İzzet Çıvgın | Artuklu University (original) (raw)

Papers by İzzet Çıvgın

Metinde yanıtı aranan soru, Bereketli Hilal’in üç parçasından biri olan Batı İran ya da Kuzey-Ort... more Metinde yanıtı aranan soru, Bereketli Hilal’in üç parçasından biri olan Batı İran ya da Kuzey-Orta Zağros’ta avcı-toplayıcılıktan çiftçi-otlatıcı kültüre geçişin hangi koşullarda gerçekleştiğidir. Bu amaç doğrultusunda, a) Mezolitik dönemde (MÖ. 15000-9500) işgal edilen mağaralar ve kaya sığınaklarında hangi hayvanların ve bitkilerin tüketildiğine odaklanılmış, b) Genç Dryas boyunca (MÖ. 10800-9500) ve Holosen Çağı başında iklim + bitki örtüsündeki değişimlerin avcı-toplayıcılara sunduğu yeni olanaklar değerlendirilmiş, c) Mevsimlik kamplar kalıcı yerleşimlere dönüşürken, nüfus yoğunluğunun ve Bereketli Hilal’in diğer parçalarıyla (Güneydoğu Anadolu; Levant ya da Doğu Akdeniz kıyıları) gerçekleştirilen kültürel temasın Zağros neolitiğinin gelişimi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Metnin temel argümanı, Batı İran’daki yiyecek üretiminin pek çok faktörün katılımıyla şekillendiğidir. Bu faktörler, 1- iklim değişiklikleri, 2- buğdaygiller habitatının genişlemesi, 3- avcı-toplayıcı grupların neolitik-öncesinde kazandıkları deneyimlerin bitki/hayvan evcilleştirme sürecine eklemlenmesi, 4- Zağros’un İran’ın diğer bölgelerine nazaran yoğun bir nüfus barındırması ve 5- Toros-Zağros Kavisi’nde meydana gelen kültürel alış-verişler ya da karşılaşmalardır.

The Fertile Crescent region of Southwest Asia is most probably the earliest centre of food produc... more The Fertile Crescent region of Southwest Asia is most probably the earliest centre of food production (plant domestication) in the world. The world’s earliest known villages have been established in this region including the Levant, Northern Syria, Southeastern Anatolia and Western Iran. This is where agriculture first emerged as people began altering communities of flora and fauna for their own benefit. From as early as 11000 BCE, humans began a gradual transition away from hunting-gathering toward “cultivation before domestication” or “plant management” in which they intervened with the growth of genetically wild crops through such actions as field preparation, sowing, tilling, weeding, harvesting. Crop domestication (human-induced selection process for the adaptation of crops to humans’ environment) however, can take hundreds of years because of frequent importation of new wild plants when cultivated crops failed. By 8000 BCE, the “Neolithic founder crops” or “primary domesticates” (emmer wheat, einkorn wheat, barley, lentil, pea, chickpea and bitter vetch) were being introduced in areas where they had not previously grown wild. It seems that a great number of cultivated plants were being imported from different regions of Fertile Crescent both as fully domesticated and wild forms. Archaeological data suggests interaction, seed exchange and knowledge transfer between early farmers of Fertile Crescent. Thus, ancient cross-cultural encounters (exchange, emulation, colonization) played a decisive role in the shaping of the process of crop domestication.

The Fertile Crescent region is the earliest centre of food production in the world. The world’s e... more The Fertile Crescent region is the earliest centre of food production in the world. The world’s earliest known settlements have been established in this region including the Levant, Northern Syria, Southeastern Anatolia and Western Iran. This is where animal breeding first emerged. From as early as 10000 BCE, humans began a gradual transition away from hunting toward “animal management” in which they intervened with morphologically wild ungulates prior to a domestic status (more precisely in Southeastern Anatolia). Domestication, i.e. human-induced selection process for the adaptation of ungulates to humans’ environment, however, can take hundreds of years. By 8000 BCE, the domesticated goats and sheep were introduced in areas where they had not previously existed. By 7000, pig and cattle husbandry was integrated into the existing economy of mixed farming and herding. Archaeological evidence and genetic data suggest interaction, exchange and knowledge transfer between early farmers of Fertile Crescent. Thus, ancient cross-cultural encounters (exchange, colonization, and emulation), most probably caused by rapid population growth, i.e. neolithic demographic transition, played a decisive role in the shaping of the process of ungulate domestication.

The purpose of this study is to examine the influences of geographic, climatic and cultural facto... more The purpose of this study is to examine the influences of geographic, climatic and cultural factors on the emergence of food production in the Central Zagros region of Western Iran. The article argues that the Zagros region of Iran, i.e., the eastern part of the Fertile Crescent (rich in flora and fauna) played a major role in the process of domestication in spite of unfavorable geographical, demographic and climatic factors; but that the region was a “subsidiary center of domestication” in comparison with the northern (Anatolia – Syria) and western (Levant) parts of Fertile Crescent. 1- The earliest Neolithic sites in Iran were located among the intermontane valleys of the Zagros where rain-fed agriculture was possible. Early settlements (seasonal campsites rather than permanent year-round villages) were few and often widely separated: The first settlers were transhumant herders and early farmers, though hunting and gathering continued to be component economic resource. 2- We know that summer temperatures were up to 2 °Chigher than today during the first Holocene millennia (9500-8500 BCE.) and that climatic changes brought seasonal conditions that favored annual plants like cereals. But this climate change took a thousand years to reach Western Iran. 3- The populations of Zagros Aceramic Neolithic villages are smaller and scattered than in Northern Mezopotamia and Levant because of rugged topography and limited arable land. The rapid population growth was often one of the structural determinants of social change (change to the Neolithic way of life), because neighboring communities in cross-cultural interaction change their modes of subsistence. The present article seeks to examine the impact of cross-cultural encounters as a part of the Neolithic expansion across the Fertile Crescent.

This is the first article in a series dedicated to colonization as a cause of cultural change. Th... more This is the first article in a series dedicated to colonization as a cause of cultural change. The present study focuses on the different meanings of the concept of “colony” and discusses the effects of colonization on prehistoric communities. In this paper, author will cite four examples of prehistoric colonization: 1- Upper Paleolithic colonization of Europe, 2- Expansion of the PPNB culture from the Northern Syria to the Southern Levant during the Middle PPNB (8200-7500 BC), probably brought by new peoples mingling with indigenous populations. 3- Neolithic colonization of Cyprus (8200 BC). 4- Colonization of temperate Europe by the Linear Pottery culture (5500 BC) and maritime pioneer colonization at the origins of farming in west Mediterranean Europe (Cardium pottery: 6400-5600): Interaction between hunter-gatherers and farmers during the Neolithic transition in Europe.

MÖ. 7. binyıl'da "Çanak Çömleksiz Neolitik B" kültürünün çöküşü olarak tanımlanan olgu, aslında b... more MÖ. 7. binyıl'da "Çanak Çömleksiz Neolitik B" kültürünün çöküşü olarak tanımlanan olgu, aslında bir çöküş ve duraklamadan ziyade kuraklaşmaya "mukavemet"le verilen bir yanıttır. MÖ. 6650-5850 arasını kapsayan soğuma ve kuraklaşma bazı Yakın Doğu toplumlarını göçe, diğer bazılarını da ayakta kalmak için geçim stratejilerini yenilemeye zorlamıştır. Besiciliğin mera ihtiyacı dolayısıyla daha hareketli hale gelmesi bu tip yeniliklerin en önemli olanıdır. Ayrıca besicilik, hayvanların et dışında sütleri ve yünleri/kılları için de yürütülen bir sektöre dönüşmüştür. Kısacası, 7. binyılı şekillendiren büyük iklim değişikliği toplumların doğa koşullarına hem direnç göstererek hem de uyum sağlayarak daha karmaşık geçim ekonomileri üretmelerine yol açmıştır.

Current Research in Social Sciences, 2019

The 7th millennium BCE can be regarded as a major turning point in history of Near East. At aroun... more The 7th millennium BCE can be regarded as a major
turning point in history of Near East. At around
7000-6900 BCE, the first pottery appears (almost
simultaneously) in Northern Mesopotamia and
Northern Levant. The clay wares’ primary function
is for cooking, but they also be used for the
preservation and transportation of food. The end of
the Pre-Pottery Neolithic (or Early Neolithic:
10000-7000 BCE.) saw a decline in site sizes. This
is not a collapse, but rather a shift from sedentary
crop-livestock farming to mobile pastoralism.
During the Pottery Neolithic 1-2 (or Late Neolithic
1-2: 7000-6300 BCE.), there is a continuous
decline in the role of hunting for subsistence.
Adapting to and coping with the threat of climate
change (especially household resilience to drought)
is the most important factor of social change. Social
change can evolve from number of different
sources including culture contact. Cross-cultural
encounters (contacts and interactions of various
types: trade, acculturation/emulation, migration or
colonization, displacement of pastoralists) make
the Late Neolithic 1-2 community an oecumene
concerning the subsistence economy and the
material culture -from Northern Iraq to Syria’s
Mediterranean coast-.

