Akhenaten (original) (raw)

dbo:abstract

أخناتون (أيضًا تَهَجَّى إخناتون؛ ويعني «الروح الحية لآتون») عرف أيضًا قبل العام الخامس من ملكه بـ امنحوتب الرابع. كان فرعون من الأسرة الثامنة عشرة حكم مصر لمدة 17 عاماً وتوفي ربمَّا في 1336 ق.م أو 1334 ق.م. يُشتهر بتخليه عن تعدد الآلهة المصرية التقليدية وإدخال عبادة جديدة تركزت على آتون، التي توصف أحيانًا بأنها ديانة توحيدية أو هينوثية. تمثل نقوش مبكرة آتون بالشمس، بِالمُقارَنَةِ مَع النجوم، ولاحقًا جنبت اللغة الرسمية تسمية آتون بالإله، مُعطية إياه الإِلَوهِيَّة الشمسية مكانة أعلى من مجرد كونه إله. حاول إخناتون إحداث مفارقة عن الدين التقليدي، ولكن في النهاية لم يكن مقبولًا. فبعد وفاته، تم استعادة الممارسة الدينية التقليدية تدريجيًا، وبعد بضع أعوام لم يكن بعض الحكام دون حقوق واضحة للخلافة من الأسرة الثامنة عشرة فأسسوا أسرة جديدة، وأسَاؤوا لسمْعَة إخناتون وخلفائه، مشيرين إلى أخناتون نَفسِه بأنه «العدو» في السجلات الأرشيفية. (ar)
Akhenaton o Amenhotep IV (també conegut amb el nom hel·lenitzat d'Amenofis IV) va regnar a l'antic Egipte a la primera meitat del segle XIV aC, vers 1350 a 1335 aC. Com a faraó, Akhenaton és conegut per haver abandonat el politeisme tradicional d'Egipte i introduir l'atenisme, o culte al voltant d'Aten. Les opinions dels egiptòlegs difereixen sobre si l'atenisme s'hauria de considerar com una forma de monoteisme absolut o si es tractava de monolatria, sincretisme o henoteisme. Aquest allunyament de la cultura de la religió tradicional no va ser àmpliament acceptat. Després de la seva mort, els monuments d'Akhenaton van ser desmantellats i amagats, les seves estàtues van ser destruïdes i el seu nom exclòs de les llistes de governants compilades pels faraons posteriors. La pràctica religiosa tradicional es va restablir gradualment, sobretot sota el seu proper successor Tutankamon, que va canviar el seu nom de Tutankhaten a principis del seu regnat. Quan una dotzena d'anys després, els governants sense drets clars de successió de la XVIII Dinastia van fundar una nova dinastia, van desprestigiar Akhenaton i els seus successors immediats i es van referir a Akhenaton com “l'enemic” o “aquell criminal” en els registres d'arxiu. Akhenaton va estar gairebé perdut per la història fins que a finals del segle xix es va descobrir Amarna, o Akhetaton, la nova capital que va construir per al culte a Aten. A més, el 1907, va desenterrar una mòmia que podria ser d'Akhenaton a la tomba a la Vall dels Reis. Les proves genètiques han determinat que l'home enterrat a KV55 era el pare de Tutankamon, però des de llavors s'ha posat en dubte la seva identificació com a Akhenaton. (ca)
Nefercheprure Waenre Achnaton, původním jménem Amenhotep (IV.), byl panovník 18. dynastie ve starověkém Egyptě v období Nové říše, manžel proslulé královny Nefertiti. Vládl přibližně v letech 1353–1336 př. Kr. (cs)
Akhenaten (pronounced /ˌækəˈnɑːtən/), also spelled Echnaton, Akhenaton, (Ancient Egyptian: ꜣḫ-n-jtn ʾŪḫə-nə-yātəy, pronounced [ˈʔuːχəʔ nə ˈjaːtəj], meaning "Effective for the Aten"), was an ancient Egyptian pharaoh reigning c. 1353–1336 or 1351–1334 BC, the tenth ruler of the Eighteenth Dynasty. Before the fifth year of his reign, he was known as Amenhotep IV (Ancient Egyptian: jmn-ḥtp, meaning "Amun is satisfied", Hellenized as Amenophis IV). As a pharaoh, Akhenaten is noted for abandoning Egypt's traditional polytheism and introducing Atenism, or worship centered around Aten. The views of Egyptologists differ as to whether the religious policy was absolutely monotheistic, or whether it was monolatry, syncretistic, or henotheistic. This culture shift away from traditional religion was reversed after his death. Akhenaten's monuments were dismantled and hidden, his statues were destroyed, and his name excluded from lists of rulers compiled by later pharaohs. Traditional religious practice was gradually restored, notably under his close successor Tutankhamun, who changed his name from Tutankhaten early in his reign. When some dozen years later, rulers without clear rights of succession from the Eighteenth Dynasty founded a new dynasty, they discredited Akhenaten and his immediate successors and referred to Akhenaten as "the enemy" or "that criminal" in archival records. Akhenaten was all but lost to history until the late-19th-century discovery of Amarna, or Akhetaten, the new capital city he built for the worship of Aten. Furthermore, in 1907, a mummy that could be Akhenaten's was unearthed from the tomb KV55 