seda ağırbaş | Ege University (original) (raw)

Papers by seda ağırbaş

Sanatsal sezgi görüşüyle felsefe alanında farklı bir görüş ortaya koyan Benedetto Croce, sanatçın... more Sanatsal sezgi görüşüyle felsefe alanında farklı bir görüş ortaya koyan Benedetto Croce, sanatçının sezgi yoluyla bir imge veya bir resim ürettiğini ifade eder. Bu bağlamda doğanın ve nesnenin içindeki gizli anlamı resim sanatıyla aktaran Şeref Bigalı da eserlerinde çizgi ve renkleri sade bir derinlik içinde görselleştirip kavramsallaştırmayı sezgisel olarak anlamlandırır. Bigalı bunun salt akılla çözülebilecek bir olgu olmadığını daha çok seziş olduğunu söyler. Sanatçı yeteneğinin de çalışmayla pekiştirilip sezgi ve kavrama yetisiyle bütünleştirildiğinde derinlikli eserlerin ortaya çıktığını dile getirir (Gezgin, 2006: 21-22) "Sanat, doğa, insan", varlığımızın anlamı, her dönem sorguladığımız ve sorgulamaya devam edeceğimiz bir süreç. Var olduğumuz andan itibaren kavramları ve olguları sezgi yoluyla anlamlandırdık. Croce'nin deyimiyle de "sezgi bize fenomeni, görünen dünyayı, kavram ise görünmeyeni, ruhu" verdi. Bu düşüncenin en güzel yansımalarını yaşadığımız doğa vermekte, sanatçı ise ürettiği yapıtlarla ifade etmektedir. Algılarla gerçekliği, sezgilerle gerçekliği ve gerçekliği olmayan şeyleri anlamlandırarak yaşamımızı sürdürmekteyiz. Bu da benliğimiz, ruhumuz ve en önemlisi özümüz için önemli görünmektedir. Sezgi yoluyla kavradığımız doğa bize yaşam kaynağı olurken onun içinden beslenen sanat da heyecan duymamızı, haz almamızı sağlayan bir ortam sunmaktadır. Croce'nin "sanat sezgidir" görüşü üzerinden Şeref Bigalı'nın resimlerinin değerlendirilmesinin amaçlandığı bu çalışmada sanat eserleri üzerinden Croce'nin sanat felsefesini, biçim ve içerik olarak sanatçının yapıtları özelinde değerlendirmek çalışmanın amacını ortaya koymaktadır. Bu çalışmada ilk olarak Croce'nin sanat felsefesinden bahsedilecek ardından arka planıyla Türk resim sanatı tarihi içinde Şeref Bigalı'nın sanat anlayışı hakkında bilgi verilecektir. Son olarak Bigalı'nın sanat yaşamı boyunca ürettiği yapıtları, Croce'nin sanat anlayışı olan sezgisel görüş açısından değerlendirilip yorumlanacaktır. Araştırma sırasında sanatçının kataloglarda ve dijital ortamda yer alan eserleri incelenecek, ayrıca aile koleksiyonunda bulunan çalışmaları için görüşmeler yapılacaktır.

Evelyn (Pickering) De Morgan'ın Eserlerinde Simgesel Yaklaşımlar ve Kadın Figürü başlıklı çalışma... more Evelyn (Pickering) De Morgan'ın Eserlerinde Simgesel Yaklaşımlar ve Kadın Figürü başlıklı çalışmanın amacı, 19. Yüzyılda İngiltere'de yaşamış ve eserler vermiş bir kadın ressamın tablolarındaki simgesel yaklaşımlar ve bu çalışmalarındaki kadın figürünün konumuna değinmektir 1. Genel olarak kadın sanatçılar hakkında olduğu gibi Evelyn De Morgan hakkında da Türkçe bir yayının olmaması böyle bir araştırmayı önemli kılmıştır. Çalışmanın sanata ilgi duyan, alanda araştırma yapan, sanat tarihçiler, araştırmacılar ve uzmanlar için yararlı olabileceği kanısındayım. İnternet siteleri ve kütüphane kaynaklarına bakıldığında yurtdışında özellikle Londra'da sanatçıyla ilgili detaylı bir araştırma alanının bulunduğu bilinmektedir. Kız kardeşi tarafından oluşturulan koleksiyonu, bugün dünyadaki en büyük ve en kapsamlı De Morgan Vakfı koleksiyonunun temel taşıdır. Bu vakıf sayesinde onun hayatı ve eserleri hakkında fikir sahibi olmaktayız. Araştırmada Evelyn De Morgan'ın mitolojik, alegorik ve spiritüalist olmak üzere üç ana tema üzerinden resimlerindeki simgesel yaklaşımları ele alınmıştır. Kompozisyonlarında kullandığı metaforlar ve detaylarda kadının konumu değerlendirilmiştir. İlk bölümde yaşamı ve üslubu, ikinci bölümde kronolojik olarak eserlerinin incelemesi yapılmış olup, sonuç bölümünde sanatçının resimleri dönemin erkek ressamlarının eserleriyle karşılaştırılmıştır.

