Şaduman Halici - Academia.edu (original) (raw)
Papers by Şaduman Halici
Türk kültürü incelemeler dergisi, Dec 1, 2022
Bu çalışma II. Kitap diye anılacaktır. Kontoules'in ismi General Georgios Kondilis ile karıştırıl... more Bu çalışma II. Kitap diye anılacaktır. Kontoules'in ismi General Georgios Kondilis ile karıştırılmamalıdır. 1920'de Kral'ın ordudan ilk ihraç ettiği aşırı milliyetçi subaylardan olan Kondilis, Venizelos'tan aldığı destekle İstanbul'a gelerek yerli Rumları örgütleyen ve yine bu kentte kurulan AMNİA adlı örgütün önemli isimlerinden biridir, 1926'da başbakanlık yapacaktır.
Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2015
Hacettepe University, 2015
Hacettepe University, 2015
Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 2010
Lozan Antlaşması ile bağımsızlığını dünyaya kabul ettiren Türkiye Cumhuriyeti çağdaş bir devlet o... more Lozan Antlaşması ile bağımsızlığını dünyaya kabul ettiren Türkiye Cumhuriyeti çağdaş bir devlet olma yolunda hızlı adımlarla yürüdü. Hukuk, ekonomi, eğitim gibi hemen tüm kültür öğelerini kapsayan devrim, dil konusuna da eğildi. Türk ulusu da Türkçeleşme çalışmalarını sahiplendi. Hatta Türkiye'de Türkçe'nin egemen kılınmasına karşı olan her türlü uygulamaya ve eyleme gecikmeksizin tepki verdi. 23 Şubat 1933'te Vagon Li'nin Beyoğlu şubesinde yaşanan olaylar da bunun en tipik örneklerinden biri oldu. İtalyan müdürün Türk memura, Türkçe konuştuğu için hakaret etmesi ve görevinden uzaklaştırması, Türk basınının ve üniversite gençliğinin sert tepkisi ile karşılandı. Lozan 'daki kazanımları zedeleyecek ya da yok saydıracak hiçbir adıma izin verilmeyeceği mesajı yinelendi. Gençlik de kendisine emanet edilen devrimleri sonuna dek koruyacağını bir kez daha gösterdi.
Bu calismada Mutareke Donemi’nde Damat Ferit Hukumeti’nde Posta ve Telgraf, ardinda da Dahiliye N... more Bu calismada Mutareke Donemi’nde Damat Ferit Hukumeti’nde Posta ve Telgraf, ardinda da Dahiliye Nazirligi yapmis olan Mehmet Ali Bey’in ulkedeki isgallere karsi tutumu, Turk ordusunun zaferinin ardindan ulkeden kacisi, Romanya’nin Kostence kentindeki surgun yillari, Paris’e gidisi ve Turkiye Cumhuriyeti’ni yikmak amaciyla yaptigi bireysel ve orgutsel calismalari Emniyet Genel Mudurlugu Arsivi’nde bulunan Milli Âmale Hizmet (MAH) belgelerine dayali olarak ele alinacak ayrica, Lozan Antlasmasi’na ekli Genel Af Protokolu cercevesinde af disinda birakilan yuzelli kisi arasinda “Mulkiyeden ve Askeriyeden Olanlar” basligi altinda 45. sirada yer alan ve 28 Mayis 1927’de Turk vatandasligindan cikarilan Mehmet Ali’nin Paris’te cikardigi gazete ile Turkiye’ye yaklasimi ve “Mustafa Kemal Pasa’ya cektigi telgraflar da bu calismada degerlendirilecektir.
Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2020
DergiPark (Istanbul University), Feb 1, 2015
II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgaline uğrayan Yunanistan 20. yüzyılın en sert kışı ile yüz yü... more II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgaline uğrayan Yunanistan 20. yüzyılın en sert kışı ile yüz yüze kalmıştı. Hava koşulları zaten kendi kendine yetme gücünden yoksun olan Yunanistan'ı dışa bağımlı kılmıştı. Ne var ki savaş ve ambargo da bu yolu tıkamış, Yunan halkı soğuk kadar açlık ve sefaletin de kollarına atılmıştı. Türkiye, yanı başında hüküm süren felakete seyirci kalmadı. Dostluğun ve komşuluğun gerektirdiği sorumluluğu Türk Kızılayı yüklendi. Bildirimde; Türkiye'de kişi, kurum ve kuruluşların başlattığı yardım kampanyaları, Kızılay tarafından oluşturulan "Yunanistan'a Yardım Misyonu"nun Yunan halkına umut olacak seferleri ele alınacaktır. Bu çerçevede vapurların hangi seferlerde ne taşıdıkları, nakliye araçlarının yokluğu nedeniyle karşı karşıya kalınan sorunlar üzerinde de durulacaktır.
