Diasystem (original) (raw)
En lingüística, diasistema és un conjunt més o menys complex de diverses parles. No s'ha de confondre amb un sistema lingüístic; més aviat és una sèrie de sistemes interrelacionats que constitueixen un grup no-unitari, és a dir, que no són un mateix sistema lingüístic o llengua unitària, sinó variable. No s'ha de barrejar amb el concepte de llengua estàndard. Una llengua estàndard és una elaboració artificial planificada destinada a emprar-se en l'ensenyament, els usos oficials, els escrits, etc.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | En lingüística, diasistema és un conjunt més o menys complex de diverses parles. No s'ha de confondre amb un sistema lingüístic; més aviat és una sèrie de sistemes interrelacionats que constitueixen un grup no-unitari, és a dir, que no són un mateix sistema lingüístic o llengua unitària, sinó variable. No s'ha de barrejar amb el concepte de llengua estàndard. Una llengua estàndard és una elaboració artificial planificada destinada a emprar-se en l'ensenyament, els usos oficials, els escrits, etc. (ca) In the field of dialectology, a diasystem or polylectal grammar is a linguistic analysis set up to encode or represent a range of related varieties in a way that displays their structural differences. The term diasystem was coined by linguist and dialectologist Uriel Weinreich in a 1954 paper as part of an initiative in exploring how to extend advances in structuralist linguistic theory to dialectology to explain linguistic variation across dialects. Weinreich's paper inspired research in the late 1950s to test the proposal. However, the investigations soon showed it to be generally untenable, at least under structuralist theory. With the advent of generative theory in the 1960s, researchers tried applying a generative approach in developing diasystemic explanations; this also fell short. According to some leading sociolinguists, the diasystem idea for incorporating variation into linguistic theory has been superseded by William Labov's notion of the linguistic variable. As such, the concept has not been part of any substantial linguistic theory and the term has limited currency in linguistics. (en) Un diasystème est un ensemble de variétés linguistiques très proches qui partagent assez de structures communes pour qu'on puisse les décrire dans un grand système commun de correspondances. Autrement dit, un diasystème se compose de dialectes qui sont mutuellement assez compréhensibles pour qu'on puisse parler d'une seule langue commune, nettement différente des autres langues : le diasystème est donc une notion équivalente de celle de langue par distance (ou langue Abstand). Au sein d'un diasystème, les différences dialectales peuvent s'estomper (par exemple sous l'effet d'une unification littéraire, culturelle ou politique) ou au contraire s'accentuer (par exemple sous l'effet d'un isolement historique ou politique, ou encore parce que certaines variétés reçoivent une élaboration séparée, qui tend à les faire percevoir comme des langues séparées du reste du diasystème : on parle alors de langue par élaboration (ou langue Ausbau). Les différentes langues par élaboration, lorsqu'elles ont une souche commune, restent malgré tout très proches les unes des autres, puisqu'elles appartiennent à un même diasystème. (fr) En lingüística, diasistema es «un conjunto más o menos complejo de "dialectos", "niveles" y "estilos de lenguaje"». Un diasistema no es un sistema lingüístico, sino una serie de sistemas que entran en relación entre sí, formando un conjunto que no constituye una lengua unitaria (es decir, un sistema coherente), sino variable (en los aspectos social, funcional y geográfico) y en cambio