"KAHRAMANIN SONSUZ YOLCULUĞU" BAĞLAMINDA KİRMANŞAH HİKÂYESİNİN ÇÖZÜMLENMESİ ANALYSIS OF KİRMANŞAH STORY IN THE CONTEXT OF THE HERO WITH A THOUSAND FACES (original) (raw)
Related papers
ÖZ Türk halk edebiyatı içerisinde oldukça önemli yeri olan halk hikâyeleri, kolektif bilinç dışını yansıtan sembolleri zengin şekilde barındıran bir anlatı türüdür. Bu sembolik içerikli anlatı türlerinin en önemli vasfı bir kahraman etrafında şekillenmesidir. Halkın temsilci olarak seçtiği ve çeşitli özellikleri ile halkı temsil eden bu kahraman hikâyenin merkezinde yer almaktadır. Çünkü kahraman aslında halkın ortak hafızasının bir sonucu olarak hikâyelerde karşımıza çıkmaktadır. Kolektif bilinç dışının yansıması olarak kahraman, üzerine düşen görevleri yerine getirmek amacıyla, sembolik bir yolculuğa çıkar. Kahramanın yolculuğu esnasında karşımıza çıkan bu sembollerin çözümlenmesi, millî kültürümüze ışık tutacak niteliktedir. Halk hikâyeleri arasında, kültürel mirasımız açısından oldukça değerli olan hikâyelerden biri de Ferhat ile Şirin hikâyesidir. Ferhat adlı kahramanın Şirin'e olan aşkı etrafında şekillenen hikâye, sembolik yönden oldukça zengin motiflere sahiptir. Bu çalışmada Ferhat ile Şirin hikâyesi, arketipsel sembolizm doğrultusunda ele alınarak, hikâyenin başkahramanı olan Ferhat'ın sembolik yolculuğu, monomitin çekirdeğini teşkil eden ayrılma, erginleşme ve dönüş aşamaları bağlamında incelenecektir. ABSTRACT Folk tales which are quite an important place in Turkish folk literature are non-narrative forms that contain the symbols of collective unconscious richly. This symbolic narrative content type is shaping around a hero. Folk tales most important qualification is this. The hero who elected for representation by people and representing people with various features is located the centre of the story. Because in the folk tale the hero actually appear as a result of the people's collective memory. As a reflection of the collective unconscious, the hero goes on a symbolic journey for the purpose of his mission. Resolving these symbols that encountered during the journey of the hero is shed light on our national culture. Between folk tales, one of the most valuable folk tale for our cultural heritage is " Ferhat with Şirin. " The folk tale which shaped the love of the hero named Ferhat for his love named Şirin has rich symbolic motifs. In this study, folk tale named Ferhat with Şirin will be evaluated in accordance with archetypal symbolism. The symbolic journey of Ferhat who is the protagonist of the tale will be examined with the context of leaving, maturation and return steps.
Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi , 2020
ÖZ: Güney Sibirya Türk topluluklarından biri olan Hakasların "alıptığ nımah" adını verdikleri, tam tarihleri bilinmese de diğer destan örneklerinden daha da eski zamanlara dayandırılabilen ve birden çok tarihî tabakayı bünyesinde barındırdığı tespit edilebilen destan örnekleri mevcuttur. Manzum oluşu, müzik eşliğinde haycılar (destan anlatıcıları) tarafından söylenişi ve söylenişindeki kalıp ifadeler, tasvirler, tekrarlar, uyak ve redif kullanımı vb. ile tipik bir Hakas destanı olan Altın Çüs destanı, mitolojik altyapısı ve Şamanizm unsurları ile de Hakasların alıptığ nımahlarına örnek olarak gösterilmektedir. Kahramanın özelliklerinin ön plana çıkmaya başladığı, yeraltı mücadelelerinin yeraltının yeryüzündeki temsilcileri ile yeryüzünde yapılmaya başlandığı bu destanda üç ana kahraman mevcuttur: Altın Çüs, Alıp Möke ve Üzüm Han. Hakas destanları üzerine yapılan çalışmalar, destanların icrası sırasında üç kuşak anlatımının gelenek olduğunu göstermektedir. Altın Çüs destanı da Alıp Han'ın anlatımı ile başlayıp Altın Çüs'e, oradan Altın Çüs'ün yoldaşı Alıp Möke'ye ve oradan da Alıp Möke'nin oğlu Üzüm Han'a geçer. Destanda bu üç kahraman aynı anda hayattadır ve destan boyunca kahramanların üçü beraber anlatılır. Bu makale, destan kahramanlarının doğumu, adlarının verilmesi, fiziksel özellikleri; atları, savaş giyimleri ve silahları; verdikleri mücadeleler ve savaşları; onlara yardımcı ve onların karşısında olan destan kadrosu; sihir (büyü) yapma, şekil değiştirme, ölüyü diriltme ve emçilik, bilici ve sezici olma vb. olağanüstülükleri açısından Altın Çüs destanının bir incelemesi şeklindedir. İnceleme sırasında destan anlatımındaki konu sıralamasına önem verilmiş, kahramanların özellikleri ile ilgili açıklamalar bu sıralamaya göre yapılmıştır. Kahramanların özelliklerinden söz edilirken Altın Çüs destanının nazım parçalarından da örnekler verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Hakas, Altın Çüs, destan, kahraman, mitoloji. Abstract: One of the Southern Siberian Turkish communities, the Khakas have epic examples which they called “alıptıg nımah” the true date of which are not known but dating back earlier dates than other epics and bearing more than one historical layers. Being a Khakas epic with its poetic structure, told by haycıs (epic tellers) in accompany with music, usage of cliché expressions, depictions, repetitions, rhymes and repeated words, Altın Çüs Epic is given as an example of Khakas alıptıg nımahs with its mythological structure and Shaman components. There are three main heroes in this epic where the features of these heroes are in the forefront, underground fights are made on the surface with the representatives of underground on the surface: Altın Çüs, Alıp Möke and Üzüm Khan. The studies carried out into Khakas epics show that three generation telling is a tradition during the fulfilment of epics. Therefore, the epic of Altın Çüs starts with the telling of Alıp Khan, passes to Altın Çüs and then to Alıp Möke, the comrade of Alıp Möke, and finally to Üzüm Khan, the son of Alıp Möke. The three heroes in the epic are alive at the same time and all the three are told together throughout the epic. The current article is an investigation into the epic of Altın Çüs in terms of the birth of the epic heroes, name giving, physical characteristics, their horses, war clothing and weapons, the struggles they made and their wars, the cast of epic helping and opposing them, miraculousness such as magic making, change of shape, reviving the death, pharmacy, being a scientist and prophecy etc. In the investigation, the order of topics was given importance in telling the epic, the explanations with regard to the characteristics of the heroes were made depending on this order. While talking about the characteristics of the heroes, example were given from the poetic parts of Altın Çüs epic. Keywords: Khakas, Altın Çüs, epic, hero, mythology.
KAHRAMANIN SİNEMADAKİ YOLCULUĞU
Karakum Yayınevi, 2019
Kahramanın kim olduğu, hangi özellikler kazanarak yol aldığı, sözlü kültürde, daha sonra yazılı kültürde yer alan ve günümüzde medyada görsel bir metin olan sinemada karşımıza çıkan geleneksel kahramanlar ile popüler kültürün ürettiği kahramanlar karşılaştırılarak toplumsal bellekteki gücü ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sözlü kültürde yer alan geleneksel kahramanların Türk sinemasındaki yeri irdelenerek, geleneksel kahramanların genel karakteristik özellikleri ile filmlerdeki kahramanların ve yolculuklarının biçim ve özellik açısından benzerliklerini ve farklılıklarını ortaya koymak, anlamsal ve biçimsel açıdan değişiklikleri tespit etmek bu çalışmanın temel amaçlarını oluşturmaktadır. Ayrıca farklı tarihsel önemlere ait kahramanların, benzer değerler bütününe gönderme yaptığını metinlerarasılık ve medyalararasılığın çözümleme yöntemleri kullanılarak ortaya koymak amaçlanmıştır.