Belgi Dergisi
In this study, Namık Hilmi’s years in exile, which began in Egypt, and continued in Greece until ... more In this study, Namık Hilmi’s years in exile, which began in Egypt, and continued in Greece until his death, will be discussed based on his notebooks. Within this context, the friends he made, his thoughts on his friends, and his view on Kemalist Türkiye will be discussed. There are four pocket-size notebooks in our archives about Namık Hilmi. The first notebook has 61 pages, and it includes notes he took from the time he left Istanbul until November 1931. The second notebook begins on November 9, 1931 and continues until the beginning of June 1935. It has 74 pages, but the first three pages are blank. The third notebook, which has 33 pages, begins on June 5, 1935 and continues until February 28, 1936. The fourth and final notebook has eighteen pages and covers the period between February 29 and October 26, 1936. The notebooks of Namık Hilmi were not built on a political/ideologic theme. He rather took notes on facts about everyday life. Within this context, he provided detailed info...
Erdem
Atatürk'ün sofrası; devlet adamlarının, bilim insanlarının ve sanatçıların bir araya geldikle... more Atatürk'ün sofrası; devlet adamlarının, bilim insanlarının ve sanatçıların bir araya geldikleri, ülke ve dünya sorunlarını, bilimsel konuları tartıştıkları akademik bir ortamdır. Bu ortamlarda Atatürk, katılımcıların düşüncelerini dinledikten sonra, kendi görüşlerini de katarak konuşulanlardan bir senteze gitmiştir. Çoğu kez Atatürk'ün sofrasında bulunan İsmail Müştak Mayakon bu tartışmaları kayda geçirmiştir. Bu notlardan biri de 2/3 Ekim 1937 Pazar gecesi Park Oteli'nde tutulmuştur. "Bir Gecenin Hatırası" başlığını taşımaktadır. Dönemin kadın havacılarından Naciye Toros, Yıldız Uçman, Perihan Eldeniz, Saim Ali Dilemre ve Saadettin Kaynak'ın musiki hakkındaki görüşlerine Atatürk'ün verdiği yanıtları içeren bu notlarda Atatürk'ün sanata ve musikiye bakışının yanı sıra, insan zekâsına verdiği değeri de bulmak olasıdır.
Atatürk Araştırma Merkezi dergisi, Nov 1, 2005
Belgi Dergisi, 2021
Öz Millî Mücadele sırasında Anadolu'daki Müdafaa-i Hukuk hareketine ve ardından açılan TBMM yönet... more Öz Millî Mücadele sırasında Anadolu'daki Müdafaa-i Hukuk hareketine ve ardından açılan TBMM yönetimine kimi sivil-asker aydınlar karşıt bir tavır takınmışlardır. Bu isimlerden bir kısmı daha Millî Mücadele sonuçlanmadan ülkeden ayrılırken bir kısmı da Büyük Taarruz'un ardından ülkeden ayrılmışlar, daha sonra Yüzellilik liste içerisinde yer almışlardır. Bunlardan biri de Osman Nuri (Balkanlı)'dir. Bulgaristan'ın Tırnova [Kilifarevo] kasabasında doğan Osman Nuri, hukuk eğitimi aldıktan sonra bir süre serbest avukatlık yapmış, gazeteciliğe de bu dönemde başlamıştır. Yunan işgali öncesinde Ayvalık kaymakamlığı yapmış, işgalin ardından İstanbul hükümetince Balıkesir mutasarrıflığına atanmıştır. Balıkesir'de halkın direnişi ile karşılaşınca İstanbul'a geri dönmüş, bu kez Dersim mutasarrıflığına atanmıştır. Bu ataması da Heyet-i Temsiliye'nin direnişi ile karşılanınca bu kez Bolu mutasarrıflığı görevini üstlenmiştir. Bu görevi sırasında Millî Mücadele'ye karşıt tavrını sürdürmüştür. Bolu'nun Heyet-i Temsiliye yönetimine geçişi ile kentten ayrılarak İstanbul'a gelmiş ardından da 1920 Eylül ayında Bulgaristan'a geçmiştir. Şumnu'da yerleşen Osman Nuri Bey Nüvvab Medresesi'nde hocalık yapmasının yanı sıra gazeteciliği de sürdürmüştür. Mustafa Sabri'nin İskeçe'de çıkardığı Yarın gazetesinde; Şumnu'da yayınlanan İntibah, Sofya'da Açık Söz ve Dostluk gazetelerinde yazılar yazmıştır. 