constante.No debe confundirse diasistema con lengua estándar. El estándar o los estándares de una lengua son elaboraciones artificiales de la lengua, planificadas con el objeto de convertirse en modelos para la enseñanza, los usos oficiales y los usos escritos y formales. Puede distinguirse en cuatro tipos: * Diatópico: que depende de la ubicación geográfica. * Diafásico: que depende del contexto. * Diastrático: que depende del estrato social. * Diageneracional: que depende de la edad o generación, como en el caso de una persona joven y otra mayor. (es) In linguistica, un diasistema è un insieme di varietà linguistiche vicine che condividono molte strutture comuni, tanto da poterle descrivere in un grande sistema collettivo di corrispondenze. Altrimenti detto, un diasistema si compone di idiomi mutualmente comprensibili, sì da poter essere considerati come un unico sistema linguistico nettamente distinto dagli altri: il diasistema è quindi una nozione equivalente a quella della lingua di distanza (in tedesco Abstandsprache). All'interno di un diasistema, le differenze interne possono attenuarsi nel tempo (per esempio sotto l'effetto di un'unificazione letteraria, culturale o politica) o al contrario accentuarsi, per esempio sotto l'effetto di un isolamento storico o politico, o ancora perché alcune varietà ricevono un'elaborazione separata, che tende a farle percepire come lingue separate dal resto del diasistema: si parla allora di lingua di elaborazione (in tedesco Ausbausprache). Esempi di diasistemi composti di più lingue di elaborazione: * il francese e le lingue d'oïl e, tra le altre, il gallo, il piccardo, il normanno, il vallone, il (diasistema della lingua d'oïl); * il corso e l'italiano (diasistema italiano); * il portoghese e il galiziano (diasistema galiziano-portoghese); * il catalano e l'occitano (diasistema occitano-romanzo); * il daco-rumeno (rumeno/moldavo) e l'arumeno (diasistema romanzo orientale); * lo slovacco e il ceco (diasistema cecoslovacco); * serbo, montenegrino, croato, bosniaco mòlkòl ( o serbo-croato); * il macedone e il bulgaro (diasistema slavonico); * l'albanese, l'arbëresh, l'arvanitica, e l'arbanasi (diasistema albanofono; le ultime tre lingue non sono standardizzate) * l'olandese e l'afrikaans * il danese, il norvegese e lo svedese (diasistema scandinavo continentale); * l'arabo del Maghreb e il maltese (diasistema arabo-maltese); * l'hindi/urdu e il sindhi (diasistema lingua indostana); * nelle lingue bantu, sembra esistano anche diversi casi di diasistemi composti di lingue di elaborazione; * la lingua dari afghana, la lingua persiana in Iran e la lingua tagica in Tagikistan. In filologia un diasistema è, nell'accezione introdotta da Cesare Segre, il risultato di compromesso tra il sistema del testo (S1) e il sistema del copista (S2): D = S1 + S2. Se la copia così ottenuta viene copiata ancora da un altro copista, che avrà un suo sistema (S3), il risultato sarà: D = (S1 + S2) + S3, e così via. La teoria dei diasistemi è di validità generale nei processi storico-culturali. (it) Het begrip diasysteem is zeer nauw verwant aan het begrip standaardtaal. Met een diasysteem wordt een geheel bedoeld van verschillende standaardvormen die tezamen genetisch toch als éénzelfde taal beschouwd kunnen worden. Voorbeelden hiervan zijn het Servo-Kroatische diasysteem dat het Bosnisch, Kroatisch, Montenegrijns en Servisch omvat, het Noors dat in verschillende, hoewel nauw verwante, standaardvormen uiteenvalt in Nynorsk en Bokmål, en het Engels dat in het Amerikaans Engels enkele afwijkende spellingsvormen kent. De term diasysteem wordt bij uitbreiding van dit begrip ook wel gebruikt voor verschillende dialecten die als varianten van dezelfde