Arche (original) (raw)
En la filosofia clàssica grega, arkhé (del grec ἀρχή : origen, font) era el principi fonamental, que era l'origen i causa de totes les coses. La determinació de l'arkhé va ser un dels objectius centrals dels filòsofs presocràtics. L'estudi de l'arkhé girava al voltant de dues preguntes: és possible que tots els éssers naturals tinguin un origen (arkhé) comú? i, en cas afirmatiu, quin és aquest component original i font de totes les coses?
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | En la filosofia clàssica grega, arkhé (del grec ἀρχή : origen, font) era el principi fonamental, que era l'origen i causa de totes les coses. La determinació de l'arkhé va ser un dels objectius centrals dels filòsofs presocràtics. L'estudi de l'arkhé girava al voltant de dues preguntes: és possible que tots els éssers naturals tinguin un origen (arkhé) comú? i, en cas afirmatiu, quin és aquest component original i font de totes les coses? (ca) Arché (řec. ἀρχή, lat. principium) znamená počátek, původ, též pralátka (přeneseně také vláda – viz řecké Archón). Ve starověké řecké filosofii označuje prvotní princip světa, původní látku, z níž svět povstal. (cs) Archē (altgriechisch ἀρχή archḗ ‚Anfang, Prinzip, Ursprung‘, Plural ἀρχαί archaí, lateinisch principium) ist in der antiken griechischen Philosophie die Bezeichnung für den Urgrund der Welt, die Ausgangsbasis der Weltentstehung und allgemein für den Anfang der Kausalketten, deren Endresultat die empirischen Gegebenheiten sind. Es geht um die Bestimmung von etwas Uranfänglichem oder einer ersten Ursache als abschließende Antwort auf die Frage nach dem Woher. Die Vorsokratiker suchten nach einem Urprinzip bei der Entstehung des Kosmos. Bei späteren Philosophen bezeichnet der Begriff archē Grund und Prinzip des Seins. In der aristotelischen Wissenschaftstheorie werden die Prinzipien des Beweises archai genannt. (de) Arche (/ˈɑːrki/; Ancient Greek: ἀρχή; sometimes also transcribed as arkhé) is a Greek word with primary senses "beginning", "origin" or "source of action" (ἐξ ἀρχῆς: from the beginning, οr ἐξ ἀρχῆς λόγος: the original argument), and later "first principle" or "element". By extension, it may mean "first place", "method of government", "empire, realm", "authorities" (in plural: ἀρχαί), "command". The first principle or element corresponds to the "ultimate underlying substance" and "ultimate indemonstrable principle". In the philosophical language of the archaic period (8th to 6th century BC), arche (or archai) designates the source, origin or root of things that exist. In ancient Greek philosophy, Aristotle foregrounded the meaning of arche as the element or principle of a thing, which although undemonstrable and intangible in itself, provides the conditions of the possibility of that thing. (en) Arché (también arqué, arkhé o arjé; del griego ἀρχή, «principio» u «origen») es un concepto fundamental en la filosofía de la Antigua Grecia que significaba el comienzo del universo o el primer elemento de todas las cosas (εξ’ ἀρχής: del principio, ο εξ’ ἀρχής λόγος: la razón primordial, originaria). Es lo que explica el comienzo del universo con una explicación racional con una o varias sustancias. (es) Arkhe greziera zaharreko terminoa da, euskaraz