KAHRAMANIN SONSUZ YOLCULUĞU BAĞLAMINDA FERHAT İLE ŞİRİN HALK HİKÂYESİ
Özet Bu çalışmada " Ferhat ile Şirin " halk hikâyesi, Joseph Campbell'in Kahraman'ın Sonsuz Yolculuğu adlı kitabında üzerinde durulan " yola çıkış-erginlenme ve geri dönüş " şeklinde özetlenen aşama arketipi açısından ele alınmıştır. Eserdeki yolculuk, dairesel bir çizgi üzerinde gerçekleşmiştir.Elde edilen verilerden hareketle ulaşılan sonuca göre hikâyenin başında Şirin'e görür görmez âşık olan Ferhat ile hikâyenin sonunda Şirin'e kavuşma yolunda pek çok sınavdan geçmiş bulunan Ferhat, aynı kişi değildir. Yeni Ferhat, erginleşme sürecini başarıyla tamamlayıp sevgilisine kavuşmuş bir " kahraman " dır. Abstract In this article the folk story " Ferhat and Şirin " is analyzed within the context of Joseph Campbell's The Hero With A Thousand Faces book and with his " seperation-progress and return " formula. This journey occured in a circular line. The result of study can be summarized with these sentences: Ferhat who fell in love with Şirin at the beginning of the story is not the same person with the finishing point of story's Ferhat. Because Ferhat overcomes lots of struggles to meet with Şirin and to become a hero as a New-Ferhat.
KAHRAMAN İMGESİNİN TARİHSEL SERÜVENİ
Kahraman İmgesinin Tarihsel Serüveni, 2022
Bu çalışmanın temel amacı kahraman imgesinin tarihsel serüvenini anlamaya yöneliktir. Kahraman imgesinin sosyolojik bir analizi, bilimlerin kesiştiği bir bakış açısıyla ele alınır ve aynı zamanda birey ve toplumun inşasında kahraman imajına dayalı olarak konumlandırılır. Toplumsal tarih boyunca insanlar dış dünyada nesneyle kurdukları ilişkiye göre farklı bilgi biçimleri üretmişlerdir. Bu ilişkisellik içinde kahraman kavramı da zaman ve uzamın koşullarına göre farklı biçimlerde karşımıza çıkmıştır. Başlangıçta totemler ve mitolojik tanrılar insan habitusu üzerinde kahramanlar prototipini üretmişlerdir. Bu aşama zorluklarla başa çıkmada uzun bir süre insanlara doğa üstü yaklaşımın sunduğu inanışla aracılık etmiştir. Akabinde bu doğaüstü yaklaşım Thales’in doğal olanla bilme anlayışına dönüşmüş ve kahraman yüzünü dünyaya dönmeye başlamıştır. Öteki dünya anlayışının İlk Çağ felsefesindeki yolculuğu kilisenin hakimiyetinde ölümden sonraki yaşam problemlerini hâkim kılmıştır. Kilisenin hegemonyasına karşı Tanrının gölgesine sahip kral-devlet kendi kahramanlarını üretmeye başlamıştır. 16. yüzyıldan itibaren ortaya çıkan yenileşme çabaları ise Rönesans ve Reformun açtığı yenileşme hareketleri içinde gelenekten kopuşu beraberinde getirmiştir. Ortaya çıkan yenileşme serüveni kilise ve kral devletin ötesinde birtakım arayışları meydana getirmiştir. Don Quijote bu dönemin anlayışında ortaya çıkan kahraman tipolojisini temsil etmektedir. Modern zamanlara doğru Hegel’de ulus inşasıyla karşımıza çıkan kahraman Marx’ın proleteryası ile kitleselleşecektir. Modern sonrası dönemde ise bireyselleşecek olan kahramanlar artık ekranlardan dünyamıza. popüler dünyanın ikonları olarak giriş yapmaktadır. Bu çalışmada kahraman imgesinin serüveninin toplumsal gerçeklik içerisinde nasıl inşa edildiği ele alınarak açıklanmaya çalışılacaktır.