in the Valley of the Kings by Edward R. Ayrton. Genetic testing has determined that the man buried in KV55 was Tutankhamun's father, but its identification as Akhenaten has since been questioned. Akhenaten's rediscovery and Flinders Petrie's early excavations at Amarna sparked great public interest in the pharaoh and his queen Nefertiti. He has been described as "enigmatic", "mysterious", "revolutionary", "the greatest idealist of the world", and "the first individual in history", but also as a "heretic", "fanatic", "possibly insane", and "mad". Public and scholarly fascination with Akhenaten comes from his connection with Tutankhamun, the unique style and high quality of the pictorial arts he patronized, and the religion he attempted to establish, foreshadowing monotheism. (en)
Ο Ακενατόν (Μέση αιγυπτιακή: ꜣḫ-n-jtn [ˈʔuːχəʔ nə ˈjaːtəj] = τελεσφόρος του Ατώνος, περίπου 1353-1336 π.Χ. ή 1351–1334 π.Χ.), εξελληνισμένα Αχενάτων, ήταν Φαραώ της Αιγύπτου, ο δεύτερος γιος του Αμενόφεως Γ΄. Πρό του πέμπτου έτους της βασιλείας του ήταν γνωστός ως Αμένωφις Δ΄ (Μέση αιγυπτιακή: jmn-ḥtp(.w) [ʔaˈmaːnəʔ ˈħutpu] = ο Άμμων είναι ευχαριστημένος). Με βάση πρόσφατες έρευνες, με την βοήθεια της χρήσης DNA από μούμιες του τάφου του Τουταγχαμώνος, θεωρείται πως ο Ακενατόν ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, ο πατέρας του Τουταγχαμώνος, γεγονός που για πολλά χρόνια αμφισβητούνταν. (el)
Echnaton (Geburtsname Amenophis IV.; ägyptisch Amenhotep IV.; später Achenaton) war ein altägyptischer König (Pharao) der 18. Dynastie (Neues Reich) und Sohn von Amenophis III. und Königin Teje. Er erhob den Gott Aton in Gestalt der Sonnenscheibe zum Gott über alle Götter Ägyptens und weihte ihm seine neue Hauptstadt Achet-Aton. Dieser Herrscher setzte auf eine streng nach innen gerichtete Politik und reformierte die altägyptische Kunst. Echnatons Regierung wird verschieden datiert: ca. 1351–1334 v. Chr., 1340–1324 v. Chr. (Helck) oder 1353–1336 v. Chr. (Krauss). (de)
Aĥnaton, Akenatono aŭ Eĥnaton (mortinta probable dum la jaro ) estis faraono de antikva Egiptio apartenanta al la 18-a dinastio. Li malakceptis la malnovajn diojn kaj anstataŭigis ilin per Atono, la viviga forto de la suno kaj la nova dio de la imperio. Li tiuokaze ŝanĝis sian nomon en Aĥnaton (Aĥ-en-Jati, utila por Atono). Li ankaŭ konstruigis novan ĉefurbon Aĥetaton. Li okupas eksterordinaran lokon inter la faraonoj, estas nomata "revoluciulo, herezulo, pacifisto, despoto" kaj simile. Kiam li vivis, li estis nomata "justulo sur la tero", post la morto "krimulo el Aĥetatono". Ĉar li anstataŭigis multajn egiptajn diojn per unu, li estas opiniata kiel fonto de monoteismaj religioj kaj inspirinto de Moseo. Li surtroniĝis post la morto de sia patro Amenhotep III-a kiel Amenhotep IV, sed en la sesa jaro de sia regado li ŝanĝis la nomon al Aĥnaton, deklaris Sunon sola dio kaj en dezerta loko (nun Amarna) konstruigis novan ĉefurbon per dekmilo da laboristoj (Amarna-leteroj). Dio Atono estis adorata jam en antaŭaj generacioj, la faraono mem estis lia ĉefpastro kaj kiam li surtroniĝis, li unue deklaris Atonon pli alta dio ol Amono kaj poste sola ekzistanta dio. La reformoj daŭris proksimume ses jarojn kaj kulminis per malpermeso adori kulton de aliaj dioj. Lia "Himno al Atono" konserviĝis kiel unu el plej belaj poeziaĵoj de la antikva Egipto. Kiel monoteisma religio, tiu estis nomita Atonismo. La religia reformo estis parte kaŭzita de lia strangula karaktero, sed ĉefe ĝi estis politika atako kontraŭ la pastraro de Amono, kiu akiris tro da potenco kaj komencis jam subigi al si eĉ faraonojn mem. Li ne multe zorgis pri administraciaj aferoj, sed kruele per ekzekutoj persekutis ĉiun opozicion. La pastroj neniam paciĝis kun malvenko kaj preparis puĉon, kiu sukcesis en la 17-a jaro de lia regado. Oni supozas, ke li estis murdita per ponardo aŭ veneno, sed la vero ne estas konata. Post la puĉo staris verŝajne postaj faraonoj kaj . La venkintoj klopodis forigi ĉiun memoraĵon pri la herezulo, detruis lian urbon, forĉizis lian nomon, tamen multaj informoj konserviĝis. Aĥnaton estas fama ankaŭ pro sia edzino Nefertito, la plej bela el la egiptaj virinoj (konserviĝis pluraj portretoj). Post morto de Aĥnaton surtroniĝis lia frato , poste Tutanĥamon, kiu origine nomiĝis Tutaĥaton, verŝajne filo de unu el la du fratoj. (eo)