1938 yılına değin Bulgaristan'da yaşayan ve bu tarihte Türkiye'ye dönen Osman Nuri (Balkanlı), Balkan Türkleri arasında oldukça etkin olan gazetelerde yazdığı yazılarla öne çıkan isimlerden biridir. Gerek bu gazeteler, gerekse Osman Nuri'nin bu dönemde yaptığı çalışmalar ve savunduğu görüşler bu güne değin ortaya konmamıştır. Oysa bu yazılar Millî Mücadele karşıtlığının nedenlerini ortaya koyduğu gibi 1923 sonrasında Türkiye Cumhuriyeti'ne Balkan Türklerinin bakışını da açıklayacak niteliktedir. Bu çalışmada Osman Nuri'nin Türkiye Cumhuriyeti'ne bakışının yanı sıra Balkanlardaki muhafazakâr Türklerin, Türkiye'deki siyasal rejime bakışı ve devrimler konusundaki algı, düşünce ve savunuları da ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Bu makalede, 1914 Meclis-i Mebusan Secimleri sirasinda Ermeni dini ve siyasi temsilcilerinin izl... more Bu makalede, 1914 Meclis-i Mebusan Secimleri sirasinda Ermeni dini ve siyasi temsilcilerinin izledigi politika ve bu politikanin secimlere etkileri degerlendirilecektir. Bu degerlendirmeyi daha anlamli yapabilmek icin de secimlerin yasal dayanaklari, Ittihat ve Terakki Hukumeti’nin/Firkasi’nin Ermeni dini ve siyasi partileri ile iliskileri uzerinde durulacaktir. Ardindan, 1914 secimleri oncesinde hukumetin ulke disinda borc arayislarina, ulke icinde ise dogu illerinde yapilmasi planlanan islahat girisimlerine Avrupa devletlerinin mudahalesi karsisinda Ermeni onderlerinin takindigi tavir ve bu tavrin secimlere nasil yansidigi tartisilacaktir. Secimler sirasinda Ermenilerin siyasal iktidarla uzlasma cabalarinin yani sira Ermeni partilerinin Patrikhane ile iliskileri ve bu iliski aginin secimlere etkisi de degerlendirilecektir. Ayrica 1915’te alinan Tehcir sevk ve iskân kanununun Ermeni mebuslari nasil etkiledigi de bu makalenin yanit aradigi sorulardan biri olacaktir.
II. Dunya Savasi sirasinda Alman isgaline ugrayan Yunanistan 20. yuzyilin en sert kisi ile yuz yu... more II. Dunya Savasi sirasinda Alman isgaline ugrayan Yunanistan 20. yuzyilin en sert kisi ile yuz yuze kalmisti. Hava kosullari zaten kendi kendine yetme gucunden yoksun olan Yunanistan’i disa bagimli kilmisti. Ne var ki savas ve ambargo da bu yolu tikamis, Yunan halki soguk kadar aclik ve sefaletin de kollarina atilmisti. Turkiye, yani basinda hukum suren felakete seyirci kalmadi. Dostlugun ve komsulugun gerektirdigi sorumlulugu Turk Kizilayi yuklendi. Bildirimde; Turkiye’de kisi, kurum ve kuruluslarin baslattigi yardim kampanyalari, Kizilay tarafindan olusturulan “Yunanistan’a Yardim Misyonu”nun Yunan halkina umut olacak seferleri ele alinacaktir. Bu cercevede vapurlarin hangi seferlerde ne tasidiklari, nakliye araclarinin yoklugu nedeniyle karsi karsiya kalinan sorunlar uzerinde de durulacaktir
Bilig, 2021
Bu makalede Damat Ferit’in Dahiliye Naziri Mehmet Ali Bey tarafindan Paris’te kurulan Osmanli Muk... more Bu makalede Damat Ferit’in Dahiliye Naziri Mehmet Ali Bey tarafindan Paris’te kurulan Osmanli Mukaddes Ihtilal Komitesi’nin Programi ve calismalari ele alinacaktir. Ayni zamanda komitenin Ingiliz ve Yunan siyasilerden aldigi destekle Milli Hurriyet Firkasi adi altinda yeniden orgutlenmesi, Turkiye disindaki tum muhalifleri birlestirmek icin atilan adimlar ile Ermenilerle ve Kurtlerle kurulan diyalog da bu makalenin konulari arasindadir. Makale Emniyet Genel Mudurlugu Arsivi’nde yer alan Milli Amale Hizmet (MAH)’e ait istihbarat belgeleri kullanilarak hazirlanmistir. Bu cercevede Turkiye Cumhuriyeti adina muhbirlik yapan Yuzellilik gazeteci Refi’ Cevad (Ulunay)’in istihbarat birimlerine gonderdigi mektuplar da ilk kez degerlendirilmistir.
