Madencilik Sektörü Raporu (original) (raw)

Türkiye Madencilik Sektörü İçin Bir Politika Çerçevesi

İnsanoğlunun en eski uğraş alanlarından biri olan madencilik faaliyetleri, geçmişte olduğu gibi günümüzde de tüm yerkürede sürdürülmektedir. Bugün, sınırları içerisinde mineral kaynağı bulunup da madencilik faaliyeti yürütmeyen herhangi bir ülke Dünya üzerinde neredeyse yoktur. Gelişmiş ya da gelişmekte olan pek çok ülkede zenginlik yaratmaya devam eden madencilik endüstrisinin tarihinde insan yaşamı, çevre ve elde edilen gelirin paylaşımına ilişkin sayısız olumsuz örnek bulunmaktadır. Madencilik faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı Türkiye’de de bu faaliyetlerin neden olduğu çevre sorunlarına ya da ölümlü kazalara sıklıkla rastlanılmaktadır. Bununla beraber, doğru planlanıp yönetildiğinde ve doğru değer ve ilkelerden yola çıkılarak belirlenecek çalışma kurallarına uyulması durumunda, madencilik endüstrisinin sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda önemli bir işlev görmesi mümkündür. Dolayısıyla, bu amaca yönelik bir politika çerçevesinin geliştirilmesi ve endüstrideki tüm yasal düzenlemeler ile uygulamaların bu çerçeveye uygun olmasının sağlanması önemli görülmektedir. Bu çalışmada, temel insani, ahlaki ve bilimsel ilkelerden yola çıkılarak Türkiye madencilik endüstrisi için genel bir politika çerçevesi tanımlanmaktadır.

Madencilik Toplumsal Baskı Altında

Türkiye Madenciler Derneği - Maden, 2021

Bugüne kadar madencilik çalışmalarının çevreye ve yöre halkının sosyal haklarına yaptığı etkileri ve bunların iyileştirilmesini konuştuk. Madalyonun bir de öbür yüzü var: STK’lar ve yöre halkı tarafından oluşturulan çevresel ve sosyal baskılar da madenciliğe olumsuz anlamda etki yapmaktadır. Bu toplumsal baskıların dozu her geçen gün çoğaldığından madencilik giderek eli ayağı tutmayan bir kötürüme evrilmektedir. Bu söylenenlere doğrudan karşı çıkarak ne olursa olsun madencilerin haklı olduğunu, bu olumsuz yaklaşımlara kulak asmadan işlerini yapmalarını dile getirmiyor tam tersine eğer böyle sürdürülürse uzak olmayan bir gelecekte hiç madencilik yapılamaz duruma gelineceğini anlatmak istiyorum.

