Fuat Sezgin’in Buhârî’nin Sahih’ine Yönelik Tenkit ve Tespitleri (Buhari’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar Adlı Eseri Özelinde) (original) (raw)
Related papers
BUHÂRÎ'NİN YAZILI KAYNAKLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA / A Research on Bukhârî’s Written Sources
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2023
The issue of the written sources of hadiths in the Islamic world is a prominent issue primarily with Fuad Sezgin (d. 2018) and later with M. Mustafa al-A‘zamī (d. 2017). Sezgin has brought along a revolutionary change in our understanding of traditional narration with his work called al-Bukhārī’s Sources (Buhârî’nin Kaynakları). He objected to the claim that the previously argued narrations were transmitted only orally for about a century; according to him, hadith works written in the third century of Hijrî were actually copyrighted based on previously written sources Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. However, Sezgin brought this claim to such a point that he said that all of Imam al-Bukhārī’s al-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥīḥ was based on previously written sources. We were also wondering how true this claim was. I wonder if the oral narration of the hadiths completely disappeared in that period and al-Bukharî wrote this work based only on written sources? Also, to what extent did al-Bukhārī use written sources? We, in this paper, endeavor to answer these questions.
Hadith, 2022
Bu makalede İmâm Buhârî’nin (ö. 256/870) el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ isimli eserinde hadisleri seçerken, Kur’ân-ı Kerîm’e, sahih hadislere, sahâbe söz ve uygulamalarına, icmâya, tarihî ve coğrâfî bilgilere ve kelamın siyakına uygunluk ile hadisle amel edilme gibi çeşitli kıstasları dikkate alması Sahîh’te bulunan yüzden fazla örnek hadis üzerinden incelenmiştir. Buhârî Kur’an’a aykırı görülebilecek bazı hadisleri, onlara muvafık olduğunu düşündüğü âyetlerle irtibatlandırarak vermiş, böylece hadis metinlerinin Kur’an’a uygunluğunu göz önünde bulundurduğunu göstermiştir. Yine, zayıf sayılan râvîlerin sikalara muvafık rivayetlerini intikâ ederek (seçerek) senedi değil, metni esas aldığını net bir şekilde ortaya koymuştur. Bu durum ise, sened tenkidinin aksi yönündedir. Ayrıca, senedi sahih de olsa hatalı metinlerin illetlerine dikkat çekerek sika bir râvînin de metinde hata yapabileceğini göstermiştir. Buhârî hadislerdeki ihtilafı cem, nesh ya da tercih metotlarına göre çözmüş, ayrıca metnin doğru şeklini tespit ve sıhhatiyle alakalı pek çok hususa dikkat etmiştir. Bu bağlamda, hadislerin mutâbaat ve şâhidlerini göstermiş, lafız farklarına dikkat çekmiş, metinde idracı tespit etmiş ve hadisleri şerh etmiştir. Bunların yanında sahâbe söz ve uygulamalarına, tarihî ve coğrafî bilgiye, icmâa, amele ve kelamın siyakına uyumun da Buhârî tarafından dikkate alındığını gösteren örnekler mevcuttur. Makalenin hacmi sebebiyle daha fazla örneğe yer verilemese de bunları içeren araştırmalara işaret edilmiştir. Kısaca bu çalışma, Buhârî gibi önde gelen bir hadisçinin Sahîh’inde bulunan metin tenkidi uygulamalarını somut örnekler üzerinden ortaya koymak suretiyle hadisçilerin hadislerin sadece senedine odaklandıkları, ama metin tenkidi yapmadıkları şeklindeki genellemeci yaklaşımın isabetli olmadığını da göstermektedir.