24 Agustos 1927 gunu Yuzelliliklerden Haci Sami ve cetesi Cumhurbaskani Mustafa Kemal’e, bakanlar... more 24 Agustos 1927 gunu Yuzelliliklerden Haci Sami ve cetesi Cumhurbaskani Mustafa Kemal’e, bakanlara ve milletvekillerine suikast duzenlemek amaciyla Kusadasi civarinda Anadolu sahillerine cikmisti. Madran Yaylasi’nda yerel halk ve guvenlik gucleri ile cete arasinda catisma yasanmis, Haci Sami ve kardesi Ahmet oldurulmus, Abaza Hakki, Sokeli Mecid ile Duzceli Mecid de yakalanmisti. Tutuklularin Istanbul’daki sorgulari sirasinda suikast girisiminin ayrintilari ortaya cikarilmis, yeni tutuklamalar olmustu. Sorgulari tamamlanan tutuklular idamla yargilanmak uzere Agir Ceza Mahkemesi’ne sevk edilmisti. Cete uyelerinin Yunan adasindan Anadolu’ya gecmeleri Turk kamuoyunda buyuk tepki ile karsilanmis, Turk-Yunan dostlugu da tartismaya acilmisti. Iki gun suren yargilama sonunda cete uyelerinden Hakki ile Sokeli Mecid ve Duzceli Mecid idam cezasina carptirilmis ve hukumler 18 Ocak 1928’de infaz edilmisti
Mustafa Kemal Pasa'nin TBMM'ye sundugu Halkcilik Programi'ni temel alarak anayasa tas... more Mustafa Kemal Pasa'nin TBMM'ye sundugu Halkcilik Programi'ni temel alarak anayasa tasarisi hazirlayan ozel encumen bu programda buyuk degisiklikler yapti. Secimlerin mesleki temsil sistemine gore yapilmasini benimsedi. Boylece Mesleki Temsil sistemi Birinci TBMM'de oldukca kapsamli bir sekilde tartisildi. 18 Kasim 1920'de baslayan bu tartismalarda mesleki temsili savunanlarin cogu sistemi halkciligin geregi, halkin hakki olarak degerlendirdi. Yine pek cogu sosyo-ekonomik kosullara isaret ederek emegi on plana cikardi. Mesleki Temsil Sistemi'ne karsi olan milletvekilleri ise sinifsal bir temele sahip olan mesleki temsil sisteminin kapitalist olmayan Turkiye'de uygulanamayacagi, halkin seviyesinin bu sisteme uygun olmadigi, Meclise gelecek olan "cahil" halktan bir yarar gelmeyecegi tezini savundu. Pek cok milletvekili mesleki temsil lehinde gorus bildirdi ise de Meclis cogunlugu bu sistemi kabul etmedi.
Aziz Nuri Yüzellilikler listesinde “Askeriyeden ve Mülkiyeden Olanlar” başlığı altında 40. Sırada... more Aziz Nuri Yüzellilikler listesinde “Askeriyeden ve Mülkiyeden Olanlar” başlığı altında 40. Sırada yer almıştır. Bulgaristan’dan göçen bir aileden gelmektedir. Meşrutiyet düşüncesine karşıdır. Bu nedenle 1908 sonrasında Anadolu’ya kaçmış, bir süre saklanmıştır. 1911’de İstanbul’a dönmüş, Mahmut Şevket Paşa’ya yapılan suikast sonrasında Sinop’a sürgün edilmiş, ancak sürgünden kaçarak Mısır’a gitmeyi başarmıştır. Dünya savaşı süresince Kahire’de yaşamıştır. Mütarekeden sonra İstanbul’a dönmüş, önce İngiliz Karargâhı’nda ardından Kuvayı Milliye’yi dağıtmak üzere Bursa’da görevlendirilmiştir. Bursa’da Millicilerin egemen olmaması için var gücüyle çalışmıştır. Mart 1920’de bu çalışmaları nedeniyle Milliciler tarafından tutuklanmış, Kütahya’ya sürülmüştür. Ancak kaçarak 8 Temmuz 1920’de Yunanlarca işgal edilen Bursa’ya gelmiştir. Yunan işgal komutanları Albay Cirolis ve Petridis ile çalışmaya başlamış, Muhacirin Müdürlüğü’ne atanmıştır. Kurduğu İslam Muhacirleri Yardım Cemiyeti aracılığı i...
Bu makalede, 1914 Meclis-i Mebusan Secimleri sirasinda Ermeni dini ve siyasi temsilcilerinin izl... more Bu makalede, 1914 Meclis-i Mebusan Secimleri sirasinda Ermeni dini ve siyasi temsilcilerinin izledigi politika ve bu politikanin secimlere etkileri degerlendirilecektir. Bu degerlendirmeyi daha anlamli yapabilmek icin de secimlerin yasal dayanaklari, Ittihat ve Terakki Hukumeti’nin/Firkasi’nin Ermeni dini ve siyasi partileri ile iliskileri uzerinde durulacaktir. Ardindan, 1914 secimleri oncesinde hukumetin ulke disinda borc arayislarina, ulke icinde ise dogu illerinde yapilmasi planlanan islahat girisimlerine Avrupa devletlerinin mudahalesi karsisinda Ermeni onderlerinin takindigi tavir ve bu tavrin secimlere nasil yansidigi tartisilacaktir. Secimler sirasinda Ermenilerin siyasal iktidarla uzlasma cabalarinin yani sira Ermeni partilerinin Patrikhane ile iliskileri ve bu iliski aginin secimlere etkisi de degerlendirilecektir. Ayrica 1915’te alinan Tehcir sevk ve iskân kanununun Ermeni mebuslari nasil etkiledigi de bu makalenin yanit aradigi sorulardan biri olacaktir.