taal kunnen worden beschouwd. In dit opzicht zijn bijvoorbeeld het Nedersaksisch en Limburgs - die als streektalen binnen Nederland zijn erkend - diasystemen. Beide kennen echter geen overkoepelende uniforme standaard, al is voor het Limburgs enige tijd geleden wel een voorstel tot een Algemeen Geschreven Limburgs ingediend teneinde tot een standaardschrijftaal te komen voor het Limburgse diasysteem. Omdat daar geen draagvlak voor was is het bij een voorstel gebleven. Er is in Groningen een schrijftaalvorm voor de Bijbelvertaling ontwikkeld die als het Groninger diasysteem uitsluitend de Groninger dialecten zou kunnen overkoepelen, maar niet het geheel van de Nedersaksische dialecten. In de dagelijkse communicatie hebben die pogingen tot standaardisering van dialecten echter weinig ingang gevonden. Zowel voor het Nedersaksisch als het Limburgs geldt dat de verschillende regionale varianten aanzienlijk van elkaar afwijken en onderling niet of moeilijk verstaan worden, zeker waar het de uitersten betreft, bijvoorbeeld Oldambts tegenover Achterhoeks, en het Venloos tegenover Mergellands. Een overkoepelende Nedersaksische c.q. Limburgse standaardtaal is tot op heden niet ontwikkeld en om haar te laten gelden en te doen gebruiken zouden wettelijke maatregelen, met name in het onderwijs en de media een eerste voorwaarde zijn. In de voormalige staat Tsjechoslowakije werden het wederzijds verstaanbare Tsjechisch en Slowaaks beschouwd als varianten van een gemeenschappelijke taal. Tussen 1919 en 1939 was in Slowakije het Tsjechisch een vaak gebruikte standaardtaal omdat het Slowaaks nog onvoldoende voor die functie was uitgebouwd. Tussen 1939 en 1945, toen Slowakije de facto een onafhankelijke staat was, werd het Slowaaks een nationale taal. Die taal bleef in het Slowaakse landsdeel na 1945 in gebruik en sinds Slowakije weer onafhankelijk werd in de jaren negentig, geldt zij opnieuw als die van een soevereine staat. De grens tussen een diasysteem en diglossie is echter vaag. Zo werden tot 1983 onder andere het Afrikaans en Nederlands als varianten van dezelfde taal gezien.. Het Corsicaans en Italiaans, het Portugees en Galicisch, en het Catalaans en Occitaans worden als verschillende vormen van dezelfde talen beschouwd. In het geval van Corsicaans wordt gesteld dat dit een Italiaans dialect, in het geval van Galicisch dat het een Portugees dialect zou zijn.In Noorwegen bestaat sinds het uitroepen van de onafhankelijkheid aan het einde van de 19de eeuw een situatie van gematigde taalanarchie, gematigd omdat de Noren geen probleem maken van het vrije gebruik van twee standaardtaalvarianten, die onderling verstaanbaar zijn. De 'rijkstaal' (Bokmål) is een variant die dicht bij het Deens staat en vooral ook in de steden wordt gesproken. De 'landstaal' (in de zin van platteland; ook wel Nynorsk), staat dichter bij het Oudnoors en is gebaseerd op dialecten in het westen van het land. (nl) Diasystem – analiza lingwistyczna ustanowiona w celu zdekodowania lub przedstawienia kilku spokrewnionych odmian językowych i uwydatnienia ich różnic strukturalnych. Termin „diasystem” został stworzony przez dialektologa Uriela Weinreicha i upubliczniony w pracy z 1954 r. Uczynił to w ramach inicjatywy zabiegającej o poszerzenie perspektyw teorii strukturalistycznej i włączenie do niej analizy dialektologicznej, co miało pomóc w zrozumieniu zjawiska zróżnicowania dialektalnego. Pod koniec lat 50. propozycja Weinreicha zaowocowała badaniami mającymi na celu jej weryfikację. Uznano jednak, że koncepcja ta jest trudna do uzasadnienia, przynajmniej w kontekście strukturalizmu. Po pojawieniu się teorii generatywnej w latach 60. badacze próbowali zastosować podejście generatywne przy opracowywaniu