Zeynep Berke | Uludag University (original) (raw)
Papers by Zeynep Berke
Sosyal araştırmalar ve davranış bilimleri dergisi, Jan 25, 2024
Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi sosyal bilimler dergisi, Dec 23, 2023
Çağımızın en etkili düşünürlerinden biri olan Charles Taylor'ın felsefesi, modernitenin g... more Çağımızın en etkili düşünürlerinden biri olan Charles Taylor'ın felsefesi, modernitenin girift yapısına ışık tutan, derin ve ufuk açıcı bir iç görü ile karakterize olur. İçinde yaşadığımız entelektüel paradigmanın, açık ve örtük sayısız öğeyi barındıran, muazzam ölçüde karmaşık bir yapı olduğuna dikkat çeken Taylor'a göre, moderniteye ilişkin sağlıklı bir kavrayışa sahip olmanın yolu, tüm bu öğeleri-tarihsel arka planlarını da hesaba katmak suretiyletitizlikle analiz etmektir. Nitekim Taylor, başyapıtı olarak görülen 'Benliğin Kaynakları' adlı eserinde modern bireylerin benlik algılarının ve ahlaki çerçevelerinin şekillenmesinde rol oynayan öğelerin gelişim sürecinin izini sürmektedir. Bu çalışmanın amacı Taylor'ın "Benliğin Kaynakları"nda serimlediği ve felsefesinin bütünü içinde kritik öneme ve merkezi role sahip olan, içedönüklük analizini ortaya koymaktır. Ayrıca Taylor'ın modern bireyciliğin olumlu ve olumsuz yönlerine ilişkin tespitleri ve savunduğu sahicilik etiği anlayışı, modern içedönüklük analizi ile ilişkisi içinde tartışılacaktır.
Uluslararası sosyal bilimler dergisi, Jan 30, 2024
Criticisms of the understanding of science and philosophy put forward by logical positivism are v... more Criticisms of the understanding of science and philosophy put forward by logical positivism are varied. Some of them are philosophers who, with a radical objection, reject almost all the principles of positivism and claim that a philosophy that excludes metaphysics will cease to be philosophy. On the other hand, there have been philosophers who have not completely abandoned the ideal of scientific thought, but have proposed different criteria or perspectives, stating that the principles of Logical positivism are wrong. In this study, we will discuss the thoughts of Karl Popper, who offers alternative perspectives on the nature, validity and limits of scientific knowledge, and Thomas Kuhn, who criticized Popper as well as positivists, which we can include in the second group.
International Journal of Social Sciences, 2023
Criticisms of the understanding of science and philosophy put forward by logical positivism are v... more Criticisms of the understanding of science and philosophy put forward by logical positivism are varied. Some of them are philosophers who, with a radical objection, reject almost all the principles of positivism and claim that a philosophy that excludes metaphysics will cease to be philosophy. On the other hand, there have been philosophers who have not completely abandoned the ideal of scientific thought, but have proposed different criteria or perspectives, stating that the principles of Logical positivism are wrong. In this study, we will discuss the thoughts of Karl Popper, who offers alternative perspectives on the nature, validity and limits of scientific knowledge, and Thomas Kuhn, who criticized Popper as well as positivists, which we can include in the second group.
580 Journal of Social Research and Behavioral Sciences, 2023
Logical Positivism stands out as one of the most remarkable and most controversial theories of tw... more Logical Positivism stands out as one of the most remarkable and most controversial theories of twentieth century philosophy. Alfred Jules Ayer, one of the leading representatives of this theory, participated from the front line in the war against metaphysics waged by Logical Positivism, and his work Language, Truth and Logic became one of the most well-known manifestos of the theory. Although the theory has been subjected to intense criticism and largely abandoned since the second half of the twentieth century, the ideas at the core of Logical Positivism have taken on different forms and have survived to the present day. Therefore, Logical Positivism's critique of metaphysics has not only historical but also contemporary significance. The aim of this study will be to present the arguments underlying Ayer's defense of the elimination of metaphysics and then to address the main criticisms directed to this theory.
Uludağ University Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences, 2024
Çağımızın en etkili düşünürlerinden biri olan Charles Taylor'ın felsefesi, modernitenin girift ya... more Çağımızın en etkili düşünürlerinden biri olan Charles Taylor'ın felsefesi, modernitenin girift yapısına ışık tutan, derin ve ufuk açıcı bir iç görü ile karakterize olur. İçinde yaşadığımız entelektüel paradigmanın, açık ve örtük sayısız öğeyi barındıran, muazzam ölçüde karmaşık bir yapı olduğuna dikkat çeken Taylor'a göre, moderniteye ilişkin sağlıklı bir kavrayışa sahip olmanın yolu, tüm bu öğeleri-tarihsel arka planlarını da hesaba katmak suretiyletitizlikle analiz etmektir. Nitekim Taylor, başyapıtı olarak görülen 'Benliğin Kaynakları' adlı eserinde modern bireylerin benlik algılarının ve ahlaki çerçevelerinin şekillenmesinde rol oynayan öğelerin gelişim sürecinin izini sürmektedir. Bu çalışmanın amacı Taylor'ın "Benliğin Kaynakları"nda serimlediği ve felsefesinin bütünü içinde kritik öneme ve merkezi role sahip olan, içedönüklük analizini ortaya koymaktır. Ayrıca Taylor'ın modern bireyciliğin olumlu ve olumsuz yönlerine ilişkin tespitleri ve savunduğu sahicilik etiği anlayışı, modern içedönüklük analizi ile ilişkisi içinde tartışılacaktır.
Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 2024
Amerikalı düşünür ve eğitimci Matthew Lipman’ın kurucusu olduğu Çocuklar için Felsefe (P4C) yakla... more Amerikalı düşünür ve eğitimci Matthew Lipman’ın kurucusu olduğu Çocuklar için Felsefe (P4C) yaklaşımı, yirminci yüzyılın ikinci yarısından günümüze uzanan süreçte tüm dünyada ve ülkemizde yaygınlaşmış ve kısa zamanda hatırı sayılır bir popülerlik kazanmıştır. Yapılan etkinliklerin, çocukların bilişsel ve sosyal becerilerinin gelişimine olumlu katkısının kısa vadede gözlemlenebilmesi ve ölçülebilmesi de P4C’ye yönelik ilgi ve talebin artışında rol oynamıştır. Öte yandan P4C nihai formuna ve içeriğine kavuşmuş statik bir yaklaşım değildir. Tıpkı diğer eğitim yaklaşımları gibi P4C de daha etkin ve verimli hale gelme olanaklarını barındıran, içerikleri ve metotları sürekli geliştirilen ve güncellenen bir yapıdadır. Nitekim bu çalışmanın amacı, P4C yaklaşımının niteliksel verimini artırmaya yönelik bir etkinlik önerisi ortaya koymaktır. P4C süreçleri planlanırken, çocukların, içinde bulundukları sosyal çevre ile sürekli etkileşim halinde oldukları, mental ve sosyal kimliklerinin bu etkil...
Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi
Bir filozofun felsefe tarihinde oynadığı rolü kavramak ve “ne” söylediğini tam anlamıyla idrak et... more Bir filozofun felsefe tarihinde oynadığı rolü kavramak ve “ne” söylediğini tam anlamıyla idrak etmek için öncelikle filozofun tüm bunları “neden” söylediğini; hangi soruların ısrarla cevap talep ederek onun uykularını kaçırdığını; kısacası filozofun “derdinin” ne olduğunu anlamamız gerekmektedir. Bir eli Ortaçağa diğeri moderniteye uzanan bir düşünür olarak Descartes, devrim ve krizler çağı olarak adlandırabileceğimiz 17. Yüzyıl Avrupa’sına şahitlik etmiştir. Nitekim onun felsefi sistemi, dönemin ruhunu her yönüyle yansıtmaktadır ve ancak bu arka plan ışığında anlaşılır hale gelmektedir. Bu çalışmanın amacı Kartezyen metafiziğin kurucu ilkelerini, filozofun asli problemini ve nihai amacını hesaba katarak yeniden değerlendirmek ve nihayetinde töz düalizminin, insan zihnine, özgür iradeye ve ahlaka yer açma projesinin zorunlu bir sonucu olarak ortaya çıktığını göstermektedir.
Günümüz filozoflarının gündemini meşgul eden konuların başında uzun zamandır modernite projesinin... more Günümüz filozoflarının gündemini meşgul eden konuların başında uzun zamandır modernite projesinin geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu alanda çalışan düşünürlerin bir kısmı, modernitenin, insanların aklın rehberliğinde kusursuz bir dünya yaratacağına yönelik beklentisinin boşa çıktığı ve pek çok açıdan eskisinden de "kusurlu" bir dünyayla sonuçlandığı konusunda fikir birliği içindedir. Onlara göre, aklın ışığıyla aydınlanmış rasyonel ve özgür bireylerin kurduğu yeni düzenin, vadettikleri ile aktüel sonuçları arasındaki fark çok büyük ve olumsuz bir farktır. Buna karşın modernite projesini tamamlanmamış bir proje olarak gören ve kurucu ilkelerini destekleyen karşı görüşlü filozoflar da bulunmaktadır. Bu düşünürler yalnızca durum tespiti yapmakla kalmayıp, modernite neden beklenen sonucu verip vermediğini, eğer yapıldıysa nerede hata yapıldığını, sorunun projede mi yoksa uygulamada mı olduğunu, projenin halen umut vadeden yönleri olup olmadığını tespit etmeye de çalışmaktadırlar. Günümüzde yaşayan en etkili ve önemli filozoflardan biri olan Charles Taylor da çalışmalarında moderniteyi merkeze almaktadır. Taylor'ın amacı hem modernitenin olumsuz semptomlarına işaret etmek hem de bunların ardında yatan hastalığı teşhis ederek tedavi önerisinde bulunmaktır.
