Köl Tigin Yazıtının Kuzey Yüzünün 6. Satırında Bir Düzeltme Denemesi ve Bir Öneri. In: Bilig, vol. 43, Güz 2007, pp. 55-62. (original) (raw)
Related papers
Köl Tigin Yazıtının Çince Yüzü Hakkında
Belleten
Mo~olistan'daki Türk An~tlar' Projesi çerçevesinde 2002 y~l~n~n 16 Temmuz-17 A~ustos tarihleri aras~nda Ko~o Çaydam Gölü yak~n~nda bulunan Orhun Yaz~tlar~mn Çince metinleri üzerinde incelemeler yapt~m'. Daha önce Gök-Türk tarihi ile ilgili Çin kaynaklar~ndaki orijinal bilgiler üzerinde çal~~t~~~m için ve bu konularda iki kitap yarnlad~~~m2, iki kitab~~ da yaymlamak' üzere oldu~umdan konuya çok a~ina idim. Fakat, yine de Köl Tigin ve Bilge Kagan yaz~tlar~m görmenin, orijinal metnin üzerinde çal~~man~n beni heyecanland~rd~~~m söylemem gerekir.
Kül Tigin Yazıtı Kuzey Yüzü Dokuzuncu Satırda Yer Alan ögs(ü)z ak At Üzerine
İstanbul 2008, edited by Mehmet Ölmez Türk Dillen Araştırmaları 18 (2008): 135-147 Kül tigin Yazıtı Kuzey Yüzü Dokuzuncu Satırda Yer Alan ögs(ü)z ak At Üzerine Engin Çetin (Adana) r x t > m £ : ¥ > 8 H > : r s o t s : rf,T J 'r f > H > h : : r t W I £ T : r f 'f r h Y 5! Kültig(i)n : ögs(ü)z akin : binip : tokuz er(e)n : sançdı : ordug : birmedi: Türklerin ata verdiği değer ve önemin göstergesi olarak runik harfli metinlerde at sözcüğü, kimi zaman gücün ve zenginliğin bir göstergesi olarak genel anlamıyla, kimi zaman da belirli bir attan söz edilmek yoluyla, sıklıkla geçmektedir: boz at (İH B-4); yegren at (İH D -15, yegrenig 21); ak at (HÇ 4; Irk 19); tığ at (Irk 39, tığığ 50); kula at (Tal. 4 atım kula)... Yukarıda da belirtildiği gibi, runik harfli metinlerde ve özellikle Kül Tigin Y azıtı'nda çok sayıda at adı kullanılmıştır. Ancak bunlar bizce, söz konusu dönem için, atların özel adı değil; atları belirli kılma amaçlı, öne çıkan özelliklerinin söylenmesinden doğan sözcük lerdir.
Köl Tigin Yazıtının Güneybatı Yüzünde Agışın mı Yoksa Agısın mı Okunmalı?
Bu makalede Köl Tigin yazıtının güneybatı yüzünde NIŞIG harfleriyle yazılmış sözcük üzerinde durulacaktır. İlk olarak sözcüğün okunuşuyla ilgili değişik görüşlere yer verilecektir. İkinci olarak bu görüşlerin eleştirisi yapılacaktır. Üçüncü olarak sözcüğü agısın biçiminde okumanın yerinde olacağı gerekçeleriyle birlikte ortaya konacaktır. Son olarak ise "servet, mal mülk" anlamına gelen agısın'ın agı+sı+n biçiminde eklerine ayrılabileceği ve barımın ile ikileme oluşturduğu belirtilecektir.
Tarihî Metinlerde Önvarsayımın Görünümü: Köl Tigin Yazıtı
Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2023
Örtük yapının unsurlarından sayılabilecek olan önvarsayım, konuşurun sözcesinde muhatabına ilettiği gizli bilgi parçalarını anlatan bir kavramdır. Önvarsayımlar, konuşurun yüzey yapıda sınırlı birimle gösterdiği ancak derin yapıda karşılığı olan anlamsal arka plandır. Söylenen ile iletilen arasındaki farkla da açıklanan önvarsayımların anlamlı olabilmesi için konuşur ve muhatap arasındaki bağlamın ve bağlamı şekillendiren geçmiş yaşantıların, deneyimlerin, genel-geçer bilgilerin vs. ortak olması gerekmektedir. Olumsuzlanabilme, kesinlik taşıma, gerektirme ilişkisine sahiplik, yüzey yapıda görünüm sunma, odaksıl olmama gibi özellikleri sıralanabilen önvarsayımlar sözcede farklı türden dilsel göstericilerle işaretlenebilme durumlarına göre farklı kategorilere ayrılmaktadır. Bu çalışmanın derlemini Köktürkçe metinlerinden Köl Tigin Yazıtı (KT) oluşturmaktadır. Önvarsayım türleri ve önvarsayım göstericilerinin tarihî bir metindeki görünümünü ortaya koymak amacıyla yapılan bu incelemede önvarsayımlar; varoluşsal önvarsayım, olgusal önvarsayım, sözlüksel önvarsayım, yapısal önvarsayım, olgusal olmayan önvarsayım, karşı olgusal önvarsayım ve çıkarımsal önvarsayım kategorilerine göre değerlendirilmiştir. (KT)’de bu yedi kategorinin belirlediği önvarsayımlar; morfolojik, sözcüksel ve söz dizimsel göstericilerle kodlanma durumlarına göre ayrıca bir tasnife tabi tutulmuştur. Böylece belirli bir metin üzerinden olsa dahi Türkçenin tarihî lehçelerinden biri olan Köktürkçede önvarsayım türleri ve göstericilerinin durumu ve kullanımı hakkında fikir sahibi olunması ve benzer çalışmalara da kaynaklık etmesi hedeflenmiştir.
