Andi language (original) (raw)
La llengua andi és una llengua del grup de llengües andi dins de la família de les llengües àvar-andi-dido, del grup de llengües caucàsiques del nord-est parlada per 5.800 andis (2010) al raion de Botlikh (Daguestan). Té dos dialectes dividits en subdialectes, els principals dels quals són , , , i , que és una mica divergent. Els seus parlants generalment usen com a llengua literària l'àvar o el rus.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | La llengua andi és una llengua del grup de llengües andi dins de la família de les llengües àvar-andi-dido, del grup de llengües caucàsiques del nord-est parlada per 5.800 andis (2010) al raion de Botlikh (Daguestan). Té dos dialectes dividits en subdialectes, els principals dels quals són , , , i , que és una mica divergent. Els seus parlants generalment usen com a llengua literària l'àvar o el rus. (ca) Andi is a Northeast Caucasian language belonging to the Avar–Andic branch spoken by about 5,800 ethnic Andi (2010) in the Botlikh region of Dagestan. The language is spoken in the villages Andi (along the river ), Gunkha, Gagatl, Ashali, Rikvani, Chanko, , and Kvanxidatl. There are four main dialects, , Rikvani, Kvanxidatl, and , which appear quite divergent. However, the dialects can be said to vary between villages: the "upper-group" contains Andi, Gagatl, Rikvani, and Zilo (where Andi and Zilo are considered their own dialects), whereas the "lower-group" contains and Kvanxidatl. The upper-group lacks the affricate sound кьI. Although Andi is usually non written, there are attempts to write the language using Russian Cyrillic script. Speakers generally use Avar or Russian as their literary language(s). Andi has 7 different series of localization: the meaning "inside" changes by number (singular -ла/-а, plural -хъи: гьакъу-ла 'in a home', гьакъоба-хъи 'in houses'). Number categories are expressed through ablaut (имуво воцци в-усон 'The father found the brother', but имуво воццул в-осон 'The father found the brothers'). In the village Andi, there is a difference between the speech of men and women; a man will say, for example, дин meaning 'I', мин meaning 'you', гьекIа 'person', but a woman will say ден 'I', мен 'you', гьекIва 'person'. (en) Die andische Sprache (Eigenbezeichnung: q’wannab micci) gehört zu der – nach ihr benannten – Untergruppe der andischen Sprachen innerhalb der nordostkaukasischen Sprachfamilie. Sie wird von ca. 10.000 Menschen im Süden der autonomen Republik Dagestan (Russische Föderation) gesprochen; die ethnische Population der Andier beträgt jedoch ca. 20.000. Die Bezeichnung Andisch geht auf den Namen des Dorfes Andi zurück. (de) L'andi (en andi къIaваннаб мицци) est une langue caucasienne du groupe avaro-andi de la famille des langues nakho-daghestaniennes.L'andi, parlé par 10 000 personnes dans le rayon de Botlikh, au Daghestan, n'est pas une langue écrite. Les Andi se servent du russe et de l'avar.La langue est en constante régression, absorbée par l'avar qui est la langue de communication entre de nombreux groupes ethniques et n'est plus utilisée que dans le cadre familial. Il existe un dialecte avar teinté de mots et d'accent andi utilisé par une vingtaine de milliers d'Andi auxquels il ne reste que quelques vagues réminiscences de leur langue maternelle[réf. nécessaire]. (fr) Język andyjski (nazwa własna: КъIваннаб мицци) – jeden z niewielkich języków kaukaskich, używany przez . Należy do języków andyjskich w zespole awaro-didojskim, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich. Dane mówiące o liczbie osób posługujących się tym językiem są bardzo rozbieżne i niepewne. Według statystyk w 1926 r. języka tego używało 