Erdal Aydoğmuş | Kyrgyzstan-Turkey Manas University (original) (raw)

Papers by Erdal Aydoğmuş

KARAKALPAK YAZARI KEÑESBAY ALLAMBERGENOV’UN SEÇME HİKÂYELERİ (İNCELEME-METİN-AKTARMA), 2023

Kırgızistanlı Şair ve Yazar Usmon Temur, 2023

boylarının yaşadığı bilinmektedir. Bu Türk boylarından başka Kırgızistan'ın güneyinde yer alan Oş... more boylarının yaşadığı bilinmektedir. Bu Türk boylarından başka Kırgızistan'ın güneyinde yer alan Oş ve Celalabat şehirlerine bağlı bazı ilçe ve köylerde resmî kimliklerinde de Türk yazmakta olan bir topluluk bulunmaktadır. Şair ve yazar Usmon Temur da 1940 yılında Kırgızistan'ın Oş şehrine bağlı Aravan ilçesi, Çekabat köyünde dünyaya gelmiş, 2018 yılında da aynı köyde hayata gözlerini yummuş olan Türk kimliğiyle bilinen bir şair ve yazardır. Usmon Temur'un çocukluğu doğduğu topraklarda, yükseköğrenim ve çalışma hayatı Taşkent ve Oş'ta geçmiştir. Genelde şiirler yazmış olan Usmon Temur şiir dışında roman, hikâye, destan, drama, kıssa gibi nesir türünden de eserler vermiştir. Usmon Temur'un şiirlerini Kırgız Türkçesi, Özbek Türkçesi ve Rusça olarak yazdığı görülmektedir. Bu çalışmada Türkiye'de çok bilinmeyen Usmon Temur'un hayatı ve eserleri ile ilgili bilgiler ve şiirlerinden örnekler verilecektir.

KARAKALPAK HALK MASALLARI , 2022

GÖNÜLDEKİ KOCA ALEM KARAKALPAK ŞAİRİ İBRAYIM YUSUPOV DİL VE ÜSLUP İNCELEMESİ, 2021

Özbek Türkçesinde Mental Fiiller, 2021

R u m e l i D E D i l v e E d e b i y a t A r a ş t ı r m a l a r ı D e r g i s i 2 0 2 1 . 2 2 (... more R u m e l i D E D i l v e E d e b i y a t A r a ş t ı r m a l a r ı D e r g i s i 2 0 2 1 . 2 2 ( M a r t ) / 1 3 5

Kırgız Türkçesinde Hayvan Adlarıyla Kurulan Deyimler (At ve İt Örneğinde) , 2020

KAZAK NİNNİLERİNDEN ÖRNEKLER Examples of Kazakh Lullabies, 2020

Edebi ürünler arasında yer alan ve sözlü geleneğin bir türü olan ninni, âdeta milletlerin geçmişi... more Edebi ürünler arasında yer alan ve sözlü geleneğin bir türü olan ninni, âdeta milletlerin geçmişini yansıtan ayna görevini üstlenmektedir. Ninniler, ilk bakışta çocukların avutulması ya da uyutulması için bir araç olarak görülse de, duygu ve düşünce aktarımı bakımından bir milletin en önemli hazineleri arasında yer almaktadır. Ninnilerin dil ve kültürle olan ilişkisi de önemli bir mevzudur. Bunlardan dolayı ninniler üzerinde durulması gereken edebî ürünler içerisinde yer alır. Bu çalışmada Kazak Türkleri tarafından "besik jırı" ya da "äldi" terimleriyle karşılanmakta olan ninniler incelenmiştir. İncelenen ninniler konularına göre tasnif edilmiş, ninnilerde aktarılmak istenenler yorumlanmaya çalışılmıştır.

Kazak Türkçesinde "Kadın" Kişi Adları, 2020

Öz Dil ve kültür ayrılmaz bir bütündür. Bir milletin yaşam biçimi, kültürü dile etki eder. Türk l... more Öz Dil ve kültür ayrılmaz bir bütündür. Bir milletin yaşam biçimi, kültürü dile etki eder. Türk lehçeleri diğer dillerle karşılaştırıldığında Türk lehçelerinin akrabalık terimleri yönünden oldukça zengin olduğu görülmektedir. Bu da Türk kültürünün temelinin sağlam olduğunu göstermektedir. Akrabalık yoluyla güçlü bir toplum yapısının oluşacağının bilinciyle; Türkler arasında akrabalık ilişkilerine önem verildiğini ve bunun sonucu olarak da bu ilişkilerin dile yansıyarak dilin akrabalık terimleri açısından zengin bir duruma geldiği söylenebilir. Türklerde çekirdek aile yerine büyük aile modeline önem verilmiştir. Büyük aile modeli de elbette akrabalık terimlerinin gelişiminde rol oynamıştır. Bundan dolayı akrabalık terimleri dile yansıyarak Türk lehçelerinin söz varlığının zenginleşmesini sağlamıştır. Bu çalışmada Kazak Türkçesindeki akrabalık terimleri ele alınarak akrabalık terimleri hakkında bilgi verildi. Abstract Language and culture are inseparable. The way of life of a nation affects to the language. When Turkish dialects are compared to other languages, it is seen that Turkish dialects are very rich in terms of kinship. This shows that the basis of Turkish culture is strong. Conscious of the formation of a strong society through kinship; It can be said that the importance of kinship relations among the Turkish people have given and as a result, these relations are reflected in the language and it is rich in terms of language kinship. Turkish people have given a great attention to the big family model instead of a little family. The big family model, of course, played a role in the development of kinship terms. Hence, kinship terms reflected the language and enabled the enrichment of the vocabulary of the Turkish dialects. In this study, kinship terms in Kazakh Turkish are discussed and information about kinship is given.