Kentlerin geçmişi ve geleceğine dair kayıtlar kentsel kimliğin belirlenmesi, kentte yaşayanların ... more Kentlerin geçmişi ve geleceğine dair kayıtlar kentsel kimliğin belirlenmesi, kentte yaşayanların aidiyetlik duygusunu geliştirmesi açısından kuşkusuz çok önemlidir. Kent tarihini anlatan kitapların, arşiv ve kayıtların yanı sıra seyahatnameler de dönemin tarihsel, kültürel ve sosyal ortamını farklı bir noktadan anlatmaları açısından önemli kaynaklardır. Aynı zamanda içinde yer alan çizimler ve gravürlerle görsel betim niteliği taşıyan eserlerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk başkenti Bursa'nın, yüzyıllar boyunca yerli ve yabancı bütün gezginlerin gözde şehirlerinden biri olduğu bilinmektedir. Evliya Çelebi'nin Bursa çevresiyle ilgili anlatımlarının ardından bölgede çok sayıda yabancı seyyahın varlığı dikkati çekmektedir. 19. yüzyılda ise seyahat koşullarının iyileşmesiyle yabancı kadın seyyahların başta İstanbul olmak üzere Bursa'yı ziyaret ettikleri, izlenimlerini kaleme aldıkları seyahatnameler aracılığıyla aktardıkları görülmektedir. Kadın seyyahların hemen hemen hepsinin anlatımlarından Küçük Asya'nın kuzey kara parçası olan Bursa'nın sayısız nimetlerle donatılmış olduğu, bu yüzden her dönem sıklıkla ziyaret edildiği anlaşılmaktadır. İstanbul'u ziyaret eden seyyahların-Osmanlı İmparatorluğu'nun beşiği, Doğu'nun asıl başkenti ve döneminde büyük rağbet gören meşhur kırsal cazibesiyle zengin Bursa'yı İstanbul ile kıyasladıklarını, İstanbul'dan daha oryantalist buldukları Bursa'nın doğal güzelliklerine, kaplıca ve hamamlarına, tarihi ve kültürel yapılarına, ipek böcekçiliğinden dokumacılığa yöredeki sosyo ekonomik yaşantıya değindiklerini görmekteyiz. Bu çalışmada Miss Julia Pardoe, Mary Adelaide Walker, Lucy Garnett, Georgina Adelaide Müller ve Grace Ellison gibi kadın seyyahların gözünden Bursa'nın coğrafi konumu, tarihi ve kültürel dokusu, sosyo-ekonomik yapısı ele alınacaktır. Araştırmada anlatımların yanı sıra Mary Adelaide Walker ve Thomas Allom gibi sanatçıların Bursa gravürlerine yer verilecektir. Sonuç olarak erkek seyyahların giremediği mekânları ziyaret etmeleri açısından kadın seyyahların anlatımlarıyla farklı bir bakış açısı ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Pamukkale üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, Jan 18, 2024