Felsefelogos, 2016
On yedinci yüzyılda ilk kez tarih sahnesine çıktığından beri, gerek felsefi gerekse bilimsel çok ... more On yedinci yüzyılda ilk kez tarih sahnesine çıktığından beri, gerek felsefi gerekse bilimsel çok sayıda araştırma ve tartışmaya konu olan "zihin" kavramının kökenleri modernite öncesinde hem felsefe hem de dinlerin en önemli öğelerinden biri olan "ruh" kavramında bulunmaktadır. Dolayısıyla, zihin kavramına tam anlamıyla vakıf olabilmek, kavramın mahiyetini, içeriğini, kapsamını ve ruh kavramından hangi açılardan farklılaştığını idrak edebilmek için ruhun tarihinin hesaba katılması gerektiği açıktır. Bu çalışmanın amacı, tarihsel kaynakların elverdiği ölçüde, hikâyenin en başına dönerek antik Yunan mitolojisi ve felsefesindeki ruh kavram(lar)ını, ilkel düşünceyi arka plana alarak incelemek ve ruh kavramının geçirdiği üniterleşme sürecini ortaya koymaktır. Anahtar Kelimeler: Ruh, psukhe, antik Yunan felsefesi, Homeros, Orpheusçuluk, ruhun üniterleşmesi. Abstract The origin of the concept of "mind", which has been the subject to a large number of philosophical and scientific investigations since it first got to stage of history in the seventeenth century, can be found in the concept of the "soul" which has been one of the most important constituents of both philosophy and religion before modernity. Therefore, in order to have a grasp of this concept, to comprehend the true nature, content and extent of it and how it differs from the concept of the soul, it is necessary
The aim of this article is to adopt a comparative approach on the basic claims, principles of phi... more The aim of this article is to adopt a comparative approach on the basic claims, principles of philosophers-Adorno and Horkheimer in particularwho constitute Frankfurt school with reference to the method they call Critical Theory. The teaching of Frankfurt School is mainly characterized with its critique towards institutions and conceptions which they consider to be the reason of intellectual, political, and moral crisis that emerged in the modern Western society. In this regard, critical theory has been shaped by determinations and critics with reference to logical positivism, capitalism, Orthodox Marxism, culture industry and modern conception of instrumental reason. According to the representatives of Critical Theory, neither society nor individuals can be understood by neglecting the superstructure, namely by isolating the moral, religious, artistic and political ideals which positivism tries to exclude and to avoid because these carry a central importance and value in societies. In this sense critical theory aims at making individuals free and autonomous by making them adopt a critical viewpoint and thus at constructing a society where alienation has been overcome.
Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 2020
İnsanlık tarihindeki en etkili ve önemli kırılmalardan biri felsefenin Antik Yunan'daki başlangıc... more İnsanlık tarihindeki en etkili ve önemli kırılmalardan biri felsefenin Antik Yunan'daki başlangıcında gerçekleşmiştir. Binlerce yıl öteden bakıldığında Yunan filozoflarının iki dönemi birbirinden ayıran noktada durduğunu görmemek imkânsız gibidir. Pre-Sokratik filozoflar ile birlikte Yunan dünyasında başlayan "düşünsel devrim"in temel nedeni, gerçeği anlamaya ve açıklamaya yönelik yeni bir tavır alınmasıdır. Bu tavır geleneksel olarak kabul edilegelmiş olan mit ve din kaynaklı açıklamaların yerine rasyonel açıklamalar getirme çabası olarak özetlenebilir. Dolayısıyla ortaya çıkan yeniliği ve gerçekleşen değişimi anlamak için karşıtlığın iki tarafına da bakmak gerekmektedir. Bu nedenle mitos ve logos kavramları ile ne kastedildiğini, bu kavramların hangi açılardan farklılaştığını, nasıl bir evren tahayyülü ortaya koyduklarını ve aralarındaki etkileşimi incelemek Antik Yunan felsefesinin ruhuna ilişkin daha derin bir kavrayışa ulaşmamıza yardımcı olacaktır.
Romantizm Avrupa'da 1790-1850 yılları arasında bir edebiyat, sanat ve felsefe hareketi olarak ort... more Romantizm Avrupa'da 1790-1850 yılları arasında bir edebiyat, sanat ve felsefe hareketi olarak ortaya çıkan düşünce akımının genel adıdır. Romantizm, Avrupa ülkelerinde farklı yorum ve yansımalarla karşımıza çıkmış olsa da, aydınlanmanın akılcılığı yücelten, evreni ve doğayı bir makina olarak gören tavrına yönelik eleştirel bir tutumun benimsenmesi noktasında bir ortaklık gösterirler. Bu çalışmada Romantizm öne çıkan temsilcilerinden hareketle genel hatlarıyla ele alınmaya çalışılacaktır.