7681 osób. W późniejszym czasie Andyjczycy uznawani byli za odłam Awarów i tak też zapisywani podczas kolejnych spisów powszechnych. Szacunki z roku 1993 mówiły o 10 tys. użytkowników języka, natomiast według spisu powszechnego, przeprowadzonego na terenie Federacji Rosyjskiej w 2000 r. liczba osób posługujących się tym językiem wynosiła 21 270. Wyniki tego spisu są kwestionowane, przypuszcza się, iż do Andyjczyków zaliczono także przedstawicieli kilku mniejszych wspólnot językowych . Porównanie danych statystycznych z różnych lat pozwala stwierdzić, iż za użytkowników andyjskiego zostali najprawdopodobniej uznani użytkownicy innych, drobniejszych języków kaukaskich, o ile, statystyki zostały przekłamane. Możliwe jest bowiem, iż w ciągu ostatnich lat doszło do pełnej asymilacji tych etnosów. Językiem andyjskim posługuje się ludność w południowodagestańskich osiedlach Andi (od którego wywodzi się nazwa języka) oraz ośmiu innych dagestańskich wiosek. Język ten nie wykształcił piśmiennictwa, aczkolwiek podejmuje się pewne próby jego zapisywania dla celów użytkowych. Sporadycznie ukazują się drobne druki, nieregularnie wychodzi jedna gazeta w języku andyjskim. Poza tymi, bardzo skromnymi próbami, języka andyjski jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W charakterze języka literackiego używany jest język awarski, jako największy język literacki Dagestanu. Niektórzy Andyjczycy znają także rosyjski, jako język urzędowy Federacji Rosyjskiej. Andyjski jest językiem ergatywnym. Posiada bardzo skomplikowaną deklinację (ze względu na znaczną liczbę przypadków) i względnie prostą koniugację. Studia nad językiem andyjskim zapoczątkował niemiecki kaukazolog Adolf Dirr (1867–1930), publikując w 1906 r. w Tbilisi pracę Krótka gramatyka języka andyjskiego z tekstami, słowniczkiem oraz rosyjskim indeksem (Краткий грамматический очерк андийского языка с текстами, сборником андийских слов и русским к нему указателем). (pl) A língua Andi se classifica dentro do ramo das das línguas caucasianas do noroeste, sendo avaliada como uma língua ameaçada de extinção. (pt) Анді́йська мо́ва (самоназва — къІбаннаб мицци) — мова андійців, належить до нахсько-дагестанських. Андійською мовою спілкуються в Дагестані, зокрема, Ботліхському районі в селах: Анді, Гунхо, Гагатль, Чанхо, Зіло, Муніб, Кванхідатль. Вирізняють 7 діалектів. Мова є безписемною. Наголос в андійській мові є слабким і завжди падає на закритий склад (ихво́б-«млин», ги́нцІу-«двері»), а при двох закритих — на останній (гуну́л-«котел», лъенси́б-«брова»). (uk) Анди́йский язык (анд. къӏваннаб мицӏцӏи, авар. гIандадерил мацI) — язык андийцев, один из языков андийской группы. Распространён в нескольких аулах Ботлихского района Дагестана. (ru) |
| dbo:iso6393Code | ani |
| dbo:languageFamily | dbr:Andic_languages dbr:Avar–Andic_languages dbr:Northeast_Caucasian_languages |
| dbo:spokenIn | dbr:Dagestan dbr:North_Caucasus |
| dbo:wikiPageExternalLink | http://www.philology.ru/linguistics4/alekseev-99b.htm https://ibtrussia.org/en/ https://brill.com/view/journals/ic/24/3/article-p309_5.xml http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi%3Froot=config&morpho=0&basename=%5Cdata%5Ccauc%5Caandet&first=1 http://glottolog.org/resource/languoid/id/andi1255 |