Türk kültürü incelemeler dergisi, Dec 1, 2022
Bu çalışma II. Kitap diye anılacaktır. Kontoules'in ismi General Georgios Kondilis ile karıştırıl... more Bu çalışma II. Kitap diye anılacaktır. Kontoules'in ismi General Georgios Kondilis ile karıştırılmamalıdır. 1920'de Kral'ın ordudan ilk ihraç ettiği aşırı milliyetçi subaylardan olan Kondilis, Venizelos'tan aldığı destekle İstanbul'a gelerek yerli Rumları örgütleyen ve yine bu kentte kurulan AMNİA adlı örgütün önemli isimlerinden biridir, 1926'da başbakanlık yapacaktır.
Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2015
Hacettepe University, 2015
Hacettepe University, 2015
Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 2010
Lozan Antlaşması ile bağımsızlığını dünyaya kabul ettiren Türkiye Cumhuriyeti çağdaş bir devlet o... more Lozan Antlaşması ile bağımsızlığını dünyaya kabul ettiren Türkiye Cumhuriyeti çağdaş bir devlet olma yolunda hızlı adımlarla yürüdü. Hukuk, ekonomi, eğitim gibi hemen tüm kültür öğelerini kapsayan devrim, dil konusuna da eğildi. Türk ulusu da Türkçeleşme çalışmalarını sahiplendi. Hatta Türkiye'de Türkçe'nin egemen kılınmasına karşı olan her türlü uygulamaya ve eyleme gecikmeksizin tepki verdi. 23 Şubat 1933'te Vagon Li'nin Beyoğlu şubesinde yaşanan olaylar da bunun en tipik örneklerinden biri oldu. İtalyan müdürün Türk memura, Türkçe konuştuğu için hakaret etmesi ve görevinden uzaklaştırması, Türk basınının ve üniversite gençliğinin sert tepkisi ile karşılandı. Lozan 'daki kazanımları zedeleyecek ya da yok saydıracak hiçbir adıma izin verilmeyeceği mesajı yinelendi. Gençlik de kendisine emanet edilen devrimleri sonuna dek koruyacağını bir kez daha gösterdi.
Bu calismada Mutareke Donemi’nde Damat Ferit Hukumeti’nde Posta ve Telgraf, ardinda da Dahiliye N... more Bu calismada Mutareke Donemi’nde Damat Ferit Hukumeti’nde Posta ve Telgraf, ardinda da Dahiliye Nazirligi yapmis olan Mehmet Ali Bey’in ulkedeki isgallere karsi tutumu, Turk ordusunun zaferinin ardindan ulkeden kacisi, Romanya’nin Kostence kentindeki surgun yillari, Paris’e gidisi ve Turkiye Cumhuriyeti’ni yikmak amaciyla yaptigi bireysel ve orgutsel calismalari Emniyet Genel Mudurlugu Arsivi’nde bulunan Milli Âmale Hizmet (MAH) belgelerine dayali olarak ele alinacak ayrica, Lozan Antlasmasi’na ekli Genel Af Protokolu cercevesinde af disinda birakilan yuzelli kisi arasinda “Mulkiyeden ve Askeriyeden Olanlar” basligi altinda 45. sirada yer alan ve 28 Mayis 1927’de Turk vatandasligindan cikarilan Mehmet Ali’nin Paris’te cikardigi gazete ile Turkiye’ye yaklasimi ve “Mustafa Kemal Pasa’ya cektigi telgraflar da bu calismada degerlendirilecektir.
Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2020
DergiPark (Istanbul University), Feb 1, 2015
II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgaline uğrayan Yunanistan 20. yüzyılın en sert kışı ile yüz yü... more II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgaline uğrayan Yunanistan 20. yüzyılın en sert kışı ile yüz yüze kalmıştı. Hava koşulları zaten kendi kendine yetme gücünden yoksun olan Yunanistan'ı dışa bağımlı kılmıştı. Ne var ki savaş ve ambargo da bu yolu tıkamış, Yunan halkı soğuk kadar açlık ve sefaletin de kollarına atılmıştı. Türkiye, yanı başında hüküm süren felakete seyirci kalmadı. Dostluğun ve komşuluğun gerektirdiği sorumluluğu Türk Kızılayı yüklendi. Bildirimde; Türkiye'de kişi, kurum ve kuruluşların başlattığı yardım kampanyaları, Kızılay tarafından oluşturulan "Yunanistan'a Yardım Misyonu"nun Yunan halkına umut olacak seferleri ele alınacaktır. Bu çerçevede vapurların hangi seferlerde ne taşıdıkları, nakliye araçlarının yokluğu nedeniyle karşı karşıya kalınan sorunlar üzerinde de durulacaktır.
