Tanzimat Sonrası Osmanlı Vilayet Bütçeleri (original) (raw)
Related papers
Edirne Vilayeti’nde Tanzimat Sonrası Yapılan Arşiv Çalışmaları
Giriş: Osmanlı taşra merkezlerinde devletin kuruluşundan itibaren arşivler oluşturulduğuna dair bildiklerimiz oldukça sınırlıdır. Çok az sayıda belge konuya açıklık getirse de, bunlar, buralarda arşivlerin oluşturulduğunu ispat eden kesin bilgiler sunabilmektedir. Özellikle farklı kaynaklardan edinilen bürokrasiye dair bilgiler ile tahrir sırasında oluşturulan kayıtların bir kopyasının İstanbul'dan taşra merkezine gönderilmesi, bu kayıtların ilgili taşra dîvânlarının evrak mahzenlerinde korunmasının istenmesi bu fikri doğrulamaktadır.
Tekâlif-i Milliye Emirleri Sonrası Halkın Yaptığı Bağışlar
Özet Yunan ordusu karĢısında Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmek durumunda kalan Türk ordusu, bir taraftan düĢmanla savaĢırken bir taraftan da yoklukla savaĢmak durumunda kalmıĢtır. Mustafa Kemal PaĢa'nın BaĢkomutan olmasıyla birlikte Tekâlif-i Milliye Emirleri yayınlanmıĢ ve Türk halkı maddi manevi bütün kaynaklarıyla seferber edilmiĢtir. Tekâlif-i Milliye emirlerinin yayınlanmasından sonra seferber olan Türk halkı, emirleri yerine getirmekle kalmamıĢ aynı zamanda vatanseverlik duygusuyla Türk ordusuna bağıĢ ve yardımlarda bulunmuĢtur. Bu bağıĢ ve yardımlar zaferin kazanılmasına kadar devam etmiĢtir. Yapılan bağıĢ ve yardımlar genellikle nakdi olmakla beraber bazen askerlere tütün ve sigara paketleri gönderilmesi, bazen askerler için elbiselik kumaĢ verilmesi veya elbise alınması veya bunun için para verilmesi, bazen ordu hayvanatı için meralardan ot biçilmesi, bazen hastane yapılması, bazen ordu için ücretsiz nakliye yapılması Ģeklindedir. Mustafa Kemal PaĢa, "Harp ve muharebe, yalnız iki ordunun değil, iki milletin bütün mevcudiyetleriyle karşı karşıya gelmesi ve vuruşması" 1 olduğunu söylemektedir. Türk halkı da cephede çarpıĢan Mehmetçiğin arkasında yer almıĢ, yaptığı yardımlarla zaferin kazanılmasında büyük bir fedakârlık örneği sergilemiĢtir.
Tanzimat’tan Sonra Modern Bütçe Anlayışı ve Osmanlı Bütçelerinin Güvenilirliği Meselesi Bütçe Etiği Açısından Bir Değerlendirme, 2021
Son zamanlarda "bütçe etiği"ne artan bir ilgi vardır. Ancak bütçe etiğini tarihsel açıdan ele alan çalışmalara rastlamak mümkün değil. Halbuki bütçenin var olduğu her dönemde, bütçe sürecine dair işleyişi etik açıdan ele almak mümkündür. Bu noktadan hareketle bu çalışma, Osmanlı Devleti'ndeki 19. yüzyıl bütçe uygulamalarını ve bütçenin güvenirliliğini bütçe etiğinin kavramsal çerçevesi bağlamında incelemektedir. Osmanlı bütçelerine ilişkin çalışmalarda; bütçenin hukuki yapısı, bütçe gelir ve giderleri yoğun tartışmalara konu olurken bu bütçelerin niteliği ve bütçe kaynak tahsisi sürecini düzenleyen değerler ve normlar yeterince incelenmemiştir. Oysa bütçenin kendisine atfedilen fonksiyonları icra edebilmesi, etik değerlerle de yakından ilişkilidir. Etik değerler, bütçe kaynak tahsisinde bireysel menfaatler ile sosyal faydalar arasındaki çatışmaları önleyebilir ve bütçe uygulamalarında etkinsizliğe neden olan yanlış davranış ve uygulamaları azaltabilir. Bu çalışma, Osmanlı bütçe uygulamalarının etik boyutunun daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmak için 19. yüzyıl Osmanlı bütçelerini bütçe etiği bağlamında Osmanlı ve İngiliz arşivleri ile İngiliz gazeteleri vasıtasıyla incelemeyi amaçlamaktadır.
1913 Tarihli İdare-i Hususiye-i Vilâyât Talimâtnâmesine Göre Vilâyet Bütçelerinin Yasalaşması
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2018
Tanzimat Fermanın ilânı mali ve idari merkeziyetçi politikaları temel alan bir yönetim anlayışını beraberinde getirmiştir. Bu kapsamda merkezi yönetimde maliye nezaretinin kurulması, taşrada ise iltizam usulünün kaldırılarak vergilerin herkesin gelirine göre alınması yönündeki karar neticesinde her sancağa muhassılların görevlendirilmesi mali yapının dönüşümünü hızlandırarak gelir ve giderlerin daha sistemli tutulmasını gerekli kılmıştır. Bu nedenle gerek merkezde gerekse vilâyetlerde günümüz bütçelerine benzer bütçe kanunları hazırlanmaya başlamıştır. Ancak 1913 yılına kadar vilâyetlerde hazırlanan bütçelerin mali özerkliği bulunmamaktaydı. Bu tarihte yürürlüğe giren vilâyet kanununun vilâyetlere tanıdığı mali özerklik neticesinde merkezi bütçeden bağımsız vilâyet bütçeleri hazırlanmıştır. 1913 yılında yürürlüğe konulan elli maddelik bir talimatla bu bütçelerin nasıl kanunlaşacağı, gelir ve giderlerin nasıl yönetileceği, bütçe kesin hesabının ne şekilde oluşturulacağı ve bütün bu m...