VIII. ULUSLARARASI BALKAN TARİHİ ARAŞTIRMALARI SEMPOZYUMU: Balkanlar’da Kültür, Mimari ve Sanat (1-4 Eylül 2022, İstanbul/Türkiye), TAM METİN BİLDİRİ KİTABI-C.1, 2022

The last major cultural step that paved the way for the emergence of world civilizations is the "... more The last major cultural step that paved the way for the emergence of world civilizations is the "Food Producing Revolution", which we also call the "Neolithic Revolution", that is, the emergence of farming-based settled life and the gradual replacement of this form of livelihood with hunting-gathering all over the world. The earliest center of the Neolithic Revolution was Northern Mesopotamia, especially Southeastern Anatolia. This is also the region where farming is exported to neighboring lands. Food production has spread to many parts of the earth through “migration/colonization” and “acculturation”. Those who introduced domestic animals (goat, sheep, cattle, pig) and plants (barley, wheat, peas, chickpeas, lentils, flax, bitter vetch) to Europe were most likely farmers who migrated from Anatolia to the Aegean islands and the Balkans. But it is also possible that Mesolithic hunter-gatherers-fishers in the Balkans learned about agriculture, stockbreeding and Neolithic material culture thanks to the trade networks carried out in the Aegean Sea, adopted the Neolithic traits and were incorporated into farming communities. In this paper, I will support the integrationist model described by Zvelebil, which involves both pioneer colonization and acculturation. Anatolian immigrants and/or local sailors introduced to the Balkans not only food production, but also settled life and its material culture. As in Anatolia, mud, stones, tree branches and logs were used as building materials in the first Balkan houses. It is clear that the architecture and material culture in the first Balkan villages were shaped by the Anatolian influence. In the paper, the material culture of Southern Balkan villages, which was established by the migrations from Anatolia to the Aegean islands and the coasts of Greece, and/or where European native hunter-gatherers emulated the Anatolian culture, will be examined; As the Neolithic livelihood spread in the northern regions (Thessaly, Macedonia, Serbia, Thrace and Bulgaria), it will be tried to determine what kind of transformations the material cultural elements, especially the house architecture, went through.

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019

A critical phase of the Ancient Near Eastern history, Late Neolithic covers the period 7000-5500/... more A critical phase of the Ancient Near Eastern history, Late Neolithic covers the period 7000-5500/5100 BCE. Approximately a half century ago, the scholars proposed
that Northern Mesopotamia was inhabited by distinct cultural entities known by their pottery styles as first attested at certain key sites, many of which have given their name on chronological episodes, such as Hassuna, Samarra and Halaf. But the most recent Late/Pottery Neolithic chronology for Upper Mesopotamia proposed by Reinhard Bernbeck and Olivier P. Nieuwenhuyse state that the Hassuna and Samarra “influences” form part of a continuous development, the transitional stage between pre-Halaf (6200 BCE) and the Early Halaf (5900 BCE). According to new chronology, Mid-Late Neolithic represented some turning points in human history. The 8.2 kiloyear event took place during the Late Neolithic
3 period (6300-6000 BCE): An abrupt decrease in temperature occurred with prolonged drought, decreased settlement sizes, population dispersal, spread of mobile pastoralism, secondary product revolution (milk and wool) and exploitation of wildlife resources. Finally, painted pottery revolution (rapid increase of the proportion of painted vessels in the
ceramic assemblage) took place during the Late Neolithic 4, also known as Proto-Halaf or “Transition” (to the Halaf ceramic tradition). Halaf pottery (fine wares) emerged gradually from a transitional stage in which Hassuna and Samarra decorative modes and stylistic traits dominated. It’s a new kind of technically advanced pottery, usually showing alternating oxidizing-reducing-reoxidizing firing conditions with a complex style of decoration. Crosscultural encounters (contacts and interactions of various types: trade, emulation, migration
or colonization, displacement of pastoralists) make the Late Neolithic 3-4 community of Northern Levant and Northern Mesopotamia an oecumene concerning the subsistence economy and the material culture.

Cedrus, 2020

The Halaf culture occurs in the Late Neolithic period which lasted between 6100-5300/5100 B.C. an... more The Halaf culture occurs in the Late Neolithic period which lasted between 6100-5300/5100 B.C. and is found in Upper Mesopotamia and the Northern Levant. Indeed, the fine painted pottery of the Halaf culture emerged gradually from a transitional stage in which Hassuna and Samarra decorative modes and stylistic traits dominated. Halaf culture is known for its (1) painted and thin-walled pottery, (2) round buildings, (3) adobe or mud-brick building techniques, (4) clay female figurines (5) stamp seals, (6) chipped stone tools made of obsidian from Central or Eastern Anatolian sources, and, (7) clay sling bullets. In addition to permanent village agriculture, mobile pastoralism and hunting-gathering were the basis of all Halafian communities settled in the short-term, in small and dispersed hamlets or villages. The stamp-seals may mark onset of personal property. Halaf societies were most probably based on an egalitarian but potentially ranked-hierarchical system. The author employs Aristotle's theory of actuality to explain the Late Neolithic transition from egalitarianism to ranked societies.

The Fertile Crescent is the earliest centre of food production in the world. Zagros region played... more The Fertile Crescent is the earliest centre of food production in the world. Zagros region played a major role in the process of domestication. Early settlements were few and often widely separated. The earliest food producers who lived in the valleys and foothills of the Zagros mountain range were agro-pastoralists. But the warm and humid Early Holocene was interrupted at 6300-6200 cal. BCE. by a drastic reduction in precipitation. Some archaeologists put forward the idea that deterioration in the local environment stimulated the increased reliance on ovicaprid herding, the intensification in using their secondary products and the development of mobile pastoralism at the end of the 7th millennium. The existence of pastoral mobility as early as 6200 BCE has been suggested by the remains at Tepe Tûlâî, a seasonal campsite on the Susiana Plain. The goat herders of Tepe Tûlâî were probably not yet really nomadic. It seems that they have temporarily left the village environment (in the Susiana and/or Deh Luran plains) and led their flocks through vast open areas to graze. It is suggested that Tûlâî was frequented by mobile groups from a (or two different) lowland region(s). Tuwah Khoshkeh (1500 years younger than Tûlâî) is another mobile pastoralist campsite in the Islamabad Plain. These two examples show that the shift from sedentary crop-livestock farming to mobile pastoralism was an adaptive response to environmental pressure.

XVIII. Türk Tarih Kongresi, 1-5 Ekim 2018 / ANKARA, Kongreye Sunulan Bildiriler (IV. Cilt): Bilim ve Teknoloji Tarihi – Din ve Mezhepler Tarihi – Kültür ve Medeniyetler Tarihi, 2022

In this paper, by considering the archaeological records of prehistoric populations, I would argu... more In this paper, by considering the archaeological records of prehistoric populations, I would argue that organized violence was not an inevitable outcome of the human condition, that violence took regular group-on-group character until the emergence of hierarchical societies (especially states) and that cultural contacts were generally managed in peaceful process. The violence and thus warfare were not common in Neolithic-Chalcolithic Near East. However, we must take into account archaeological data suggesting violence or conflict related to the distribution of natural resources (especially control of obsidian sources and obsidian exchange networks linking Chalcolithic settlements): major conflagrations (large scale destruction of settlements through fire), some with unburied bodies, some with a subsequent hiatus or replacement by another group, fortifications with walls and towers, large number of sling missiles… For most Early and Middle Chalcolithic settlements, it is difficult to prove the existence of intergroup conflict. But during the Late Chalcolithic (early 4th millennium BCE) burial evidence indicates organized and violent conflict at Tell Brak and Khirbet al-Fakhar in Syria. Khirbet al-Fakhar (southern extension of Hamoukar), an extensive settlement of 300 ha (intensive obsidian manufacture center with direct relationship to at least one major source supplying the raw material at distances often exceeding 300 km.) was attacked by outsiders.

The main purpose of this paper is to examine the phenomenon frequently called the “Ubaid expansio... more The main purpose of this paper is to examine the phenomenon frequently called the “Ubaid expansion” or “Ubaid interaction sphere” in which the material culture of Southern Mesopotamia appears in Upper Mesopotamia and the bordering mountains during the 6th-5th millennium. The paper will also attempt to explain how did the “Ubaid expansion” contribute to the formation of hierarchical societies in Greater Mesopotamia. Indeed, the biggest weakness of the model of expansion (drawn from the subsequent “Uruk expansion”) is that it ignores multiregional character of the Ubaid interaction sphere and describes the culture contact between south and north Mesopotamia as a core-periphery dichotomy. Uruk expansion was probably an actual colonial phenomenon, but it is difficult to use the same argument to explain the “Ubaid expansion”. Several arguments (exchange, colonization, emulation and technology transfer) have been proposed for the widespread dissemination of Ubaid material culture in Upper Mesopotamia. The present paper proposes to outline and discuss these competing arguments in the hope of contributing to the early complex societies literature and to answer how and why the Ubaid expansion emerged.