Neferjeperura Amenhotep, también conocido como Ajenatón,Akhenatón o Akenatón (lit., «resplandor del sol»), Amenhotep IV o Amenofis IV fue el décimo faraón de la dinastía XVIII de Egipto. Su reinado está datado en torno al 1353-1336 a. C. y pertenece al periodo denominado Imperio Nuevo. En el cuarto año de su reinado, cambió su nombre a Neferjeperura Ajenatón. Dentro de la historia del Antiguo Egipto, su reinado inicia el denominado Período de Amarna, debido al nombre árabe actual del lugar elegido para fundar la nueva capital: la ciudad de Ajetatón, esto es, «Horizonte de Atón». Es célebre por haber impulsado transformaciones radicales en la sociedad egipcia, al convertir al dios Atón en la única deidad del culto oficial del Estado, en perjuicio del, hasta el momento, predominante culto a Amón. El nuevo culto se centraba en la superioridad del dios Atón por encima de los demás dioses egipcios, es decir, una religión con una base monoteísta, dejando al resto del panteón egipcio fuera de todo culto. El propio faraón sería el intermediario del dios. Este cambio tuvo grandes consecuencias. Hubo fuertes discrepancias entre la sociedad, ya que se había eliminado de cuajo el culto a los antiguos dioses, muy arraigado entre la población que hasta ese momento era politeísta.Es el primer reformador religioso del que se tiene registro histórico. Su reinado no solo implicó cambios en el ámbito religioso, sino también reformas políticas y artísticas. Aunque tardíamente descubierto y todavía poco conocido, está considerado por muchos historiadores, arqueólogos y escritores como uno de los faraones más interesantes. (es)
Akenaton, «Eguzki-diskoaren zerbitzaria», jatorrizko izenez Amenhotep IV.a (edo grezierazko Amenofis IV.a) Antzinako Egiptoko XVIII dinastiako hamargarren faraoia izan zen. Bere agintaldia K.a. 1353-1336 urte bitartean datatua dago, Egiptoko Inperio Berriaren barruan. Agintaldiaren laugarren urtean izena aldatu zuen: Neferkeperura Akenaton. Egiptoko gizartean muturreko eraldaketak bultzatzeagatik egin zen ezaguna, Aton jainkoa estatuko kultu ofizialean jainko bakarra izendatu baitzuen. (eu)
Amenhotep IV (né probablement entre -1371/-1365 et mort vers -1338/-1337, Aménophis IV en grec ancien d'après le nom donné par Manéthon à son prédécesseur qui lui ne le nomme pas explicitement), ou Akhenaton (ou plus rarement Khounaton), est le dixième pharaon de la XVIIIe dynastie. On situe son règne entre -1355/-1353 et -1338/-1337. Il est le fils de la reine Tiyi et du roi Amenhotep III. Figure controversée, considéré parfois comme l’un des grands mystiques de l’Histoire, il bouleverse, le temps d'un règne, l’histoire de l'Égypte antique en accélérant l'évolution théologique commencée par son prédécesseur et en voulant imposer le culte exclusif de Rê-Horakhty « qui est dans Aton », dont il est à la fois le prophète et l’incarnation. Parallèlement à la réforme religieuse, son règne voit l'émergence d'une nouvelle esthétique à la fois baroque et naturaliste : l'art amarnien. L'imagerie royale est la première concernée par ce mouvement qui rompt avec la tradition et représente le pharaon et sa famille dans leur intimité. Sur le plan politique enfin, les choix — ou l'inertie — d'Akhenaton conduiront à la première véritable crise du Nouvel Empire tant sur le plan économique qu'international. Avec ce pharaon considéré comme hérétique, la XVIIIe dynastie touche bientôt à sa fin. (fr)
Akhenaten, juga dieja Echnaton, Akhenaton, Ikhnaton, dan Khuenaten;artinya "roh Aten yang hidup") dikenal sebelum tahun ke-5 pemerintahannya sebagai Amenhotep IV (kadang ditulis dengan bentuk Yunani, Amenophis IV, dan berarti Amun dipuaskan), adalah firaun dinasti ke-18 Mesir, terutama dikenal karena mengubah sistem agama Mesir menjadi monoteistis dengan menyembah dewa Aten. Ia adalah anak Amenhotep III dengan istrinya Tiye dan bukan anak laki-laki tertua ayahnya. Ia mulanya tidak direncanakan menjadi raja sampai kakak laki-lakinya meninggal. Amenhotep IV menjadi raja setelah ayahnya Amenhotep III wafat setelah memerintah 38 tahun. Istri utama Akhenaten adalah Nefertiti, yang sekarang terkenal karena patungnya di Altes Museum Berlin. (in)
