İKİ DİLLİ YETİŞKİNLERİN METİN İŞLEMLEME SÜREÇLERİ: SESLİ DÜŞÜNME YÖNTEMİ VE BİLİŞSEL İŞLEMLER (original) (raw)
Related papers
METİN NEŞRİ ÇALIŞMALARINA BİR KATKI: MÜSTENSİHLERİN İMLÂ TASARRUFLARI VE KULLANDIKLARI RUMUZLAR
Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 2018
Özet Matbaanın icadından önce kültürel mirasın taşıyıcısı olarak nitelendirilen yazma eserler, klasik Türk edebiyatı çalışmalarında önemli bir yer tutmaktadır. Söz konusu alanda yapılan çalışmaların büyük çoğunluğu temelde metin neşrine dayanmasına rağmen yazma eserlerin doğru ve tam olarak okunması her zaman mümkün olamamaktadır. Bu durumu doğuran sebepler çok çeşitlidir: Metni manalandıramamak, harfleri çözümleyememek veya klasik edebiyatın hayal dünyasını yakalayamamak gibi sebeplere, metin içinde bulunan rumuzların anlaşılamaması ve müstensihlerin imlâyı oluştururken gittikleri tasarrufların bilinmemesi de eklenebilir. Metin neşriyle uğraşan araştırmacılar, bir metni okuyup anlamanın ötesinde metni oluşturan diğer yapıları da çözümleyebilmelidirler. Bu makalenin iki amacı vardır: İlki müstensihlerin metinlerde uyguladıkları birtakım tasarruflar hakkında bilgi vermek ve ikincisi edebî metinlerde müstensihlerin kullandıkları bazı rumuzları tanıtmaktır. Çeşitli yüzyıllara ait metinler taranarak makale görsel malzemeler ile desteklenmiş, böylece metin neşri sırasında karşılaşılan zorluklardan biri olan rumuzların öğrenilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda makalenin hedef kitlesini özellikle yüksek lisans / doktora düzeyindeki öğrenciler oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler: Klasik Türk Edebiyatı, yazma eser, müstensih, rumuz, metin neşri. A CONTRIBUTION TO THE TEXT ENTHUSİAST: ORTHOGRAPHY SHORTENİNGS AND "RUMUZ"S USED BY SCRİBALS Abstract Written works, which are considered as carriers of the cultural heritage before the printing press, have an important place in Classical Turkish literature studies. The vast majority of the work done in the field is basically based on texts. It is not always possible to read the manuscript correctly and completely. The reasons for this are varied: In order to understand the "rumuz"s in the text because of not being able to interpretation the text, to resolve the letters, or to fail to catch the imaginary world of classical literature, and the lack of knowledge of the orthography of the scribals. The researchers who deal with the text should be able to analyze other elements of text beyond simply reading and understanding.The purpose of this article is two fold: to give information about the shortening of the scribals in the texts, and secondly to introduce some of the "rumuz"s used by the scribals in literary texts. Thus, the text will help to read one of the difficulties that "rumuz"s encountered during the reading.
2022
Klasik Türk edebiyatında metin neşri çalışmaları devam etmekle birlikte diğer bir çalışma alanı olan metin yorumlama biçimleri daha geniş bir çerçevede ilerlemektedir. Bu yorumlama biçimlerinden biri de Batı’da ilk örnekleri verilmeye başlanan concordance (bağlamlı dizin) çalışmalarıdır. Türkiye’deki ilk örnekleri özel concordance programları vasıtasıyla hazırlanmış olan bu çalışmalar, son on yıllık dönemde daha sistematik ve bütüncül bir biçimde sürdürülmektedir. Günümüz dijital altyapılarının verdiği imkânlar ile metin yorumlamalarında yeni metotlar denenmeye başlanmıştır. Kısa ismi TEBDİZ olan “Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü” projesi, bu girişimlerden birisidir. Bu çalışmada TEBDİZ altyapısı kullanılarak hazırlanan “Hayâlî Bey Dîvânı’nın İncelenmesi-Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü” adlı tez çalışmasının verilerinden yararlanılarak şair ve üslubuna dair bazı kesitler sunulmuştur. Hazırlanan sözlükten hareketle şairin hayatı, şiir ve şair üzerine düşünceleri ve sıklık olarak dikkat çeken kavramlar ilk bölümde; dil ve üsluba dair kullanımlara ilişkin tespit edilen veriler ikinci bölümde tanıklar üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışmada Hayâlî Bey ile ilgili olarak kaynaklarda verilen genel geçer bilgiler sayısal verilerle bir zemine oturtulmaya çalışılmış, şairin hem kişiliği hem de şiirine ilişkin tespitler Divan’ın bağlamsal dizini ve yapıların sıklığı üzerinden verilmeye çalışılmıştır.
