Osmanlılar ve Safeviler Arasında Bidlis 1502-1723 (original) (raw)

TİFLİS’İN FETHİ VE OSMANLI’YA ENTEGRASYON ÇABALARI (1723-1735)

Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2022

Osmanlı Devleti Tiflis’i 1723’te fethetmiş ve 1735’e kadar elinde tutmuştur. Bu çalışmada Osmanlı hâkimiyetine girdikten sonra Tiflis’te yapılan düzenlemeler entegrasyon bağlamında incelenmiştir. Bu doğrultuda Tiflis’in fethi ve sonraki süreçte Osmanlı klasik fetih yöntemlerine benzer bazı temel uygulamaların hayata geçirildiğine şahit oluyoruz. Bunlar; tedrici fetih yöntemi, tahrir-tımar, istimalet, iskân ve vakıflarla şenlendirme politikalarıdır. Bu süreci yakından takip etmek üzere Tiflis’in fethinden sonra arşivde tutulan defterlerle belgeler incelenmiştir. İlk olarak gerçekleştirilen askeri, idari, lojistik ve imar faaliyetlerine göz atılmıştır. Böylelikle Tiflis’i ve hinterlandını elde tutmak ve askeri gücü artırmak için yapılan düzenlemeler tespit edilmiştir. Bilindiği üzere tahrir ve tımar faaliyetleri Osmanlı entegrasyon sürecinin temeline oturmaktadır. Bu faaliyetlerin Tiflis örneği, klasik fetih modeline uygunluğun en önemli işareti olarak gözlenmiştir. Ardından ahalinin gönlünü kazanmak üzere yapılan faaliyetler istimalet politikası çerçevesinde ele alınmıştır. Buradaki çabaların tam olarak istenen düzeyde gerçekleştiğini söylemek pek mümkün görünmüyor. İskân faaliyetlerinde de istimalet politikasına hizmet edecek türde faaliyetlerin gözetildiği anlaşılmaktadır. Son olarak yeni fethedilen bir bölgenin toplumsal entegrasyonu sağlamada etkin bir şekilde kullanılan vakıfların Tiflis’te de önemli roller üstlendiği söylenebilir. Netice itibariyle bu çalışma ile Tiflis’in 1723’te fetih ve sonrasında gerçekleştirilen faaliyetlerin Osmanlıların erken ve klasik dönem fetih yöntemleriyle ve entegrasyon çabalarıyla uyum içerisinde olduğu görülmüştür.

II. Selim Döneminde Osmanlı -Safevi Münasebetleri

Sultan Selim Arap ülkelerine ilk ayak basan Osmanoğlu’dur, fakat bu hususta Selçukluların bıraktığı yerden devam etmiştir. Safevi Şahı İsmail ise hemen hemen her dönem Osmanlıya kafa tutmuş Türk-Şîî bir hükümdardır. Bu iki şahsın ilişkisini elimden geldiği kadarıyla objektif ve perspektif olarak incelemeye çalıştım. Aslında bakacak olursak Müslümanlar bireysel ve toplumsal olarak kendilerini geliştirmek, yaşadıkları çağı anlamlandırmak, karşılaştıkları problemleri İslami ilkeler doğrultusunda çözüme kavuşturmak ve bu uğurda çaba harcamak için de tarihlerine hakim olmak zorundalar....

Sultan Süleyman ve Hilafet: 1524

Kanûnî Sultan Süleyman ve Dönemi Yeni Kaynaklar, Yeni Yaklaşımlar / Suleyman the Lawgiver and His Reign New Sources, New Approaches, 2020