アクエンアテンまたはアメンホテプ4世（英: Akhenaten/ Amenhotep IV、紀元前1362年? - 紀元前1333年?）は、古代エジプト第18王朝の王（ファラオ）（在位：紀元前1353年? - 紀元前1336年?）。「アクエンアテン (Akhenaten)」は「イクナートン (Ikhnaton / Echnaton)」、「アメンホテプ (Amenhotep)」は「アメンヘテプ (Amenhetep)」ともそれぞれ表記される。エジプト第18王朝初期よりアメンホテプ3世の時代にかけて、強大な権力を有したアメン神官団に対抗するべく、唯一神アテンを主神に据え、「宗教改革」を行った。出生時の名前はアメンホテプであったが、在位4年後に当時国家神であったアメン神からアテン神への信仰変更のため、「アテン神に有益な（る）者」を意味するアクエンアテンへと改名した。同時にテーベより、現在のテル＝エル＝アマルナに位置し、「アテンの地平線」の意味を持つアケトアテンへと遷都を行った。在位中はアメン神とその妻ムト女神の名前を神殿から削り取る、神像を破壊する等して迫害。この処置は他の神にも及んだ。しかし、アテン神に傾倒するあまり国民の支持を失い、またトトメス3世より維持してきたアジア植民地に注意を払わず、治世末期にはエジプトは大きく領土を減らした。アクエンアテン自身も後継者と定めたスメンクカーラーの死去後数年で亡くなり、結果として次王ツタンカーメン（トゥトアンクアメン）の治世ではアテン神信仰からアメン神への信仰復興が行われた。 (ja)
Akhenaton, talvolta anche Ekhnaton, Ikhnaton, Khuenaton o Khuniatonu, ma per i primi 5 anni di regno Amenofi IV o Amenhotep IV (Tebe, 1375 a.C. circa – Akhetaton, 1334/1333 a.C. circa), è stato un faraone egizio della XVIII dinastia. Regnò per 17 anni, morendo probabilmente intorno al 1334 a.C. È celebre per aver abbandonato il tradizionale politeismo egizio a favore di una nuova religione di stampo enoteistico, monolatrico (che mantenne, cioè, la credenza in più divinità pur adorandone una sola) o pseudo-monoteistico, introdotta da lui stesso e basata sul culto del solo dio Aton, il disco solare. La sua rivoluzione religiosa, duramente contrastata, si rivelò effimera. Pochi anni dopo la sua morte, i suoi monumenti furono occultati o abbattuti, le sue statue spezzate o riciclate e il suo nome cancellato dalle liste reali. Le pratiche religiose tradizionali furono gradualmente restaurate e i sovrani che pochi decenni dopo fondarono una nuova dinastia, senza legami con la XVIII dinastia, screditarono Akhenaton e i suoi immediati successori (Neferneferuaton, Smenkhara, Tutankhamon e Ay), appellando lo stesso Akhenaton "il nemico di Akhetaton" o "quel criminale". A causa di questa damnatio memoriae, Akhenaton fu completamente dimenticato fino alla scoperta, nel XIX secolo, del sito archeologico di Akhetaton (Orizzonte di Aton), la nuova capitale che egli fondò e dedicò al culto di Aton, presso l'attuale Amarna. Gli scavi iniziati dall'archeologo inglese Flinders Petrie nel 1891, e terminati nel 1937, fecero nascere un grande interesse nei confronti di questo enigmatico faraone. Una mummia scoperta nel 1907 da Edward Ayrton nella tomba KV55 della Valle dei Re potrebbe essere la sua; recenti analisi del DNA hanno accertato che l'uomo scoperto nella KV55 era padre di re Tutankhamon, ma l'identificazione di tali resti con Akhenaton è assai dibattuta. L'interesse moderno nei confronti di Akhenaton e della sua grande sposa reale Nefertiti deriva in parte dalla sua connessione con Tutankhamon (anche se la madre del giovane faraone non fu Nefertiti, ma una donna sconosciuta che gli egittologi hanno soprannominato The Younger Lady), così come dalla corrente artistica che incentivò e dalle sue idee religiose rivoluzionarie. (it)
아케나텐(Akhnaton) 또는 아크나톤(Akhenaten)은 고대 이집트 제18왕조의 파라오로, 출생명 아멘호테프는 '아멘이 만족한다'라는 뜻이다. 재위 5년에 아케나텐(아텐의 영광)으로 개명하였는데 개명 이전의 이름(출생명)은 아멘호테프였으므로 아멘호테프 4세라고도 부른다. 재위 기간은 기원전 1352년 ~ 기원전 1335년이다. 아멘호테프 3세(Amenhotep III)와 그의 제1왕비 티예(Tiye)의 둘째 아들로 태어났고, 왕비는 네페르티티(Nefertiti)이다. 아크나톤은 아멘(Amen, 테베의 수호신)에게 제사 지내는 신관들의 세력이 왕권을 억제할 정도로 커지는 것을 감지하고 그것을 제어하려 했다. 그래서 다신교인 종래의 이집트의 종교를 금지하고 태양신 아톤을 유일신으로 숭배하는 새로운 일신교를 도입했다. 또한 아멘 숭배와의 완전한 단절을 위해 수도를 테베에서 오늘날의 알-아마르나 지역으로 옮기고 아케타텐(Akhetaten, “아텐의 지평선”이라는 뜻)이라 이름지었다. 그러나 새로운 종교를 받아들인 것은 상류층 뿐이었고, 아크나톤이 죽은 뒤 아멘 신앙이 부활하였으며 수도도 다시 테베로 돌아갔다. (ko)
Amenhotep IV, Achnaton, Echnaton of Akhenaten (of andere schrijfvarianten) was een farao van de 18e dynastie van het Oude Egypte. De farao is bekend geworden vanwege de losse Amarna-kunst en de introductie van het monotheïsme in Egypte. (nl)
Amenhotep IV, także Amenophis IV (Achenaton, Echnaton) – władca starożytnego Egiptu (faraon) z XVIII dynastii, reformator religijny, twórca religii monoteistycznej opartej na kulcie boga Atona. Echnatona uważa się za autora hymnu do Atona. (pl)
Эхнато́н («Полезный для Атона») — древнеегипетский фараон-реформатор из XVIII династии, известный до 5-го года своего правления как Аменхоте́п IV («Амон доволен»). Он правил 17 лет и скончался приблизительно между 1353 и 1336 годами до н. э. Его правление, ознаменованное религиозной и политическими реформами, называется «амарнским периодом». После его смерти предложенные им нововведения были отвергнуты, а имя предано забвению. Об Эхнатоне узнали вновь после раскопок его древней столицы Ахетатона (современной Амарны) Флиндерсом Питри в XIX веке. Обнаруженная Эдвардом Айртоном в 1907 году безымянная мумия в гробнице KV55, возможно, является Эхнатоном, хотя это предположение спорно. При этом проведённый ДНК-анализ показал, что упокоившийся в гробнице KV55 является отцом Тутанхамона. (ru)