The aim of this article is to adopt a comparative approach on the basic claims, principles of phi... more The aim of this article is to adopt a comparative approach on the basic claims, principles of philosophers -Adorno and Horkheimer in particularwho constitute Frankfurt school with reference to the method they call Critical Theory. The teaching of Frankfurt School is mainly characterized with its critique towards institutions and conceptions which they consider to be the reason of intellectual, political, and moral crisis that emerged in the modern Western society. In this regard, critical theory has been shaped by determinations and critics with reference to logical positivism, capitalism, Orthodox Marxism, culture industry and modern conception of instrumental reason. According to the representatives of Critical Theory, neither society nor individuals can be understood by neglecting the superstructure, namely by isolating the moral, religious, artistic and political ideals which positivism tries to exclude and to avoid because these carry a central importance and value in societies. In this sense critical theory aims at making individuals free and autonomous by making them adopt a critical viewpoint and thus at constructing a society where alienation has been overcome.
Günümüz filozoflarının gündemini meşgul eden konuların başında uzun zamandır modernite projesinin... more Günümüz filozoflarının gündemini meşgul eden konuların başında uzun zamandır modernite projesinin geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu alanda çalışan düşünürlerin bir kısmı, modernitenin, insanların aklın rehberliğinde kusursuz bir dünya yaratacağına yönelik beklentisinin boşa çıktığı ve pek çok açıdan eskisinden de "kusurlu" bir dünyayla sonuçlandığı konusunda fikir birliği içindedir. Onlara göre, aklın ışığıyla aydınlanmış rasyonel ve özgür bireylerin kurduğu yeni düzenin, vadettikleri ile aktüel sonuçları arasındaki fark çok büyük ve olumsuz bir farktır. Buna karşın modernite projesini tamamlanmamış bir proje olarak gören ve kurucu ilkelerini destekleyen karşı görüşlü filozoflar da bulunmaktadır. Bu düşünürler yalnızca durum tespiti yapmakla kalmayıp, modernite neden beklenen sonucu verip vermediğini, eğer yapıldıysa nerede hata yapıldığını, sorunun projede mi yoksa uygulamada mı olduğunu, projenin halen umut vadeden yönleri olup olmadığını tespit etmeye de çalışmaktadırlar. Günümüzde yaşayan en etkili ve önemli filozoflardan biri olan Charles Taylor da çalışmalarında moderniteyi merkeze almaktadır. Taylor'ın amacı hem modernitenin olumsuz semptomlarına işaret etmek hem de bunların ardında yatan hastalığı teşhis ederek tedavi önerisinde bulunmaktır. Anahtar Kelimeler: Modernite, sahicilik etiği, aydınlanma, ahlaki idealler Giriş Taylor günümüz toplumlarında karşılaştığımız pek çok sıkıntının sebebinin modernite olduğunu düşünmekle birlikte moderniteyi top yekûn reddeden ve lanetleyen bir tutum takınmaz. O, pratikte ortaya çıkan tüm olumsuzluklarına rağmen modernite projesinin özünde bazı değerli ahlaki idealler bulunduğunu ve bu ideallerin, moderniteye yönelik 1 Bu çalışma 21-23 Ekim 2018 tarihlerinde Antalya'da düzenlenen II. Uluslararası Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri (SADAB) Sempozyumu'nda bildiri olarak sunulmuştur. 2 Uludağ Üniversitesi Felsefe Bölümü, zeynepberke@gmail.com Modernliğin Sıkıntıları Ve Sahicilik Etiği: Charles Taylor 77 düşmanlık yüzünden tümden değersizleştirilmemesi gerektiğini savunur. Bu amaçla Taylor modern kültürü mercek altına alarak, bir yandan modernitenin temelinde yatan ahlak düzenini, ahlaki idealleri ve bunların ne şekilde dejenere olduğunu belirlemeye çalışırken, diğer yandan moderniteye özgü sıkıntıların felsefe tarihindeki kökenlerinin izini sürmeye çalışır. a. Taylor'ın Moderniteye İlişkin Teşhisleri Taylor, sosyal bilimlerin bir numaralı sorunu olarak gördüğü modernliği şu şekilde tarif eder: Modernlik; yani yeni uygulamaların ve kurumsal biçimlerin (bilim, teknoloji, sınai üretim, şehirleşme), yeni yaşam tarzlarının (bireycilik, sekülerleştirme, araçsal akılcılık) ve yeni sıkıntıların (yabancılaşma, anlamsızlık, toplumsal çözülmenin yaklaştığı hissi) tarihte eşi benzeri görülmedik bir karışımı. 3
Romantizm Avrupa'da 1790 -1850 yılları arasında bir edebiyat, sanat ve felsefe hareketi olarak or... more Romantizm Avrupa'da 1790 -1850 yılları arasında bir edebiyat, sanat ve felsefe hareketi olarak ortaya çıkan düşünce akımının genel adıdır. Romantizm, Avrupa ülkelerinde farklı yorum ve yansımalarla karşımıza çıkmış olsa da, aydınlanmanın akılcılığı yücelten, evreni ve doğayı bir makina olarak gören tavrına yönelik eleştirel bir tutumun benimsenmesi noktasında bir ortaklık gösterirler. Bu çalışmada Romantizm öne çıkan temsilcilerinden hareketle genel hatlarıyla ele alınmaya çalışılacaktır.