This study discusses the effects of cultural contact between lower and upper Mesopotamia during t... more This study discusses the effects of cultural contact between lower and upper Mesopotamia during the so-called ‘Uruk expansion’ in the 4th millennium B.C. 1- The paper argues that the world’s first cities were developed in Southern Mesopotamia of the 4th millennium. The reason is that these settlements participated in large networks of trade and cultural exchanges. 2- Uruk seems to have been at the heart of an interactive network of cities competing for import of raw materials necessary to produce “status goods” used by political elites as means of consolidating political power. 3- It is possible to classify the earliest cities as microstates. 4- The long-distance trade was one of the stimuli of early state formation. 5- The early city-states, which were characterized by their lack of economic self-sufficiency, had a natural inclination to seek for colonial expansion. 6- The Uruk expansion was an actual colonial phenomenon, involving the emergence of Mesopotamian trading enclaves among preexisting local polities.

The present study discusses the effects of cross-cultural contact between lower and upper Mesopot... more The present study discusses the effects of cross-cultural contact between lower and upper Mesopotamia, during so-called “Uruk expansion” (widespread distribution of southern Uruk-style material culture at sites at the North) in the 4th millennium BCE. 1- This paper claims that Uruk expansion was an actual colonial phenomenon, involving the emergence of Mesopotamian trading enclaves among preexisting local polities. 2- There was a symmetrical exchange between southern city-states and northern non urban societies. This long-distance trade, however, was particularly beneficial for more complex societies of the southern alluvial lowlands, because of the positive effect of trade on the emergence of more centralized states. 3- There was not a kind of world-system in which the core dominates an underdevelopped periphery politically and exploits it economically, rather a peaceful colonization/acculturation was.

The purpose of this article is to examine the complex relationship between Ancient Egypt and Nubi... more The purpose of this article is to examine the complex relationship between Ancient Egypt and Nubia, involving cultural transmissions, trade expeditions and military raids from the Neolithic times to the Egypt’s Old Kingdom (5000-2700 BC). Currently, scholars debate whether Lower Nubian society was organized as a complex chiefdom or as a proto-kingdom at the beginning of the 3rd millennium BC (during the “Early Dynastic period of Egypt”, 3100-2700 BC). Elite demand for exotic/status/prestige/luxury goods can be an initial stimulus to formation of political hierarchy. This statement is likely to be true in the case of early state formation in Egypt. In the same way, Lower Nubia’s (region between the First and Second Cataracts of the Nile) prosperity was underpinned by its intermediary position in the long-distance trade networks. The early Nubian policies (Sayala, Qustul) became powerful by controlling the trade routes and shared with their northern neighbors (Egyptian proto-kingdoms) in the moves towards social complexity. But during the maturation of the Egyptian state, early pharaohs conquered the Lower Nubia and could directly control the exchange with the south. While the Lower Nubia experienced cultural decline and poverty, by 2500 BC, a powerful kingdom began to be established around the Third Cataract of the Nile (Upper Nubia): Kerma. A highly stratified (complex) society had emerged in the northern part of Nubia (in direct contact with early Egyptian state), but the first centralized kingdom had emerged in the southern part, in Upper Nubia called “Kush” by the Egyptians.

This study is the fifth of an article series dedicated to colonization as a cause of cultural cha... more This study is the fifth of an article series dedicated to colonization as a cause of cultural change. It discusses the effects of culture contact between lower (northern) and upper (southern) Egypt and the southern Levant during so-called Naqada expansion (widespread distribution of southern material culture at sites at the northern Egypt), and Egyptian colonization of the southern Levant assumed to be founded in the last quarter of the 4th millennium B.C. The ultimate objective of this study is to examine the relationship between long-distance trade, colonization and the state formation (state ideology, emergence of early elites, specialized craft production and political economy).

Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 2024

The first cities and city-states of the world were born in Lower Mesopotamia. What about politica... more The first cities and city-states of the world were born in Lower Mesopotamia. What about political philosophy? The Sumerian civilization of Mesopotamia is primarily based on writing, which of course served to organize trade in the cities and the complex division of labor by collecting the agricultural surplus generated by food production in communal granaries. But in all early civilizations, writing was also a tool that served the political elite in their quest for legitimacy. In Mesopotamia, as in ancient Egypt, the main functions of cosmogonic and mythological narratives, which were among the outputs of writing, were to explain the functioning of Nature and Life, and to ground the legitimacy of social order and social hierarchies (believed to be the necessary outcome of civilizations) in Creation and in the divine-celestial will. Yes, there was a political philosophy in the earliest civilizations, embedded in cosmogonic-mytholoical narratives, whose ultimate goal was to legitimize the power of the existing elites by presenting the state as an ever-present phenomenon. Sumerian conception of politics is based on abstract concepts such as ME (eternal social institutions-rules-offices), NAM (destiny-nature-function of things and living beings) and GISH-HUR (cosmic patterns, divine plan).

This study is the 7th of an article series dedicated to cross-cultural encounters (trade, emulati... more This study is the 7th of an article series dedicated to cross-cultural encounters (trade, emulation, colonization) as a primary cause of social change and State formation. Its purpose is to examine the complex relationship between Ancient Egypt and Nubia, involving cultural transmissions, trade expeditions and military raids during the Egypt’s Old Kingdom (2700-2200 BC). The author of the present study see long-distance trade as a direct stimulus of the formation, institutionalization and consolidation of the early states in order to control sources of trade items and protect trade routes. Elite demand for raw materials used in the construction of monumental public buildings and exotic/status goods (“conspicuous consumption”) can be an initial stimulus to formation of political hierarchy. This statement is likely to be true in the case of early state formation in Egypt. In the same way, Lower Nubia’s (region between the first and second cataracts of the Nile) prosperity was underpinned by its intermediary position in the long-distance trade networks. During the maturation of the Egyptian state, however, the early Nubian policies (A-Group culture) experienced cultural decline and poverty, while a powerful kingdom began to be established around the third cataract of the Nile (Upper Nubia): Kerma.

Politik Ekonomik Kuram Dergisi, 2024

The first objective of this study is to show that the economic and ideological functions of Sumer... more The first objective of this study is to show that the economic and ideological functions of Sumero-Akkadian script focused on a single goal: legitimacy of the political elite. The first source of legitimacy is that the earthly kingdoms emanate from the heavenly kingdom. The second source for the legitimacy is the offices of civilization (Sumerian ME), again descended from heaven to earth. The MEs point to the division of labor and specialization that made the emergence of cities possible. Political elites portray inequality because of civilization. The third source of legitimacy is the deification of the kings. It is not a person who is deified, but the state as an institution (the political body of the king). While individual states may be ephemeral, the idea of the state is eternal. There is another source of legitimacy in the Mesopotamian states: the consent of the governed. The state must assume responsibility for the pursuit of social justice and kings must be constantly reminded that they care for the pour, the orphan and the widow. The city-states and the later territorial states sought to control the elements of economic life - agriculture, animal husbandry, crafts, trade -, especially sought to increase production on public lands. Kings had to open canals for agriculture, build roads, and protect citizens from external threats. The Mesopotamian civilization owed both the establishment of the ideological foundations of the state and the maintenance of economic relations through a recording system, i.e. writing.

Current Research in Social Sciences, 2019

VIII. ULUSLARARASI BALKAN TARİHİ ARAŞTIRMALARI SEMPOZYUMU: Balkanlar’da Kültür, Mimari ve Sanat (1-4 Eylül 2022, İstanbul/Türkiye), TAM METİN BİLDİRİ KİTABI-C.1, 2022

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019

Cedrus, 2020

XVIII. Türk Tarih Kongresi, 1-5 Ekim 2018 / ANKARA, Kongreye Sunulan Bildiriler (IV. Cilt): Bilim ve Teknoloji Tarihi – Din ve Mezhepler Tarihi – Kültür ve Medeniyetler Tarihi, 2022

Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 2024

Politik Ekonomik Kuram Dergisi, 2024

Bob Holmes wrote the following in New Scientist magazine (2008): “For the first time, anthropolog... more Bob Holmes wrote the following in New Scientist magazine (2008): “For the first time, anthropologists, archaeologists, primatologists, psychologists and political scientists are approaching a consensus. Not only is war as ancient as humankind, they say, but it has played an integral role in our evolution”. We can also read this phrase from National Geographic (2010): “About 30 percent of all men carry what’s known as the ‘warrior gene’ – a tiny bit of DNA that predisposes them to violent behavior”. Is it true that warfare and violence among humans are hereditary phenomena? If so, why do murder rates vary greatly from culture to culture? That’s why (by considering the archaeological records of prehistoric populations) I would argue that organized violence was not an inevitable outcome of the human condition, that violence took regular group-on-group character until the emergence of hierarchical societies (especially states) and that cultural contacts were generally managed in peaceful process.