Aquenáton (Akhenaton: "Aquele que louva Aton", "Util a Aton" ou "Usado por Aton") conhecido antes do quinto ano de reinado como Amenófis IV ou em egípcio antigo Amenotepe IV, foi um Faraó da XVIII dinastia do Egito que reinou por dezessete anos e morreu em 1336 ou 1 334 a.C. Principalmente lembrado por abandonar o tradicional politeísmo religioso egípcio e introduzir uma adoração centrada em um único deus, Aton, que é as vezes descrita como monoteísta ou henoteísta. Inscrições antigas ligam Aton ao El Elyon, com a linguagem oficial posterior evitando chamá-lo de um deus, dando a essa deidade um status superior e acima dos meros deuses. Porém essa monolatria foi adotada na nobreza e na realeza, e não a toda população. O monoteísmo nunca existiu no Egito durante o período faraônico Aquenáton tentou distanciar-se do panteão egípcio, porém no final isso não foi aceito. A religião tradicional foi gradualmente restaurada após sua morte. Alguns anos depois, os posteriores faraós da XVIII dinastia, que não tinham direitos claros a sucessão, descreditaram Aquenáton e seus sucessores imediatos, referindo-se a ele como "o faraó inimigo" em registros históricos. Ele se perdeu da história até que Amarna, local de sua cidade Aquetaton, foi descoberta no século XIX. Escavações iniciais por Flinders Petrie em Amarna iniciaram um interesse no faraó, cuja tumba foi desenterrada em 1907 em escavação de Edward R. Ayrton. O interesse em Aquenáton aumentou depois da descoberta da tumba do faraó Tutancâmon no Vale dos Reis, que provou-se ser filho de Aquenáton em um teste de DNA realizado em 2010. Acredita-se que uma múmia encontrada em KV55 em 1907 seja dele. Entretanto, se tem certeza de que essa múmia e Tutancâmon são relacionados. O interesse moderno em Aquenáton e sua rainha Nefertiti vem parcialmente de sua conexão como pai de Tutancâmon, o estilo único e de alta qualidade das artes que patrocinava e do interesse na religião que ele tentou fundar. (pt)
Akhenaton, innan sitt femte regeringsår Amenhotep IV, även Echnaton samt varianter som slutar med -aten; på engelska vanligen Akhenaten, var en egyptisk farao under den 18:e dynastin år 1351–1334 f.Kr. Han föddes någon gång mellan 1369 och 1362 f.Kr. och var sannolikt runt 35 år när han dog. Följaktligen var han mellan 10 och 17 år vid trontillträdet. Han är känd för att ha förbjudit den egyptiska polyteismen och istället infört monoteismen vilket innebar dyrkan av Aton. Därmed avskaffades Amon-Ra som huvudgud i det forntida Egypten. Akhenaton anlade huvudstaden "Atons horisont", det nuvarande Amarna, som dominerades av fyra Atontempel. Efter hans död återgick landet till den gamla religionsordningen och rasande Amon-präster avlägsnade alla spår av Akhenaton, med stöd särskilt under farao Horemheb. (sv)
阿蒙霍特普四世（按不同的时间体系估计，去世于前1351年-前1334年之间），后改名埃赫那吞（Akhenaten，也譯作埃赫那顿），古埃及第十八王朝法老。阿蒙霍特普四世是第十八王朝全盛时期的法老阿蒙霍特普三世的儿子，其母亲是阿蒙霍特普三世的王后提伊。较可信的出生时间為其父在位的第26年（前1379年至前1362年）。他不是阿蒙霍特普三世的长子（长子是图特摩斯王子）。阿蒙霍特普四世统治了17年（始自前1364年至前1347年之间，结束于前1351年至前1334年之间）。他在位时期所推行的宗教改革是古埃及历史上最重大的事件之一，也是长期以来学者研究的焦点课题。 (zh)
Аменхоте́п IV Ехнато́н (Аменофіс) (?-1358 до н. е.) — фараон-реформатор Єгипту з XVIII династії приблизно з 1377 до 1358 р. до н. е., син Аменхотепа ІІІ та нубійської царівни Тіі (Теї), був одружений (за звичаєм фараонів) на своїй зведеній сестрі Нефертіті. Аменхотеп IV провів релігійну реформу, проголосивши Атона єдиним державним богом, а себе — його пророком. Цим самим він перший у відомій історії замінив стародавній політеїзм на монотеїзм. Метою його реформи було зменшення влади жерців (особливо жерців Амона з Фів). Під час реформи він змінив своє ім'я, яке означало «Амон задоволений» на Ехнатон («Блиск Атона» чи «Корисний для Атона» або «Щит Атона»). Після смерті Ехнатона реформа була скасована, його син і наступник Тутанхамон відновив старі релігійні обряди й залишив столицю Ехнатона — місто Ахетатон. Жерці, проти яких і була, власне, спрямована реформа, швидко відновили шанування Амона-Ра, повернули свою владу і зробили все можливе, щоб ім'я Ехнатона було назавжди забуто. Поблизу теперішнього поселення Телль-ель-Амарна фараон збудував нову столицю, місто Ахетатон, і численні храми, присвячені Атонові. Тільки завдяки тому, що археологи знайшли столицю проклятого фіванськими жерцями фараона-реформатора — Ахатетон, його історія стала відома науці. Роки правління 1372—1354 до н. е. (uk)