wyjaśnień diasystemowych; jednakże również to nie przyniosło pozytywnego rezultatu. Część socjolingwistów stoi na stanowisku, że idea diasystemu jako środka włączającego wariację w teorię lingwistyczną została wyparta przez pojęcie zmiennej językowej, wprowadzone przez Williama Labova. W związku z tym koncepcja ta nie była nigdy częścią żadnej znaczącej teorii językowej, a termin ten znajduje ograniczone zastosowanie w językoznawstwie. W innym ujęciu diasystem to system zawierający kilka podsystemów o tym samym rodzaju. Na przykład diasystem fonologiczny języka narodowego zawiera w sobie systemy fonologiczne poszczególnych dialektów terytorialnych. (pl) Um diassistema é um termo da dialetologia que define um sistema virtual que existe na base estrutural de duas ou mais línguas com alto grau de inteligibilidade mútua. As razões para a existência dos diassistemas são múltiplas; normalmente a consideração como línguas separadas é derivada dum desenvolvimento histórico e cultural diferente a partir de um determinado momento histórico. As diferenças podem afetar o léxico, tal qual ocorre entre o occitano e o catalão devido à influência respectiva do francês e do castelhano. Também existem casos nos quais a maior diferença ocorre no sistema de escrita empregado, caso do hindi, que utiliza o devanágari, e o urdu, que emprega o alfabeto árabe, embora ambas as línguas sejam mutuamente inteligíveis. Em outros casos, os fatores legais e políticos os consideram línguas diferentes a legislação existente estabelece uma diferença entre dialetos apesar de não existirem barreiras reais de compreensão entre essas variedades linguísticas, nem na sua fonética, escrita ou léxico, como ocorre no caso do romeno e o moldavo. A determinação de um diassistema permite reduzir dificuldades na identificação de fronteiras lingüísticas e na explicação de fenômenos dialetais. (pt) 通變系統（Diasystem）是一個語言學的名詞，指同一種語言因為地理、政治、文字或其他非語言學的原因，而被認為是兩種不同的語言系統。它不同於方言：方言可能是因為長久的分隔，而使語言間產生了語音上的變化，繼而發展成為方言。但對於通變系統內的語言，卻沒有這種語音上的變化；不過亦有可能因為政治或地理環境的變化，而使用詞有所不同。 (zh) |
| dbo:wikiPageExternalLink | https://books.google.com/books%3Fid=3ZPQVuSgDAkC https://web.archive.org/web/20120118031415/http:/www.utexas.edu/cola/centers/lrc/books/hist05.html http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/books/hist05.html |
| dbo:wikiPageID | 1082826 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 23862 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1099211880 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Uriel_Weinreich dbr:Varieties_of_Arabic dbr:Variety_(linguistics) dbr:Generative_grammar dbr:Structural_linguistics dbr:English_as_a_foreign_or_second_language dbr:Modern_Standard_Arabic dbr:Crow dbr:Australian_English dbr:William_Labov dbr:Linguistics dbr:Norwich dbr:Dialectology dbr:Hans_Kurath dbc:Language_varieties_and_styles dbr:Swiss_German dbr:Dialect_continuum dbr:Diaphoneme dbr:Phoneme dbr:New_England_English dbr:Yiddish_language dbr:Generative_phonology dbr:Macquarie_Dictionary dbr:Variation_(linguistics) dbr:Sociolinguistics dbr:Phonotactics dbr:Peter_Trudgill dbr:Modern_Literary_Arabic dbr:Northern_England_English dbr:Linguistic_variable dbr:Aspiration_(linguistics) dbr:Creole_continuum |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Citation dbt:Citation_needed dbt:Cite_book dbt:Cite_journal dbt:Efn dbt:IPA dbt:Notelist dbt:Reflist dbt:Sfn dbt:Short_description dbt:IPAslink dbt:Harvcoltxt |
| dcterms:subject | dbc:Language_varieties_and_styles |
| gold:hypernym | dbr:Analysis |
| rdf:type | dbo:Work yago:WikicatLanguageVarietiesAndStyles yago:WikicatLanguages yago:Abstraction100002137 yago:Assortment108398773 yago:Collection107951464 yago:Communication100033020 yago:Group100031264 yago:Language106282651 |