Sosyal araştırmalar ve davranış bilimleri dergisi, Jan 25, 2024
Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi sosyal bilimler dergisi, Dec 23, 2023
Çağımızın en etkili düşünürlerinden biri olan Charles Taylor'ın felsefesi, modernitenin g... more Çağımızın en etkili düşünürlerinden biri olan Charles Taylor'ın felsefesi, modernitenin girift yapısına ışık tutan, derin ve ufuk açıcı bir iç görü ile karakterize olur. İçinde yaşadığımız entelektüel paradigmanın, açık ve örtük sayısız öğeyi barındıran, muazzam ölçüde karmaşık bir yapı olduğuna dikkat çeken Taylor'a göre, moderniteye ilişkin sağlıklı bir kavrayışa sahip olmanın yolu, tüm bu öğeleri-tarihsel arka planlarını da hesaba katmak suretiyletitizlikle analiz etmektir. Nitekim Taylor, başyapıtı olarak görülen 'Benliğin Kaynakları' adlı eserinde modern bireylerin benlik algılarının ve ahlaki çerçevelerinin şekillenmesinde rol oynayan öğelerin gelişim sürecinin izini sürmektedir. Bu çalışmanın amacı Taylor'ın "Benliğin Kaynakları"nda serimlediği ve felsefesinin bütünü içinde kritik öneme ve merkezi role sahip olan, içedönüklük analizini ortaya koymaktır. Ayrıca Taylor'ın modern bireyciliğin olumlu ve olumsuz yönlerine ilişkin tespitleri ve savunduğu sahicilik etiği anlayışı, modern içedönüklük analizi ile ilişkisi içinde tartışılacaktır.
Uluslararası sosyal bilimler dergisi, Jan 30, 2024
Criticisms of the understanding of science and philosophy put forward by logical positivism are v... more Criticisms of the understanding of science and philosophy put forward by logical positivism are varied. Some of them are philosophers who, with a radical objection, reject almost all the principles of positivism and claim that a philosophy that excludes metaphysics will cease to be philosophy. On the other hand, there have been philosophers who have not completely abandoned the ideal of scientific thought, but have proposed different criteria or perspectives, stating that the principles of Logical positivism are wrong. In this study, we will discuss the thoughts of Karl Popper, who offers alternative perspectives on the nature, validity and limits of scientific knowledge, and Thomas Kuhn, who criticized Popper as well as positivists, which we can include in the second group.
International Journal of Social Sciences, 2023
Criticisms of the understanding of science and philosophy put forward by logical positivism are v... more Criticisms of the understanding of science and philosophy put forward by logical positivism are varied. Some of them are philosophers who, with a radical objection, reject almost all the principles of positivism and claim that a philosophy that excludes metaphysics will cease to be philosophy. On the other hand, there have been philosophers who have not completely abandoned the ideal of scientific thought, but have proposed different criteria or perspectives, stating that the principles of Logical positivism are wrong. In this study, we will discuss the thoughts of Karl Popper, who offers alternative perspectives on the nature, validity and limits of scientific knowledge, and Thomas Kuhn, who criticized Popper as well as positivists, which we can include in the second group.
580 Journal of Social Research and Behavioral Sciences, 2023
Logical Positivism stands out as one of the most remarkable and most controversial theories of tw... more Logical Positivism stands out as one of the most remarkable and most controversial theories of twentieth century philosophy. Alfred Jules Ayer, one of the leading representatives of this theory, participated from the front line in the war against metaphysics waged by Logical Positivism, and his work Language, Truth and Logic became one of the most well-known manifestos of the theory. Although the theory has been subjected to intense criticism and largely abandoned since the second half of the twentieth century, the ideas at the core of Logical Positivism have taken on different forms and have survived to the present day. Therefore, Logical Positivism's critique of metaphysics has not only historical but also contemporary significance. The aim of this study will be to present the arguments underlying Ayer's defense of the elimination of metaphysics and then to address the main criticisms directed to this theory.
Uludağ University Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences, 2024
Çağımızın en etkili düşünürlerinden biri olan Charles Taylor'ın felsefesi, modernitenin girift ya... more Çağımızın en etkili düşünürlerinden biri olan Charles Taylor'ın felsefesi, modernitenin girift yapısına ışık tutan, derin ve ufuk açıcı bir iç görü ile karakterize olur. İçinde yaşadığımız entelektüel paradigmanın, açık ve örtük sayısız öğeyi barındıran, muazzam ölçüde karmaşık bir yapı olduğuna dikkat çeken Taylor'a göre, moderniteye ilişkin sağlıklı bir kavrayışa sahip olmanın yolu, tüm bu öğeleri-tarihsel arka planlarını da hesaba katmak suretiyletitizlikle analiz etmektir. Nitekim Taylor, başyapıtı olarak görülen 'Benliğin Kaynakları' adlı eserinde modern bireylerin benlik algılarının ve ahlaki çerçevelerinin şekillenmesinde rol oynayan öğelerin gelişim sürecinin izini sürmektedir. Bu çalışmanın amacı Taylor'ın "Benliğin Kaynakları"nda serimlediği ve felsefesinin bütünü içinde kritik öneme ve merkezi role sahip olan, içedönüklük analizini ortaya koymaktır. Ayrıca Taylor'ın modern bireyciliğin olumlu ve olumsuz yönlerine ilişkin tespitleri ve savunduğu sahicilik etiği anlayışı, modern içedönüklük analizi ile ilişkisi içinde tartışılacaktır.
Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 2024
Amerikalı düşünür ve eğitimci Matthew Lipman’ın kurucusu olduğu Çocuklar için Felsefe (P4C) yakla... more Amerikalı düşünür ve eğitimci Matthew Lipman’ın kurucusu olduğu Çocuklar için Felsefe (P4C) yaklaşımı, yirminci yüzyılın ikinci yarısından günümüze uzanan süreçte tüm dünyada ve ülkemizde yaygınlaşmış ve kısa zamanda hatırı sayılır bir popülerlik kazanmıştır. Yapılan etkinliklerin, çocukların bilişsel ve sosyal becerilerinin gelişimine olumlu katkısının kısa vadede gözlemlenebilmesi ve ölçülebilmesi de P4C’ye yönelik ilgi ve talebin artışında rol oynamıştır. Öte yandan P4C nihai formuna ve içeriğine kavuşmuş statik bir yaklaşım değildir. Tıpkı diğer eğitim yaklaşımları gibi P4C de daha etkin ve verimli hale gelme olanaklarını barındıran, içerikleri ve metotları sürekli geliştirilen ve güncellenen bir yapıdadır. Nitekim bu çalışmanın amacı, P4C yaklaşımının niteliksel verimini artırmaya yönelik bir etkinlik önerisi ortaya koymaktır. P4C süreçleri planlanırken, çocukların, içinde bulundukları sosyal çevre ile sürekli etkileşim halinde oldukları, mental ve sosyal kimliklerinin bu etkil...
Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi
Bir filozofun felsefe tarihinde oynadığı rolü kavramak ve “ne” söylediğini tam anlamıyla idrak et... more Bir filozofun felsefe tarihinde oynadığı rolü kavramak ve “ne” söylediğini tam anlamıyla idrak etmek için öncelikle filozofun tüm bunları “neden” söylediğini; hangi soruların ısrarla cevap talep ederek onun uykularını kaçırdığını; kısacası filozofun “derdinin” ne olduğunu anlamamız gerekmektedir. Bir eli Ortaçağa diğeri moderniteye uzanan bir düşünür olarak Descartes, devrim ve krizler çağı olarak adlandırabileceğimiz 17. Yüzyıl Avrupa’sına şahitlik etmiştir. Nitekim onun felsefi sistemi, dönemin ruhunu her yönüyle yansıtmaktadır ve ancak bu arka plan ışığında anlaşılır hale gelmektedir. Bu çalışmanın amacı Kartezyen metafiziğin kurucu ilkelerini, filozofun asli problemini ve nihai amacını hesaba katarak yeniden değerlendirmek ve nihayetinde töz düalizminin, insan zihnine, özgür iradeye ve ahlaka yer açma projesinin zorunlu bir sonucu olarak ortaya çıktığını göstermektedir.
Günümüz filozoflarının gündemini meşgul eden konuların başında uzun zamandır modernite projesinin... more Günümüz filozoflarının gündemini meşgul eden konuların başında uzun zamandır modernite projesinin geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu alanda çalışan düşünürlerin bir kısmı, modernitenin, insanların aklın rehberliğinde kusursuz bir dünya yaratacağına yönelik beklentisinin boşa çıktığı ve pek çok açıdan eskisinden de "kusurlu" bir dünyayla sonuçlandığı konusunda fikir birliği içindedir. Onlara göre, aklın ışığıyla aydınlanmış rasyonel ve özgür bireylerin kurduğu yeni düzenin, vadettikleri ile aktüel sonuçları arasındaki fark çok büyük ve olumsuz bir farktır. Buna karşın modernite projesini tamamlanmamış bir proje olarak gören ve kurucu ilkelerini destekleyen karşı görüşlü filozoflar da bulunmaktadır. Bu düşünürler yalnızca durum tespiti yapmakla kalmayıp, modernite neden beklenen sonucu verip vermediğini, eğer yapıldıysa nerede hata yapıldığını, sorunun projede mi yoksa uygulamada mı olduğunu, projenin halen umut vadeden yönleri olup olmadığını tespit etmeye de çalışmaktadırlar. Günümüzde yaşayan en etkili ve önemli filozoflardan biri olan Charles Taylor da çalışmalarında moderniteyi merkeze almaktadır. Taylor'ın amacı hem modernitenin olumsuz semptomlarına işaret etmek hem de bunların ardında yatan hastalığı teşhis ederek tedavi önerisinde bulunmaktır.
