scientific myths Research Papers - Academia.edu (original) (raw)

[The Indian unicorn. A modern scientific myth and its graphic illustration by Jan von der Straet]
Artykuł analizuje ikonografię jednorożca indyjskiego przestawionego na miedziorycie Jana van der Straet. Scenę polowania na dzikie jednorogie osły opublikowano ok. 1596 r. w oficynie Philipsa Galle jako 29. rycinę cyklu Venationes Ferarum, Avium, Piscium. Pugnae bestiariorum et mutuae Bestiarum. Ciesząca się wielką popularnością seria oparta została na projektach gobelinów medycejskich, które w 1578 r. opublikował Philips Galle. Cykl w 1596 r. poszerzono o łowy na zwierzęta egzotyczne i mityczne, m.in. jednorożca. Miedzioryt Stradanusa ukazuje jeden z dwóch typów jednorożców występujący w kulturze europejskiej. Pierwszym jest wysmukły, srebrzysty rumak o prostym rogu, obdarzony bogatą symboliką chrystologiczną. Obok niego występuje ukazany przez Stradanusa jednorożec indyjski, który wywodzi się z greckiej tradycji literatury podróżniczej. Jest on fantastyczną hybrydą zbudowaną ze znanych starożytnym Grekom stworzeń. Pierwszym autorem piszącym o tych zwierzętach był Ktezjasz z Knidos. Jego opis był cytowany i parafrazowany przez wielu pisarzy starożytnych, przede wszystkim przez dwa uznawane później za najważniejsze autorytety – Arystotelesa i Pliniusza. Chociaż średniowieczną wyobraźnię zdominował płochliwy rumak opisywany w bestiariuszach, to w XVI w. powrócono do rozważań na temat jednorożca. Zakwestionowano jego tożsamość z nosorożcem i – na podstawie analizy tekstów antycznych – uznano, że istniało kilka gatunków jednorogich zwierząt. Niektóre z nich powstawały w oparciu o opisy i przedstawienia azjatyckich antylop i osłów, zaś inne były jedynie wytworem artystycznej fantazji. W przeciwieństwie do często przedstawianego średniowiecznego jednorożca, nie miały one jednak ustalonej ikonografii. Szkicując scenę polowania na onagry, Jan van der Straet tworzył więc wizerunek zwierzęcia, które do tej pory znano raczej z opisów. Podstawowym tekstem, którym się inspirował była Historia naturalis Pliniusza Starszego. Mógł też sięgać do tekstów sobie współczesnych będących kompilacjami wiadomości przekazanych przez starożytnych – do Historiae animalium Konrada Gesnera i L’alicorno Andrei Bacciego. W oparciu o informacje zawarte w tych utworach opracował ikonografię jednego z gatunków jednorożca – dzikiego osła indyjskiego. Polowanie na niego to scena łowów na zwierzę rzadko przedstawiane a znane przede oczytanym w literaturze antycznej – nie tylko badaczom, ale też autorom ryciny.

- by
- •
- Scientific Illustration, Unicorns, Early Modern Zoology, scientific myths
- by Mattia Cravero
- •
- Big Bang, Primo Levi, Letteratura E Scienza, scientific myths

[Curio or hoax? Bishop-fish from Baltic Sea in early modern zoology]
Tekst analizuje powstanie, negację, odrodzenie i ostateczne zaliczenie do fałszerstw zoologicznych legendarnego stworzenia morskiego zwanego Episcopus Marinus. Zwierzę pojawia się w licznych opisach nowożytnych badaczy. Wedle relacji Gisberta Germanusa, w 1431 (1531?) roku z Bałtyku wyłowiono zwierzę, zapewne rybę, przypominającą człowieka w biskupich szatach. Niemiecki lekarz dostarczył opisu wyglądu i specyficznego sposobu zachowania zwierzęcia oraz jego przedstawienia. Jego relacja spotkała się ze sporym zainteresowaniem XVI-w. zoologów, którzy chętnie ją cytowali. Jednak już w połowie stulecia zaczęto powątpiewać w istnienie tego stworzenia. Jako pierwszy uznał je za fantastyczne Guillaume Rondelet. Zarówno on, jak i kolejni badacze wiernie powtarzali informacje (też wizualne) podane przez Gisberta, jednak traktowali rybę-biskupa albo jako wytwór ludzkiej fantazji, albo jako realnie istniejące kuriozum. Zainteresowano się nią ponownie w drugiej połowie XVII w. Stworzenie znika jednak wówczas z tekstów ichtiologicznych, a pojawia się w publikacjach opisujących “cudowności” otaczającego świata. Rybę-biskupa, jako jednorazowo widziane morskie mirabilium, konsekwentnie opisywano zgodnie z pierwszą relacją, rzadko kiedy ingerując w XVI-w. przedstawienie. Dopiero XIX-wieczni zoologowie zaprzeczyli istnieniu stworzenia, sugerując zarazem, że ich poprzednicy padli ofiarą fałszerstwa i opisywali sfabrykowaną raję udającą “syrenę”, czy w tym wypadku biskupa.

- by Julia Czapla
- •
- Scientific Illustration, Zoological Illustration, Hoaxes, Early Modern Zoology

Wolverine in Joachim Camerarius's Emblemata and its origins in natural history treatises.
The article analyses the iconography of wolverine in the early modern period as an animal both exotic and symbolic. The wolverine was unknown to the ancient and medieval natural historians. Its first descriptions from early 16th c. show ferocious beast with peculiar eating habits. The characteristic and accompanying image accentuating its supposed behaviour of simultaneous eating and defecation was popularised by the authors of natural history compendia who copied it without much doubt. Soon wolverine was considered not only exotic and mysterious animal of the North, but also as an allegory of gluttony, mainly thanks to Joachim Camerarius, author of the most popular early modern treatise on animal emblems. His interpretation influenced the perception of wolverine in the natural history of 17th and 18th c. so strongly that the early 16th c. description were cited even after the first-hand observations, contradicting previous descriptions, were sent from Russia in the 18th century.