Akar, A. (2022). Kül Tigin Yazıtı. İstanbul: Ötüken Neşriyat. 156 s. ISBN: 978-625-4084-31-7
Bu çalışmada Prof. Dr. Ali Akar'ın Türkçeye kazandırmış olduğu Kül Tigin Yazıtı isimli tanıtımı yapılmıştır.
Köl Tigin (Doğu 26) ve Bilge Kagan (Doğu 21) Yazıtlarındaki nŋyILSG İbaresi Üzerine
ULUSLARARASI TÜRK LEHÇE ARAŞTIRMALARI DERGİSİ (TÜRKLAD), 2017
Eski Tür yazıtlardaki her bir kelimenin okunuşu ve anlamlandırılması konusundaki gayret, Eski Türk filolojisine önemli katkılar sunmaktadır. Köl Tigin yazıtının doğu cephesinin 26. satırında nŋyILsG bod(u)nka ol(u)rm(a)d(ı)m ve paralel metin olan Bilge Kagan yazıtının doğu cephesinin 21. satırında [nŋ yI]LsG bod(u)nta [üze ol(u)rm(a)d(ı)m] şeklinde geçen iki cümle vardır. Bu cümlelerdeki nŋyILsG ibaresinin okunuşu ve anlamlandırılması hakkında şimdiye kadar kesin bir neticeye varılamamıştır. Makalede, daha önceki teklifler değerlendirilecek ve yeni bir okuma teklifi sunulacaktır.
Kutadgu Bilig’in Fergana Nüshasındaki Satır Altı Notlar Üzerine
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2015
Türk dilinin en önemli kaynaklarından biri olan Kutadgu Bilig üzerine bu güne kadar birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar içinde en önemlisi hiç şüphesiz ki Türk dilinin büyük âlimi Reşit Rahmeti Arat'ın Latin harflerine aktarım ve çeviri çalışmalarıdır. Eserin dizin çalışması ise daha sonra diğer dil bilginleri tarafından Arat adına yayımlamıştır. Bu yayımlardan sonra da eser üzerine çalışmalar durmamıştır. Kutadgu Bilig'in okunuşu, çevirisi ve dizini üzerine yeni yorumlar, düzeltmeler, öneriler hala devam etmektedir. Kutadgu Bilig'in Herat, Fergana ve Mısır nüshaları olmak üzere üç nüshası vardır. Bunlar içerisinde en eski olanın Fergana nüshası olduğu tahmin edilmektedir. Fergana nüshasının diğer bir özelliği de satır altı olarak adlandıracağımız satır altı, satır üstü veya sayfa kenarı notlarını, içerisinde en çok barındıran nüsha olmasıdır. Son zamanlarda yayımlanan tıpkıbasımlar gelişen teknolojinin sayesinde çok daha net ve okunur durumdadır. Bizde buradan hareketle bu metin dışı notların niçin konduğunu araştırmak istedik. Bu notlar rastgele konmuş notlar mıydı yoksa bilinçli kişilerce eklenmiş ve Kutadgu Bilig'in herhangi bir noktasına ışık tutabilecek nitelikteler miydi? Çalışmanın temelini bu sorulara aranan yanıtlar oluşturmaktadır. Çalışmamızda öncelikle bu konuyla ilgili çalışmalardan bahsedilmiş, daha sonra çalışmanın metodu ve çalışmada kullanılan malzeme hakkında bilgi verilmiştir. Belirtilen metot ve malzemeler ışığında konu işlenmiş elde edilen bulgu ve veriler, sonuç bölümünde değerlendirilmiştir.
Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarındaki Teŋriteg Teŋride Bolmış Türük Bilge Kagan
Köl Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarındaki Teŋriteg Teŋride Bolmış Türük Bilge Kagan ve Teŋriteg Teŋri Yaratmış Türük Bilge Kagan İbareleri Üzerine, 2021
Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarındaki teŋriteg teŋride bolmış türük bilge kagan (KT G 1 - BK K 1) ve teŋriteg teŋri yaratmış türük bilge kagan (BK D 1 - BK G 13) ibareleri araştırmacılar tarafından şimdiye kadar farklı şekillerde yorumlanmış ve değişik anlamlar verilmiştir. İlgili ibarelerde yer alan kelimelerin işaretlerinde ittifak söz konusudur. İbarelerin yazı çevrimleri her zaman aynı şekilde yapılmıştır. Ancak ibarelerin anlamlandırılmasında farklı görüşler vardır. İbarelerin farklı olarak yorumlanmasının sebebi anlamlandırma tercihleridir. İlgili ibarelerin doğru anlaşılması için Köktürk harfli diğer yazıtlar, yazıtlardaki benzer kullanımlar dikkate alınarak tarih, mitoloji, kültür ve inanç çerçevesinde konunun ele alınıp değerlendirilmesi gerektiği düşüncesindeyiz. Makalede, söz konusu ibarelerle ilgili önceki anlamlandırma teklifleri listelenmiş, yapılan anlamlandırma teklifleri analiz edildikten sonra yapılan değerlendirmeler neticesinde teŋriteg teŋride bolmış türük bilge kagan ve teŋriteg teŋri yaratmış türük bilge kagan ibarelerinin anlamlarının ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda, ilgili ibarelerin anlamları yeniden değerlendirilmiştir.