literalki jatorri edo printzipio esan nahi duena, eta antzinako filosofo grekoek, bereziki presokratikoak, physis edo naturaren oinarriko printzipioa adierazteko baliatzen zutena. Horrela, Talesentzat ura zen arkhe, Anaximenesentzat haizea eta Anaximandrorentzat apeiron delakoa. (eu) Arkhè (en grec ancien : ἀρχή / arkhḗ) est un concept philosophique qui désigne l'origine, le fondement, le commencement du monde. (fr) Arkhe adalah istilah yang berasal dari Bahasa Yunani untuk menunjukkan sesuatu yang menjadi pertama dalam suatu rangkaian. Arkhe juga dapat berarti asal-muasal, prinsip atau sebab yang pertama, asas atau prinsip alam semesta. Menurut Aristoteles, filsuf pertama yang berusaha mencari asas alam semesta adalah Thales dari Miletos. Thales mengatakan bahwa segala sesuatu berasal dari air dan semuanya kembali menjadi air. Menurut Thales, banyak penjelasan yang dapat membuktikan bahwa air merupakan arkhe karena air sangat penting bagi proses kehidupan, air yang menjadi sumber perekonomian di Sungai Nil dan beberapa contoh lainnya. Thales, yang hidup dalam peradaban Mesir, juga berpendapat bahwa setiap yang menjadi sumber energi setiap manusia pasti mengandung air. Selain Thales, filsuf lain yang mencoba mencari tahu arkhe kehidupan adalah Anaximenes. Ia berpendapat bahwa arkhe berasal dari sebuah substansi yang tidak terbatas. Substansi ini disebut dengan aer dan aer dari setiap benda itu seragam dan tidak dapat dilihat oleh siapapun. (in) アルケー（古希: ἀρχή）とは、はじめ・始源・原初・根源・原理・根拠」等のことであり、哲学用語としては「万物の始源」また「（宇宙の）根源的原理」を指す。 (ja) 원질(原質)은 본디의 성질이나 바탕을 가리키는 말이다. 이는 사물이나 현상의 근본을 이루는 기초로 해석할 수도 있으나, 이보다는 좀 더 근본적으로 들어간 개념이다. 이는 보는 관점에 따라 정의의 차이를 보인다. 원질을 바라보는 관점은 크게 두 가지로 나눌 수 있는데, 우선 근세 자연과학에서 말하는 원질은 주로 양(量)화가 가능한 물질적인 개념을 일컫는다. 예를 들어 protyle은 옛날 화학에서 모든 원소의 근원 물질이라고 여겨졌던 것을 말한다. 하지만 철학적 가치론에서는 원질을 양화되지 않는 성질로 정의한다. 다시 말해 철학적인 관점에서는 원질이 사물이나 현상의 근원을 이루는 성질인, 원리의 개념으로 쓰일 수 있다. 이는 물질뿐만 아니라 동양 철학에서 말하는 이(理), 기(氣), 도(道)를 포함할 수 있는 개념이다. (ko) Archè is Oudgrieks (ἀρχή) dat 'begin' betekent. Het woord archetype is ervan afgeleid. Het woord archè werd in de oude Griekse filosofie gebruikt om het 'begin' van de wereld aan te duiden: de oerstof die het eerste principe van alle materie is. In deze betekenis werd het woord archè voor het eerst gebruikt door Anaximander (6e eeuw v. Chr.). Al gebruikte hij het woord nog niet, toch was Thales van Milete de eerste die het bestaan van een archè aannam. Hij beweerde dat water de archè moest zijn, omdat overal in de wereld vocht aanwezig is. Dit was ook gerelateerd aan zijn theorie dat de aarde dreef op water. Thales' theorie werd weersproken door zijn opvolger en metgezel, Anaximander (ca. 610 v.Chr.). Deze merkte op dat uit water geen vuur kon voortkomen, omdat vuur het tegenovergestelde van water is. Anaximander beweerde dat geen van de vier elementen van de natuur (aarde, vuur, lucht, water) de archè kon zijn. Hij kwam met de idee van het apeiron ('onbepaalde'), een onbepaalde substantie waaruit alle dingen voortkomen, en waarnaar alle dingen weer terugkeren. Anaximenes (ca. 546 v.Chr.), zelf geen leerling van Anaximander, is geïnspireerd door zijn werken en bracht daarop een andere theorie naar voren. Hij keerde terug naar de theorie van de elementen, maar volgens hem was lucht, en