“Tanzimat Döneminde Ufaklık Para Sorunu (1839-1879)”
Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2011
Tanzimat Dönemi'nde meskukat reformunun önemli ayaklarından biri olan ufaklık para alanı, Osmanlı Devleti için oldukça sorunlu bir alan olmuştur. 1846 yılında devletin bakırdan ufaklık para basarak para sistemine entegre edilen ufaklık para alanı, piyasanın ufaklık para ihtiyacının tam olarak bilinememesi nedeniyle ciddi bir spekülasyon sahası olmuştur. Dönem boyunca alanın temel sorunları yabancı bakır paraların piyasaya sürülmesi, İstanbul için darp edilen bakır paraların yoğun bir şekilde taşraya kaçırılması, taşradan sağlam paraların çekilerek piyasanın büyük oranda bakır para ile dolması ve 1870 li yıllardan sonra bakır paranın Dersaadet Borsası için bir spekülasyon aracına dönüşmesidir. Osmanlı Devleti çeşitli önlemlerle ufaklık para alanındaki mevcut sorunları çözmeye çalışmış, ancak Tanzimat Dönemi boyunca kalıcı bir çözüm üretememiştir. Bunun sonucunda ise hem halk hem de devletin kendisi ciddi anlamda zarara uğramıştır.
XIX. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı Devleti'nde Tev'em Maaşı (Trabzon Vilayeti Örneği)
Karadeniz Arastirmalari Merkezi, 2021
The subject of this study is the Tev'em salary that is paid for twins or triplets in Ottoman Empire. This Tev'em salary had became widespread at the period of Abdulhamid II, but had been paid to needy families if they had certain conditions which includes having twins or triplets before his period, too. As a necessity of social state cognizance this salary which is paid to children of multiple pregnancy had been given to Ottoman vassal without no discrimination between Muslims and non-Muslims. In this study the questions like if the amount of this salary had been changed through years, if the amount of salary is same in every provinince,if the children had been taking this salary till a certain age, will be tried to answered on the example of Trabzon Provinince. The gathered information will be a better panaroma of the salary that is given to twins in Ottoman empire, when compared with other studies which investigate the Tev'emsalary in different provinences. To these purposes after scanning the data from Ottoman archives on the subject, with the help of document and case analysis method, the data that are gathered evaluated as chronologically. As one of the result of these evaluations, that is seen that Tev'em salaries in Trabzon Provinince had changed through years, and according to sanjaks. Also it is identified that there are no privillaged families like Sayyids and Sharifs among taking these salary but some of emigrant families, and it is seen that no age limit enforced for these salaries.
KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 2021
Hakkâri Türkiye’nin güneydoğu ucunda bulunan bir sınır kentidir. Oldukça köklü ve renkli bir maziye sahiptir. Coğrafî ve beşerî özellikleriyle bütünleşmiş tarihsel serüveni Osmanlı hâkimiyetine girdiği XVI. yüzyılda daha da farklılaşmıştır. Nitekim dönemin koşulları nedeniyle imparatorluk yönetimi tarafından önemsenen bir idari yapı dahilinde XIX. yüzyıla kadar devam eden inişli çıkışlı bir süreç başlamış olur. XIX. yüzyılda değişen dünya şartlarına uyum sağlama sürecinin doğal sonucu olarak hayata geçirilmeye çalışılan kimi uygulamalar, bölgede nispeten kaotik bir dönemin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Hakkâri tarihinin XVI. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar devam eden sürecinin olabildiğince kısa bir özeti ancak bu şekilde yapılabilir. İnsanların hayatlarında olduğu gibi kentlerin de uzun tarihsel süreçlerinde geçirdikleri küçüklü büyüklü pek çok değişim vardır. Çoğu zaman bu değişimler döneme özgü “detay”larda saklıdır. Bu detayların tespiti sayesinde iskân mahallerine ait kesitlerin tüm canlılığıyla ortaya çıkarılması mümkün olabilir. Hâliyle modern tarihçilik giderek, uzun erimli ve genel geçer konu ya da olaylar kadar, nispeten çok daha dar mekân, özel konu ya da meselelere odaklanmaya başlamıştır. Bu bakış acısıyla çalışmada Hakkâri’nin yukarıda açıkladığımız uzun soluklu tarihinden “bir kesit alınarak” olabildiğince açık bir şekilde ortaya konulması amaçlanmıştır. Hakkâri’nin odağa alınacağı böylesi bir çalışma için imparatorluk merkez ve yerel birimlerinde önemli ölçüde değişim ve dönüşüme işaret eden Tanzimat sonrası döneme bakılması tartışma yürütmek için son derece elverişli olacaktır. Öyle ki Tanzimat devriyle ilgili tartışmaların önemli bir kısmının merkezde olan gelişmeler, modernleşme ve gayr-i müslim tebaa üzerine yoğunlaşmaktadır. Oysa daha lokal ve periferide kalan yerlere bakıldığında Osmanlı’nın iktisadi ve sosyal yaşamında gerçekleşen değişimleri farklı bir gözle görmek de mümkün olabilecektir. Bu bağlamda Hakkâri’de Tanzimat sonrası idari, mali ve sosyo-kültürel hayatın nasıl inşa edildiğini görme fırsatı elde edilecektir. Hakkâri’deki devlet erkânı ile tüzel kişiliğin oluşumu, kamusal alana dair ilk mekânların doğuşu ve arazi, nüfus ile ticarete dönük yeniliklerin tesisi gibi oldukça renkli konulara temas edilecektir.