Kültürel Miras Alanlarında Kentsel Dönüşümün Mekânsal Etkileri Üzerine Coğrafi Bir Değerlendirme: Bursa Tarihî Çarşı ve Hanlar Bölgesi Örneği (original) (raw)
Related papers
Tarihi Çevrede ‘Modern Bir Han’: Bursa Hal ve Çarşı Binaları
Betonart, 2021
Özet: Tarihi çevrede, çeşitli referanslarla dokuyu yorumlayan / ilişkiler kuran ‘yeni yapı’ yaklaşımları çerçevesinde, yazı, Bursa Hal ve Çarşı binalarının tarihi Hanlar Bölgesi içinde ‘modern bir han’ olarak tasarım sürecine odaklanmaktadır. Yeni hal olarak da isimlendirilen yapı, kentteki ticari aktivitelerin merkezi durumundaki Hanlar Bölgesi, Kapalı Çarşı ve geleneksel köy pazarlarının içinde konumlanmaktadır. Yapı, bu bölgedeki han tipolojisi ve biçimlenmesinden referansla kurgulanmış, yapının orta mekanı açık satış alanı ve çarşı, bu ana bölümün çeperindeki sundurma çatılı mekanlar ise çeşitli dükkanlar, bürolar ve depolar olarak tasarlanmıştır. Yapının çarşı bölümü betonarme iskelet, arası tuğla dolgu olarak inşa edilmiş olup, beş yüz metrekarelik bölünmeyen bir alan oluşturmaktadır. Çarşı bölümünün üst örtüsü, birbirlerini kesen çerçevelerin taşıdığı, çapraz tonoz şeklinde betonarme plâk olarak çözümlenmiştir. Yapının tasarım sürecine ilişkin, bölgenin tarihi ve mimari karakterini, bağlamını analiz eden, yenilikçi mimari dili, strüktür ve tasarım yorumu vurgulanmaktadır. Bu çerçevede, yapının tasarım sürecini ve tarihi çevrede kurduğu ilişkileri yorumlamak hedefiyle bir mimarlık tarihi okuması yapılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Tarihi Dokuda Yeni Yapı, Bursa Hal ve Çarşı Binaları, Bursa Tuz Pazarı, Bursa Ticaret Merkezi, Hanlar Bölgesi.
Romaya Journal, 2023
Yapılan bu araştırmanın temel amacı, Bursa Hanlar Bölgesi ve Sultan Külliyelerin UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almasının bölgeyi kültürel miras turizmi kapsamında nasıl etkilediğine ilişkin yerel paydaşların görüşlerini almaktır. Araştırmanın evrenini UNESCO sürecinde bugüne kadar yer alan Bursa'daki yerel paydaşlar oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminde amaca dayalı olan ölçüt (kriter) örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Elde edilen ikincil veriler kapsamında bölgenin yönetilmesinde sorumlu ilgili yerel paydaşlara yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz kullanılmıştır. Katılımcılardan elde edilen yanıtlar doğrultusunda dikkat çeken yorumlar alıntılanarak yorumlanmış ve bulgular elde edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında bölgenin UNESCO Dünya Miras Listesi'nde bulunması kültürel miras turizmi açısından cazibe merkezi haline gelmesi, uluslararası tanınırlığın artması ve turist sayılarında önemli bir artış yaşanmasına yönelik avantajlar sağladığı tespit edilmiştir. Ancak Dünya Miras Listesi'nde bulunan bir bölge için bu artışların yeterli olmadığı kanısına varılmıştır. Ayrıca araştırma doğrultusunda miras alanını ziyaret eden yabancı turistler bölgenin UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almasının öneminin farkında oldukları saptanırken yerli turist ve yerel halkın bu bilince sahip olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır.