niet water, de archè. Anaximenes concludeerde dat alles kan ontstaan uit lucht. Als lucht wordt verdund, wordt het vuur. Als het condenseert of wordt samengeperst, wordt het achtereenvolgens wind, wolk, water, aarde en ten slotte steen. (nl) L'archè (in greco ἀρχή, che significa «principio», «origine»), rappresenta per gli antichi greci la forza primigenia che domina il mondo, da cui tutto proviene e a cui tutto tornerà. Si tratta di un concetto molto ampio che viene utilizzato dai primi filosofi sotto tre diverse prospettive, o tre significati, anche se strettamente collegati tra loro. (it) Arche (ἀρχή) var de försokratiska naturfilosofernas urämne, alltings ursprung, kring vilket de vävde sina naturfilosofiska teorier om materiens uppbyggnad. Arche är alltså det ämne (eller de ämnen) eller den princip som enligt denna tidiga grekiska filosofi allting består av. Ofta utses ett ämne, medan till exempel Anaxagoras föreslår ett oändligt antal urämnen. Thales från Miletos är den förste av de försokratiska naturfilosoferna som med en teori om ett urämne betonar verklighetens enhetliga karaktär. Med sin teori om vattnet som urämne utformade han det äldsta kända exemplet på en teori som försöker förklara verkligheten med saker som kan ses som omedelbart kända om den, utan mytologiska förklaringar och religiösa antaganden. Enligt Anaximander härstammar allting ur apeiron (ἄπειρον) 'något gränslöst' som troligtvis består av en kvalitetslös materia, medan Anaximenes trodde att luften (ἀήρ) är alltings urämne. Begreppet arche används av Aristoteles för att karakterisera de joniska naturfilosofernas materiella monism. Senare begrepp som atom, eter, inertia, eld och i viss mån kvintessens upptar i olika grad och innebörd fortfarande tänkares tid. (sv) Arché, zasada, prazasada (gr. ἀρχή etymologicznie oznacza zasadę, przyczynę, władzę) – w filozofii przedsokratejskiej termin oznaczający praprzyczynę wszystkich bytów, zasadę oraz najbardziej zasadnicze tworzywo, prasubstancję, z której powstały wszystkie rzeczy i zarazem podstawowy składnik rzeczywistości. Pierwotna zasada kierująca światem (gr. κόσμος), wszechświatem. Istnienie tej zasady postulowała jońska filozofia przyrody. Dla Talesa arché to woda, dla Anaksymandra (który jako pierwszy użył tego terminu) arché jest bezkresem (apeiron), dla Anaksymenesa – powietrzem, dla Pitagorasa – liczbą. Arché według różnych filozofów to: * Tales z Miletu – woda * Anaksymander – apeiron (bezkres) * Anaksymenes – powietrze * Heraklit – ogień * Ksenofanes – ziemia * Empedokles – żywioły * Anaksagoras – nasiona/zarodki (homoiomerie) * Demokryt – atomy * Pitagoras – liczby * Arystoteles – woda, ogień, ziemia, powietrze i eter * Hegel – rozum Pierwsi filozofowie nazywani byli fizykami, czyli badaczami physis (przyrody). Pierwsze teorie filozoficzne charakteryzował właśnie pogląd, że wszystko, co istnieje, posiada wspólną prazasadę, arché. (pl) Para os filósofos pré-socráticos, a arché ou arqué (em grego clássico: ἀρχή), seria o elemento que deveria estar presente em todos os momentos da existência de todas as coisas do mundo. No caso de Tales de Mileto, por exemplo, a água era um elemento puro, e através dela podia-se criar várias coisas; o início, o desenvolvimento e o fim de