dbp:caption

Statue of Akhenaten at the Egyptian Museum (en)

dbp:golden

(en)
Wetjes khau em iunu shemay (en)
Wetjes ren en Iten (en)
Who has elevated the name of the Aten (en)
Elevated of appearances in southern Heliopolis G8-U39-Y1-N28:Z2-m-O28-W24:O49-M27 (en)

dbp:horus

(en)
Victorious bull, high of plumes G5File:Srxtail2.GIF (en)
Beloved of the Aten (en)
Ka nakht qai shuti (en)
Mery Iten (en)

dbp:nebty

(en)
Great of kingship in Akhetaten (en)
Wer nesyt em ipet swt (en)
Wer-nesut-em-Akhetaten (en)
Great of kingship in Karnak G16-wr:r-sw-t:n-i-i-m-i-t:p-Q1-t:Z2 (en)

dbp:nomen

(en)
Akh-en-Iten (en)
Imen-hetep netjer heqa waset (en)
The one who is beneficial to the Aten (en)
Amun is satisfied, god, and ruler of Thebes G39-N5- (en)

dcterms:subject

rdfs:comment

Nefercheprure Waenre Achnaton, původním jménem Amenhotep (IV.), byl panovník 18. dynastie ve starověkém Egyptě v období Nové říše, manžel proslulé královny Nefertiti. Vládl přibližně v letech 1353–1336 př. Kr. (cs)
Ο Ακενατόν (Μέση αιγυπτιακή: ꜣḫ-n-jtn [ˈʔuːχəʔ nə ˈjaːtəj] = τελεσφόρος του Ατώνος, περίπου 1353-1336 π.Χ. ή 1351–1334 π.Χ.), εξελληνισμένα Αχενάτων, ήταν Φαραώ της Αιγύπτου, ο δεύτερος γιος του Αμενόφεως Γ΄. Πρό του πέμπτου έτους της βασιλείας του ήταν γνωστός ως Αμένωφις Δ΄ (Μέση αιγυπτιακή: jmn-ḥtp(.w) [ʔaˈmaːnəʔ ˈħutpu] = ο Άμμων είναι ευχαριστημένος). Με βάση πρόσφατες έρευνες, με την βοήθεια της χρήσης DNA από μούμιες του τάφου του Τουταγχαμώνος, θεωρείται πως ο Ακενατόν ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, ο πατέρας του Τουταγχαμώνος, γεγονός που για πολλά χρόνια αμφισβητούνταν. (el)
Echnaton (Geburtsname Amenophis IV.; ägyptisch Amenhotep IV.; später Achenaton) war ein altägyptischer König (Pharao) der 18. Dynastie (Neues Reich) und Sohn von Amenophis III. und Königin Teje. Er erhob den Gott Aton in Gestalt der Sonnenscheibe zum Gott über alle Götter Ägyptens und weihte ihm seine neue Hauptstadt Achet-Aton. Dieser Herrscher setzte auf eine streng nach innen gerichtete Politik und reformierte die altägyptische Kunst. Echnatons Regierung wird verschieden datiert: ca. 1351–1334 v. Chr., 1340–1324 v. Chr. (Helck) oder 1353–1336 v. Chr. (Krauss). (de)
Akenaton, «Eguzki-diskoaren zerbitzaria», jatorrizko izenez Amenhotep IV.a (edo grezierazko Amenofis IV.a) Antzinako Egiptoko XVIII dinastiako hamargarren faraoia izan zen. Bere agintaldia K.a. 1353-1336 urte bitartean datatua dago, Egiptoko Inperio Berriaren barruan. Agintaldiaren laugarren urtean izena aldatu zuen: Neferkeperura Akenaton. Egiptoko gizartean muturreko eraldaketak bultzatzeagatik egin zen ezaguna, Aton jainkoa estatuko kultu ofizialean jainko bakarra izendatu baitzuen. (eu)
아케나텐(Akhnaton) 또는 아크나톤(Akhenaten)은 고대 이집트 제18왕조의 파라오로, 출생명 아멘호테프는 '아멘이 만족한다'라는 뜻이다. 재위 5년에 아케나텐(아텐의 영광)으로 개명하였는데 개명 이전의 이름(출생명)은 아멘호테프였으므로 아멘호테프 4세라고도 부른다. 재위 기간은 기원전 1352년 ~ 기원전 1335년이다. 아멘호테프 3세(Amenhotep III)와 그의 제1왕비 티예(Tiye)의 둘째 아들로 태어났고, 왕비는 네페르티티(Nefertiti)이다. 아크나톤은 아멘(Amen, 테베의 수호신)에게 제사 지내는 신관들의 세력이 왕권을 억제할 정도로 커지는 것을 감지하고 그것을 제어하려 했다. 그래서 다신교인 종래의 이집트의 종교를 금지하고 태양신 아톤을 유일신으로 숭배하는 새로운 일신교를 도입했다. 또한 아멘 숭배와의 완전한 단절을 위해 수도를 테베에서 오늘날의 알-아마르나 지역으로 옮기고 아케타텐(Akhetaten, “아텐의 지평선”이라는 뜻)이라 이름지었다. 그러나 새로운 종교를 받아들인 것은 상류층 뿐이었고, 아크나톤이 죽은 뒤 아멘 신앙이 부활하였으며 수도도 다시 테베로 돌아갔다. (ko)
Amenhotep IV, Achnaton, Echnaton of Akhenaten (of andere schrijfvarianten) was een farao van de 18e dynastie van het Oude Egypte. De farao is bekend geworden vanwege de losse Amarna-kunst en de introductie van het monotheïsme in Egypte. (nl)
Amenhotep IV, także Amenophis IV (Achenaton, Echnaton) – władca starożytnego Egiptu (faraon) z XVIII dynastii, reformator religijny, twórca religii monoteistycznej opartej na kulcie boga Atona. Echnatona uważa się za autora hymnu do Atona. (pl)