VIII. ULUSLARARASI BALKAN TARİHİ ARAŞTIRMALARI SEMPOZYUMU 01-04 Eylül 2022, İstanbul , 2022

MÖ. 7. binyıl pek çok bakımdan Yakın-Doğu Tarihi’nde bir dönüm noktası oluşturur. “Çanak-Çömleksi... more MÖ. 7. binyıl pek çok bakımdan Yakın-Doğu Tarihi’nde bir dönüm noktası oluşturur. “Çanak-Çömleksiz Neolitik” (Erken Neolitik: MÖ. 10000-7000) adı verilen dönem, binyıl başında yerini “Çanak-Çömlekli Neolitik”e (Geç Neolitik: MÖ. 7000-5500) bırakır. Geç Neolitik’te önceki devrin anıtsal mimarisi ve mega-köylerinden eser yoktur. Bu yüzden MÖ 7. binyıl toplumlarının kültürel açıdan bir “gerileme” yaşadığı ve karmaşık toplum adımlarının zayıfladığı yanılgısına düşülür. Oysa küçülen yerleşimlerde hareketli (yarı-göçebe) çobanlık uygulamalarına geçilmiş; avcı-toplayıcı pratikler zayıflamış, ev ekonomisi büyük ölçüde çiftçilik-besiciliğe dayalı hale gelmiş; çömlek teknolojisi geliştikçe besin saklama ve taşıma olanakları artmış; ikincil ürünler devrimi sayesinde evcil hayvanların eti kadar sütü ve yününden de yararlanılır olmuştur. İklimdeki soğuma ve kuraklaşma da, Neolitik toplumlarının doğaya karşı mukavemetini artıran bir faktördür. İşte böylesi bir dönüşümler çağında, Yukarı ve Aşağı Mezopotamya’da çanak-çömlek stilleri üzerinden ayırt edebildiğimiz ilk bölgesel kültürlerin ortaya çıktığını görürüz. Kuzeyden güneye Halaf, Hassuna ve Samarra, kültürel etkileşim evrenleri olarak belirmiş; MÖ. 6. binyıl boyunca bu üç kültür arasındaki karşılaşma/temas, Halaf’ın diğerlerini soğurmasıyla sonuçlanmıştır. Geç 6. binyılda ise, Aşağı Mezopotamya’nın en erken kültürü Ubeyd’in hızla kuzeyi etkisi altına aldığını ve Halaf’ın sonunu getirdiğine tanık oluruz. Giderek “devlet-öncesi karmaşık toplum”u temsil eden Ubeyd’in yaygınlığı, Mezopotamya’da uygarlığın gelişini haber vermektedir. Bu bildirinin amacı, bölgenin erken kültürleri arasındaki “temas”ın yoğunluğunu ve erken karmaşık toplumların hangi koşullarda belirdiğini araştırmaktır.

Bereketli Hilal’de besin üretimine geçiş (tarım ve hayvancılığın keşfi), MÖ. 9000-6000 arasında g... more Bereketli Hilal’de besin üretimine geçiş (tarım ve hayvancılığın keşfi), MÖ. 9000-6000 arasında gerçekleşti. Filistin’den Güneydoğu Anadolu’ya ve oradan Batı İran’a uzanan Hilal’in en doğudaki parçası Zağros da, neolitikleşme olarak bilinen bu sürece en erken devirlerde dâhil oldu, örneğin Zağroslular keçi çobanlığını ve arpa ekimini Levant’tan ve Suriye-Anadolu’dan bağımsız biçimde keşfetmiş olabilirler. Ama neolitik üretim biçiminin Bereketli Hilal’in tamamına yayılması kültürel karşılaşmalar ve göçler sayesinde olmuştur. Batı İran’da besin üretimi öncelikle Zağros dağ-arası vadilerinde ve yamaçlarında kurulan erken yerleşimlerde başladı. Tarım ve hayvancılık, Güneybatı İran’ın geniş ve bereketli ovalarına (Deh Luran ve Susiana’ya) MÖ. 7500-7000 arasında ulaştı. Ovalardaki besin üretimi (çobanlık+çiftçilik) Ali Koş, Çoğa Sefid ve Çoğa Bonut gibi “yerleşim”lerde, yani köy toplumları içinde gerçekleşiyordu. Peki MS. 20. yüzyıla kadar Zağros ekonomisi içinde özel bir yeri olan “göçebe çobanlık” ne zaman doğmuştu? Yakın Doğu’da göçerlik -akademik çevrelerde uzun süre inanıldığı gibi- MÖ. 4. binyıl sonlarında mı ortaya çıkmıştı, yoksa daha mı eskiydi? Geç 4. binyıl, Güney Mezopotamya’da yazının, kentlerin ve uygarlığın belirdiği zamandır. Yazı sayesinde, MÖ. 3000’den sonra Sümer kentlerinin sayısının arttığını; çiftçilik, zanaat ve ticaretten güç alan karmaşık ekonomiye göçebe çobanların da eklemlendiklerini biliyoruz. Kuşkusuz göçebe çobanlık yazının ortaya çıkışından çok daha önce de vardı. Bizi bu konuda bilgilendirecek olan disiplin arkeolojidir ve arkeologlar 1973 yılında Güneybatı İran ovalarını Zağros’a bağlayan hat üzerinde bir çadır kampı olan Tepe Tûlâî’yi keşfetmişlerdir. 40 yıldır yürütülen tartışma, adı geçen mekânın göçebe çobanlara ait bir kamp mı olduğu, yoksa ova köylerinden birine mensup yerleşik çobanların burayı yaylacılık amacıyla mı kullandıklarıdır. Bildirinin başlıca hedefi, Tepe Tûlâî bulgularını sergilemek ve 8000 yıllık tarihe sahip olan bir kampın neolitik dönem geçim ekonomisinde ne tür bir rol üstlendiğini saptamaya çalışmaktır.

A critical phase of the Ancient Near Eastern history, Late Neolithic covers the period 7000-5500/... more A critical phase of the Ancient Near Eastern history, Late Neolithic covers the period 7000-5500/5100 BCE. Approximately a half century ago, the scholars proposed that Northern Mesopotamia was inhabited by distinct cultural entities known by their pottery styles as first attested at certain key sites, many of which have given their name on chronological episodes, such as Hassuna, Samarra and Halaf. But the Late Neolithic chronology for Upper Mesopotamia proposed by Bernbeck & Nieuwenhuyse state that the Hassuna-Samarra “influences” form part of a continuous development, the transitional stage between pre-Halaf (6200 BCE) and the Early Halaf (5900 BCE). According to new chronology, Mid-Late Neolithic represented some turning points in human history. The 8.2 kiloyear event took place during the Late Neolithic 3 period (6300-6000 BCE): Abrupt decrease in temperature occurred with prolonged drought, decreased settlement sizes, secondary product revolution (milk, wool), exploitation of wildlife resources, population dispersal and spread of mobile pastoralism. Finally, painted pottery revolution (rapid increase of the proportion of painted vessels in the ceramic assemblage) took place during the Late Neolithic 4, also known as Proto-Halaf or “Transition” (to the Halaf ceramic tradition). Halaf fine wares emerged gradually from a transitional stage in which Hassuna-Samarra decorative modes and stylistic traits dominated. It’s a new kind of technically advanced pottery, usually showing alternating oxidizing-reducing-reoxidizing firing conditions with a complex style of decoration. During the Late Neolithic 5 or Halaf period, the unparalleled wide spread of Halaf material culture (painted pottery, stamp seals, clay tokens, clay female figurines) entailed a set of changes in community life and subsistence economy along the Turco-Syrian-Iraqi frontiers: Grain storage management, private propriety, long-distance trade and religious integration. Cross-cultural encounters (trade, emulation, migration or colonization, displacement of pastoralists) make the Late Neolithic 5 (Halaf) community of Upper Mesopotamia an oecumene concerning the subsistence economy and the material culture.

Doğum yerini belirlemekte hala büyük güçlük çekilmekle birlikte MÖ 3500-3300 arasında Dağıstan, A... more Doğum yerini belirlemekte hala büyük güçlük çekilmekle birlikte MÖ 3500-3300 arasında Dağıstan, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Doğu Anadolu (Erzurum Ovası) ve Kuzeybatı İran’da (Urmiye Gölü) yaşayan halkların Kura-Aras adıyla bilinen bir çanak-çömlek topluluğunda birleştikleri görülür. Özellikle Geç Kalkolitik 5 (MÖ. 3350-3100) ve Erken Tunç Çağı (MÖ. 3100-2500) boyunca, bu bölgeyi paylaşan toplulukların metal işçiliğinde büyük ilerleme kaydettikleri ve hareketli çobanlığın ekonomide başat hale geldiği saptanır. Kültürün bu denli geniş bir alana yayılması, belki de coğrafi koşullar ve iklim nedeniyle tarım yapmanın güçlüğünden ve sürüleri uzak otlaklara götürme zorunluluğundan kaynaklanmıştır. Eğer bu varsayım doğru ise, hareketli (ya da yarı-göçebe) çobanlığın kültürlerarası teması kolaylaştırdığı ve toplumların bu sayede ortak bir maddi kültür yaratabildikleri öne sürülebilir.