tudo. Princípio único. Um dos pré-socráticos, Diógenes de Apolônia, explicou o raciocínio que levou os filósofos desse período à ideia de arché: "[..] Todas as coisas são diferenciações de uma mesma coisa e são a mesma coisa. E isto é evidente. Porque se as coisas que são agora neste mundo - terra, água, ar e fogo e as outras coisas que se manifestam neste mundo -, se alguma destas coisas fosse diferente de qualquer outra, ele seria diferente e diferenciava sua natureza própria e se não permanecesse, então não permaneceria puro, e através disso descobriu que ocorreu muitas mudanças e diferenciações, então as coisas não poderiam, de nenhuma maneira, misturar-se umas as outras, nem fazer bem ou mal umas as outras, nem a planta poderia brotar da terra, nem um animal ou qualquer outra coisa vir a existência, se todas as coisas não fossem compostas de modo a serem as mesmas. Todas as coisas nascem, através de diferenciações, de uma mesma coisa, ora em uma forma, ora em outra, retomando sempre a mesma coisa." (pt) Архэ́ (др.-греч. ἀρχή, дор. ἀρχά — «начало, основание, происхождение; первопричина, принцип») в досократовской древнегреческой философии — первооснова, первовещество, первоэлемент, из которого состоит мир. Для характеристики учений первых философов этот термин использовал Аристотель. * У Фалеса в роли архэ выступает вода (как самая «бесформенная» материя, стихия). * У Анаксимандра архэ — апейрон (др.-греч. ἄπειρον — беспредельное или неопределённое) — первостихия, не являющаяся какой-то определённой вещью, «никакая» сама по себе, но порождающая четыре стихии и целый мир определённых вещей. * У Анаксимена архэ — «неопределённый воздух» (др.-греч. ἀήρ ἄπειρος — аэр (или айрос) апейрос), первооснова, одновременно неопределённая и определённая (определённая в качестве «воздуха» — поскольку он есть «пустота», разделяющая вещи, а кроме того источник жизни, дыхания). Концепт возник как попытка объяснить противоречие: первооснова не должна быть чем-то определённым, чтобы из неё могло произойти всё (ведь разные вещи имеют разные определённости, часто противоположные друг другу, например холодное и горячее), но чтобы из чего-то могло возникнуть нечто определённое, в этом чём-то уже должна быть какая-то своя определённость. Развитие понятия архэ в милетской школе (Фалес → Анаксимандр → Анаксимен) часто приводят как яркий пример развития понятия через диалектическую триаду: тезис → антитезис → синтез (архэ определённое → неопределённое → и определённое, и неопределённое). * У Пифагора архэ — число (как нечто совершенно нематериальное, но задающее порядок в природе, постигаемый в математике и — как сказали бы современные учёные — в физике). Числа понимались в пифагорействе не как выражение лишь количественной определённости чего-то, но скорее как метафизические качества, относящиеся к особой, «божественной» реальности. Например, единица — не просто первое из чисел, но и мера, начало числа как такового, выразитель его природы. Двойка («диада», «дво́ица») — выразитель природы разделения, противоречия, множественности и т. д. Подобное осмысление ряда натуральных чисел найдёт развитие в многочисленных школах оккультизма. * У Гераклита архэ — огонь (как самая «тонкая» и «живая» стихия). Впрочем, истинным первоначалом является подобный огню Логос, закон, поддерживающий мировой порядок. * У Парменида архэ — само бытие, оно едино и неделимо; «бытие есть, а небытия нет». Кроме того, бытие как таковое тождественно с мышлением. * У Анаксагора архэ — вечные элементы мира, «семена» («гомеомерии», как потом назовёт их Аристотель), в каждом из которых потенциально заключён весь мир, все остальные элементы, «всё смешано со всем». Кроме того существует Мировой Ум (νοῦς), сам по себе не смешанный ни с чем и присутствующий «не во всём, а только в некоторых». Ум и является причиной, почему каждая вещь не является сразу всем, а только определённой собой. * У Эмпедокла архэ — множественно, это четыре элемента (стихии): Земля, Воздух, Вода, Огонь, и две движущие силы: любовь и вражда. Таким образом, нет единого первоначала, а мир существует сразу как система элементов и сил, вечных самих по себе. * У Демокрита архэ — бесконечно разнообразные атомы, разделённые пустотой. (ru) Архе — у досократівській давньогрецькій філософії першооснова, першопричина усього сущого, принцип. Саме слово архе означало першоматерію, праматерію, вихідний стан речей, стародавню форму в історичному значенні слова. (uk) 始基（古希臘語：ἀρχή，羅馬化：arkhḗ），又译作本原，是源自古希腊哲学中的概念，指世界万物的来源与存在的根据。 不同地方的人對於世界最初形態都感到好奇，而此概念可追溯至古希腊米利都学派的泰勒斯。其学生阿那克西曼德则首次提出了始基的定义：“各种存在物由它产生，毁灭后又复归于它”。其他古希腊哲学家对始基亦有不同观点，毕达哥拉斯学派认为是“数”，爱利亚学派认为是“存在”，柏拉图认为是“理念”等。除了西方探討始基外，不同宗教和不同地方的人都嘗試追溯世界之始。 (zh) |
| dbo:wikiPageID | 1850147 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 9314 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1120196376 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Principle dbr:Mythology dbr:Book_of_Genesis dbr:Archaic_Greece dbr:Cosmogony dbr:Ancient_Greek_philosophy dbr:Classical_element dbr:Greece dbr:Greek_philosophy dbr:Condensation dbr:Homeric dbr:Material_monism dbr:Babylonia dbr:Air dbr:Anaximander dbr:Anaximenes_of_Miletus dbr:Earth dbr:Chronos dbr:Hiranyagarbha dbr:Hesiod dbr:Hindu dbr:Thales dbr:Rarefaction dbr:Archetype dbr:Aristotle dbr:Aether_(mythology) dbc:Concepts_in_ancient_Greek_metaphysics dbr:Chaos_(cosmogony) dbr:Philosophical dbr:Apeiron_(cosmology) dbr:Miletus dbr:Oceanus dbr:Simplicius_of_Cilicia dbr:Water dbr:Fire dbr:Enuma_Elish dbr:Orphic dbr:Vedic dbr:Quantum_chromodynamics_soup dbr:Wikt:ἀρχή |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:IPAc-en dbt:Italic_title dbt:Lang-grc dbt:Other_uses dbt:Reflist dbt:Ancient_Greek__philosophical_concepts |
| dct:subject | dbc:Concepts_in_ancient_Greek_metaphysics |
| rdf:type | yago:WikicatConceptsInMetaphysics yago:Abstraction100002137 yago:Cognition100023271 yago:Concept105835747 yago:Content105809192 yago:Idea105833840 yago:PsychologicalFeature100023100 |
| rdfs:comment | En la filosofia clàssica grega, arkhé (del grec ἀρχή : origen, font) era el principi fonamental, que era l'origen i causa de totes les coses. La determinació de l'arkhé va ser un dels objectius centrals dels filòsofs presocràtics. L'estudi de l'arkhé girava al voltant de dues preguntes: és possible que tots els éssers naturals tinguin un origen (arkhé) comú? i, en cas afirmatiu, quin és aquest component original i font de totes les coses? (ca) Arché (řec. ἀρχή, lat. principium) znamená počátek, původ, též pralátka (přeneseně také vláda – viz řecké Archón). Ve starověké řecké filosofii označuje prvotní princip světa, původní látku, z níž svět povstal. (cs) Archē (altgriechisch ἀρχή archḗ ‚Anfang, Prinzip, Ursprung‘, Plural ἀρχαί archaí, lateinisch principium) ist in der antiken griechischen Philosophie die Bezeichnung für den Urgrund der Welt, die Ausgangsbasis der Weltentstehung und allgemein für den Anfang der Kausalketten, deren Endresultat die empirischen Gegebenheiten sind. Es geht um die Bestimmung von etwas Uranfänglichem oder einer ersten Ursache als abschließende Antwort auf die Frage nach dem Woher. Die Vorsokratiker suchten nach einem Urprinzip bei der Entstehung des Kosmos. Bei späteren Philosophen bezeichnet der Begriff archē Grund und Prinzip des Seins. In der aristotelischen Wissenschaftstheorie werden die Prinzipien des Beweises archai genannt. (de) Arché (también arqué, arkhé o arjé; del griego ἀρχή, «principio» u «origen») es un concepto fundamental en la filosofía de la Antigua Grecia que significaba el comienzo del universo o el primer elemento de todas las cosas (εξ’ ἀρχής: del principio, ο εξ’ ἀρχής λόγος: la razón primordial, originaria). Es lo que explica el comienzo del universo con una explicación racional con una o varias sustancias. (es) Arkhe greziera zaharreko terminoa da, euskaraz literalki jatorri edo printzipio esan nahi duena, eta antzinako filosofo grekoek, bereziki presokratikoak, physis edo naturaren oinarriko printzipioa adierazteko baliatzen zutena. Horrela, Talesentzat ura zen arkhe, Anaximenesentzat haizea eta Anaximandrorentzat apeiron delakoa. (eu) Arkhè (en grec ancien : ἀρχή / arkhḗ) est un concept philosophique qui désigne l'origine, le fondement, le commencement du monde. (fr) アルケー（古希: ἀρχή）とは、はじめ・始源・原初・根源・原理・根拠」等のことであり、哲学用語としては「万物の始源」また「（宇宙の）根源的原理」を指す。 (ja) 원질(原質)은 본디의 성질이나 바탕을 가리키는 말이다. 이는 사물이나 현상의 근본을 이루는 기초로 해석할 수도 있으나, 이보다는 좀 더 근본적으로 들어간 개념이다. 이는 보는 관점에 따라 정의의 차이를 보인다. 원질을 바라보는 관점은 크게 두 가지로 나눌 수 있는데, 우선 근세 자연과학에서 말하는 원질은 주로 양(量)화가 가능한 물질적인 개념을 일컫는다. 예를 들어 protyle은 옛날 화학에서 모든 원소의 근원 물질이라고 여겨졌던 것을 말한다. 하지만 철학적 가치론에서는 원질을 양화되지 않는 성질로 정의한다. 다시 말해 철학적인 관점에서는 원질이 사물이나 현상의 근원을 이루는 성질인, 원리의 개념으로 쓰일 수 있다. 이는 물질뿐만 아니라 동양 철학에서 말하는 이(理), 기(氣), 도(道)를 포함할 수 있는 개념이다. (ko) L'archè (in greco ἀρχή, che significa «principio», «origine»), rappresenta per gli antichi greci la forza primigenia che domina il mondo, da cui tutto proviene e a cui tutto tornerà. Si tratta di un concetto molto ampio che viene utilizzato dai primi filosofi sotto tre diverse prospettive, o tre significati, anche se strettamente collegati tra loro. (it) Архе — у досократівській давньогрецькій філософії першооснова, першопричина усього сущого, принцип. Саме слово архе означало першоматерію, праматерію, вихідний стан речей, стародавню форму в історичному значенні слова. (uk) 始基（古希臘語：ἀρχή，羅馬化：arkhḗ），又译作本原，是源自古希腊哲学中的概念，指世界万物的来源与存在的根据。 不同地方的人對於世界最初形態都感到好奇，而此概念可追溯至古希腊米利都学派的泰勒斯。其学生阿那克西曼德则首次提出了始基的定义：“各种存在物由它产生，毁灭后又复归于它”。其他古希腊哲学家对始基亦有不同观点，毕达哥拉斯学派认为是“数”，爱利亚学派认为是“存在”，柏拉图认为是“理念”等。除了西方探討始基外，不同宗教和不同地方的人都嘗試追溯世界之始。 (zh) Arche (/ˈɑːrki/; Ancient Greek: ἀρχή; sometimes also transcribed as arkhé) is a Greek word with primary senses "beginning", "origin" or "source of action" (ἐξ ἀρχῆς: from the beginning, οr ἐξ ἀρχῆς λόγος: the original argument), and later "first principle" or "element". By extension, it may mean "first place", "method of government", "empire, realm", "authorities" (in plural: ἀρχαί), "command". The first principle or element corresponds to the "ultimate underlying substance" and "ultimate indemonstrable principle". In the philosophical language of the archaic period (8th to 6th century BC), arche (or archai) designates the source, origin or root of things that exist. In ancient Greek philosophy, Aristotle foregrounded the meaning of arche as the element or principle of a thing, which altho (en) Arkhe adalah istilah yang berasal dari Bahasa Yunani untuk menunjukkan sesuatu yang menjadi pertama dalam suatu rangkaian. Arkhe juga dapat berarti asal-muasal, prinsip atau sebab yang pertama, asas atau prinsip alam semesta. Menurut Aristoteles, filsuf pertama yang berusaha mencari asas alam semesta adalah Thales dari Miletos. Thales mengatakan bahwa segala sesuatu berasal dari air dan semuanya kembali menjadi air. Menurut Thales, banyak penjelasan yang dapat membuktikan bahwa air merupakan arkhe karena air sangat penting bagi proses kehidupan, air yang menjadi sumber perekonomian di Sungai Nil dan beberapa contoh lainnya. Thales, yang hidup dalam peradaban Mesir, juga berpendapat bahwa setiap yang menjadi sumber energi setiap manusia pasti mengandung air. (in) Archè is Oudgrieks (ἀρχή) dat 'begin' betekent. Het woord archetype is ervan afgeleid. Het woord archè werd in de oude Griekse filosofie gebruikt om het 'begin' van de wereld aan te duiden: de oerstof die het eerste principe van alle materie is. In deze betekenis werd het woord archè voor het eerst gebruikt door Anaximander (6e eeuw v. Chr.). (nl) Arché, zasada, prazasada (gr. ἀρχή etymologicznie oznacza zasadę, przyczynę, władzę) – w filozofii przedsokratejskiej termin oznaczający praprzyczynę wszystkich bytów, zasadę oraz najbardziej zasadnicze tworzywo, prasubstancję, z której powstały wszystkie rzeczy i zarazem podstawowy składnik rzeczywistości. Arché według różnych filozofów to: Pierwsi filozofowie nazywani byli fizykami, czyli badaczami physis (przyrody). Pierwsze teorie filozoficzne charakteryzował właśnie pogląd, że wszystko, co istnieje, posiada wspólną prazasadę, arché. (pl) Para os filósofos pré-socráticos, a arché ou arqué (em grego clássico: ἀρχή), seria o elemento que deveria estar presente em todos os momentos da existência de todas as coisas do mundo. No caso de Tales de Mileto, por exemplo, a água era um elemento puro, e através dela podia-se criar várias coisas; o início, o desenvolvimento e o fim de tudo. Princípio único. Um dos pré-socráticos, Diógenes de Apolônia, explicou o raciocínio que levou os filósofos desse período à ideia de arché: (pt) Arche (ἀρχή) var de försokratiska naturfilosofernas urämne, alltings ursprung, kring vilket de vävde sina naturfilosofiska teorier om materiens uppbyggnad. Arche är alltså det ämne (eller de ämnen) eller den princip som enligt denna tidiga grekiska filosofi allting består av. Ofta utses ett ämne, medan till exempel Anaxagoras föreslår ett oändligt antal urämnen. (sv) Архэ́ (др.-греч. ἀρχή, дор. ἀρχά — «начало, основание, происхождение; первопричина, принцип») в досократовской древнегреческой философии — первооснова, первовещество, первоэлемент, из которого состоит мир. Для характеристики учений первых философов этот термин использовал Аристотель. (ru) |
| rdfs:label | Arche (en) Arkhé (ca) Pralátka (cs) Archē (de) Arché (es) Arkhe (eu) Arkhè (fr) Arkhe (in) Archè (it) 원질 (ko) アルケー (ja) Arché (pl) Archè (nl) Архэ (ru) Arché (pt) Arche (sv) Архе (uk) 始基 (zh) |
| owl:sameAs | freebase:Arche yago-res:Arche wikidata:Arche dbpedia-ca:Arche http://ckb.dbpedia.org/resource/ئارخێ dbpedia-cs:Arche dbpedia-de:Arche dbpedia-es:Arche dbpedia-et:Arche dbpedia-eu:Arche dbpedia-fa:Arche dbpedia-fi:Arche dbpedia-fr:Arche dbpedia-he:Arche dbpedia-hr:Arche dbpedia-hu:Arche dbpedia-id:Arche dbpedia-it:Arche dbpedia-ja:Arche dbpedia-kk:Arche dbpedia-ko:Arche http://ky.dbpedia.org/resource/Архе http://lt.dbpedia.org/resource/Arche dbpedia-nl:Arche dbpedia-nn:Arche dbpedia-no:Arche dbpedia-pl:Arche dbpedia-pt:Arche dbpedia-ru:Arche dbpedia-sh:Arche dbpedia-sk:Arche dbpedia-sv:Arche dbpedia-tr:Arche dbpedia-uk:Arche dbpedia-zh:Arche https://global.dbpedia.org/id/tb32 |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Arche?oldid=1120196376&ns=0 |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Arche |
| is dbo:namedAfter of | dbr:Archewell |
| is dbo:notableIdea of | dbr:Anaximenes_of_Miletus dbr:Diogenes_of_Apollonia dbr:Xenophanes |
| is dbo:wikiPageDisambiguates of | dbr:Arche_(disambiguation) |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Archē dbr:Arché dbr:Arkhē dbr:Ἀρχή dbr:Ἀρχῇ |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Pre-Socratic_philosophy dbr:Prima_materia dbr:Prince_Harry,_Duke_of_Sussex dbr:List_of_ancient_Greek_philosophers dbr:List_of_generation_IV_Pokémon dbr:Basilica_of_San_Magno,_Legnano dbr:Apeiron dbr:Universe dbr:Vanevan_Monastery dbr:Earth_(classical_element) dbr:Index_of_ancient_Greece-related_articles dbr:Index_of_ancient_philosophy_articles dbr:Index_of_philosophy_articles_(A–C) dbr:International_Salon_for_Peace_Initiatives dbr:Crises_of_the_Republic dbr:Ancient_Greek_philosophy dbr:Meghan,_Duchess_of_Sussex dbr:Chumchurum dbr:Classical_element dbr:Brahman dbr:Cosmic_ocean dbr:Theogony dbr:Demiurge dbr:Material_monism dbr:Causality dbr:Air_(classical_element) dbr:Western_philosophy dbr:GIS_and_environmental_governance dbr:Ionian_School_(philosophy) dbr:Anaximander dbr:Anaximenes_of_Miletus dbr:Fire_(classical_element) dbr:Panpsychism dbr:German_philosophy dbr:Hippasus dbr:History_of_human_thought dbr:History_of_physics dbr:Reason dbr:Heraclitus dbr:Telos dbr:Thales_of_Miletus dbr:2018_in_classical_music dbr:Archewell dbr:Archicebus dbr:Chinese_folk_religion dbr:Chinese_gods_and_immortals dbr:Chinese_theology dbr:Labrys dbr:Diogenes_of_Apollonia dbr:Archai dbr:Arche_(disambiguation) dbr:Pherecydes_of_Syros dbr:Philipp_Mainländer dbr:Spontaneous_generation dbr:Ultimate_reality dbr:In_the_beginning_(phrase) dbr:Klawdziy_Duzh-Dushewski dbr:Metaphysics dbr:Xenophanes dbr:Unity_of_opposites dbr:Northbrook_Gate dbr:Night-watchman_state dbr:Plato's_unwritten_doctrines dbr:Exhortation_to_the_Greeks dbr:First_principle dbr:Philosophy_of_archaeology dbr:Philosophy_of_matter dbr:Sagrestia_Vecchia dbr:Outline_of_metaphysics dbr:Archē dbr:Arché dbr:Arkhē dbr:Ἀρχή dbr:Ἀρχῇ |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Arche |