Belgi Dergisi
In this study, Namık Hilmi’s years in exile, which began in Egypt, and continued in Greece until ... more In this study, Namık Hilmi’s years in exile, which began in Egypt, and continued in Greece until his death, will be discussed based on his notebooks. Within this context, the friends he made, his thoughts on his friends, and his view on Kemalist Türkiye will be discussed. There are four pocket-size notebooks in our archives about Namık Hilmi. The first notebook has 61 pages, and it includes notes he took from the time he left Istanbul until November 1931. The second notebook begins on November 9, 1931 and continues until the beginning of June 1935. It has 74 pages, but the first three pages are blank. The third notebook, which has 33 pages, begins on June 5, 1935 and continues until February 28, 1936. The fourth and final notebook has eighteen pages and covers the period between February 29 and October 26, 1936. The notebooks of Namık Hilmi were not built on a political/ideologic theme. He rather took notes on facts about everyday life. Within this context, he provided detailed info...
Erdem
Atatürk'ün sofrası; devlet adamlarının, bilim insanlarının ve sanatçıların bir araya geldikle... more Atatürk'ün sofrası; devlet adamlarının, bilim insanlarının ve sanatçıların bir araya geldikleri, ülke ve dünya sorunlarını, bilimsel konuları tartıştıkları akademik bir ortamdır. Bu ortamlarda Atatürk, katılımcıların düşüncelerini dinledikten sonra, kendi görüşlerini de katarak konuşulanlardan bir senteze gitmiştir. Çoğu kez Atatürk'ün sofrasında bulunan İsmail Müştak Mayakon bu tartışmaları kayda geçirmiştir. Bu notlardan biri de 2/3 Ekim 1937 Pazar gecesi Park Oteli'nde tutulmuştur. "Bir Gecenin Hatırası" başlığını taşımaktadır. Dönemin kadın havacılarından Naciye Toros, Yıldız Uçman, Perihan Eldeniz, Saim Ali Dilemre ve Saadettin Kaynak'ın musiki hakkındaki görüşlerine Atatürk'ün verdiği yanıtları içeren bu notlarda Atatürk'ün sanata ve musikiye bakışının yanı sıra, insan zekâsına verdiği değeri de bulmak olasıdır.
Atatürk Araştırma Merkezi dergisi, Nov 1, 2005
Belgi Dergisi, 2021
Öz Millî Mücadele sırasında Anadolu'daki Müdafaa-i Hukuk hareketine ve ardından açılan TBMM yönet... more Öz Millî Mücadele sırasında Anadolu'daki Müdafaa-i Hukuk hareketine ve ardından açılan TBMM yönetimine kimi sivil-asker aydınlar karşıt bir tavır takınmışlardır. Bu isimlerden bir kısmı daha Millî Mücadele sonuçlanmadan ülkeden ayrılırken bir kısmı da Büyük Taarruz'un ardından ülkeden ayrılmışlar, daha sonra Yüzellilik liste içerisinde yer almışlardır. Bunlardan biri de Osman Nuri (Balkanlı)'dir. Bulgaristan'ın Tırnova [Kilifarevo] kasabasında doğan Osman Nuri, hukuk eğitimi aldıktan sonra bir süre serbest avukatlık yapmış, gazeteciliğe de bu dönemde başlamıştır. Yunan işgali öncesinde Ayvalık kaymakamlığı yapmış, işgalin ardından İstanbul hükümetince Balıkesir mutasarrıflığına atanmıştır. Balıkesir'de halkın direnişi ile karşılaşınca İstanbul'a geri dönmüş, bu kez Dersim mutasarrıflığına atanmıştır. Bu ataması da Heyet-i Temsiliye'nin direnişi ile karşılanınca bu kez Bolu mutasarrıflığı görevini üstlenmiştir. Bu görevi sırasında Millî Mücadele'ye karşıt tavrını sürdürmüştür. Bolu'nun Heyet-i Temsiliye yönetimine geçişi ile kentten ayrılarak İstanbul'a gelmiş ardından da 1920 Eylül ayında Bulgaristan'a geçmiştir. Şumnu'da yerleşen Osman Nuri Bey Nüvvab Medresesi'nde hocalık yapmasının yanı sıra gazeteciliği de sürdürmüştür. Mustafa Sabri'nin İskeçe'de çıkardığı Yarın gazetesinde; Şumnu'da yayınlanan İntibah, Sofya'da Açık Söz ve Dostluk gazetelerinde yazılar yazmıştır. 