ESKİ TÜRKÇE METİNLERİN KÜLTÜR DİL BİLİMSEL YAPISINDA EŞDİZİM ALGORİTMALARI
XV. DÜNYA Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı, 2023
Tarihî metinlerde deyimler, atasözleri, ikilemeler, birleşik kelimeler ve serbest birlikteliklerin yanı sıra eşdizimli kelimeler de dikkat çeker. Bu metinler içerisinde çok sayıda dil ve kültür gibi unsurları barındırdığı için saha araştırıcılarının söz konusu kelime birliktelikleri hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Yapı, anlam ve dilin kültürel birikimini ortaya çıkarmak bakımından tarihî ve çağdaş metinlere hâkim olmak önem arz eder. Bu nedenlerden ötürü hem kelime birliktelikleri hem de eşdizim üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Eşdizimleri anlayarak, araştırıcılar o dönemin dil ve kültürünün inceliklerini daha iyi analiz edebilir. Eşdizim; dil konuşurlarının yazı ve sözlü dilde belirli bir kelimenin diğer belirli ve aynı anlam alanı içindeki kelimelerle kullanımını ifade eder. Eşdizimi oluşturan kelime birlikleri dil konuşurlarının rastgele seçtiği ifadeler değildir. Uygun iletişim bağlamında belirli kavram ve anlatıları anlatmak amacıyla eşdizimler herhangi bir dilde kullanılabilir.
İLETİŞİM ÇALIŞMALARINDA İÇERİK ANALİZİ VE METİN MADENCİLİĞİNİN KULLANIMI
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2022
İletişim çalışmaları çerçevesinde büyük veri kavramını göz önünde bulunduran yöntemsel yaklaşımlar gelişmektedir. Bu bağlamda içerik analizi ve metin madenciliğinin bir arada kullanıldığı gözlemlenmektedir. Bu yaklaşım gerçek zamanlı bulgular elde etmek, geniş veri setlerini değerlendirebilmek ve etkin sonuçlar elde etmek noktasında önemli bir potansiyel sunmaktadır. Bu çalışma tümdengelimci içerik analizi sürecine, metin madenciliğinin sistematik bir şekilde nasıl entegre edilebileceğini aşamalar halinde sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada metin madenciliği temelli tümdengelimci bir içerik analizi süreci önerilmektedir. Bu süreç farklı bağlamlarda, farklı programlarla, teknik olarak yüksek donanım gereksinimi gözetmeden dijital metin verisine uygulanabilecek yöntemsel bir yol haritası sunmaktadır. Bu bağlamda içerik analizinin aşamaları gözden geçirilmiş, tümdengelimci içerik analizi yaklaşımı tartışılmış, geleneksel içerik analizi yaklaşımlarının metin madenciliği süreçleriyle nasıl gerçekleştirilebileceğine yönelik araştırmacının geçmiş deneyimleri ve öncül araştırmalar ışığında bir süreç geliştirilmiştir.
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENİ ADAYLARININ TARTIŞMACI METİNLERİNDE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
Aim of the study is to determine the states of using the ways of improving thinking process of teacher candidates in their argumentative texts. In this study, which was prepared with the method of descriptive research, the survey model has been used. The work group of the study consists of 50 teacher candidates who study at Recep Tayyip Erdogan University Faculty of Education Elementary School Department Science Teacher Program. The base source of data of the study is “Argumentative Text Writing Form”. The texts which were obtained by using this form have been studied in terms of using the ways of improving thinking process. Argumentative texts and argumentative texts types of the participants have been assessed separately in terms of using the ways of improving thinking process. According to the results of the study, descriptive and sampling types were used the most, and advertising, digital data utilization, scholarly and evidence types were used the less. It has been determined that justification of assertion is the most used text type in which the ways of improving thinking were used among the argumentative text units. In this study, which shows parallelism with the results of the related studies that directly approaches the ways of improving thinking and that are about literature, it is suggested that the argumentative text structure that is based on thought generating to be thought through original materials to the teacher candidates.