| dbo:wikiPageID | 18348090 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 7622 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1122139570 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Botlikh_people dbr:Approximant dbr:Pharyngeal_consonant dbr:Rikvani dbr:Rikvani_village dbr:Velar_consonant dbr:Uvular_consonant dbr:Andic_languages dbc:Articles_in_class_projects/Rutgers dbr:Russian_language dbr:Ejective dbr:Fricative dbr:Gagatl_village dbr:Glottal_consonant dbr:Continuant dbr:Labial_consonant dbr:Andi_village dbr:Dental_consonant dbr:Avar_language dbr:Avar–Andic_languages dbc:Northeast_Caucasian_languages dbr:Affricate dbc:Andic_languages dbr:Dagestan dbr:Alveolar_consonant dbr:North_Caucasus dbr:Northeast_Caucasian_languages dbr:Gunkha_village dbr:Ashali_village dbc:Endangered_Caucasian_languages dbc:Languages_of_Russia dbr:Chanko_village dbr:Lateral_consonant dbr:Trill_consonant dbr:Kvanxidatl dbr:Kvanxidatl_village dbr:Nasal_consonant dbr:Voicelessness dbr:Plosive dbr:Palatal_consonant dbr:Postalveolar_consonant dbr:Andi_(people) dbr:Ablaut dbr:Voiced dbr:Andi-Koisu dbr:Gagatl dbr:Munin_dialect dbr:Munin_village dbr:Zilo_village |
| dbp:date | 2010 (xsd:integer) |
| dbp:ethnicity | 11800 (xsd:integer) |
| dbp:fam | dbr:Andic_languages dbr:Avar–Andic_languages dbr:Northeast_Caucasian_languages |
| dbp:familycolor | Caucasian (en) |
| dbp:glotto | andi1255 (en) |
| dbp:glottorefname | Andi (en) |
| dbp:iso | ani (en) |
| dbp:name | Andi (en) |
| dbp:nativename | къӀаваннаб мицӀцӀи qwavannab miċċi (en) |
| dbp:ref | e19 (en) |
| dbp:region | Southern Dagestan (en) |
| dbp:speakers | 5800 (xsd:integer) |
| dbp:states | dbr:North_Caucasus |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Authority_control dbt:Cite_journal dbt:Coord dbt:IPA dbt:IPA_link dbt:Refbegin dbt:Refend dbt:Reflist dbt:Short_description dbt:NEC-lang-stub dbt:Languages_of_the_Caucasus dbt:Infobox_language dbt:Northeast_Caucasian_languages |
| dcterms:subject | dbc:Articles_in_class_projects/Rutgers dbc:Northeast_Caucasian_languages dbc:Andic_languages dbc:Endangered_Caucasian_languages dbc:Languages_of_Russia |
| gold:hypernym | dbr:Language |
| georss:point | 42.71666666666667 46.28333333333333 |
| rdf:type | owl:Thing dbo:Language schema:Language wikidata:Q315 yago:WikicatAndicLanguages yago:WikicatLanguages yago:WikicatLanguagesOfRussia geo:SpatialThing yago:WikicatNortheastCaucasianLanguages yago:Abstraction100002137 yago:Communication100033020 yago:Language106282651 umbel-rc:Language |
| rdfs:comment | La llengua andi és una llengua del grup de llengües andi dins de la família de les llengües àvar-andi-dido, del grup de llengües caucàsiques del nord-est parlada per 5.800 andis (2010) al raion de Botlikh (Daguestan). Té dos dialectes dividits en subdialectes, els principals dels quals són , , , i , que és una mica divergent. Els seus parlants generalment usen com a llengua literària l'àvar o el rus. (ca) Die andische Sprache (Eigenbezeichnung: q’wannab micci) gehört zu der – nach ihr benannten – Untergruppe der andischen Sprachen innerhalb der nordostkaukasischen Sprachfamilie. Sie wird von ca. 10.000 Menschen im Süden der autonomen Republik Dagestan (Russische Föderation) gesprochen; die ethnische Population der Andier beträgt jedoch ca. 20.000. Die Bezeichnung Andisch geht auf den Namen des Dorfes Andi zurück. (de) L'andi (en andi къIaваннаб мицци) est une langue caucasienne du groupe avaro-andi de la famille des langues nakho-daghestaniennes.L'andi, parlé par 10 000 personnes dans le rayon de Botlikh, au Daghestan, n'est pas une langue écrite. Les Andi se servent du russe et de l'avar.La langue est en constante régression, absorbée par l'avar qui est la langue de communication entre de nombreux groupes ethniques et n'est plus utilisée que dans le cadre familial. Il existe un dialecte avar teinté de mots et d'accent andi utilisé par une vingtaine de milliers d'Andi auxquels il ne reste que quelques vagues réminiscences de leur langue maternelle[réf. nécessaire]. (fr) A língua Andi se classifica dentro do ramo das das línguas caucasianas do noroeste, sendo avaliada como uma