Öz Deyimler her dilde bulunur ve dil içinde önemli bir yere sahiptir. Az sözle çok şey anlatabilm... more Öz Deyimler her dilde bulunur ve dil içinde önemli bir yere sahiptir. Az sözle çok şey anlatabilmek, anlatımı güçlendirmek açısından deyimler son derece önemlidir. Milletlerin belli bir hayat tecrübeleri sonucunda ortaya çıkmış, halk arasında yaşatılan kıymetli hazineleridir. Deyimler kalıplaşmış söz öbekleridir. Bu söz öbeklerinin arasında dilin temel taşlarından olan organ adlarından oluşturulan deyimler de mevcuttur. Organ adlarından oluşturulan deyimler oldukça fazladır. Organ adlarıyla oluşturulan deyimler arasında "kalp/ yürek" kelimesi de bulunmaktadır. Türkiye Türkçesinde "kalp" ya da "yürek" olarak söylenen kelime Kırgız Türkçesinde "cürök" olarak adlandırılmaktadır. İnsan organlarının her birinin ayrı birer önemi vardır. Fakat kalp/ yürek insan hayatı için daha da önemli bir organdır. Türk lehçeleri arasında organ adlarından oluşturulmuş deyimlerle ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmalar arasında, baş, göz, kulak, burun gibi organ adları temel alınmıştır. Bu çalışmada Kırgız ve Türkiye Türkçesindeki "kalp/ yürek" kelimesiyle oluşturulan deyimler incelenmiştir. Her iki lehçede de ortak ya da benzer olan deyimlerin olduğu görülmüştür. Bunların dışında farklı olan deyimler de belirlenmiştir. Deyimlerin anlamları verilerek gerekli açıklamalar yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kırgız Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Deyim, Kalp/yürek, Karşılaştırma THE IDIOMS ABOUT HEART IN KYRGYZ TURKISH AND TURKEY TURKISH LANGUAGES Abstract Idioms have an important place in every language. Expressions are extremely important in terms of explaining a lot with few words and strengthening the narrative. It is the precious treasures of the people, which have been revealed as a result of certain life experiences of the nations. Idioms are stereotypes. There are also idioms created from organ names, which are the foundation of language. Expressions from organ names are quite large. There is also the word heart among the idioms formed by the organ names. The words spoken in Turkey Turkish as "kalp" (heart) or "yürek" (heart) in Kyrgyz Turkish they are spoken as "Jurok". Each human body has a different significance. But heart is a more important organ for human life. Among the dialects of the Turkish dialects, many works have been done about the idioms that have been formed. The studies were based on organ names such as the head, eye, ear and nose. In this study the word "heart" was reviewed by phrases in Kyrgyz Turkish and Turkey Turkish. Both dialects were found to have common or similar idioms. The idioms which are different from these are also determined. The meanings of the idioms were given and explanations were made.