turkishstudies.net
Bilindiği gibi şerhe dair eserler Klâsik Türk Edebiyatında geniş bir yer tutmaktadır ve uzun süre çok da dikkat çekmeyen bu alan son dönemlerde yapılan çalışmalarla tekrar bilim adamlarının ilgisini çekmiştir. Ancak yapılan çalışmalara bakıldığında, şerhin ne olduğuna dair bir tarifin, yapılmış olan tam bir şerh tasnifinin de olmadığı görülür. Bu eksiklerin giderilmesinin yanında bu alanda yapılan çalışmalarda yalnızca şerh eserlerini ortaya koymak yeterli olmayıp şerh yapılırken kullanılan metotlara da dikkat çekmek gerekir. Biz bu çalışmamızda geleneksel şerh ve modern metin incelemeleri şeklinde adlandıracağımız son dönemlerde yapılan metin açıklamaları üzerinde durduktan sonra, şerh sahasına dâir eksiklere ve beklentilere temas etmeye çalışacağız.
EĞİTİM ALANINDAKİ YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİLERİNİN BİLİMSEL METİN ÜRETİM SÜRECİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
Eğitim alanında yüksek lisans tez aşamasındaki öğrencilerin bilimsel yazma sürecine ilişkin yeterlikleriyle ilgili görüşlerini belirlemeyi amaçlayan bu çalışmaya yüksek lisans tez aşamasında olan 35 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılmıştır. Açık uçlu sorulardan oluşan görüşme formuyla elde edilen veriler kategorisel içerik çözümleme tekniği ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre yüksek lisans öğrencilerinin çoğu yazma sürecinde cümle ve paragraf oluşturma ve bunlar arasında bağlantı kurmada sorunlar yaşamaktadır. Öğrenciler kaynaklara ulaşmada internet ve çevrim içi kaynakları etkin bir şekilde kullanmasına rağmen yetersiz olduğunu düşündükleri üniversite kütüphanelerine başvurmamaktadır. Öğrenciler bilimsel bir çalışmanın en çok yöntem, bulgular ve kuramsal çerçeve bölümlerini yazmakta zorluk çektiklerini belirtmektedir. Yüksek lisans öğrencilerinin en önemli sorunlarından biri de yabancı dil yetersizliği nedeniyle dünyadaki çalışmaları takip edememek, alanyazından yeterli düzeyde faydalanamamak ve Türkçe kaynaklarla sınırlı kalmaktır. Öğrencilerin çoğunluğu yüksek lisans eğitimi sürecinde danışmanından istediği zaman ve yeterli düzeyde yardım alabildiğini, çok az bir kısmı da gerek kendisinden ve gerek danışmandan kaynaklanan problemler nedeniyle yeterli danışmanlık alamadığını belirtmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin çoğu aldıkları yüksek lisans eğitimi sonucunda bilimsel bir çalışma yapacak düzeye geldiklerini düşünmektedir.
ÖZET 7. sınıf öğrencilerinin Metinsel Aşkınlık İlişkileri Kuramına göre düzenlenen metin işleme süreçleri aracılığıyla okuduğunu anlama düzeylerinde ve okuma tutumlarında bir değişiklik olup olmadığını ortaya çıkarmayı amaçlayan bu araştırma, alan yazında yeni ve önemlidir. Çalışmada karma yöntemin “Açıklayıcı Sıralı Desen”i kullanılmış, bir kontrol (26) ve bir deney (28) grubunda bulunan toplam 54 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırmada kontrol grubunun Türkçe dersleri, İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programına (2006) göre deney grubunun Türkçe dersleri ise Metinsel Aşkınlık İlişkileri Kuramına göre gerçekleştirilmiştir. Dersler, her iki grupta da araştırmacı tarafından işlenmiştir. Çalışmada “Okuduğunu Anlama Başarı Testi” ve “Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği” ön test ve son test olarak uygulanmış, süreç değerlendirme testleri kullanılmış, deney grubundaki öğrenciler için hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formu ile bireysel görüşme yapılmıştır. Nicel olarak elde edilen verilerin analizi; SPSS 23.0 paket programıyla, görüşmeler ise içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucuna göre öğrencilerin Okuduğunu Anlama Başarı Testi son test puanları, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık göstermektedir. Süreç değerlendirme testlerinin üçünün analiz sonuçları, deney grubu lehine anlamlı iken diğer üçünün sonucunun istatistiksel açıdan anlamlı olmadığı görülmüştür. Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği, ön test- son test puanları da istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Araştırma bulgularına göre “cinsiyet”, “anaokulunda eğitim”, “anne mesleği”, “baba mesleği”, “ailenin aylık geliri”, “evde kitap okuma saati düzenlenmesi” ve “hoşlanılan metin türü” değişkenlerinin; okuduğunu anlama becerisi ve okumaya yönelik tutum üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkisi olan birer bağımsız değişken olmadığı görülmüştür. Ancak “evde kitaplık olması”, okuduğunu anlama becerisi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkisi olan bir bağımsız değişkendir. Araştırmanın nitel boyutunda yapılan uygulamaların (metinler arasılık, ana metinsellik, yan metinsellik, üst metinsellik, yorumsal üst metinsellik etkinlikleri) öğrenciler üzerinde olumlu iz bıraktığı görülmüştür. Deney grubunda yapılan etkinliklerden öğrencilerin en çok sevdiği etkinliklerin “ana metinsellik”, en çok zorlandıkları etkinliklerin ise “üst metinsellik” etkinlikleri olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmanın tartışma bölümünde elde edilen sonuçlar, alan yazında yer alan benzer çalışmalardan hareketle etraflıca tartışılmış ve çalışma sonunda hazırlanacak yeni öğretim programları ile ders kitaplarına yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Türkçe Eğitimi, Metinsel Aşkınlık İlişkileri Kuramı, Okuduğunu Anlama, Okumaya Yönelik Tutum. EFFECT OF TEXT PROCESSING STAGES, ARRANGED ACCORDING TO THE TRANSTEXTUAL RELATIONS THEORY, ON READING COMPREHENSION SKILL AND READING ATTITUDE ABSTRACT Main aim of the research is to reveal whether there is a change in reading comprehension skills and reading attitudes of seventh grade students through text processing stages, arranged according to The Transtextual Relations Theory. In the research mixed method’s explanatory sequential design, in which qualitative and quantitative methods are used together were used. The research, which was conducted by the participation of totally 54 students (experiment group consisting of 28 students, and a control group consisting of 26 students) lasted for 15 weeks. The Turkish lessons of the experiments group were realized according to text processing stages, arranged according to The Transtextual Relations Theory; while the Turkish lessons of the control group were realized according to 2006 Primary School Turkish Lesson (6,7,8th Grades) Education Program. In the semi experimental qualitative dimension of the research with pre-test, final test and control and experimental group, reading comprehension achievement test and attitude scale towards reading were applied as pre-test and final test. In the quantitative dimension of the research, process evaluation was taken into consideration as well as product evaluation. From this point of view, process evaluation test (developed by the researcher) was applied to all students in experiment and control groups towards each of the six processed texts. In qualitative dimension of the research, semi configured interview form developed by the researcher was used in order to perform individual interview with the students in experiment group. For the analysis of the data obtained quantitatively SPSS 23.0 package program was used. Data obtained from the interviews made with experiment group students were resolved by content analysis method. At the end of the research, according to the data obtained in quantitative dimension, the reading comprehension achievement test final test grades of the students in experiment group demonstrated a statistically significant difference on behalf of experiment group at a level of 0.05 depending on the group of participants (experiment of control). Cazgır, Ezgiyle Dönen Dünya and Son Kuşlar Tests analysis results demonstrated a statistically significant difference on behalf of experiment group at a level of 0.05 depending on the group of participants (experiment of control). Pre-test and final test grades of the attitude scale towards reading also did not demonstrate a statistically significant difference depending on the group of participants (experiment of control). According to the findings obtained as a result of the research, gender, kindergarten, mother’s profession, father’s profession, monthly income of the family, arrangement of book reading hour at home and preferable type of text were observed not to be independent variables that have a statistically significant effect on reading comprehension and attitude towards reading. But the presence of library at home was observed to be independent variable that has a statistically significant effect on reading comprehension. The findings obtained in the qualitative dimension of the research, demonstrated that students are generally satisfied with the activities arranged according to The Transtextual Relations Theory in Turkish lessons. Students in experiment group generally stated positive opinions about the studies made about intertextual relation, hypertextuality, paratextuality, architextuality and metatextuality. This situation makes us believe that the performed applications had a positive impact on students. Keywords: Turkish Education, The Transtextual Relations Theory, reading comprehension, attitude towards reading.