To this day, the question of the internal or external origin of the “Indo-Aryan speaking Vedic pe... more To this day, the question of the internal or external origin of the “Indo-Aryan speaking Vedic people” is one of the most popular subjects of scientific speculation. While some scholars (archaeologists, linguists, geneticists, anthropologists, historians) still devoted to the Aryan Migrationist theory which states that nomadic Aryans invaded India between 1500 - 1200 BCE, destroyed the Harappan Civilization and pushed its inhabitants -the Dravidian people- to the south of India; others suggests that Aryans were the indigenous population and that an invasion of India from the outside around 1500 did not occur. This presentation will discuss the linguistic, literary and archaeological evidences of these two contradicting theories and outline the cultural exchanges between dravidian and aryan cultures in light of recent data. I will also discuss the reasons for the decline of Indus-Harappan Civilization and the collapse of urban society in 1500 BCE: Invasion of the nomadic Aryan warriors, social instabilities, decline in trade, climate shift that caused great droughts for several centuries or human-induced environmental degradation? One of the consequences of the disintegration of the Harappan civilization (perhaps because of continued aridification) has been the large-scale depopulation of Indus cities and the concentration of new settlements in the Ganges Plain.

GEÇMİŞTEN GELECEĞE İPEK YOLU SEMPOZYUMU, 10-12 EKİM 2022 - Ankara , 2022

The expedition of Zhang Qian (Chinese official and diplomat who served as an imperial envoy) in 1... more The expedition of Zhang Qian (Chinese official and diplomat who served as an imperial envoy) in 138 BCE is considered to be the foundation of the first 'Silk Road'. On returning from his 12-year journey, Zhang Qian told Chinese emperor that there was a special breed of horses in the Fergana Valley. Fergana horses were one of China's earliest major imports. But the principal consequence of the expedition came with the beginning of the silk trade. The functioning of this trade road, however, goes back to earlier times: Archeological studies indicate that West Asian wheat, barley, sheep, goats and cattle spread to East Asia (across the Eurasian steppes) during the mid-third and second millennium BCE. Eurasian mobile pastoralists emerged as central participants within a network of interaction. In the third millennium BCE, the Jade Road came into existence from Khotan and Yarkand to China. In the second millennium BCE, on one hand jade became familiar to the farmers of Central Asia and to the pastoral tribes in the Steppe, on the other hand a wide variety of glass objects were transported from West to East by the ancient steppe road connected Western Asia and Central Asia with Inner China. During the first millennium BCE, raw glass was shipped from the Levant to Italy for secondary production, finished glass products were traded in the Mediterranean and the Black Sea regions and were carried by nomadic groups while traveling across the Eurasian Steppe. The Eurasian Steppe stretches eight thousand kilometers from Eastern Europe to the Great Wall of China. The connection routes between the western and eastern Eurasia that preceded the historical Silk Road can be suggested as the Proto - Silk Road. Horses were first domesticated in the northern Eurasian steppe zone around 3500 BCE and the first wheeled chariots were innovated in the southern Urals around 2200 BCE. By the late second millennium BCE, domesticated horses and the wheeled chariots had spread to China. The Bactrian camels were first domesticated in Central Asia in 2450 BCE which were then migrated back to East Asia around 400 BC with the increasing economic exchange and cooperation between the West and East.

Tarihöncesi, özellikle de Tarım Devriminin ortaya çıkıp olgunlaştığı “Neolitik Dönem”, okumaya me... more Tarihöncesi, özellikle de Tarım Devriminin ortaya çıkıp olgunlaştığı “Neolitik Dönem”, okumaya meraklı kitlenin ilgisini çekmesine karşın daha ziyade akademik metinlerde işlenen bir konu olmaya devam ediyor. Oysa çok teknik olabilen bilimsel çalışmaların anlaşılır kılınarak konuya dair bilgilerin geniş kitlelere ulaştırılmasında sonsuz yarar var. Zira türümüzün nereden nereye geldiğini, niçin/nasıl ve hangi koşullarda besin üretmeye başladığını, Neolitik Devrimin “çekirdek bölge” Bereketli Hilal’den çevreye nasıl yayıldığını, ilk evlerin görünümlerini ve büyüklüklerini, dini/siyasal kurumların ortaya çıkış koşullarını, ilk yerleşimlerin nasıl büyüdüğünü, tabakalı toplumlara niçin ve ne zaman geçildiğini, toplumsal hiyerarşinin kaçınılmaz olup olmadığını istisnasız hepimiz merak ediyoruz.
Neolitik, İnsanlık Tarihi’nin en kritik dönemeci. Avcı-toplayıcılıktan çiftçi-çobanlığa geçiş, yaşadığımız dünyayı ortaya çıkaran unsurların en önemlisi. Ama bu vites değişikliğinin bizi daha mutlu bir türe dönüştürdüğünü söylemek zor. Çiftçilerin avcılara nazaran çok daha sağlıksız ve mutsuz olduklarını ifade eden hayli geniş bir literatür var. Aslında hayvan ve bitkileri bilinçli bir tercihin ürünü olmaksızın evcilleştiren atalarımız, kendileri de evcilleşmek zorunda kaldılar, belli bir mekâna hapsoldular ve uzun vadede envaiçeşit hastalığı yaşadıkları yerleşimlere çektiler. Hastalıklar kadar, yoğun nüfus artışlarının, eşitsizliğin (toplumsal hiyerarşinin), kent/uygarlık/devletin ve savaşın kökenleri de Neolitiğe uzanıyor. Alan H. Simmons’ın isabetle belirttiği üzere, türümüz Neolitik Devrimi yaşamamış olsaydı bu tip kitapları yazamayacak, böylesi bir çabaya ihtiyaç duymayacaktık. Ama herhalde Sapiens’in başka bir yol izleme şansı da yoktu ki besin üretimi dünya yüzeyinde birbirinden bağımsız 8-10 merkezde birden doğdu. Yakın Doğu olmasaydı Çin’de, Çin olmasaydı Meksika’da besin üretimi icat edilecekti (edildi). Öyleyse, bugünü sevenler için “Yaşasın”, eşitsizliği lanetleyenler için de “Kahrolsun” Neolitik!

Kaleme aldığımız çalışma, Antik Çağ’ın belli başlı uygarlıklarını okura tanıtmayı amaçlıyor. Gönü... more Kaleme aldığımız çalışma, Antik Çağ’ın belli başlı uygarlıklarını okura tanıtmayı amaçlıyor. Gönül isterdi ki Çin, Hint, Japon, Filistin, Etrüsk ve Kolomb-öncesi Amerikan uygarlıklarını da bu çalışma içine dâhil edebilelim, İskitler ve Keltler hakkında da bilgiler verebilelim. Ancak kaleme aldığımız metin, öncelikle üniversite öğrencilerinin Eski Çağ Tarihi konusunda yararlanabilecekleri bi rehber kitap olmak üzere hazırlandı. Bu yüzden, kitabın kapsamını Akdeniz Havzası’ndaki uygarlıklarla sınırlamayı uygun bulduk. Tarih-öncesi ile başlayan çalışma, 6 coğrafya üzerinde yoğunlaştı: Mezopotamya, Anadolu, Mısır, İran, Yunanistan ve Roma.

Bu kitap, Orta-Çağ Tarihi hakkında bilgilenmek isteyen okura dönemin temel karakteristiklerini ta... more Bu kitap, Orta-Çağ Tarihi hakkında bilgilenmek isteyen okura dönemin temel karakteristiklerini tanıtmayı amaçlamaktadır. Kitabın merkezinde Akdeniz Havzası ve onun yarattığı uygarlıklar duruyor. Dönemi, üç ana coğrafya etrafında yansıtmaya çalıştık: Avrupa, Bizans dünyası ve İslam’la yoğrulmuş Orta-Doğu. Yazarın hedefi, Akdeniz uygarlıkları çerçevesinde Orta-Çağ halklarının ekonomik, toplumsal, siyasal, hukuksal ve dinsel gerçeklerini olabildiğince kapsamlı biçimde tartışmaktır.

"İslam Öncesi Türk Tarihi" dersi için hazırlanan notlar.

