowicza, zarysowane przede wszystkim we wcześniejszej jego książce Urodzić naród. Z problematyki czeskiej i słowackiej prozy kobiecej II połowy XIX wieku (Warszawa 2008). Stanowi jednocześnie interesujący przyczynek do przeorientowania utrwalonego w badaniach obrazu podstawowych wyznaczników czeskiej literatury dziewiętnatowiecznej. Już we wstępie Autor informuje, że u podstaw jego rozważań leży potrzeba krytycznego spojrzenia na utrwalone truizmy bohemistyczne, konkretnie zaś-na zakorzenione w myśli kulturo-i literaturoznawczej przeświadczenia dotyczące rudymentarnych aksjomatów ideologii czeskiego odrodzenia narodowego. Tekst książki podzielony został na cztery części, podporządkowane pod względem tematycznym podstawowym zjawiskom, hasłom i kategoriom refleksji budzicielskiej. Filipowicz przygląda się w nich zatem kolejno: lingwistycznym aspektom postrzegania męskości (Męskość w języku s. 27-64); modelowaniu wzorców męskości w czeskiej literaturze lat 30.-70. XIX wieku (Literacka wizja narodowej męskości, s. 65-136); roli kultury popularnej w kształtowaniu, propagowaniu i umacnianiu tychże wzorców (Męskości umasowione, s. 137-198) oraz ich ujęciom pamiętnikarskim (Pamięć męskości, s. 199-267). Punktem wyjścia wszystkich rozważań pozostaje tu jednak prześledzenie poglądów badaczy zachodnich zajmujących się przemianami postrze gania roli, pozycji czy preferowanych stylów zachowań mężczyzny w dziewiętnastowiecznym europejskim społeczeństwie. Zastanawia natomiast w tej sytuacji nikła obecność kontekstu polskiego, bliższego wszakże (ze względu na polityczne i ideologiczne uwarunkowania, niezależnie nawet od realnych, bezpośrednich związków i kontaktów) sytuacji czeskiej niż pozbawiony potrzeby obrony bytu narodowego kontekst zachodnioeuropejski. Autor powołuje się zatem na wnioski opisujące doświadczenia odległe od doświadczeń czeskich i koncentrujące uwagę przede wszystkim wokół ukształtowanej wewnątrz oświeceniowego projektu antropologicznego kategorii tzw. męskości hegemonicznej, na dalszy plan spychającej i dezawuującej inne-konkurencyjne czy alternatywne-warianty męskiej tożsamości. Ta rekonstrukcja refleksji dotyczącej wzorców męskości służy Filipowiczowi z jednej strony jako teoretyczne podglebie dla własnych naukowych eksploracji, z drugiej strony zaś zmusza go do wszczęcia polemiki z opiniami dążącymi do uniwersalizacji jednego absolutyzowanego modelu. Refleksje te poddane zostają w monografii daleko idącej rewizji, dowodzącej ich nieprzystawalności do sytuacji czeskiej, w której konieczność wytworzenia własnych konceptów tożsamościowych obligowała niejako
2019
Wśród stosunkowo obszernej literatury dotyczącej instytucji małżeństwa w okresie I Rzeczypospolitej brakowało jak dotąd monografii w całości poświęconej rodzinnym procesom sądowym. Lukę tę starała się wypełnić Anna Penkała 1 , analizując zjawisko sporów małżeńskich na podstawie akt sądowych województwa krakowskiego z I połowy XVIII wieku 2. Pewne wątpliwości nasuwać mogą przyjęte przez Autorkę ramy czasowe rozprawy. Z jednej strony trudno bowiem znaleźć naukowe uzasadnienie dla objęcia badaniami wyłącznie "czasów saskich", które nie przyniosły żadnych szczególnych zmian ani w prawie małżeńskim, ani postępowaniu sądowym. Z drugiej, możemy mówić o specyfice kulturowej i obyczajowej, ale także specyfice funkcjonowania państwa pod rządami dynastii Wettinów. To wówczas zaczęto dostrzegać potrzebę reform szwankującego wymiaru sprawiedliwości. Autorkę można zatem w tym miejscu, przynajmniej częściowo, usprawiedliwić. Rozszerzenie kwerendy na okres XV−XVII w. z jednej i epokę stanisławowską z drugiej strony wymagałoby dużego nakładu pracy, być może przekraczającego możliwości jednego badacza. Jednocześnie, biorąc pod uwagę pokaźną ilość przestudiowanego przez Autorkę materiału 3 , jest on dostatecznie reprezentatywny do badań nad prawem małżeńskim, a liczba poddanych analizie przypadków z praktyki wystarcza, aby na ich podstawie formułować uzasadnione wnioski. Monografia składa się z wprowadzenia, trzech rozdziałów, poświęconych kolejno: działaniom i okolicznościom poprzedzającym zawarcie małżeństwa, sprawom majątko-1 Anna Penkała jest doktorem nauk humanistycznych w zakresie historii i adiunktem w Katedrze Historii Nowożytnej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. 2 A. Penkała jest także autorką monografii Panieńskie ochędóstwo. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich, wydanej nakładem Wydawnictwa Libron, Kraków 2016, ss. 432. 3 Autorka wykorzystała w pracy źródła rękopiśmienne pochodzące z archiwów prywatnych oraz kancelarii grodzkich zgromadzone w AGAD, Archiwum Narodowym w Krakowie, Archiwum Państwowym w Lublinie i Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie.