Bitmeyen Hikaye: Küresel Salgın Çağında Tarihe Yeniden Bakmak (Salgın Hastalıklar ve Kamu Sağlığı Pratikleri), Ed. İsmail Yaşayanlar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2022. (original) (raw)
Related papers
Yakut ve Yukagirlerin Geleneksel Dünya Görüșünde Salgın Hastalıklarla İlgili Anlatı, İnanıș ve Uygulamalar, 2020
XVII. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar hemen her coğrafya yayılan ç çek hastalığı, S b rya'da yaşayan topluluklar üzer nde de etk s n gösterm şt r. Yerl halkların, ölümler sebeb yle nüfusunun azalması, hastalığın gündel k hayata büyük ölçüde s rayet etmes yle net celenm ş ve bu hastalık da söz konusu halkların panteonunda yer almıştır.Bu hususlardan etk lenen topluluklardan b r de, S b rya'nın en esk sak nler nden Yakutlar ve Yukag rler olmuştur. S b rya'da yaşayan ve Şaman zm' geçm şten günümüze yaşayan d ğer topluluklar g b , Yakut ve Yukag rler de hastalıklara orta dünyada yaşayan olağanüstü varlıkların sebep olduğunu düşünürler. Söz konusu varlıkların nsanın ç organlarını yahut ruhunu (kut-ay b ) yemes yle ortaya çıkan hastalıklar, çeş tl anlatı, nanış ve uygulamaları da beraber nde get rm şt r. Bu çalışmanın amacı, b l nen ortaya çıkışıyla XVII. yüzyıldan t barengörülen ç çek hastalığı ve d ğer salgınların Yakut ve Yukag rler n dünya görüşler üzer ndek yansımalarını ve sözü ed len tar hten t baren meydana gelen m t k tasavvurdak değ ş mler n sebepler n ortaya koymaktır. Bununla beraber ç çek hastalığıyla lg l henüz yayınlanmamış met nler de b l m dünyasına sunulmuş ve böylel kle Yakutlar ve Yukag rler üzer nden S b rya halklarının salgın hastalıklara bakış açısı ele alınmış olacaktı. Anahtar Kel meler: Yakut, Yukag r, salgın, ç çek hastalığı, Şaman zm.
Türkiye Salgın Hastalıklar Tarihi Bibliyografyası
Türkiye Salgın Hastalıklar Tarihi Bibliyografyası, 2020
“Türkiye Salgın Hastalıklar Tarihi Bibliyografyası” çalışması kapsamında öncelikli olarak Türkiye ve yakın çevresinde Antik Çağ’dan bugüne dek görülen salgın hastalıkların tarihine dair Türk veya yabancı akademisyenler tarafından yapılmış Türkçe ve İngilizce kitap, tez, makale ve ansiklopedi maddesi çalışmalarının künyeleri tespit edilmiştir. Konusu Türkiye yahut yakın çevresini kapsayan önde gelen ve yakın tarihte yayımlanmış İngilizce salgın hastalıklar tarihi çalışmalarının künyeleri ise çalışmanın “Ek” kısmında verilmiştir. Bu bibliyografyada yayın künyeleri, hastalık çeşitlerine göre tematik tasnife tâbi tutulmuştur. Birden fazla salgın hastalığın tarihini konu edinen çalışmalar en başta, “Genel Epidemi-Pandemi” kısmında gösterilmiştir. Daha sonra künyeler hastalık üst başlıklarının altında “Genel”, “Antik Çağ&Orta Çağ”, “Osmanlı Dönemi” ve “Cumhuriyet Dönemi” şeklinde kronolojik olarak tasnif edilmiştir. Her bir kronolojik tasnif içerisinde yer alan künyeler, basım yıllarına göre tekrar kronolojik olarak tasnif edilerek literatürün gelişim çizgisi gösterilmek istenmiştir. Covid-19 salgını esnasında yapılan bu çalışmanın meydana getirilmesi için birçok veritabanı taranmış, kütüphane katalogları incelenmiş ve nihayet salgın hastalık tarihi çalışmalarının bibliyografyaları mercek altına alınmıştır. Yine de bu çalışma, mevzubahis alanda yapılmış tüm çalışmaların tespit edilip künyelerinin eklendiği iddiasından uzaktır. Eksiklerin giderilmesi adına katkıda bulunmak için Haten@msu.edu.tr eposta adresi ile temas kurulabilir.
Tarihsel Deneyimler Işığında Covid-19 Pandemisini Okumak
2021
Mikroplar (bakteriler, virüsler, tek hücreli parazitler) 4 milyar önce gezegenimizde görülmeye başladı. Bu 4 milyar yıl boyunca pek çok canlı türü ortaya çıktı ve kayboldu. Yaklaşık 600 milyon yıl önce bilim insanlarının «yaşam patlaması» adını verdikleri kambriyen dönemi başladı. Çok hücreli canlılar "trilobitler", "pikaialar" ve benzeri onlarca biyolojik canlı ortaya çıktı. Uzmanların Birinci Zaman (Paleozoik) olarak adlandırdığı bu dönem günümüzden 230 milyon yıl önce bir felaket sonrası ortaya çıkan canlı türlerinin önemli bir bölümünün yok olmasıyla sonlandı. Biyolojik yaşam İkinci Zaman'da da bir döngü kurmakta gecikmedi. Yepyeni canlı türlerinin ortaya çıkmaya başladığı Mezozoik döneme "dinozorlar imparatorluğu" demek bir abartma olmayacaktır. Suda, havada ve karada 700'den fazla türüyle dinozorlar, bu dönemde adeta gezegeni istila ettiler. İlk küçük memeliler de bu dönemin ortasında gezegenin sahnesinde yerlerini aldılar. Yine bir ilk olarak çiçekli bitkiler ortaya çıkmaya başladı. Günümüzden 65 milyon önce Yucatan yarımadasına Everest büyüklüğünde bir göktaşı dinozorların yok olmasına neden oldu. Tüm bu tarihsel kırılma noktalarında mikroplar vb yaşamaya devam etti.
Tarih boyunca salgın potansiyeli taşıyan bulaşıcı hastalıklar ortaya çıkmış ve düzenli olarak yayılarak veba, kolera, grip, şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü (SARS-CoV) ve Orta Doğu solunum sendromu koronavirüsü (MERS-CoV) gibi büyük salgınlara neden olarak insanlık tarihi üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Yakın zamanda ise dünya şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 (SARS-CoV-2) salgınıyla karşı karşıya kalmıştır. Salgınlara yol açan bu bulaşıcı hastalıkların çoğu, üreme, avlanma ve küresel ticaret gibi faaliyetler yoluyla hayvanlarla artan etkileşimler nedeniyle insanlara geçen zoonotik patojenlerden kaynaklanmaktadır. Gelişen şehirler, artan seyahatlerin yanı sıra artan insan nüfusu nedeniyle ekosistemler üzerindeki etkiler, bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkmasını ve yayılmasını artırarak salgınlara hatta pandemilere yol açmıştır. Patojenlerin hayvanlardan insanlara zoonotik aktarımı, ortaya çıkan enfeksiyonların tarih boyunca insanları etkilemesinde önemli bir mekanizmadır. Bu patojenlerin insanlara bulaşma mekanizmalarının anlaşılması, önleme ve kontrol yöntemlerinin geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Çağlar boyunca izolasyon, karantina ve sınır kontrolü gibi halk sağlığı önlemlerinin uygulanması, bulaşıcı hastalıkların yayılmasının kontrol altına alınmasına ve toplum yapısının korunmasına yardımcı olmuştur. Eski Çağlardan içinde bulunduğumuz tarihe kadar uzanan bulaşıcı hastalıklar bunların yaşamlara, tarihsel ve toplumsal eğilimlere etkisi, bize sürekli olarak bulaşıcı hastalıkların taşıdığı muazzam gücü hatırlatmaktadır.
KILIÇ, Orhan; "Tarihte Küresel Salgın Hastalıklar ve Toplum Hayatına Etkileri"
KÜRESEL SALGININ ANATOMİSİ İNSAN ve TOPLUMUN GELECEĞİ
Pandemics Throughout History and Their Effects on Society Life Abstract One of the important factors to be considered in the explanation and interpretation of history is pandemic diseases. The nature of the pandemic diseases, ways of prevention and treatments are not fully known for a long time. People saw the disease as a wrath of God until they learned the nature of the epidemic, and often placed a blessing on it. Many diseases with an endemic, epidemic and pandemic character have been experienced since ancient times and millions of people have died in these outbreaks. Plague, malaria, cholera, yellow fever, smallpox, influenza, tuberculosis, typhoid, typhus and syphilis are important epidemic diseases that cause mass death. However, all of these could not produce outbreaks while would affect several continents of the world. We can only say that plague, cholera and influenza diseases are pandemic epidemics and that affect people globally known. The world has experienced from antiquity to the present, more than ten influenza pandemics with three plagues, seven cholera, and the outbreak we are experiencing today. Epidemic outbreaks of smallpox, malaria and yellow fever which caused the death of many people, were at least as effective as these three diseases. The reason for the high destruction of all pandemics is that the disease is not fully recognized. Therefore, the mortality rates were high, and the spreading areas were wide. Epidemics/pandemics deeply affected social life economically, socially, psychologically, culturally, politically, religiously, geographically and many more. Keywords: pandemic, plague, cholera, influenza/flu, pandemics in history, pandemic and society