Akkoyunlu Dönemi Eseri Olarak Bilinen Bir Osmanlı Camii (Bayburt Hınzeverek/Çatalçeşme Köyü Camii) (original) (raw)

Bayburt Köyleri̇ndeki̇ Cami̇ Ki̇tabeleri̇

Turk Dunyasi Dergisi, 2017

Geçmişi eski tarihlere dayanan Bayburt'un bugünkü adına yakın isimlerle anıldığı bilinmektedir. Saltuklu ve Mengücekli egemenliğinde bir süre kalan Bayburt'un asıl imar faaliyetleri Erzurum Selçukluları olarak bilinen dönem içerisinde gerçekleşmiştir. İlhanlılar döneminde de gelişim devam etmiştir. Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı'ya bağlanan Bayburt'ta günümüze kadar ulaşan imar faaliyetleri sürdürülmüştür. Yukarıda kısaca bahsedildiği üzere Bayburt ve çevresi gerek İslam öncesinde gerek de sonrasında birçok devletin hâkimiyet alanlarından biri olmuştur. Bayburt'taki tarihî eserlerde bu devletlerin izlerine rastlandığı gibi bu çalışmada İslam hâkimiyetinin bölgede tesisinden sonra Akkoyunlu ve sonraki dönemlere ait camilerin kitabeleri incelenmiştir. Kitabelerin neredeyse tamamı, bölgenin doğal taş bakımından zengin olmasından ve taş işçiliğinin gelişmesinden ötürü, taş üzerine işlenmiştir. Kitabelerde sülüs, celi sülüs ve nesih yazı çeşitleri kullanılmıştır.

Geç Dönem Kalem İşi Süslemeli Bir Eser: Aydın Kuyucak Kayran Köyü Camii

2016

OZET 19. yuzyilda bir ekol seklinde gelisen cami duvarlarinin benzer motifler kullanilarak kalem isi suslemelerle zenginlestirilmesinin Aydin’in Kuyucak ilcesinde de devam ettirildigi gorulmektedir. Ahsap destekli ve tavanli bir cami olan Kuyucak Kayran Camii, gerek mimari gerekse susleme programi acisindan donemin ozelliklerini yansitmaktadir. Plan olarak, ahsap direkli camiler icerisinde en cok tercih edilen, mihraba dik uc sahinli duzenlemeyi yansitan Kayran Camii’nin sade ahsap suslemelerden cok kalem isi suslemeleri dikkat cekmektedir. Son cemaat yeri ve harim mekâninin duvarlarini dolduran kalem isi suslemelerde; vazodan cikan cicek motifleri, selvi agaclari ve gul demetleri agirlikli olarak islenmis bitkisel motiflerdir. Camide altigen, daire ve yildiz temelli geometrik suslemelerin yani sira madalyon icerisinde veya friz olarak duvari dolasan yazilara da yer verilmistir. Mimari tasvir olarak duvarlarda, Kâbe ve cok sayida cami motifi bulunmaktadir. Cennet, cehennem, mizan te...

Çağdaş Türk-İslam Mimarisinde İslam Öncesi Geleneklerin İzleri: Akçakoca Merkez Camii

V. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, 2016

Giriş Farklı coğrafyalarda, değişik siyasal birlikteliklere, sosyal yapılanmalara, inanışlara ve kültür etkilerine açık biçimde asırlar boyunca varlığını sürdüren Türk sanatı ve mimarisinin milli kimliğinin oluşumu ve günümüze ulaşana dek sürdürdüğü gelişiminde hangi geleneksel ögeleri bünyesinde barındırdığı, çokça tartışılmış bir konudur. Bilindiği gibi Türkler, İslâm öncesi dönemlerinde göçer-yarı göçer yaşam biçimi sürmüş, İs-lâmiyet'e geçişin ardından kurulmuş ilk Türk-İslâm devleti Karahanlılar zamanından itibaren ise yerleşik hayatı tam olarak benimsemişlerdir. Bir milletin kültürünün temelini oluşturan sistemler zincirinin önemli halkalarından olan inanış biçimi ve yaşam şeklinin değişimi; sa-nat ve mimari anlayışının ve bunlara bağlı olarak ortaya konan maddi kültür ürünlerinin farklılaşmasını beraberinde getirmektedir. Ancak yine de kuşaktan kuşağa süregelen alış-kanlıkların kolay terk edilmediği, toplum tarafından benimsenmiş ve artık gelenekselleş-Öz: Bu çalışmada, başlangıcından günümüze dek evrilerek devam eden Türk mimarlığının ulusal kimliği ve bu kimliğe etki eden ana faktörler arasında önemli yer tutmuş olan "Türklerin İslam öncesi geleneklerinin Türk-İslam mimarisine tesirleri", Akçakoca Merkez Camii üzerinden yorumlanarak anlatılmaya çalışılacaktır. İslam öncesi Türklerin göçer-yarı göçer yaşam tarzı, taşınmaz kültür varlıklarının inşasını mümkün kılmamıştır. Dolayısıyla gerçek anlamda siyasi birlik kurulan ve tam olarak yerleşik hayata geçilen Karahanlılar dönemine değin çadır kültürünün hâkim olduğu bir hayat sürdürülmüştür. İslâm'a geçişle birlikte inanç sisteminin değişmesine rağmen geleneklere bağlılıkla açıklanabilecek bir anlayışla, dinin öngörmediği türbe ve kümbet yapıları mimari repertuvara dâhil edilmiş ve asırlar boyunca söz konusu yapı tipinin inşasına, plan şemaları çeşitlendirilmek ve geliştirilmek suretiyle devam edilmiştir. Türk mimarlık tarihi boyunca her dönem ve coğrafyada büyük itina ile inşa edilmiş olan mezar anıtlarının menşeiyle ilgili ortaya atılan pek çok görüşten en kabul göreni, yapı tipinin kökeninin Orta Asya çadırlarına dayandığıdır. Asırlar sonra XXI. yüzyıl Türkiye' sinde bir ibadet yapısında yeniden canlandırılan bu geleneksel tutumun, mimarimizdeki ulusal etkilerin günümüze yansımaları bazında incelenme ve anlatılma gayesi taşınmaktadır.

Erken Dönem Osmanli Selâti̇n Cami̇ Mi̇hraplari

2008

Erken donem Osmanli selâtin cami mihraplari, Anadolu Selcuklu ve Beylikler donemi uygulamalariyla benzer ozellikler gostermenin yaninda, klâsik oncesi bazi yeniliklerin de izlendigi ozgun bir hazirlik surecini yansitmaktadir. Bu mihraplar, tasarim ve susleme ozellikleri bakimindan ortak bir uslup birligi tasimazlarken, erken Osmanli mimarliginin diger kultur cevreleriyle olan etkilesimlerini gostermeleri bakimindan onem arz ederler. Bu calismada; 14. yuzyildan 15. yuzyilin ortalarina kadar olan surecte insa edilen selâtin cami mihraplari, malzeme ve teknik, elemanlarin bicimlendirilis ve susleme ozelliklerine gore incelenerek, belirli tipolojik gruplar altinda degerlendirilmislerdir. Ayrica erken donem selâtin cami mihraplarinin, Selcuklu ve Beylikler devri mihraplari ile klâsik Osmanli donemi uygulamalari arasindaki iliskisi uzerinde durularak, erken Osmanli mimarliginda hakim olan mihrap tasarimlarinin cozumlenmesine katkida bulunulmaya calisilmistir

SANAT TARİHİ YILLIĞI XXV-Az Bilinen Bir Örnek Edremit Kurşunlu Cami

Square and domed plan type is observed fi rstly in Anatolian Seljuk periods mosques in Anatolia. It is seen that this structure type was reused by adding single unit and domed, mosques elements like narthex, pulpit and minaret to Seljuk mosques in Ottoman religious architecture. Domed and composed of only one square space plan type is basic architectural plan in the XIV. and XV. Centuries Ottoman mosques and this type of mosques have many examples. Many of extant ones have been subjected and introduced in various publications. In this study Edremit Kurşunlu Mosque that rank among in same structure group and almost quite unknown will be introduced.

Günümüze Ulaşamayan Bir Kültür Mirası: Koyunyeri Köyü Camii

Amisos Dergisi, 2020

Koyunyeri Köyü Camii, Edirne’nin İpsala ilçesine 15 km uzaklıkta bulunan eski adı Koyunyeri, yeni adı Aliço Pehlivan Köyü’nde günümüzdeki köy camisinin doğusunda bulunmaktaydı. II. Abdülhamit döneminde yaptırılmış olduğu düşünülen yapı, uzun süre kullanılmış ancak 1980’li yılların sonuna doğru üst yapısı çökmeye başlamıştır. Yavaş yavaş harap olan cami ibadet edilemez hale gelince, 1994 yılında caminin bitişiğine köy sakinleri tarafından yeni bir cami yaptırılmıştır. Daha sonra ise gittikçe harap duruma düşen caminin üst örtüsü tamamen yıkılmış, kapı ve pencereleri kırılmıştır. Bunun üzerine köy halkı ve muhtarı, yapının tehlike arz etmesi nedeniyle 2018 yılı sonlarında tamamen ortadan kaldırmıştır. Tarihi caminin bulunduğu alan günümüzde yeni caminin bahçesi olarak düzenlenmiştir. Kareye yakın dikdörtgen bir plana sahip olan yapıdan günümüze herhangi bir kitabe ulaşmamıştır. Caminin hangi tarihte ve kim tarafından yapıldığı da bilinmemektedir. Cami ile benzerlik gösteren aynı yöredeki diğer camiler ve bu camilerin inşa tarihleri ve mimari üslupları göz önüne alındığında, eserin XIX. yüzyıl sonlarında II. Abdülhamit döneminde inşa edildiği düşünülmektedir. Bu çalışmada 2018 yılı sonlarında tamamen yıkılan caminin yıkılmadan önceki malzeme, plan ve tasarım özellikleri hakkında genel bilgiler verilecektir. Çalışmanın amacı daha önce literatürde mevcut olmayan bu sanat eserini bilim dünyasına tanıtmaktır. Anahtar Kelimeler: Edirne, İpsala, Koyunyeri, Cami, Osmanlı Mimarisi.

Geç Dönem Kalemişi Süslemeli Bir Eser Aydın Kuyucak Kayran Köyü Camii.pdf

In the 19th century, the walls of mosques were decorated with similar motifs, called as handcarved decorations, which developed as a special style. We see this style was also used in Aydın's Kuyucak county Kayran Village. Kuyucak Kayran mosque reflects the architectural features of the 19th century period with its wooden-supported style and wooden ceiling. As its plan, hand-carved decorations of Kayran Mosque, the most preferred one among the wooden masted mosques, vertical to mihrab and reflecting the three naved arrangement attracts more attention instead of plain wooden decorations. Mostly motifs of flowers rising from vase, cypresses and bouquets of roses are crafted on the hand-carved decorations filling the walls of the narthex and sanctuary. Additionally, letterings circulating the walls as frieze or in a medallion is also used in the Mosque as well as hexagon, circle and star based geometrical ornaments. Kaaba motif and motifs of numerous mosques are also used on walls of the Mosque as architectural description. Symbolic designs such as heaven, hell, mizan balance, scissors, sanjak, spear, prayer beads, Mevlevi hat, horn bugle, tabar, dervish kashkul, rifle, gun, curtain, oil-lamp, clock and rostrum can also be considered among the hand-carved decorations of the mosque walls. This Mosque is tumbledown today due to lack of maintenance and there is not a detailed study on this Mosque. This paper examines and documents the architectural and decorational style of this mosque.

Osmanli Dönemi̇nde Selani̇k’Te İnşa Edi̇len Son Mabet: Hami̇di̇ye Cami̇i̇

2019

Osmanli Devleti’nin batiya acilan kapisi olan Selanik, yirminci yuzyilin basinda mimari acidan oldugu kadar banisinin sira disi kabul edildigi bir mabedin yukselisine taniklik etmistir. Kentin dogu surlarinin disinda gelisen ve yalilariyla unlu Hamidiye Mahallesinde1901’de insasina baslanan Hamidiye/Yeni Cami on bir ay sonra 1902’de ibadete acilmistir. Soz konusu cami Hamidiye mahallesinde ikamet eden Yahudilerin ihtida etmelerinin serefine fes tuccari Ahmet Kapanci tarafindan insa edilmistir. Selanik’in modern mahallesinde ortaya cikan bu yeni cemaatin ihtidasi, donemin yoneticileriyle halki ikna etmemis olmalidir. O yuzden devlet ricali soz konusu cemaati icinde kuskuyu barindiran “avdeti” sifatiyla isimlendirmeyi yeglemistir. Bu kuskuyu tac kapidaki kitabede acikca gormek mumkundur. Caminin mimari, tac kapinin sol tarafinda yer alan kitabeye gore, Italyan Vitaliano Poselli’dir. Poselli Selanik’te kilise, cami ve bircok koskun yani sira kamu binalarinda imzasi bulunan bir mimardir...

Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nden Bir Tip Proje Örneği: Mektepli Camiler

Sanat Tarihi Dergisi, 2023/2, 761-823., 2023

Bu çalışma, Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde inşa edilen mektepli camiler hakkındadır. Tek mekân içinde hem ibadet hem de eğitim yapılabilecek şekilde tasarlanan bu yapıların mektepli cami olarak adlandırılması, dönemin arşiv belgelerinde geçtiği için tercih edilmiştir. Bu belgelerinden ilki H. 5 Rebîülevvel 1314 (M. 14 Ağustos 1896) tarihli olup, Ferecik Emlâk-ı Hümâyûn Şubesi’ne bağlı Lütfiye Köyü’nde inşa edilmesi kararlaştırılan mektepli cami hakkındayken, ikincisi Çorlu Emlâk-ı Hümâyûn Şubesi’ne bağlı on köyde inşa edilecek mektepli camilerle ilgili H. 11 Rebîülevvel 1318 (M. 09 Temmuz 1900) tarihli belgedir. Ana hatlarıyla kuzey-güney yönünde derinlemesine dikdörtgen planlı bu yapılar, iki katlı ön mekân ve gerisinde harim olacak şekilde bir düzene sahiptir. Yapıda iki katlı ön mekânda, alt katta son cemaat yeri, üst katta mektep ve hoca odası ile kadınlar mahfili şeklinde bir tasarım söz konusudur. Minare batı duvarında cepheye bitişik olarak inşa edilmişken, ön mekânın ikinci katındaki mektep kısmına ulaşım, minare önündeki bir merdivenle sağlanmıştır. İstanbul’daki bir örnek dışında, tespit edilebildiği kadarıyla, bu mektepli camilerin tamamı Trakya bölgesinde, özellikle muhacirlerin yerleştirildiği mevcut veya muhacirler için yeni kurulmuş köylerde inşa ettirilen eserlerdir. Bu yapıların emlâk-ı hümâyûn arazilerine ve hazine-i hassadan sağlanan gelirle, Sultan II. Abdülhamid emriyle inşa edildiği anlaşılmaktadır. Bu eserlerle ilgili diğer bir önemli husus ise bu mektepli camilerin büyük bölümüne, Sultan II. Abdülhamid tarafından kendisinden önce hüküm sürmüş padişahların isimlerinin verilmesidir. Bu çalışmada öncelikle arşiv belgesi ekinde planı da olan on köyde inşa edilmiş eserler tanıtılmış, ardından benzer özelliklere sahip diğer yapılara yer verilmiştir. Yapıların tanıtılmasını takiben, oluşan veriler değerlendirmeye tabi tutulmuş ve ulaşılan sonuçlarla birlikte ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Mektepli Cami, II. Abdülhamid, Trakya Camileri, Osmanlı Mimarisi, Geç Devir Mimarisi ............................................................................................................................................................. This study is about the mosques with schools built during the reign of Sultan Abdulhamid II. It has been preferred that these structures, designed in such a way that both worship and education can be carried out in a single place, be called schcooled mosque because it is mentioned in the archival documents of the period. The first of these archive documents is the document dated 5 Rebîülevvel 1314 H. (August 14, 1896 A.D.) about the mosque with a school that was decided to be built in Lütfiye Village of Ferecik Emlâk-ı Hümâyûn Branch. The second document is H. 11 Rabi al-Awwal 1318 (M. 09 July 1900) is dated and relates to the mosques with schools to be built in ten villages affiliated to the Çorlu Emlak-ı Hümayun Branch. There is a plan of the work/works to be built in the annex of both documents. Apart from these two documents, there are many documents in the Ottoman Archive about the works that are the subject of our examination and there are visuals taken at the opening ceremonies of these mosques in the Sultan Abdulhamid II. Photography Archive. These buildings, which have a deep rectangular plan in the north-south direction, have a layout with a two-storey front space and a sanctuary behind. The building has a two-storey front space, a narthex on the lower floor, a school and teacher's room and a private area for women on the upper floor. While the minaret was built adjacent to the facade on the western wall, access to the school section on the second floor of the front space was provided by a staircase in front of the minaret. It is understood that these structures were built on the order of Sultan Abdulhamid II with the income provided from the lands of emlak-ı hümayun and the treasury. One of the striking elements here is that, unlike the construction activities traditionally carried out through foundations, the works were built with the revenues of the treasury, whose structure was changed and strengthened. Another important point about these works is that most of the mosques with these schools were given the names of the sultans who reigned before him by Sultan Abdulhamid II. These structures, which form the backbone of the study, and most of the other structures found to have similar characteristics are works built in the Thrace region, especially in the existing villages where immigrants were settled or in newly established villages for immigrants. In addition, as far as it can be determined outside Thrace, an example built for immigrants was also found in Istanbul. In this study, first of all, the works built in ten villages, which have a plan attached to the archive document, the on-site examination and the information obtained, are discussed with documents, and then other structures with similar features are included. Following the introduction of the structures, the documents, information and data obtained from on-site observations were evaluated and discussed together with the obtained results. Keywords: Mosques with schools (Schooled Mosques) II. Abdulhamid, Thrace Mosques, Ottoman Architecture, Late Period Architecture