Kitabın en başında, Avrupa’nın büyük bir zihinsel devrim geçirmesine neden olan Coğrafi Keşifler,... more Kitabın en başında, Avrupa’nın büyük bir zihinsel devrim geçirmesine neden olan Coğrafi Keşifler, Rönesans ve Reform dönemleri aktarılmaya çalışıldı. Daha sonra, Orta-Çağ’a özgü devlet anlayışını simgeleyen Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu’nun, modern dünyanın gerekleri doğrultusunda nasıl değiştiği anlatıldı. Günümüzün siyasal sistemleri üzerinde derin izler bırakan Büyük İngiliz Devrimi, Amerikan Bağımsızlık Savaşı ve Fransız Devrimi de olabildiğince kapsamlı biçimde aktarıldı. Böylece, Haklar Bildirgesi, Bağımsızlık Bildirgesi, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi gibi anayasal metinlerin hangi koşullar altında ortaya çıktığı gösterilmeye çalışıldı. Bu bölümler hazırlanırken, tarih ve anayasa hukuku gibi farklı disiplinlerin konuya yaklaşımlarını yansıtmaya özen gösterildi. Avrupa’nın geçirdiği kültürel evrimi aktarmak için Aydınlanma Yüzyılı’nı, Batı’nın diğer ülkeler üzerinde kurduğu ekonomik hâkimiyetin temellerini ortaya koymak için de Sanayi Devrimleri’ni anlatmak zorunluydu. Öte yandan, yalnızca Avrupa’daki değil, dünyanın farklı coğrafyalarındaki siyasal dengeleri yeniden kuran Viyana Kongresi (1815) ve Berlin Konferansı (1885) gibi tarihsel süreçlere de değinmek gerekiyordu ki, Koloni İmparatorlukları etraflı biçimde okura aktarılabilsin. Kolonicilik konusuna girdikten sonra, Bağımsızlık Savaşları ve Bandung Konferansı'na değinmemek olmazdı. Böylece kitabın son bölümünde "3. dünya"ya odaklanıldı.

"Siyasal Düşünceler Tarihi" dersi için hazırlanmış notlar

Fransa ve Türkiye'deki demokrasi eğitimini karşılaştırmayı hedefleyen makale, temsili demokrasini... more Fransa ve Türkiye'deki demokrasi eğitimini karşılaştırmayı hedefleyen makale, temsili demokrasinin "antik demokrasi" modelinden hareketle kurgulandığını, ancak Türkiye'de bu koşutluğun yeterince vurgulanmadığını öne sürmektedir.

Günümüz Dünya Sorunları, 2012, Eğiten Kitap

HAFIZA, 2020

Eser, 1907 yılında John Deny tarafından Fransızca olarak yazılmış bir makalenin çevirisidir. Maka... more Eser, 1907 yılında John Deny tarafından Fransızca olarak yazılmış bir makalenin çevirisidir. Makale, Sarı Saltuk ile ilgili efsanevi anlatılara ve onunla bağlantılı olan bir kasabanın ismine odaklanmıştır.

This article (translated into turkish by İzzet Çıvgın) gives information on Bektashi and the Bekt... more This article (translated into turkish by İzzet Çıvgın) gives information on Bektashi and the Bektashism based on the Tahrir books dated end 15th and start of 16th centuries. After close investigation of these books belonging to the reign of Mehmet the 2nd and Beyazit the 2nd, it gives information on the Aksaray sanjak only.

Book Review. Reviewed Work: Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights (by Wi... more Book Review.
Reviewed Work: Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights (by Will Kymlicka).

Yüksek Lisans tezinde, Cumhuriyet tarih yazıcılığının gelişimi “Türk Tarih Tezleri”, “Anadoluculu... more Yüksek Lisans tezinde, Cumhuriyet tarih yazıcılığının gelişimi “Türk Tarih Tezleri”, “Anadoluculuk akımı”, “Hümanist Akım” ve “Türk-İslam Sentezi” yaklaşımları çerçevesinde incelenmiştir. Tezin genel amacı, bu akımların ilk-orta öğretimde ve genel olarak akademik dünyada Eski Yunan algısı üzerindeki etkilerini görmektir. Böylece, Cumhuriyet dönemindeki siyasal akımların, ulusçuluğun ve kimlik inşa sürecinin tarih yazıcılığı üzerindeki etkilerini saptamak hedeflenmiştir. Yukarıda adı geçen akımların her biri, Cumhuriyet yurttaşları için farklı kimlikler (farklı “biz” tahayyülleri) önermektedir. 1930’lara damgasını vuran, I. ve II. Türk Tarih Kongreleri’nde (1932, 1937) olgunlaştırılan ve nihayet “Türk tarihi’nin Ana Hatları adlı kitapla taçlandırılan ilk yaklaşımda “biz”in öznesi, “Orta Asya’dan göçlerle dünyaya yayılan ve gittiği her yere uygarlık götüren Türkler”dir. Yine devlet eliyle desteklenen ve 1943’teki III. Tarih Kongresi’nden sonra ilk/ortaokul-lise ders kitaplarında yerini alan “Hümanist Akım”ın “biz”i ise, “İnsanlık aleminin bir parçası olarak Anadolulu Türkler”dir. Arif Müfit Mansel gibi akademisyenlerin geliştirdiği “Hümanist Akım”, batılılaşma tercihi doğrultusunda Grekoromen kültürü-tarihi anlama ve bunu genç kuşaklara eksiksiz biçimde aktarma” derdindedir. Azra Erhat, Halikarnas Balıkçısı, Vedat Günyol ve Sabahattin Eyuboğlu’nun (“Mavi Yolcular”ın) çabalarıyla gelişen Anadoluculuk, “biz”i kuran unsur olarak Anadoluluğu öne çıkarır ve “Grek Mucizesi”nin temeline Anadolu uygarlıklarını koyar. Ancak burada sözü edilen Anadoluluğun çoğu kez Türklükle iç-içe geçmiş biçimde kullanıldığı gözden kaçırılmamalıdır. İbrahim Kafesoğlu gibi Orta Çağ Türk-İslam tarihçileri ve özellikle de Aydınlar Ocağı’na mensup milliyetçi-muhafazakar yazarlarca desteklenen “Türk-İslam Sentezi”ne gelince… Burada Türklüğün İslam’ın kılıcı olarak tarif edildiğini, İslam-öncesi Türk kültürünün de aslında İslam ile ortak karakteristikler sergileyen (içinde İslamlaşma eğilimi taşıyan) bir halkın macerası olarak aktarıldığını gözleriz. 1980 Darbesi’nden sonra Milli eğitim tarih programlarının resmi yaklaşımına dönüşen bu akım, “çağdaş düşman” Yunan’ın “eski” tarihini Türk çocuklarına okutmayı yakışıksız bulur; Grekoromen tarihin ders kitaplarındaki yeri azalırken “biz”i kuran İslam’ın ve Türklüğün 10. yüzyıldaki “kutlu karşılaşma”sı yüceltilir.

Mon approche étant socio-historique en ce qui concerne les faits sociaux, j’ai une tendance de pl... more Mon approche étant socio-historique en ce qui concerne les faits sociaux, j’ai une tendance de plaider pour une vision historiciste du phénomène religieux, une vision s’appuyant sur la négation des thèses essentialistes et refusant de parler de l'islam en soi. Les institutions religieuses sont soumises au changement, bien qu’ils soient aussi porteurs de l’imprégnation du passé dans temps actuel. Le monde de l’islam est sujet des mêmes lois comme le reste de l’humanité. L'islam n’est pas un obstacle au développement, ni égalitaire en soi. Je considère l'islam comme un facteur neutre. Ce point de vue m’oblige d’attester que la religion n’est pas un système fermé défini une fois pour toutes et d’écarter délibérément l’explication essentialiste de la collusion entre le politique et le religieux.

En étudiant l’évolution des institutions islamiques, j’ai trouvé l’occasion d’examiner le processus de conversion des tribus turques nomades. Cette étude m’a permis de mettre en évidence l’émergence de l’islam turc et ses particularités. Cet islam, adopté notamment au Xe siècle par les communautés turques, n’empêche guère la survivance de croyances anciennes, coexistant avec les pratiques dites islamiques dans de nombreux comportements. La conversion a accéléré l’assimilation de la civilisation arabo-persane par les peuples nomades et aussi leur sédentarisation. Pour les Turcs nomades, l’islam désignait la civilisation, la justice et l’assise idéologique d’un État qui devait reposer sur une politique fiscale solide. Devenus musulmans tout en conservant leurs coutumes tribales, les Turcs ont largement influencé la formation des institutions sociales, politiques et religieuses du monde musulman.

Les Turcs Seldjoukides s’imposent en 1055 comme les protecteurs du calife abbaside. Le calife ne disposait plus d’une force coercitive suffisante pour maintenir le pouvoir. Les Turcs, nouvellement convertis à l’Islam, modifient la structure traditionnelle de l’État musulman, en créant une grande confusion entre autorité (droit de commander) et pouvoir (force coercitive avec laquelle on oblige les autres à obéir). C’est encore les Turcs qui mettent fin en 1517 à la dualité concernant les notions d’autorité et de pouvoir : Selim devient le premier sultan ottoman à porter le titre de calife. Pour la première fois, la dynastie califale est non-arabe. C’est encore un turc, Mustafa Kemal, fondateur de la Turquie moderne et laïque, qui abolit le califat (1924).

On retrouve dans la société ottomane les traces de la culture byzantine et celles de la culture arabo-persane. Les phénomènes d’échanges, de transmission et de successions progressives accompagnent le passage de l’Empire byzantin à l’État ottoman, d’où le titre des sultans comme Kayser-i Rûm (César de Rome). L’Empire ottoman est un État islamique, certes, mais aussi une sorte de Troisième Rome. La République de Turquie fondée en 1923 par Kemal Atatürk se veut un État laïque. D’un point de vue, c’est une rupture avec l’Ancien régime ottoman. D’un autre point de vue, la sécularisation de la société turque était déjà assez avancée à cause des grandes réformes du XIXe siècle.