Müslim’in Sahîh’inin Yazılı Kaynakları Üzerine Bazı Tespitler
Özet Hadis ilmine dair pek çok meselenin netliğe kavuşturulması hadislerin rivâyet tarihinin özellikle de hicri ikinci asrın doğru anlaşılmasıyla mümkündür. Zira bu asra müteakip temel hadis külliyatının ortaya çıkışı tesadüf olmasa gerektir. Dolayısıyla ilgili küllüyatın kendinden önceki hadis çalışmalarıyla olan irtibatının ortaya konması gereklidir. Rivâyet tarihine bakıldığında Buhârî’nin ve Müslim’in Sahîhleri gibi hadis eserlerinin titiz nakil yöntemleri takip edilerek vücuda getirildiği, söz konusu musanniflerin kendilerinden önceki literatürün sonraki nesillere ulaşmasında önemli rol oynadıkları görülmektedir. İşte bu bağlamda Müslim’in Sahîh’inin kaynakları söz konusu edildiğinde, onun eserine aldığı rivâyetlerin önceki dönem kaynakları ile ilişkisi akla gelmektedir. Bir eserin kıymetini tespit etmek için her şeyden evvel kendi kaynakları ile mukayeseli tetkiklerinin yapılması zarurîdir. Müslim’in eseri özelinde, onun kıymetine dair söylenilenlerin ilmî mütâlaalar olup olmadığı, kaynaklarıyla mukayeseli bir tetkik sonucuna bırakılmalıdır. Bu nedenle ilk aşamada, Müslim’in Sahîh’inde geçen isnadlarda önce Müslim’in şeyhleri arasında eser sahibi olanlar tespit edilerek bu hocaların Sahîh-i Müslim’deki rivayetleri söz konusu eserlerinden günümüze ulaşanlarda taranmış ve bulunan rivayetleri ile karşılaştırmalı bir analizi gerçekleştirilmiştir. Böylelikle yazılı-şifâhî rivayet mevzusu sadece teorik olarak tartışılmayarak metin mukayesesinden hareketle bir neticeye varılmıştır. Anahtar Kelimeler: rivayet tarihi, şifâhî-yazılı rivayet, yazılı kaynak, Müslim, Sahîh, kaynak tenkidi, metin mukayesesi.
Buhârî’nin Meğâzî Rivâyetlerinde Tesâhülünün Olup Olmadığı ile İlgili Değerlendirmeler
2014
Öz: Rivâyet ilimleri ile meşgul olanların meğâzî türü rivâyetlerin naklinde-özellikle de râvîlerin güvenirlilikleri hususunda-tesâhül gösterdiği veya buna göz yumdukları bi-linen bir husustur. Kitabına aldığı hadîsler için en ağır şartları uygulayan bir şahsın bu alanda nasıl bir tutum sergilediğinin ortaya konulması önem arz etmektedir. Dola-yısıyla bu makalede Buhârî'nin Kitâbu'l-Meğâzî'si râvîleri açısından incelenecektir. Bu bölümde yer alan rivâyetlerin isnâdlarındaki râvîler cerh ta'dil açısından incelenecek, tenkîde uğrayanların sayısı, tenkît edilme sebepleri ve Meğâzî dışındaki bölümlerde rivâ-yetlerinin olup olmadığına bakılacaktır. Elde edilen bulgular Buhârî'nin Sahîh'inde takip etmiş olduğu genel üslûbuna uygunluğu ile karşılaştırılacaktır. Neticede rivâyet şartları açısından en fazla müsamahakâr davranılması gereken bir alanda Buhârî'nin sergilemiş olduğu tutum ortaya çıkarılarak; sıhhat açısından kitabının diğer bölümleri için bir yo-rum yapmamıza imkân tanıyacaktır. Abstract: It is well known that those whoe are busy with transmission arts, during their transmission of maghâzî type narrations, have shown some tolerance or have overlooked them-especially in terms of the reliability of narrators. It is of vital importance to reveal how an attitude is exhibited for a person who applied the most severe conditions for the hadiths in his book in this area. Therefore, this article will analyze Bukhârî's The Book of Maghâzî in terms of the narrators of hadith. Narrations of chains of transmitter in this chapter will be analyzed in terms of impugment and justification; the number of those which are criticized, the reasons for criticisms, and whether or not there are narrations in sections outside maghâzî will be considered. The findings will be compared with the general style of compliance Bukhârî has followed in his Sahîh. As a result, Bukhari's attitudes displayed in an area that should be treated the more permissive in terms of conditions will be revealed; this will allow us to comment on the other parts of the book in terms of authenticity.