Felsefelogos, 2016
On yedinci yüzyılda ilk kez tarih sahnesine çıktığından beri, gerek felsefi gerekse bilimsel çok ... more On yedinci yüzyılda ilk kez tarih sahnesine çıktığından beri, gerek felsefi gerekse bilimsel çok sayıda araştırma ve tartışmaya konu olan "zihin" kavramının kökenleri modernite öncesinde hem felsefe hem de dinlerin en önemli öğelerinden biri olan "ruh" kavramında bulunmaktadır. Dolayısıyla, zihin kavramına tam anlamıyla vakıf olabilmek, kavramın mahiyetini, içeriğini, kapsamını ve ruh kavramından hangi açılardan farklılaştığını idrak edebilmek için ruhun tarihinin hesaba katılması gerektiği açıktır. Bu çalışmanın amacı, tarihsel kaynakların elverdiği ölçüde, hikâyenin en başına dönerek antik Yunan mitolojisi ve felsefesindeki ruh kavram(lar)ını, ilkel düşünceyi arka plana alarak incelemek ve ruh kavramının geçirdiği üniterleşme sürecini ortaya koymaktır. Anahtar Kelimeler: Ruh, psukhe, antik Yunan felsefesi, Homeros, Orpheusçuluk, ruhun üniterleşmesi. Abstract The origin of the concept of "mind", which has been the subject to a large number of philosophical and scientific investigations since it first got to stage of history in the seventeenth century, can be found in the concept of the "soul" which has been one of the most important constituents of both philosophy and religion before modernity. Therefore, in order to have a grasp of this concept, to comprehend the true nature, content and extent of it and how it differs from the concept of the soul, it is necessary
The aim of this article is to adopt a comparative approach on the basic claims, principles of phi... more The aim of this article is to adopt a comparative approach on the basic claims, principles of philosophers-Adorno and Horkheimer in particularwho constitute Frankfurt school with reference to the method they call Critical Theory. The teaching of Frankfurt School is mainly characterized with its critique towards institutions and conceptions which they consider to be the reason of intellectual, political, and moral crisis that emerged in the modern Western society. In this regard, critical theory has been shaped by determinations and critics with reference to logical positivism, capitalism, Orthodox Marxism, culture industry and modern conception of instrumental reason. According to the representatives of Critical Theory, neither society nor individuals can be understood by neglecting the superstructure, namely by isolating the moral, religious, artistic and political ideals which positivism tries to exclude and to avoid because these carry a central importance and value in societies. In this sense critical theory aims at making individuals free and autonomous by making them adopt a critical viewpoint and thus at constructing a society where alienation has been overcome.
Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 2020
İnsanlık tarihindeki en etkili ve önemli kırılmalardan biri felsefenin Antik Yunan'daki başlangıc... more İnsanlık tarihindeki en etkili ve önemli kırılmalardan biri felsefenin Antik Yunan'daki başlangıcında gerçekleşmiştir. Binlerce yıl öteden bakıldığında Yunan filozoflarının iki dönemi birbirinden ayıran noktada durduğunu görmemek imkânsız gibidir. Pre-Sokratik filozoflar ile birlikte Yunan dünyasında başlayan "düşünsel devrim"in temel nedeni, gerçeği anlamaya ve açıklamaya yönelik yeni bir tavır alınmasıdır. Bu tavır geleneksel olarak kabul edilegelmiş olan mit ve din kaynaklı açıklamaların yerine rasyonel açıklamalar getirme çabası olarak özetlenebilir. Dolayısıyla ortaya çıkan yeniliği ve gerçekleşen değişimi anlamak için karşıtlığın iki tarafına da bakmak gerekmektedir. Bu nedenle mitos ve logos kavramları ile ne kastedildiğini, bu kavramların hangi açılardan farklılaştığını, nasıl bir evren tahayyülü ortaya koyduklarını ve aralarındaki etkileşimi incelemek Antik Yunan felsefesinin ruhuna ilişkin daha derin bir kavrayışa ulaşmamıza yardımcı olacaktır.
Romantizm Avrupa'da 1790-1850 yılları arasında bir edebiyat, sanat ve felsefe hareketi olarak ort... more Romantizm Avrupa'da 1790-1850 yılları arasında bir edebiyat, sanat ve felsefe hareketi olarak ortaya çıkan düşünce akımının genel adıdır. Romantizm, Avrupa ülkelerinde farklı yorum ve yansımalarla karşımıza çıkmış olsa da, aydınlanmanın akılcılığı yücelten, evreni ve doğayı bir makina olarak gören tavrına yönelik eleştirel bir tutumun benimsenmesi noktasında bir ortaklık gösterirler. Bu çalışmada Romantizm öne çıkan temsilcilerinden hareketle genel hatlarıyla ele alınmaya çalışılacaktır.