Batı anadolu eğitim bilimleri dergisi, Apr 20, 2024

Öz. Bu çalışmanın amacı, seçmeli görsel sanatlar dersi içerisinde yürütülmüş olan sanat tarihi eğ... more Öz. Bu çalışmanın amacı, seçmeli görsel sanatlar dersi içerisinde yürütülmüş olan sanat tarihi eğitim modülünün ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin sanata karşı tutumlarına etkisinin incelenmesidir. Bu anlamda toplanan nicel ve nitel veriler ile öğrencilerin sanata ilgisinin ve bakış açısının olumlu yönde değişip değişmediği analiz edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, İzmir ili Karabağlar ilçesinde yer alan Fevzi Çakmak Ortaokulu 6D sınıfında öğrenim gören 30 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte yer aldığı karma yöntem kullanılmıştır. Çalışmada nicel veri toplama aracı olarak "Sanata Karşı Tutum Ölçeği", nitel veri toplama aracı olarak da öğrenciler ve öğretmen ile yarı-yapılandırılmış bireysel görüşme yöntemi kullanılmıştır. Nice veri analizi sonucunda deney işleminin etkili olmadığı ve sanat tarihi eğitimi modülünün öğrencilerin sanata yönelik tutumlarında değişiklik yaratmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte nitel veriler ve gözlemler ile sanat tarihi eğitim modülünün öğrencilerin sanat eserlerine ve tarihine ilgilerinde artış sağladığı ve hayal gücünün ve yaratıcılık yönlerinin gelişmesine katkıda bulunduğu tespit edilmiştir. Nitel bulgularda olumlu sonuçlara ulaşılması bu modülün daha uzun ve yoğun şekilde uygulanması gereğini düşündürmüştür. Bu bağlamda, eğitim modelinin bir sonraki çalışmada uzun süreli bir modül şeklinde tasarlanması ve içeriğinde geçen konuların, görsellerin ve oyun-bilmece gibi öğretim metotlarının daha yoğun kullanılması önerilmiştir.

Sosyal araştırmalar ve davranış bilimleri dergisi, Sep 6, 2022

Türkiye, geçmiş yüzyıllarda olduğu gibi 19. yüzyılda da Doğu'ya seferlerin başlangıç noktası olmu... more Türkiye, geçmiş yüzyıllarda olduğu gibi 19. yüzyılda da Doğu'ya seferlerin başlangıç noktası olmuştur. Gezi koşullarının düzelmesi, demiryollarının, buharlı gemilerin gelişmesi, Doğu'ya ve Osmanlı İmparatorluğu'na gidecek seyyahlar için rehber kitaplarının basılması, gezi edebiyatını canlandırmış ve çok sayıda seyahatnamenin yazılmasına olanak sağlamıştır. Bir önceki yüzyılda üst sınıfın sahip olduğu imkânlarla seyahat edebilen Lady Montagu, Elizabeth Craven gibi az sayıda kadının, resmi ilişkilerle Osmanlı topraklarına geldikleri bilinmektedir. 19. Yüzyılda orta-alt sınıftan da kadınların yolculuk yaptığı görülmüş, kaleme aldıkları seyahatnameler aracılığıyla Osmanlı haremi hakkında bilgiler edinilmiştir. Bu çalışmada hareme girebilmiş Batılı kadın seyyahların gözünden kadınının sosyal yaşantısının bir parçası olan doğum kutlamalarına yer verilecektir. Batılı seyyahların çoğu Osmanlı kadınlarının gelenekleri arasında evlenme, nişan, nikâh, doğum, misafir ağırlama gibi gelenek ve görenekleri gözlemlemişlerdir. Osmanlı kadınının yaşamında evlilikten sonra doğumun da düğün ve bayram gibi bir tören eşliğinde geleneksel olarak kutlandığına tanık olmaktayız. Bu geleneklerin her birinin adet ve usulleri vardır. Özellikle varlıklı Türk hanımları arasında ilk oğlun doğumundan itibaren yedi gün boyunca gece yarısına kadar misafir kabul etme yaygın bir adettir. Bu gelenek hanedan üyeleri arasında çok daha gösterişli bir şekilde uygulanmaktadır. Türk toplumunda aile bağlarını güçlendiren çocuk sahibi olmak, İslam dininin gereği evliliğin de meşruiyet araçlarından biri olarak görülmesini sağlamıştır. Türk toplumunda çocuğa ayrı bir önem verildiğinden evli çiftlerden çoğu kez çocuk sahibi olması beklenmiştir. Bu beklentinin kaçınılmaz bir sonucu olarak toplumun genelinde çocuğun dünyaya gelişine önem verilmiş, çocukların doğumları gösterilerle kutlanmıştır. Osmanlı arşiv ve kayıtların yanı sıra Sürnamelerde, minyatürlü el yazmalarında bu konuya değinilmiş araştırmamızın çoğunluğunu oluşturan