língua ameaçada de extinção. (pt) Анді́йська мо́ва (самоназва — къІбаннаб мицци) — мова андійців, належить до нахсько-дагестанських. Андійською мовою спілкуються в Дагестані, зокрема, Ботліхському районі в селах: Анді, Гунхо, Гагатль, Чанхо, Зіло, Муніб, Кванхідатль. Вирізняють 7 діалектів. Мова є безписемною. Наголос в андійській мові є слабким і завжди падає на закритий склад (ихво́б-«млин», ги́нцІу-«двері»), а при двох закритих — на останній (гуну́л-«котел», лъенси́б-«брова»). (uk) Анди́йский язык (анд. къӏваннаб мицӏцӏи, авар. гIандадерил мацI) — язык андийцев, один из языков андийской группы. Распространён в нескольких аулах Ботлихского района Дагестана. (ru) Andi is a Northeast Caucasian language belonging to the Avar–Andic branch spoken by about 5,800 ethnic Andi (2010) in the Botlikh region of Dagestan. The language is spoken in the villages Andi (along the river ), Gunkha, Gagatl, Ashali, Rikvani, Chanko, , and Kvanxidatl. Although Andi is usually non written, there are attempts to write the language using Russian Cyrillic script. Speakers generally use Avar or Russian as their literary language(s). (en) Język andyjski (nazwa własna: КъIваннаб мицци) – jeden z niewielkich języków kaukaskich, używany przez . Należy do języków andyjskich w zespole awaro-didojskim, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich. Językiem andyjskim posługuje się ludność w południowodagestańskich osiedlach Andi (od którego wywodzi się nazwa języka) oraz ośmiu innych dagestańskich wiosek. Andyjski jest językiem ergatywnym. Posiada bardzo skomplikowaną deklinację (ze względu na znaczną liczbę przypadków) i względnie prostą koniugację. (pl) |
| rdfs:label | Llengua andi (ca) Andische Sprache (de) Andi language (en) Andi (fr) Língua andi (pt) Język andyjski (pl) Андийский язык (ru) Андійська мова (uk) |
| owl:sameAs | freebase:Andi language yago-res:Andi language wikidata:Andi language http://azb.dbpedia.org/resource/اندی_دیلی dbpedia-br:Andi language dbpedia-ca:Andi language dbpedia-de:Andi language dbpedia-fa:Andi language dbpedia-fi:Andi language dbpedia-fr:Andi language dbpedia-hr:Andi language http://hy.dbpedia.org/resource/Անդիերեն dbpedia-ka:Andi language dbpedia-la:Andi language dbpedia-mk:Andi language dbpedia-oc:Andi language dbpedia-os:Andi language dbpedia-pl:Andi language dbpedia-pms:Andi language dbpedia-pt:Andi language dbpedia-ru:Andi language dbpedia-sr:Andi language dbpedia-sw:Andi language http://tt.dbpedia.org/resource/Анди_теле dbpedia-uk:Andi language https://global.dbpedia.org/id/3DU8X |
| geo:geometry | POINT(46.283332824707 42.716667175293) |
| geo:lat | 42.716667 (xsd:float) |
| geo:long | 46.283333 (xsd:float) |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Andi_language?oldid=1122139570&ns=0 |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Andi_language |
| foaf:name | Andi (en) къӀаваннаб мицӀцӀи qwavannab miċċi (en) |
| is dbo:language of | dbr:Andi_people |
| is dbo:wikiPageDisambiguates of | dbr:Andi |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Andi_Language dbr:ISO_639:ani |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:List_of_endangered_languages_in_Russia dbr:Noun_class dbr:Rikvani_village dbr:Vladimir_Plungian dbr:Institute_for_Bible_Translation dbr:Intercontinental_Dictionary_Series dbr:List_of_languages_of_Russia dbr:Andic_languages dbr:Ani_(disambiguation) dbr:Gagatli dbr:Andi,_Republic_of_Dagestan dbr:Andi_people dbr:Andi dbr:Andi_Language dbr:Northeast_Caucasian_languages dbr:Gunkha dbr:Haplogroup_T-M184 dbr:Ashali dbr:Chanko_village dbr:ISO_639:ani dbr:Kvanxidatl |
| is dbp:languages of | dbr:Andi_people |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Andi_language |