Özet Atasözleri sözlü edebiyatın ürünü olarak milletlerin en önemli hazinelerindendir. Köklü bir ... more Özet Atasözleri sözlü edebiyatın ürünü olarak milletlerin en önemli hazinelerindendir. Köklü bir geçmişe sahip olan Türk milletinin dili ve kültürü de tarihi kadar eski olduğundan atasözleri yönünden oldukça zengin bir dildir. Atasözleri belli bir hayat tecrübesinin sonucu olarak elde edilen birikimlerle ortaya çıkmıştır. Bu birikimlerin sonucu olarak ortaya çıkan atasözleri her dönemde özelliğini kaybetmeden Türk milletinin kültürünü, örf ve adetlerini, gelenek ve göreneklerini bünyesinde barındırmıştır. Türk dillerindeki atasözleriyle ilgili birçok çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmaların sonucunda tarihte farklı coğrafyalarda farklı isimlerle anılmalarına rağmen Türk dillerinde birçok ortak atasözünün olduğu görülmektedir. Yapılan çalışmalarda karşılaştırma, başta olmak üzere anlam, yapı ve sözdizimi gibi konularda ele alınarak araştırılmaktadır. Bu çalışmada yukarıda da bahsedildiği gibi farklı coğrafyalarda farklı isimlerle zikredilen Karaçay-Malkar ve Türkiye Türkçesindeki ortak olan atasözleri tespit edilerek; "Biçim ve Anlam Yönünden Aynı veya Yakın Olan Atasözleri" ve "Anlam Açısından Benzeyen Atasözleri" olmak üzere iki başlıkta ele alınmıştır. Abstract Proverbs are the most important treasures of nations as a product of oral literature. The language and culture of the Turkish nation, which has a deep-rooted history, is a rich language in terms of proverbs since it is as old as its history. Proverbs came out as a result of a certain life experience. As a result of this accumulation of proverbs in every period without losing its feature; The culture, customs and traditions of the Turkish nation are reflected in the proverbs of customs and traditions. There are many studies on Turkish proverbs. As a result of these studies, it is seen that there are many common proverbs in Turkish languages although they are mentioned in different geographies with different names in history. In the studies, the comparison is examined by taking into consideration especially the subjects such as meaning, structure and syntax. In this study, as mentioned above the Karachay-Balkar referred by different names in different geographies were identified Turkey and proverbs which are common in Turkish of Turkey; "Proverbs that are the same or close in terms of form and meaning" and "Proverbs with similar meaning". Giriş Köklü bir geçmişe sahip olan Türk milletinin sözlü kültürü de yazılı kültürü kadar önemlidir. Atasözleri sözlü kültürün bir parçası olmuş Türk milletinin en önemli değerleri arasında yerini alarak sözlü kültürün gelişimine katkı sağlamıştır. Atasözleri, geniş halk yığınlarının yüzyıllar boyunca geçirdikleri denemelerden ve bunlara dayanan düşüncelerden doğmuşlardır. Ulusun ortak düşünce, kanış ve tutumunu belirtir, bize yol gösterirler. Bir atasözüyle belgelendirilen tutumun doğruluğu herkesçe kabul edilir. (Aksoy, 1988: 15) Atasözleri insanlara kılavuzluk yapmakta yol göstermektedir. Az sözle çok şey anlatmaya yarayan, ders veren, düşündüren atasözleri, hayatta yapılan yanlışlara tekrar düşülmemesi açısından insanoğluna yardımcı olmaktadır. Her atasözü, toplumsal yaşantı içindeki bireyin uyması beklenen ya bir genel kural veya bir düstur niteliğindedir. Bu nedenle de atasözleri, milletlerin karakterlerini, hayat karşısında tavır ve zihniyetlerini ifade eden özlü sözlerdir. (Çobanoğlu, 2004: 1) 1 Dr. Öğr. Üyesi, Ardahan Üniversitesi, İBEF, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü.

GAZİ TÜRKİYAT, TÜRKOLOJİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, Journal of Turkology Research, 2018

Öz: Köklü bir geçmişe sahip olan Türk dili değişik sebeplerden (siyasi, göç vs.) dolayı zaman zam... more Öz: Köklü bir geçmişe sahip olan Türk dili değişik sebeplerden (siyasi, göç vs.) dolayı zaman zaman farklı coğrafyalarda konuşulmuş hatta çeşitli lehçelere bölünmüştür. Bölünmeyle birlikte kelimeler arasında anlam değişimine uğrama olmuştur. Mana değişimlerinin sonucunda bazı kelimelerin anlamında daralma ya da genişlemeler gözlemlenmiştir.
Özellikle Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla birlikte lehçeler arası aktarmalar gündeme gelmiş ve böylelikle “yalancı eşdeğer” meselesi ortaya çıkmıştır. Lehçeler arası aktarmalarda yaşanan ”yalancı eş değer” meselesi ile bilim insanları yakında ilgilenilmiş, bilim insanları tarafından çalışmalar yapılmış konuyla ilgili fikirler ortaya atılmıştır.
Bu çalışmada Kuzey- Batı Türk lehçelerinden Kazak Türkçesi ile Güney- Batı (Oğuz) grubundan Türkiye Türkçesindeki “yalancı eş değer” kelimeler (isim ve fiil) başlıklar halinde ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yalancı eş değerler, Kazak Türkçesi, Türkiye Türkçesi
Abstract: The Turkish language which has a long history sometimes is spoken in different geographical regions due to different reasons (political, immigration, etc.) and even divided into different dialects. With the division into different dialects, meaning has not been changed between words. As a result of meaningful changes, narrowing or enlargement in the meaning of some words has been observed.
Especially with the disintegration of the Soviet Union, transpositions between the dialects have come to the fore and thus the question of "false friends" has emerged. Scientists were soon dealt with by the question of "false friends", which was experienced during the transcription of dialects.
In this study, South- North-Western Turkey with Kazak Turkish dialect of the West (Oguz) group from Turkey in Turkish "false friends" words (nouns and verbs) is discussed under titles..
Keywords: False friends, Kazakh Turkish, Turkey Turkish