Journal of social and humanities sciences research, 2022

DergiPark (Istanbul University), Dec 9, 2019

Osmanlı toplumunun Osmanlı kültürü ile sanatının çeşitli yönlerinin aydınlatılmasında Avrupalı ge... more Osmanlı toplumunun Osmanlı kültürü ile sanatının çeşitli yönlerinin aydınlatılmasında Avrupalı gezginlerin yazdıkları seyahatname, anı, günlük, mektup türündeki eserlerin bir kaynak olarak kullanılmasındaki yararları bilinmektedir. 19. Yüzyıl seyahat kültürü açısından kadınların aileleri ya da tek başlarına Doğu gezilerine çıkma imkânına kavuştuğu bir dönem olmuştur. Osmanlı kültürü ve sanatının başka alanlarında olduğu gibi Osmanlı haremi de birçok seyyahın ilgisini çeken konuların başında gelmektedir. Batılılaşmayla birlikte Osmanlı İmparatorluğu ve yeni düzenin gerekliliği kadına bakışa yeni bir boyut kazandırmış, belirtildiği gibi kadın seyyahların Türklerin haremine davet edilip oradaki kadınları gözlemlemeleri, daha gerçekçi sonuçların alınmasını sağlamıştır. Doğu hakkında kadınların kaleme aldığı seyahatname geleneğinin 18. yüzyılda Lady Mary Worthley Montagu’yle başladığı bilinmektedir. Bu sürecin ardından Osmanlı İmparatorluğu’na, başkent İstanbul’a ve Doğu’ya gelen kadın seyyahların Osmanlı kadınına bakışı ve yaklaşımı bu tarz çalışmalara farklı bir perspektiften bakılmasını sağlamaktadır. Bu çalışma bağlamında ele alınan kadın seyyahların anlatımlarında Osmanlı kadını, yasal hak ve özgürlükleriyle, günlük yaşamıyla, eğitimi, gelenek ve görenekleriyle, din ve inanış biçimiyle, eğlence yaşamıyla ele alınmıştır.The advantages of using such literal works as travel books, journals, and diaries written by the European travelers, as a source in the enlightenment of the diverse aspects of Ottoman Empire's Ottoman culture and art are well-known. in terms of the travelling culture, 19th century was the period when women found the opportunity to go on an Eastern trip either with their families or by themselves. the Ottoman harem is the leading subject arousing the interest of many travelers as in the other areas of the Ottoman culture and art. the Ottoman Empire along with the westernization and the necessity of a new order brought a new aspect to woman perspective and due to the fact that women travelers were invited to the harem of the Turks and observed the women there enabled obtaining more realistic results. It is known that the travel book tradition written by women about the East started with Lady Mary Wortley Montagu in the 18th century. After that period, the viewpoint and approach of the women travelers going to the Ottoman Empire, capital İstanbul and the East towards the Ottoman woman enable us to evaluate such studies with a different perspective. Within the context of this study, the Ottoman women discussed in the narrations of women travelers are addressed under the titles of the Ottoman women with their legal right and independence, daily lives, education, customs and traditions, religion and beliefs and leisure

Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches, 2021

Akademik Hassasiyetler, Dec 9, 2019

Osmanli toplumunun Osmanli kulturu ile sanatinin cesitli yonlerinin aydinlatilmasinda Avrupali ge... more Osmanli toplumunun Osmanli kulturu ile sanatinin cesitli yonlerinin aydinlatilmasinda Avrupali gezginlerin yazdiklari seyahatname, ani, gunluk, mektup turundeki eserlerin bir kaynak olarak kullanilmasindaki yararlari bilinmektedir. 19. Yuzyil seyahat kulturu acisindan kadinlarin aileleri ya da tek baslarina Dogu gezilerine cikma imkânina kavustugu bir donem olmustur. Osmanli kulturu ve sanatinin baska alanlarinda oldugu gibi Osmanli haremi de bircok seyyahin ilgisini ceken konularin basinda gelmektedir. Batililasmayla birlikte Osmanli Imparatorlugu ve yeni duzenin gerekliligi kadina bakisa yeni bir boyut kazandirmis, belirtildigi gibi kadin seyyahlarin Turklerin haremine davet edilip oradaki kadinlari gozlemlemeleri, daha gercekci sonuclarin alinmasini saglamistir. Dogu hakkinda kadinlarin kaleme aldigi seyahatname geleneginin 18. yuzyilda Lady Mary Worthley Montagu’yle basladigi bilinmektedir. Bu surecin ardindan Osmanli Imparatorlugu’na, baskent Istanbul’a ve Dogu’ya gelen kadin seyyahlarin Osmanli kadinina bakisi ve yaklasimi bu tarz calismalara farkli bir perspektiften bakilmasini saglamaktadir. Bu calisma baglaminda ele alinan kadin seyyahlarin anlatimlarinda Osmanli kadini, yasal hak ve ozgurlukleriyle, gunluk yasamiyla, egitimi, gelenek ve gorenekleriyle, din ve inanis bicimiyle, eglence yasamiyla ele alinmistir.

Przegląd Humanistyczny, Apr 23, 2023

Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınevi (Eastern Mediterranean University Printinghouse), 2019

Araştırmamın amacı bu dönem resminde görülen gelişmeler ve bu gelişme kapsamında doğa-figür ilişk... more Araştırmamın amacı bu dönem resminde görülen gelişmeler ve bu gelişme kapsamında doğa-figür ilişkisinin irdelenmesidir. Büyük ölçüde yabancı kaynakların kullanıldığı çalışmada İtalya'nın siyasal ve kültürel ortamı içinde Rönesans'ın ve Hümanizm'in gelişimi, bu bağlamda doğa-figür ilişkisi, döneme ait farklı tür ve tekniklerdeki görsel malzemenin incelenmesi ile değerlendirilmiştir. Çalışmanın verilerine kütüphanelerdeki kaynaklardan ve internetten ulaşılmıştır. Doğaya ve figüre yönelişin yoğunlaştığı 15. yüzyılda Hümanizm ile birlikte gerçekçi bir manzara ve figür ilişkisini yansıtan eserler gelişim göstermiştir. Rönesans anlayışını takip eden süreçte ve Barok dönemde ressamlar tarafından doğa-figür ilişkisi geniş bir şekilde ele alınmıştır. Fransa'da Barok ressamları Antik dönemin etkilerinin yoğun bir şekilde görüldüğü klasik manzara görünümlerine yer vermişlerdir. Hollanda'da manzara ressamları ise doğanın derinliğini, resimlerinde kullandığı bulut kümeleri, d...

International Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, 2020

Sanat tarihi boyunca resim tasvirlerinde görülen natüralist eğilim, çağcıl yaklaşımlar söz konusu... more Sanat tarihi boyunca resim tasvirlerinde görülen natüralist eğilim, çağcıl yaklaşımlar söz konusu olduğunda soyutlama ve soyut bir estetik anlayışa dönüşerek sanatçıların eserlerinde yeni bir ifade gücünü ortaya çıkarmıştır. Doğa gözlemi karşısında yapılan desenlerde resmin temel öğelerinden biri olan iç ve dış kontur, natüralist sanatta daima önem kazanmış ve kullanılmış iken figürden bağımsız, doğa gözleminden yoksun yapıtlarda ise iç ve dış konturun işlevi ortadan kalkmış soyutlama veya soyut bir eğilime dönüşmüştür. Bu durum söz konusu sanat yapıtlarında yer alan 'Güzel'i, natüralist tavrın estetiğinden ayırmıştır. Soyutlama ve soyut estetik anlayış yönünde yapılmış bir resim, göründüğü koşulları değil, o tasviri sanat eseri kılan şartları çözümlemeyi amaçlamıştır. Özdeşleyim içtepisi yerine soyutlama içtepisini çıkış noktası olarak alan sanatçı estetik hazzın duyumsandığı yeni bir uzam yaratmıştır. Bu çalışmada; Bedri Karayağmurlar'ın soyut-figüratif çalışmaları Wilhelm Wörringer'in "soyutlama ve özdeşleyim" kuramı üzerinden incelenmeye çalışılmıştır. Birinci bölümde soyutlama ve özdeşleyim kuramı hakkında bilgi verilmiş, sanat tarihinde soyut resmin gelişimi ele alınmıştır. İkinci bölümde; sanatçının soyut-figüratif eserlerindeki teknik, biçim, renk gibi unsurların yanı sıra soyutlamaya varan yaklaşımı değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde ise ressam Bedri Karayağmurlar'ın resimlerinde, soyut ve soyutlama arasındaki çizginin belirsizliğine, soyutlama ve özdeşleyim arasındaki uyum üzerine yoğunlaşılmış ve irdelenmeye çalışılmıştır.