The aim of this article is to adopt a comparative approach on the basic claims, principles of phi... more The aim of this article is to adopt a comparative approach on the basic claims, principles of philosophers -Adorno and Horkheimer in particularwho constitute Frankfurt school with reference to the method they call Critical Theory. The teaching of Frankfurt School is mainly characterized with its critique towards institutions and conceptions which they consider to be the reason of intellectual, political, and moral crisis that emerged in the modern Western society. In this regard, critical theory has been shaped by determinations and critics with reference to logical positivism, capitalism, Orthodox Marxism, culture industry and modern conception of instrumental reason. According to the representatives of Critical Theory, neither society nor individuals can be understood by neglecting the superstructure, namely by isolating the moral, religious, artistic and political ideals which positivism tries to exclude and to avoid because these carry a central importance and value in societies. In this sense critical theory aims at making individuals free and autonomous by making them adopt a critical viewpoint and thus at constructing a society where alienation has been overcome.
Günümüz filozoflarının gündemini meşgul eden konuların başında uzun zamandır modernite projesinin... more Günümüz filozoflarının gündemini meşgul eden konuların başında uzun zamandır modernite projesinin geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu alanda çalışan düşünürlerin bir kısmı, modernitenin, insanların aklın rehberliğinde kusursuz bir dünya yaratacağına yönelik beklentisinin boşa çıktığı ve pek çok açıdan eskisinden de "kusurlu" bir dünyayla sonuçlandığı konusunda fikir birliği içindedir. Onlara göre, aklın ışığıyla aydınlanmış rasyonel ve özgür bireylerin kurduğu yeni düzenin, vadettikleri ile aktüel sonuçları arasındaki fark çok büyük ve olumsuz bir farktır. Buna karşın modernite projesini tamamlanmamış bir proje olarak gören ve kurucu ilkelerini destekleyen karşı görüşlü filozoflar da bulunmaktadır. Bu düşünürler yalnızca durum tespiti yapmakla kalmayıp, modernite neden beklenen sonucu verip vermediğini, eğer yapıldıysa nerede hata yapıldığını, sorunun projede mi yoksa uygulamada mı olduğunu, projenin halen umut vadeden yönleri olup olmadığını tespit etmeye de çalışmaktadırlar. Günümüzde yaşayan en etkili ve önemli filozoflardan biri olan Charles Taylor da çalışmalarında moderniteyi merkeze almaktadır. Taylor'ın amacı hem modernitenin olumsuz semptomlarına işaret etmek hem de bunların ardında yatan hastalığı teşhis ederek tedavi önerisinde bulunmaktır. Anahtar Kelimeler: Modernite, sahicilik etiği, aydınlanma, ahlaki idealler Giriş Taylor günümüz toplumlarında karşılaştığımız pek çok sıkıntının sebebinin modernite olduğunu düşünmekle birlikte moderniteyi top yekûn reddeden ve lanetleyen bir tutum takınmaz. O, pratikte ortaya çıkan tüm olumsuzluklarına rağmen modernite projesinin özünde bazı değerli ahlaki idealler bulunduğunu ve bu ideallerin, moderniteye yönelik 1 Bu çalışma 21-23 Ekim 2018 tarihlerinde Antalya'da düzenlenen II. Uluslararası Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri (SADAB) Sempozyumu'nda bildiri olarak sunulmuştur. 2 Uludağ Üniversitesi Felsefe Bölümü, zeynepberke@gmail.com Modernliğin Sıkıntıları Ve Sahicilik Etiği: Charles Taylor 77 düşmanlık yüzünden tümden değersizleştirilmemesi gerektiğini savunur. Bu amaçla Taylor modern kültürü mercek altına alarak, bir yandan modernitenin temelinde yatan ahlak düzenini, ahlaki idealleri ve bunların ne şekilde dejenere olduğunu belirlemeye çalışırken, diğer yandan moderniteye özgü sıkıntıların felsefe tarihindeki kökenlerinin izini sürmeye çalışır. a. Taylor'ın Moderniteye İlişkin Teşhisleri Taylor, sosyal bilimlerin bir numaralı sorunu olarak gördüğü modernliği şu şekilde tarif eder: Modernlik; yani yeni uygulamaların ve kurumsal biçimlerin (bilim, teknoloji, sınai üretim, şehirleşme), yeni yaşam tarzlarının (bireycilik, sekülerleştirme, araçsal akılcılık) ve yeni sıkıntıların (yabancılaşma, anlamsızlık, toplumsal çözülmenin yaklaştığı hissi) tarihte eşi benzeri görülmedik bir karışımı. 3
Romantizm Avrupa'da 1790 -1850 yılları arasında bir edebiyat, sanat ve felsefe hareketi olarak or... more Romantizm Avrupa'da 1790 -1850 yılları arasında bir edebiyat, sanat ve felsefe hareketi olarak ortaya çıkan düşünce akımının genel adıdır. Romantizm, Avrupa ülkelerinde farklı yorum ve yansımalarla karşımıza çıkmış olsa da, aydınlanmanın akılcılığı yücelten, evreni ve doğayı bir makina olarak gören tavrına yönelik eleştirel bir tutumun benimsenmesi noktasında bir ortaklık gösterirler. Bu çalışmada Romantizm öne çıkan temsilcilerinden hareketle genel hatlarıyla ele alınmaya çalışılacaktır.