Il n’est donc pas possible d’examiner l’époque républicaine sans analyser les dynamiques de l’empire ottoman mourant. Les notions occidentales (positivisme, parlementarisme, libéralisme, nationalisme, constitution) étaient déjà présentes à l’époque impériale. La république est fondée sur les ruines de l’Empire. Toute idéologie ottomane avait pour objectif de sauver l’Empire. La priorité de la jeune république, c’est encore faire survivre le nouvel État. Pour la survie de l’État, on est prêt à réprimer les revendications ethniques/religieuses. L’identité culturelle devient une affaire d’État-nation, gérant de l’identité. On veut laïciser l’État, mais loin de promulguer une loi comparable à la loi de 1905, on domestique plutôt le discours religieux par l’intermédiaire d’une institution étatique, Direction des affaires religieuses. On défend la participation des citoyens à la prise de décision politique, mais on se demande si l'État n’est pas menacé quand les citoyens discutent les lois. On rejette l’héritage ottoman, mais on n’arrive pas à dépasser le système des millet ottomans (communautés confessionnelles légalement protégées) et l’approche discriminatoire envers les non musulmans. On désire que ces derniers soient fidèles envers l’autorité centrale, mais on refuse de les considérer comme composantes essentiels de la nation.

La Turquie est un pays constitutionnellement laïc depuis 1937, mais certains pensent aujourd’hui que cette laïcité a bloqué la sécularisation, parce qu’elle a été imposée par la force depuis le «haut». Selon les tenants de cette perspective, le projet kémaliste aurait été celui d’une réforme fondamentale de la religion en vue de débarrasser l’islam de ses éléments rétrogrades et de substituer à l’islam populaire/confrérique un islam rationnel/pro-laïc sous le contrôle de l’État. L’élite kémaliste s’attachait à propager un islam ethno-national, une sorte d’islam modernisée s’exprimant en turc. Ainsi, la laïcité autoritaire constitue un frein à la sécularisation, à la démocratisation et au processus d’individuation à l’œuvre en Turquie. Mais elle contribue d’autre part au raffermissement d’un espace public libéré de l’emprise de la religion. Cet acquis offre un contexte favorable à la sécularisation, maudite par les acteurs islamiques comme un processus de protestantisation de la société. Si les fondateurs de la République n’arrivent pas à créer un individu libéré de la contrainte communautaire (ils plaident eux aussi pour un communautarisme national), les pratiques cultuelles deviennent aujourd’hui moins communautaires. Même les nouveaux acteurs islamiques essaient de concilier leur foi et leur réussite mondaine. L’islam politique turc participe ainsi au mouvement de l’individuation et se réfère de moins en moins à un État islamiste. La société turque parait en situation de sortie d’un monde où la religion est structurante pour passer dans un monde où elle continue d’exister, mais à l’intérieur d’une forme politique et d’un ordre collectif qu’elle ne détermine plus. Si l’islam risque de devenir plus visible et influent dans l’espace public, l’islam politique turc a connu un échec et s’est avoué vaincu ; l’utopie islamiste est discréditée. Le leader du parti au pouvoir, issu de la mouvance islamiste, répète sans cesse qu’il a dévêtu la chemise islamiste et se revendique démocrate conservateur. Mais ce n’est pas la mort de l’utopie islamique ; si on reprend une clichée, le passé est toujours présent et le présent est retranché du passé.

Artuklu Üniversitesi Akademisyen Yetiştirme Programı, 2020

Orta Çağ Avrupa Tarihi, belli başlı dönüm noktaları ışığında PPT formatında anlatıldı.

Mardin Artuklu Üniversitesi'nin "Akademisyen Yetiştirme Programı" kapsamında hazırlanan bu ders, ... more Mardin Artuklu Üniversitesi'nin "Akademisyen Yetiştirme Programı" kapsamında hazırlanan bu ders, Fransız Devrimi'ni hazırlayan koşullardan başlayarak devrimin belli başlı dönüm noktalarını ve özellikle de 1793-1794'te uygulanan "Devrimci Terör" ortamını aktarmayı amaçlamıştır. Devrim'in ilk 5 yılı üç ayrı meclisin çalışmalarıyla şekillenir: 1- Tabakalar Meclisi'nden doğan Kurucu Ulusal Meclis (1789-1791), 2- Yasama Meclisi (1791-1792), 3- Ulusal Konvansiyon (1792-1795). Bu dönemler aktarıldıktan sonra da Direktörlük, Konsüllük ve I. İmparatorluk rejimlerinin temel özellikleri tanıtılmaya çalışılmıştır. Dileyen herkes alıp kullanabilir, istediği değişiklikleri yapabilir.

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin ilk 3-4 haftasında Cumhuriyet-öncesi kurumları ve devlet anlayış... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin ilk 3-4 haftasında Cumhuriyet-öncesi kurumları ve devlet anlayışını aktarmayı yararlı buluyorum. Hilafet, modernleşme-öncesi düzen ve din-devlet ilişkilerini aktararak öğrenciyi Cumhuriyet'in İmparatorluk'tan neleri alıp neyi almadığı hususunda düşünmeye yöneltmeyi umuyorum. İsteyen herkes alıp kullanabilir, öğrencileriyle paylaşabilir.

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 2. haftasında öğrencilerime Osmanlı Devleti'nin "düzen ve adalet... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 2. haftasında öğrencilerime Osmanlı Devleti'nin "düzen ve adalet" anlayışını aktarmayı yararlı buluyorum. İsteyen herkes PPT (PDF) dosyasını alıp kullanabilir ve kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

Ders, 2020

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 3. ve 4. haftalarında öğrencilerime Osmanlı Batılılaşmasının ilk... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 3. ve 4. haftalarında öğrencilerime Osmanlı Batılılaşmasının ilk adımlarını aktarmaya çalışıyorum. İsteyen herkes PPT (PDF) dosyasını alıp kullanabilir ve kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 5. haftasında öğrencilerime II. Abdülhamid dönemini ve Jön-Türk ... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 5. haftasında öğrencilerime II. Abdülhamid dönemini ve Jön-Türk Devrimi'ni aktarmaya çalışıyorum. İsteyen herkes PPT (PDF) dosyasını alıp kullanabilir ve kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 6. ve 7. haftalarında öğrencilerime II. Meşrutiyet dönemi gelişm... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 6. ve 7. haftalarında öğrencilerime II. Meşrutiyet dönemi gelişmelerini, siyasal akımları ve toplumsal değişme sürecini aktarmaya çalışıyorum. İsteyen herkes PPT (PDF) dosyasını alıp kullanabilir ve kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 8. ve 9. haftalarında öğrencilerime Mondros Ateşkes Antlaşması s... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 8. ve 9. haftalarında öğrencilerime Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasındaki siyasal ve askeri gelişmeleri, özellikle de Kurtuluş Savaşı'nın işleyişini ve temel aktörleri anlatmaya çalışıyorum. İsteyen herkes PPT (PDF) dosyasını alıp kullanabilir ve kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 10-11-12. haftalarında öğrencilerime Kemalist rejimin kuruluşunu... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 10-11-12. haftalarında öğrencilerime Kemalist rejimin kuruluşunu, ilk inkılapları ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası deneyimini, ulus inşası süreci ile sekülerleşme serüveninin dönüm noktalarını anlatmaya çalışıyorum. İsteyen herkes PPT (PDF) dosyasını alıp kullanabilir ve kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

Lisans dersi, 2022

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 13. haftasında öğrencilerime Kemalist inkılapları, Serbest Fırka... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 13. haftasında öğrencilerime Kemalist inkılapları, Serbest Fırka deneyimini, Devletçilik programının uygulanışını ve genel olarak 1930'lar Türkiye ekonomisini anlatmaya çalışıyorum. İsteyen herkes PPT (PDF) dosyasını alıp kullanabilir ve kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 14. ve son haftasında öğrencilerime 1945 yılında uluslararası ko... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin 14. ve son haftasında öğrencilerime 1945 yılında uluslararası konjonktüre de bağlı olarak Türkiye'nin çok-partili yaşama geçişini anlatmaya çalışıyorum. Ele alınan konular: SSCB'nin Türkiye'nin sınırlarını ve boğazlar politikasını hedef alması, Demokrat Parti'nin kuruluş süreci, 1946 seçimleri, Truman Doktrini, Marshall Planı, 1945-50 arası Türkiye ekonomisi ve Türkiye toplumu ile 1950 seçim sistemi ve seçim sonuçlarıdır. İsteyen herkes PPT (PDF) dosyasını alıp kullanabilir ve kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir.