1938 yılına değin Bulgaristan'da yaşayan ve bu tarihte Türkiye'ye dönen Osman Nuri (Balkanlı), Balkan Türkleri arasında oldukça etkin olan gazetelerde yazdığı yazılarla öne çıkan isimlerden biridir. Gerek bu gazeteler, gerekse Osman Nuri'nin bu dönemde yaptığı çalışmalar ve savunduğu görüşler bu güne değin ortaya konmamıştır. Oysa bu yazılar Millî Mücadele karşıtlığının nedenlerini ortaya koyduğu gibi 1923 sonrasında Türkiye Cumhuriyeti'ne Balkan Türklerinin bakışını da açıklayacak niteliktedir. Bu çalışmada Osman Nuri'nin Türkiye Cumhuriyeti'ne bakışının yanı sıra Balkanlardaki muhafazakâr Türklerin, Türkiye'deki siyasal rejime bakışı ve devrimler konusundaki algı, düşünce ve savunuları da ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Bu makalede, 1914 Meclis-i Mebusan Secimleri sirasinda Ermeni dini ve siyasi temsilcilerinin izl... more Bu makalede, 1914 Meclis-i Mebusan Secimleri sirasinda Ermeni dini ve siyasi temsilcilerinin izledigi politika ve bu politikanin secimlere etkileri degerlendirilecektir. Bu degerlendirmeyi daha anlamli yapabilmek icin de secimlerin yasal dayanaklari, Ittihat ve Terakki Hukumeti’nin/Firkasi’nin Ermeni dini ve siyasi partileri ile iliskileri uzerinde durulacaktir. Ardindan, 1914 secimleri oncesinde hukumetin ulke disinda borc arayislarina, ulke icinde ise dogu illerinde yapilmasi planlanan islahat girisimlerine Avrupa devletlerinin mudahalesi karsisinda Ermeni onderlerinin takindigi tavir ve bu tavrin secimlere nasil yansidigi tartisilacaktir. Secimler sirasinda Ermenilerin siyasal iktidarla uzlasma cabalarinin yani sira Ermeni partilerinin Patrikhane ile iliskileri ve bu iliski aginin secimlere etkisi de degerlendirilecektir. Ayrica 1915’te alinan Tehcir sevk ve iskân kanununun Ermeni mebuslari nasil etkiledigi de bu makalenin yanit aradigi sorulardan biri olacaktir.
II. Dunya Savasi sirasinda Alman isgaline ugrayan Yunanistan 20. yuzyilin en sert kisi ile yuz yu... more II. Dunya Savasi sirasinda Alman isgaline ugrayan Yunanistan 20. yuzyilin en sert kisi ile yuz yuze kalmisti. Hava kosullari zaten kendi kendine yetme gucunden yoksun olan Yunanistan’i disa bagimli kilmisti. Ne var ki savas ve ambargo da bu yolu tikamis, Yunan halki soguk kadar aclik ve sefaletin de kollarina atilmisti. Turkiye, yani basinda hukum suren felakete seyirci kalmadi. Dostlugun ve komsulugun gerektirdigi sorumlulugu Turk Kizilayi yuklendi. Bildirimde; Turkiye’de kisi, kurum ve kuruluslarin baslattigi yardim kampanyalari, Kizilay tarafindan olusturulan “Yunanistan’a Yardim Misyonu”nun Yunan halkina umut olacak seferleri ele alinacaktir. Bu cercevede vapurlarin hangi seferlerde ne tasidiklari, nakliye araclarinin yoklugu nedeniyle karsi karsiya kalinan sorunlar uzerinde de durulacaktir
Bilig, 2021
Bu makalede Damat Ferit’in Dahiliye Naziri Mehmet Ali Bey tarafindan Paris’te kurulan Osmanli Muk... more Bu makalede Damat Ferit’in Dahiliye Naziri Mehmet Ali Bey tarafindan Paris’te kurulan Osmanli Mukaddes Ihtilal Komitesi’nin Programi ve calismalari ele alinacaktir. Ayni zamanda komitenin Ingiliz ve Yunan siyasilerden aldigi destekle Milli Hurriyet Firkasi adi altinda yeniden orgutlenmesi, Turkiye disindaki tum muhalifleri birlestirmek icin atilan adimlar ile Ermenilerle ve Kurtlerle kurulan diyalog da bu makalenin konulari arasindadir. Makale Emniyet Genel Mudurlugu Arsivi’nde yer alan Milli Amale Hizmet (MAH)’e ait istihbarat belgeleri kullanilarak hazirlanmistir. Bu cercevede Turkiye Cumhuriyeti adina muhbirlik yapan Yuzellilik gazeteci Refi’ Cevad (Ulunay)’in istihbarat birimlerine gonderdigi mektuplar da ilk kez degerlendirilmistir.