DRAMATİK ANLATININ KUANTUM MEKANİĞİ KURALLARIYLA BİÇİMLENDİRİLMESİ VE ÇÖZÜMLENMESİ
Sanat ve Tasarım, 2022
Bilimsel düşüncenin ilk iki bin yıllık sürecinde kuramsal açıklamanın temeli basit deneylere ve sezgiye dayanmıştır. Teknolojik imkânlar geliştikçe ve gözlemleyebildiğimiz fenomenlerin alanları genişledikçe doğanın gündelik deneyimlerden ve dolayısıyla sezgilerimizden oldukça farklı işlediği anlaşılmıştır. Klasik bilimin dışında kalan, ancak kuantum fiziği ile açıklanabilen fenomenler, aynı zamanda dramatik sanatlarda olayların kurgulanması, biçimlendirilmesi ve çözümlenmesi üzerine de yeni yöntemler ve yaklaşımlar sunmuştur. Estetik ifade araçlarından biri olarak sahne sanatları da yer yer anlatım biçimlerini bu tür yenilikçi bakış açılarıyla şekillendirerek, yazan, okuyan ve oynayan insan için zamanı, uzayı, evreni gözlemleyebileceği ve anlayabileceği farklı kapılar aralamaktadır. Buradan yola çıkarak ilgili çalışmada, uluslararası tiyatro alanında başarı göstermiş, İskoç oyun yazarı David Greig'in 1999 yılında kaleme aldığı "Kozmonot'un Bir Zamanlar Eski Sovyetler Birliği'nde Âşık Olduğu Kadına Gönderdiği Son Mesaj" adlı oyun metninin kuantum fiziği yasaları üzerinden okunması ve ilgili alanla bağlantılarının saptanması üzerine odaklanılmıştır. Ele alınan bu oyun metninde olay dizisi ve oyun karakterleri üzerine yapılan çözümlemeler, kuantum mekaniği kapsamında sunulan deneyler ve modellemeler ile bağdaştırılmıştır. Bu şekilde tiyatro sahnesinde canlandırılmak üzere kaleme alınan bir oyun metninin, alışılagelmiş insan algısı ölçeklerinden çıkıp zaman/mekân bağlantılarında kırılmalar yaratıp, olaylar zincirini üç boyutlu uzay çerçevesinde biçimlendirmesi gözlemlenmiştir.
Silemani Sheikh Ahmed Efendi was a pionnering actor of the secret organization that aimed at assessination of Sultan Abdulmejid, but not achieved in September 1859, in historical sources it was called as Kuleli Incident (Kuleli Vak’asi). As a Naqshi-Halidi sheikh, he participated in Ottoman Army with great amount of his disciples or followers during the Crieman War (1853-1856) and made friends with very important military officiers like major general Huseyin Daim Pasha whom Arminius Wambery was lived in his house as his son’s tutor. During the planning of coup bid, he and his friends were suddenly arrested and interrogated in Kuleli Barracks. Even though the leaders got death penalty, however they were later forgiven by merciful sultan. Nevertheless, they were not got rid of being exiled in different places. After three years Sheikh Ahmed Efendi was finally forgived with the permit of Sultan Abdulaziz ascended the throne, like all friends. In spite of that, he was most probably continued to be under the control because of his notorious character. He was always followed and pressured by state officers. After Baghdad and Tripoli, he was finally again exiled in Cyprius where famous poet and bureaucrat Namık Kemal also exiled. He was really a very interesting and symbolic figure on the context of relations between state and sufi orders. This article tries to depict some details of unknown adventure of him during 1859-1875 depending on primary sources.