Madencilik endüstrisinde 100 yenilik

Kimilerine göre, dünya, dördüncü sanayi devrimini yaşamakta. Yaklaşık 250 yıl önce başlayan ve kömürle demirin başrolde olduğu birinci sanayi devrimi, üretimin makineleşmesi süreciydi. On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısına kadar sürdü. İlkinin kaldığı yerden ikincisi başladı. Bu defa, kömür ve demirin yanında petrol, çelik ve elektrik de sahne aldı. Büyük miktarlarda seri üretim ve bunun sonucunda kitlesel tüketim tüm dünyayı değiştirdi. İkinci Dünya Savaşı sonrasında, elektronik bilgi ve iletişim teknolojilerinin son derece hızlı gelişimleri söz konusu oldu. Bu sürece, üçüncü sanayi devrimi ya da dijital devrim dendi. Günümüzde, dijital devrimin üzerinde dördüncü sanayi devrimi ya da kimilerinin dediği gibi Sanayi 4.0 dönemi yükselmekte. Makinelerin, ürünlerin, insanların, süreçlerin ve giderek tüm sistemlerin görünmez ağlarla birbirlerine bağlı olduğu, birbirleriyle iletişim kurdukları, sürekli birbirlerinden öğrendikleri, öğrendikleriyle kendilerini tekrar tekrar yeniden düzenleyebildikleri ve giderek kendi kendilerini yönetebildikleri yeni bir dünya... Sınırsız bilgi depolama kapasiteleri ve ultra işlem güçlerinin verdiği imkânlarla sınırları zorlayan yenilikler: yapay zekâ, sanal gerçeklik, arttırılmış gerçeklik, robotlar, insansız hava araçları, sürücüsüz taşıtlar, nesnelerin interneti, öğrenen nesneler, 3 boyutlu yazıcılar, henüz Türkçe bir karşılık bulmaya dahi fırsat bulamadığımız blockchain ve daha pek çokları… Baş döndürücü bir yenilik/inovasyon dalgası ekonomik-toplumsal çevrenin her noktasını işgal etmiş durumda. Önce tüketim tarafında büyük değişimlere neden olan bu yeni süreç, üretim tarafında da köklü değişikliklere yol açmakta, giderek tüm ekonomik faaliyetler alanı üzerinde etkili olmakta. Pek çok endüstri yeniden şekillenmekte, yeni üretim yöntemleri eski kalıpları temelinden sarsmakta. Bu yeni süreçte, basit bilgisayar kullanımının çok ötesine geçen inovasyon dünyası endüstrilerin çehresini değiştirmekte, çok kısa bir süre önce bilim-kurgu gibi görülen pek çok uygulama endüstriyel faaliyetlerin ortasında-verimlilik ve üretkenliğe yönlendirilmiş-birer gerçeklik olarak karşımıza çıkmakta. Bu devrimin etkilediği endüstrilerden biri de madencilik endüstrisidir. Geçmişi uygarlık tarihi kadar eski olan madencilik endüstrisinin, " yenilik/inovasyon " ifadesiyle bir arada düşünülmesi ilk anda zor görünebilir. Ancak, doğal kaynakların aranması ve üretimi faaliyeti, aslında, her zaman yenilenmenin en hareketli olduğu alanlar olmuştur. Tarih, ciddi dönüşümlere yol açan pek çok yeniliğin kaynağında madencilik endüstrisinin bulunduğuna dair kanıtlarla doludur.

Türkiye Madencilik Sektöründe Yapısal Dönüşüm ve Sonuçları

ÖZET: Türkiye madencilik sektörünün 1980'li yıllara kadar sürdürdüğü kamu ağırlıklı yapısı, bu tarihten sonra, gerek kamu madencilik kuruluşlarına gerekli olan yatırımların yapılmaması, gerekse kapatma ya da özelleştirmeler yoluyla özel sektör ağırlıklı bir yapıya dönüştürülmüştür. Madencilik sektöründe, kamu girişimciliğinden vazgeçilerek, kamunun elindeki işletmelerin özel sektöre devri ve bu yolla madencilik sektöründe yapısal dönüşümün sağlanması gereğini savunan görüşün, belirgin temel gerekçeleri bulunmaktadır. Politik karışmaların varlığı ve üretim maliyetlerinin düşürülmesi ya da ürün kalitesinin artırılması yönünde özendiricilerin bulunmaması nedenleriyle kamu işletmelerinin verimsizliğe neden olduğu ileri sürülmüştür. Piyasa mekanizması içerisinde kaynakların etkin kullanımının sağlanacağı iddia edilmiştir. Önerilen yapıda, yerli ve yabancı özel sektör katılımı ile rekabet sağlanacak, maliyetler ve fiyatlar düşecek, ekonomik verimlilik artacaktır. Madencilik sektörü için gerekli olan yerli ya da yabancı sermaye bu yolla temin edilebilecek, özel sektör dinamizmi ile ülkemiz madencilik sektörü hızla gelişecektir. Bu çalışmada, dönüşümün başlangıç varsayımları sorgulanmakta, gelinen nokta itibariyle söz konusu varsayımların uygulama sonuçlarıyla doğrulanıp doğrulanmadığı araştırılmaktadır.

Madencilik Yatırım Projelerinde İşletme Dönemi Giderleri

Madencilik yatırım projelerinin değerlendirilmesi, proje gelirlerinin yanında proje maliyetlerinin de gerçeğe yakın tahmin edilmesini gerekli kılmaktadır. Bununla beraber, madencilik faaliyetlerini etkileyen parametrelerin çok sayıda ve oldukça karmaşık olmaları, söz konusu gerekliliğin sağlanmasını güçleştirmektedir.