24 Agustos 1927 gunu Yuzelliliklerden Haci Sami ve cetesi Cumhurbaskani Mustafa Kemal’e, bakanlar... more 24 Agustos 1927 gunu Yuzelliliklerden Haci Sami ve cetesi Cumhurbaskani Mustafa Kemal’e, bakanlara ve milletvekillerine suikast duzenlemek amaciyla Kusadasi civarinda Anadolu sahillerine cikmisti. Madran Yaylasi’nda yerel halk ve guvenlik gucleri ile cete arasinda catisma yasanmis, Haci Sami ve kardesi Ahmet oldurulmus, Abaza Hakki, Sokeli Mecid ile Duzceli Mecid de yakalanmisti. Tutuklularin Istanbul’daki sorgulari sirasinda suikast girisiminin ayrintilari ortaya cikarilmis, yeni tutuklamalar olmustu. Sorgulari tamamlanan tutuklular idamla yargilanmak uzere Agir Ceza Mahkemesi’ne sevk edilmisti. Cete uyelerinin Yunan adasindan Anadolu’ya gecmeleri Turk kamuoyunda buyuk tepki ile karsilanmis, Turk-Yunan dostlugu da tartismaya acilmisti. Iki gun suren yargilama sonunda cete uyelerinden Hakki ile Sokeli Mecid ve Duzceli Mecid idam cezasina carptirilmis ve hukumler 18 Ocak 1928’de infaz edilmisti
Mustafa Kemal Pasa'nin TBMM'ye sundugu Halkcilik Programi'ni temel alarak anayasa tas... more Mustafa Kemal Pasa'nin TBMM'ye sundugu Halkcilik Programi'ni temel alarak anayasa tasarisi hazirlayan ozel encumen bu programda buyuk degisiklikler yapti. Secimlerin mesleki temsil sistemine gore yapilmasini benimsedi. Boylece Mesleki Temsil sistemi Birinci TBMM'de oldukca kapsamli bir sekilde tartisildi. 18 Kasim 1920'de baslayan bu tartismalarda mesleki temsili savunanlarin cogu sistemi halkciligin geregi, halkin hakki olarak degerlendirdi. Yine pek cogu sosyo-ekonomik kosullara isaret ederek emegi on plana cikardi. Mesleki Temsil Sistemi'ne karsi olan milletvekilleri ise sinifsal bir temele sahip olan mesleki temsil sisteminin kapitalist olmayan Turkiye'de uygulanamayacagi, halkin seviyesinin bu sisteme uygun olmadigi, Meclise gelecek olan "cahil" halktan bir yarar gelmeyecegi tezini savundu. Pek cok milletvekili mesleki temsil lehinde gorus bildirdi ise de Meclis cogunlugu bu sistemi kabul etmedi.
Aziz Nuri Yüzellilikler listesinde “Askeriyeden ve Mülkiyeden Olanlar” başlığı altında 40. Sırada... more Aziz Nuri Yüzellilikler listesinde “Askeriyeden ve Mülkiyeden Olanlar” başlığı altında 40. Sırada yer almıştır. Bulgaristan’dan göçen bir aileden gelmektedir. Meşrutiyet düşüncesine karşıdır. Bu nedenle 1908 sonrasında Anadolu’ya kaçmış, bir süre saklanmıştır. 1911’de İstanbul’a dönmüş, Mahmut Şevket Paşa’ya yapılan suikast sonrasında Sinop’a sürgün edilmiş, ancak sürgünden kaçarak Mısır’a gitmeyi başarmıştır. Dünya savaşı süresince Kahire’de yaşamıştır. Mütarekeden sonra İstanbul’a dönmüş, önce İngiliz Karargâhı’nda ardından Kuvayı Milliye’yi dağıtmak üzere Bursa’da görevlendirilmiştir. Bursa’da Millicilerin egemen olmaması için var gücüyle çalışmıştır. Mart 1920’de bu çalışmaları nedeniyle Milliciler tarafından tutuklanmış, Kütahya’ya sürülmüştür. Ancak kaçarak 8 Temmuz 1920’de Yunanlarca işgal edilen Bursa’ya gelmiştir. Yunan işgal komutanları Albay Cirolis ve Petridis ile çalışmaya başlamış, Muhacirin Müdürlüğü’ne atanmıştır. Kurduğu İslam Muhacirleri Yardım Cemiyeti aracılığı i...
Bu makalede, 1914 Meclis-i Mebusan Secimleri sirasinda Ermeni dini ve siyasi temsilcilerinin izl... more Bu makalede, 1914 Meclis-i Mebusan Secimleri sirasinda Ermeni dini ve siyasi temsilcilerinin izledigi politika ve bu politikanin secimlere etkileri degerlendirilecektir. Bu degerlendirmeyi daha anlamli yapabilmek icin de secimlerin yasal dayanaklari, Ittihat ve Terakki Hukumeti’nin/Firkasi’nin Ermeni dini ve siyasi partileri ile iliskileri uzerinde durulacaktir. Ardindan, 1914 secimleri oncesinde hukumetin ulke disinda borc arayislarina, ulke icinde ise dogu illerinde yapilmasi planlanan islahat girisimlerine Avrupa devletlerinin mudahalesi karsisinda Ermeni onderlerinin takindigi tavir ve bu tavrin secimlere nasil yansidigi tartisilacaktir. Secimler sirasinda Ermenilerin siyasal iktidarla uzlasma cabalarinin yani sira Ermeni partilerinin Patrikhane ile iliskileri ve bu iliski aginin secimlere etkisi de degerlendirilecektir. Ayrica 1915’te alinan Tehcir sevk ve iskân kanununun Ermeni mebuslari nasil etkiledigi de bu makalenin yanit aradigi sorulardan biri olacaktir.