阿蒙霍特普四世（按不同的时间体系估计，去世于前1351年-前1334年之间），后改名埃赫那吞（Akhenaten，也譯作埃赫那顿），古埃及第十八王朝法老。阿蒙霍特普四世是第十八王朝全盛时期的法老阿蒙霍特普三世的儿子，其母亲是阿蒙霍特普三世的王后提伊。较可信的出生时间為其父在位的第26年（前1379年至前1362年）。他不是阿蒙霍特普三世的长子（长子是图特摩斯王子）。阿蒙霍特普四世统治了17年（始自前1364年至前1347年之间，结束于前1351年至前1334年之间）。他在位时期所推行的宗教改革是古埃及历史上最重大的事件之一，也是长期以来学者研究的焦点课题。 (zh)
أخناتون (أيضًا تَهَجَّى إخناتون؛ ويعني «الروح الحية لآتون») عرف أيضًا قبل العام الخامس من ملكه بـ امنحوتب الرابع. كان فرعون من الأسرة الثامنة عشرة حكم مصر لمدة 17 عاماً وتوفي ربمَّا في 1336 ق.م أو 1334 ق.م. يُشتهر بتخليه عن تعدد الآلهة المصرية التقليدية وإدخال عبادة جديدة تركزت على آتون، التي توصف أحيانًا بأنها ديانة توحيدية أو هينوثية. تمثل نقوش مبكرة آتون بالشمس، بِالمُقارَنَةِ مَع النجوم، ولاحقًا جنبت اللغة الرسمية تسمية آتون بالإله، مُعطية إياه الإِلَوهِيَّة الشمسية مكانة أعلى من مجرد كونه إله. (ar)
Akhenaton o Amenhotep IV (també conegut amb el nom hel·lenitzat d'Amenofis IV) va regnar a l'antic Egipte a la primera meitat del segle XIV aC, vers 1350 a 1335 aC. Com a faraó, Akhenaton és conegut per haver abandonat el politeisme tradicional d'Egipte i introduir l'atenisme, o culte al voltant d'Aten. Les opinions dels egiptòlegs difereixen sobre si l'atenisme s'hauria de considerar com una forma de monoteisme absolut o si es tractava de monolatria, sincretisme o henoteisme. Aquest allunyament de la cultura de la religió tradicional no va ser àmpliament acceptat. Després de la seva mort, els monuments d'Akhenaton van ser desmantellats i amagats, les seves estàtues van ser destruïdes i el seu nom exclòs de les llistes de governants compilades pels faraons posteriors. La pràctica religiosa (ca)
Akhenaten (pronounced /ˌækəˈnɑːtən/), also spelled Echnaton, Akhenaton, (Ancient Egyptian: ꜣḫ-n-jtn ʾŪḫə-nə-yātəy, pronounced [ˈʔuːχəʔ nə ˈjaːtəj], meaning "Effective for the Aten"), was an ancient Egyptian pharaoh reigning c. 1353–1336 or 1351–1334 BC, the tenth ruler of the Eighteenth Dynasty. Before the fifth year of his reign, he was known as Amenhotep IV (Ancient Egyptian: jmn-ḥtp, meaning "Amun is satisfied", Hellenized as Amenophis IV). (en)
Aĥnaton, Akenatono aŭ Eĥnaton (mortinta probable dum la jaro ) estis faraono de antikva Egiptio apartenanta al la 18-a dinastio. Li malakceptis la malnovajn diojn kaj anstataŭigis ilin per Atono, la viviga forto de la suno kaj la nova dio de la imperio. Li tiuokaze ŝanĝis sian nomon en Aĥnaton (Aĥ-en-Jati, utila por Atono). Li ankaŭ konstruigis novan ĉefurbon Aĥetaton. Aĥnaton estas fama ankaŭ pro sia edzino Nefertito, la plej bela el la egiptaj virinoj (konserviĝis pluraj portretoj). (eo)
Neferjeperura Amenhotep, también conocido como Ajenatón,Akhenatón o Akenatón (lit., «resplandor del sol»), Amenhotep IV o Amenofis IV fue el décimo faraón de la dinastía XVIII de Egipto. Su reinado está datado en torno al 1353-1336 a. C. y pertenece al periodo denominado Imperio Nuevo. En el cuarto año de su reinado, cambió su nombre a Neferjeperura Ajenatón. Aunque tardíamente descubierto y todavía poco conocido, está considerado por muchos historiadores, arqueólogos y escritores como uno de los faraones más interesantes. (es)
Amenhotep IV (né probablement entre -1371/-1365 et mort vers -1338/-1337, Aménophis IV en grec ancien d'après le nom donné par Manéthon à son prédécesseur qui lui ne le nomme pas explicitement), ou Akhenaton (ou plus rarement Khounaton), est le dixième pharaon de la XVIIIe dynastie. On situe son règne entre -1355/-1353 et -1338/-1337. Sur le plan politique enfin, les choix — ou l'inertie — d'Akhenaton conduiront à la première véritable crise du Nouvel Empire tant sur le plan économique qu'international. Avec ce pharaon considéré comme hérétique, la XVIIIe dynastie touche bientôt à sa fin. (fr)