Bu haftanın dersi, Demokrat Parti'nin iktidarda olduğu 1950'li yıllarla ilgilidir: DP'nin 1950 se... more Bu haftanın dersi, Demokrat Parti'nin iktidarda olduğu 1950'li yıllarla ilgilidir: DP'nin 1950 seçimlerini kazanması, ilk icraatlar, hükümetin ekonomik performansı, 1954 seçimleri, Kırşehir ve Cumhuriyetçi Millet Partisi, 6-7 Eylül Olayları, Hürriyet Partisi'nin doğuşu, 1957 seçimleri, köyden kente göçün başlaması, Fuad Köprülü'nün istifası, otoriterleşme, muhalefet ve basın üzerinde baskılar, tahkikat komisyonu, 27 Mayıs 1960 darbesi.

Lisans Dersi, 2024

MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin ikinci dönem ikinci haftasında öğrencilerime 27 Mayıs Darbesi so... more MAÜ İİBF SBUİ'de verdiğim dersin ikinci dönem ikinci haftasında öğrencilerime 27 Mayıs Darbesi sonucunda ortaya çıkan yeni siyasal düzeni ve 1961 Anayasası'nın ana hatlarını aktarmaya çalışıyorum. Derste, "Milli Birlik Komitesi", onunla birlikte "Kurucu Meclis"i oluşturan "Temsilciler Meclisi", darbeden sonra ortaya çıkan "Türk Silahlı Kuvvetler Birliği" adlı cunta, bu cuntanın bastırmasıyla Menderes ile iki bakanının idam edilmeleri, 1961 yılında kurulan yeni partiler ve halkta buldukları karşılık, İsmet İnönü'nün kurduğu 3 koalisyon hükümeti, Albay Talat Aydemir'in iki başarısız darbe girişimi, Süleyman Demirel'in Adalet Partisi genel başkanlığına seçilişi ve genel olarak 1960-1965 arası Türkiye Ekonomisi gibi konulara yoğunlaşılmıştır.

Lisans Dersi, 2024

Dersin üçüncü haftası, Süleyman Demirel'in başbakan olduğu 6 yılı aktarıyor. Bu bölümde özellikle... more Dersin üçüncü haftası, Süleyman Demirel'in başbakan olduğu 6 yılı aktarıyor. Bu bölümde özellikle ithal ikameci sanayileşme stratejisi, Bülent Ecevit'in CHP içindeki konumunun yükselişi ve "ortanın solu" programının ortaya çıkışı, Milliyetçi Hareket Partisi ile Milli Nizam Partisi'nin doğuşu, Altıncı Filo olayları, İslami Gençliğin Milli Türk Talebe Birliği altında örgütlenmesi, solcu gençlerin kır ve kent gerillaları oluşturmaları, Kürt hareketi içindeki oluşumlar, 1970 Büyük İşçi Eylemi, sokak şiddetinin tırmanışı ve nihayet 12 Mart 1971 Muhtırası/Darbesi anlatılacaktır.

Lisans Dersi, 2024

Dersin bu haftasında 12 Mart 1971 Muhtırası/Darbesi sonrasında askerlerin müdahalesi ile kurulan ... more Dersin bu haftasında 12 Mart 1971 Muhtırası/Darbesi sonrasında askerlerin müdahalesi ile kurulan teknokrat hükümetleri ve bu hükümetler döneminde gerçekleşen anayasa değişikliklerini, Deniz Gezmişlerin idamını, CHP'de Ecevit'in Parti Genel Başkanlığına gelişini, MSP'nin kuruluşunu, Fahri Korutürk'ün cumhurbaşkanı seçilişini,1973 Genel Seçimlerinden sonra kurulan koalisyon hükümetlerini, Kıbrıs Barış Hareketini ve 1970'ler boyunca kurulan yeni üniversiteleri anlatıyorum.

Lisans Dersi, 2024

Dersin bu haftasında, Adalet Partisi öncülüğünde kurulan iki milliyetçi cephe hükümetinin icraatl... more Dersin bu haftasında, Adalet Partisi öncülüğünde kurulan iki milliyetçi cephe hükümetinin icraatlarını, sokak şiddetinin artışını, ekonomik politika alanında yaşanan sıkıntıları, 1977 genel ve yerel seçim sonuçlarını, Güneş Motel Olayı sonrasında kurulan Ecevit hükümetini, Maraş Katliamını, 1978 Senato Seçimleri sonuçlarını, Darbe-öncesinde kurulan son Demirel Hükümetini ve 24 Ocak Kararlarını, 1980 yılını kana bulayan siyasal cinayetleri, Maraş Katliamını ve nihayet 12 Eylül Askeri Darbesi'ni anlatmaya çalıştım.

Lisans Dersi, 2024

Dersin bu haftasında, 12 Eylül Darbesi sonrasında kurulan ara rejim, Bülend Ulusu hükümeti, Turgu... more Dersin bu haftasında, 12 Eylül Darbesi sonrasında kurulan ara rejim, Bülend Ulusu hükümeti, Turgut Özal'ın ekonomi bakanlığı, Siyasi partilerin feshi yasası, YÖK Yasası, 1982 Anayasasının hazırlanma ve onaylanma süreci, Kenan Evren'in cumhurbaşkanı seçilmesi, Anayasanın getirdiği siyasal yasaklar, ülkede yeni üniversitelerin kurulması, 1982 Bankerler Krizi, Milletvekili Seçimi Yasası, Siyasal Partiler Yasası, darbecilerin apolitik İslamileşme programı, 1983'te kurulan yeni partiler, Kürtçenin yeniden yasaklanması, 6 Kasım 1983 Genel Seçimleri ve 25 Mart 1984 Yerel Seçimleri anlatılmıştır.

Lisans Dersi, 2024

Dersin bu haftasında özellikle Türkiye'nin ekonomik politika tercihlerindeki dönüşüme dikkat çekm... more Dersin bu haftasında özellikle Türkiye'nin ekonomik politika tercihlerindeki dönüşüme dikkat çekmeye; ithal ikamesinden ihracat-odaklı rekabetçi sanayileşme modeline geçişin emeğin milli gelirden aldığı payın yarılanması pahasına gerçekleştiğini anlatmaya çalıştım. Ayrıca 1980'lere damga vuran diğer gelişmeleri de aktardım: İslamcılığın yükselişi, Kadın hareketinin canlanışı, Alevi kimliğinin kamusal alanda daha görünür hale gelmesi, Kürt hareketinin silahlı kanadının şiddet yöntemleri kullanmasının ve devlet aktörlerinin buna misliyle karşılık vermesinin sivil yurttaşların gündelik yaşamlarında yarattığı tahribat, başörtülü kadınların kamusal alanda yer alma talepleri, Fethullahçıların orduya ilgilerinin belirginleştiği 1986-1987 tasfiyeleri, 1987 Anayasa Referandumu ve 1987 Genel Seçimleri...

Lisans Dersi, 2024

Dersin bu haftasında 1989 Yerel Seçim Sonuçlarını, Turgut Özal'ın cumhurbaşkanlığı makamına seçil... more Dersin bu haftasında 1989 Yerel Seçim Sonuçlarını, Turgut Özal'ın cumhurbaşkanlığı makamına seçilişini, Yıldırım Akbulut'un başbakanlığa atandıktan sonra ANAP Genel Başkanı oluşunu, Halkın Emek Partisi - HEP'in kuruluşunu, 1990 yılında dört seküler entelektüelin suikastlara kurban gidişini, Körfez Krizi ve Savaşı esnasında Türkiye'nin tutumunu, Ocak 1991 Büyük Madenci Yürüyüşünü, Mesut Yılmaz'ın ANAP Genel Başkanı seçildikten sonraki kısa başbakanlığını, 20 Ekim 1991 Genel Seçimlerini, 6 Kasım 1991 Yemin Krizini, DYP-SHP Koalisyon Hükümetinin kuruluşunu, Refah Partisi'ne sunulan 1991 tarihli Kürt Raporunu, 1992'deki kanlı Cizre Newrozunu, ilk özel radyo ve televizyon kanallarının açılışını, 11-12 yıl önce kapatılan CHP ve MHP'nin yeniden siyasal yaşama dönüşlerini, Ocak 1993'te Uğur Mumcu'nun katledilişini, Refah Partisi İslamcılığının genel hatlarıyla ortaya çıkışını ve Turgut Özal'ın görev başında vefatıyla boşalan cumhurbaşkanlığına Süleyman Demirel'in seçilişini aktarmaya çalıştım.

Lisans Dersi, 2024

Dersin bu haftasında Sivas Katliamını, Demirel'in cumhurbaşkanı ve Çiller'in başbakan olmalarını,... more Dersin bu haftasında Sivas Katliamını, Demirel'in cumhurbaşkanı ve Çiller'in başbakan olmalarını, İstanbul Büyükşehir Başkanlığı içinde yaşanan İSKİ Skandalını, Karayalçın'ın SHP Genel Başkanlığına seçilmesini, 27 Mart 1994 Yerel Seçimlerini, 5 Nisan 1994 Ekonomik Krizini, RTÜK'ün kuruluşunu ve MÜSİAD adlı iş-insanları derneğinin ortaya çıkışını aktarmaya çalıştım.