Kültürel Miras Değerlerinin Bölgesel Kalkınmadaki Yeri (Karaman-Taşkale Ören Yeri Örneği)
European Journal of Science and Technology, 2021
Öz Tarihsel süreç içerisinde yeryüzünde farklı coğrafyalarda oluşan toplumsal birikimler, kültürel miras olarak tanımlanmaktadır. Toplumların kendine özgü gelenek, görenek, örf ve adetlerinin yanı sıra, saray, cami, medrese, köprü, han gibi mimari eserleri de toplumsal önem taşımaktadır. Ayrıca, çeşitli coğrafi özellikler sonucunda ortaya çıkan oluşumlar doğal miras olarak tanımlanmaktadır. Her toplumun aidiyet duygusunu gösteren, sahiplenme ve benimseme içgüdüsünü harekete geçiren bu değerler, tarihin hangi sürecinde ortaya çıkmış olursa olsun, geleceğe akarımı yapılmıştır. Anadolu coğrafyası da bu tür bir sorumluluk gerektiren bir potansiyele sahiptir. Önemli doğal zenginlikleri ile kültürel değerlerinin korunarak gelecek nesillere aktarması, dikkat çeken bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Kültürel açıdan son derece zengin olan Karaman, bu özellikleriyle geçmişte ve günümüzde pek çok medeniyetin ilgi odağı haline gelmiş, çok yönlü ve köklü bir tarihe sahiptir. İlk toplumlardan, Büyük Selçuklulara, Anadolu Selçuklularından Osmanlılara kadar gelişimini sürekli devam ettiren bu medeniyet; mimarisi, geleneksel el sanatları, yöresel üretimleriyle üretilen pek çok eseri, tarih kayıtlarına yazdırmayı başarabilmiştir. Tüm bu sanat eserleri, yapıtlar ve el emeği ürünler, Karaman coğrafyası olarak bilinen topraklarda bölgeye adım adım damgasını vurmuştur. Bu çalışmada, Karaman'da; Bizans Dönemi, Anadolu Selçuklu Dönemi, Osmanlı Dönemi ve özeliklerde Beylikler Dönemine ait pek çok kültürel değere sahip, tarihsel değer taşıyan doğal ve kültürel miras öğelerini barındıran Taşkale Ören Yeri ele alınmıştır. Yapılan incelemeler ve araştırmalar sonucunda elde edilen veriler, Taşkale Ören Yeri'nin zengin bir kültürel potansiyele sahip olduğu belirlenmiş, bu bölgenin yörenin kalkınmasına önemli katkılar verebileceği görülmüştür. Çalışmanın sonucunda, bazı önerilerde bulunulmuştur. Yapılan bu çalışmanın bir sonraki araştırmalara da kaynak teşkil etmesi umulmaktadır.
Kentlerin Tarihsel Sürdürülebilirliğinde Kültürel Miras: Önemi ve Değeri Üzerine Düşünmek
Akademia Sosyal Bilimler Dergisi, 2017
Kentler insanoğlunun yerleşik hayata geçişiyle karşımıza çıkarlar. Bu yönüyle tarihsel süreçte insanlığın kültürel, sosyal, ekonomik ve siyasal gelişime ayna tutarlar. İnsanoğlunun topluluktan toplum olabilmesi, o toplumu düzenli bir sistem içinde yönetebilmesi, toplumun ihtiyaçları doğrultusunda teknoloji keşfi ve geliştirmesi insanlık tarihi içinde önemli bir hafızadır. Ve bu hafıza kentlerde olup bu nedenle kültürel miras olarak korunması gerekmektedir. Kentlerin tarihi, kentlerin kimliğini oluşturması açısından önemlidir. Bu nedenle kentlerin tarihinin korunması ve sürdürülebilirliği, o kentin kimliğinin korunmasına ve gelişimine katkı sağlar. Çalışmada kültürel miras konusu kent temeli üzerinden ele alınarak, konunun önemi ve değeri üzerinden bir tartışma yapılacaktır.
Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019
Bu araştırmada popüler kültür ve küreselleşme olgusundan daha uzak olduğu düşünülen kırsal alanda yaşayanların somut olmayan kültürel miras aktarımına ilişkin durumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma deseni ile yürütülen araştırmanın çalışma grubu Bartın kırsalında yaşayan 40 yaş üzeri kişilerden oluşturulmuştur. Araştırmanın verileri, araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, katılımcılar günümüz çocuklarının daha bireysel ve modern oyunlar oynayarak büyüdüğünü kendilerinin ise birlikte ve geleneksel oyunlar oynadıklarını ifade etmişlerdir. Bayramlar, düğünler, türküler gibi geleneksel kültür öğelerinin birlikte yaşama duygusunu geliştirdiğini, bu nedenle de yaşatılmasının önemli olduğunu vurgulamışlardır. Ayrıca, geleneksel öğelerin çocuklara anlatılarak ve onlarla birlikte yaşanılarak aktarılabileceğini, kendilerinin de bu öğeleri yaparak-yaşatarak, örnek olunarak ve anlatarak çocuklarına aktardıklarını belirtmişlerdir. Katılımcılar, devletin, medya araçlarının, toplumun ve okulun kültürel miras öğelerinin geleceğe aktarılmasında çok önemli görevler üstlendiğini ifade etmişlerdir. Anahtar Kelimeler: Bartın, somut olmayan kültürel miras, kültürel miras aktarımı.
Halk Bilimi Açısından Kentsel Dönüşümün Kültürel Mekân Üzerindeki Etkisi
Mavi Atlas, 2023
Kentler tarihi, dini ve coğrafi özellikleri yansıtan kültürel mekânlar bütünüdür. Zaman içinde kentle özdeşleşen bu mekânlar, kentin kültürel simgesi haline gelerek onu bir diğerinden ayıran en önemli faktörlerden biri olur ve kent kimliğinin oluşmasında önemli bir rol oynar. Kentlerin tarihi, dini ve sanatsal yapılarını oluşturan bu maddi mekânlarının yanı sıra folklor ürünlerinin de kendilerine ait yaşatım ve aktarım mekânları bulunur. Kültürel mekân olarak adlandırılan bu yerler, geleneğin aktarıldığı önemli merkezlerdir. Ancak bu mekânlar, modernleşme ve küreselleşmenin yanı sıra kentsel dönüşüm uygulamaları nedeniyle kültürel belleğin aktarımı noktasında işlevini kaybetmiştir. Mekâna dayalı olan bu değişim ve dönüşüm aynı zamanda geleneğin icracılarının kültürel üretim ve aktarımını gerçekleştirmelerine de engel teşkil etmektedir. Bu durum, ortak bellek paylaşılan deneyim çerçevesinde kültürel ifade çeşitliliğinin popüler kültür karşısında zayıflamasına hatta yok olmasına zemin...
Gelecek nesillere aktarılan kültür temelli değerler somut olmayan kültürel miras olarak ifade edilmektedir. Kültürel mirasın sürdürülebilirliğini sağlayabilmek için ulusal girişimlerin yanı sıra, UNESCO çatısı altında koruma, tanıtım ve geliştirme çalışmaları yapılmaktadır. Karagöz oyunu da UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'nde bulunan bir kültürel değerdir. Karagöz gölge oyununu izleyen ve kukla atölyesinde kukla yapımına katılan bireyler kültür sanat içerikli bir aktiviteyi deneyimlemektedir. Araştırmanın amacı, somut olmayan kültürel miras örneği olan Karagöz oyununu izleme ve kukla yapma deneyimini yaşayan ziyaretçilerin, bu aktiviteye zaman ayırma nedenleri, öncesindeki beklentileri ve aktivite sonrası psikolojik durumlarını tespit etmektir. Bu çerçevede öncelikle kavramsal olarak kültürel miras, turizm, sanat ve terapi konuları incelenmiş ve Bursa Karagöz müzesi ziyaretçileriyle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ziyaretçilerin, Karagöz oyununu izleme ve kukla yapma aktivitesinin terapötik etkileri konusundaki görüşleri nitel araştırma yöntemleri ile incelenmiştir. Araştırma bulguları kültürel miras temalı bir ziyaret noktası olan Karagöz müzesini ziyaret etmenin ve burada gerçekleştirilen kültür ve sanat temalı aktivitelerin hem çocuklar hem de yetişkinler üzerinde terapi etkisi oluşturduğuna işaret etmektedir. Katılımcılar bu turistik aktivitenin, hafızada kalan, düşündüren, gündelik hayattan uzaklaştıran, olumsuz ya da durgun ruh halini pozitifleştirerek motivasyon yükselten bir etkisi olduğu belirtmiştir.