Akhenaten, juga dieja Echnaton, Akhenaton, Ikhnaton, dan Khuenaten;artinya "roh Aten yang hidup") dikenal sebelum tahun ke-5 pemerintahannya sebagai Amenhotep IV (kadang ditulis dengan bentuk Yunani, Amenophis IV, dan berarti Amun dipuaskan), adalah firaun dinasti ke-18 Mesir, terutama dikenal karena mengubah sistem agama Mesir menjadi monoteistis dengan menyembah dewa Aten. Ia adalah anak Amenhotep III dengan istrinya Tiye dan bukan anak laki-laki tertua ayahnya. Ia mulanya tidak direncanakan menjadi raja sampai kakak laki-lakinya meninggal. (in)
Akhenaton, talvolta anche Ekhnaton, Ikhnaton, Khuenaton o Khuniatonu, ma per i primi 5 anni di regno Amenofi IV o Amenhotep IV (Tebe, 1375 a.C. circa – Akhetaton, 1334/1333 a.C. circa), è stato un faraone egizio della XVIII dinastia. Regnò per 17 anni, morendo probabilmente intorno al 1334 a.C. (it)
アクエンアテンまたはアメンホテプ4世（英: Akhenaten/ Amenhotep IV、紀元前1362年? - 紀元前1333年?）は、古代エジプト第18王朝の王（ファラオ）（在位：紀元前1353年? - 紀元前1336年?）。「アクエンアテン (Akhenaten)」は「イクナートン (Ikhnaton / Echnaton)」、「アメンホテプ (Amenhotep)」は「アメンヘテプ (Amenhetep)」ともそれぞれ表記される。エジプト第18王朝初期よりアメンホテプ3世の時代にかけて、強大な権力を有したアメン神官団に対抗するべく、唯一神アテンを主神に据え、「宗教改革」を行った。出生時の名前はアメンホテプであったが、在位4年後に当時国家神であったアメン神からアテン神への信仰変更のため、「アテン神に有益な（る）者」を意味するアクエンアテンへと改名した。同時にテーベより、現在のテル＝エル＝アマルナに位置し、「アテンの地平線」の意味を持つアケトアテンへと遷都を行った。 (ja)
Aquenáton (Akhenaton: "Aquele que louva Aton", "Util a Aton" ou "Usado por Aton") conhecido antes do quinto ano de reinado como Amenófis IV ou em egípcio antigo Amenotepe IV, foi um Faraó da XVIII dinastia do Egito que reinou por dezessete anos e morreu em 1336 ou 1 334 a.C. Principalmente lembrado por abandonar o tradicional politeísmo religioso egípcio e introduzir uma adoração centrada em um único deus, Aton, que é as vezes descrita como monoteísta ou henoteísta. Inscrições antigas ligam Aton ao El Elyon, com a linguagem oficial posterior evitando chamá-lo de um deus, dando a essa deidade um status superior e acima dos meros deuses. Porém essa monolatria foi adotada na nobreza e na realeza, e não a toda população. O monoteísmo nunca existiu no Egito durante o período faraônico (pt)
Akhenaton, innan sitt femte regeringsår Amenhotep IV, även Echnaton samt varianter som slutar med -aten; på engelska vanligen Akhenaten, var en egyptisk farao under den 18:e dynastin år 1351–1334 f.Kr. Han föddes någon gång mellan 1369 och 1362 f.Kr. och var sannolikt runt 35 år när han dog. Följaktligen var han mellan 10 och 17 år vid trontillträdet. Efter hans död återgick landet till den gamla religionsordningen och rasande Amon-präster avlägsnade alla spår av Akhenaton, med stöd särskilt under farao Horemheb. (sv)
Эхнато́н («Полезный для Атона») — древнеегипетский фараон-реформатор из XVIII династии, известный до 5-го года своего правления как Аменхоте́п IV («Амон доволен»). Он правил 17 лет и скончался приблизительно между 1353 и 1336 годами до н. э. (ru)
Аменхоте́п IV Ехнато́н (Аменофіс) (?-1358 до н. е.) — фараон-реформатор Єгипту з XVIII династії приблизно з 1377 до 1358 р. до н. е., син Аменхотепа ІІІ та нубійської царівни Тіі (Теї), був одружений (за звичаєм фараонів) на своїй зведеній сестрі Нефертіті. Поблизу теперішнього поселення Телль-ель-Амарна фараон збудував нову столицю, місто Ахетатон, і численні храми, присвячені Атонові. Тільки завдяки тому, що археологи знайшли столицю проклятого фіванськими жерцями фараона-реформатора — Ахатетон, його історія стала відома науці. Роки правління 1372—1354 до н. е. (uk)

foaf:depiction

is dbo:wikiPageWikiLink of