| rdfs:comment | En lingüística, diasistema és un conjunt més o menys complex de diverses parles. No s'ha de confondre amb un sistema lingüístic; més aviat és una sèrie de sistemes interrelacionats que constitueixen un grup no-unitari, és a dir, que no són un mateix sistema lingüístic o llengua unitària, sinó variable. No s'ha de barrejar amb el concepte de llengua estàndard. Una llengua estàndard és una elaboració artificial planificada destinada a emprar-se en l'ensenyament, els usos oficials, els escrits, etc. (ca) 通變系統（Diasystem）是一個語言學的名詞，指同一種語言因為地理、政治、文字或其他非語言學的原因，而被認為是兩種不同的語言系統。它不同於方言：方言可能是因為長久的分隔，而使語言間產生了語音上的變化，繼而發展成為方言。但對於通變系統內的語言，卻沒有這種語音上的變化；不過亦有可能因為政治或地理環境的變化，而使用詞有所不同。 (zh) In the field of dialectology, a diasystem or polylectal grammar is a linguistic analysis set up to encode or represent a range of related varieties in a way that displays their structural differences. The term diasystem was coined by linguist and dialectologist Uriel Weinreich in a 1954 paper as part of an initiative in exploring how to extend advances in structuralist linguistic theory to dialectology to explain linguistic variation across dialects. Weinreich's paper inspired research in the late 1950s to test the proposal. However, the investigations soon showed it to be generally untenable, at least under structuralist theory. With the advent of generative theory in the 1960s, researchers tried applying a generative approach in developing diasystemic explanations; this also fell short. (en) En lingüística, diasistema es «un conjunto más o menos complejo de "dialectos", "niveles" y "estilos de lenguaje"». Un diasistema no es un sistema lingüístico, sino una serie de sistemas que entran en relación entre sí, formando un conjunto que no constituye una lengua unitaria (es decir, un sistema coherente), sino variable (en los aspectos social, funcional y geográfico) y en cambio constante.No debe confundirse diasistema con lengua estándar. El estándar o los estándares de una lengua son elaboraciones artificiales de la lengua, planificadas con el objeto de convertirse en modelos para la enseñanza, los usos oficiales y los usos escritos y formales. (es) Un diasystème est un ensemble de variétés linguistiques très proches qui partagent assez de structures communes pour qu'on puisse les décrire dans un grand système commun de correspondances. Autrement dit, un diasystème se compose de dialectes qui sont mutuellement assez compréhensibles pour qu'on puisse parler d'une seule langue commune, nettement différente des autres langues : le diasystème est donc une notion équivalente de celle de langue par distance (ou langue Abstand). (fr) In linguistica, un diasistema è un insieme di varietà linguistiche vicine che condividono molte strutture comuni, tanto da poterle descrivere in un grande sistema collettivo di corrispondenze. Altrimenti detto, un diasistema si compone di idiomi mutualmente comprensibili, sì da poter essere considerati come un unico sistema linguistico nettamente distinto dagli altri: il diasistema è quindi una nozione equivalente a quella della lingua di distanza (in tedesco Abstandsprache). Esempi di diasistemi composti di più lingue di elaborazione: (it) Het begrip diasysteem is zeer nauw verwant aan het begrip standaardtaal. Met een diasysteem wordt een geheel bedoeld van verschillende standaardvormen die tezamen genetisch toch als éénzelfde taal beschouwd kunnen worden. Voorbeelden hiervan zijn het Servo-Kroatische diasysteem dat het Bosnisch, Kroatisch, Montenegrijns en Servisch omvat, het Noors dat in verschillende, hoewel nauw verwante, standaardvormen uiteenvalt in Nynorsk en Bokmål, en het Engels dat in het Amerikaans Engels enkele afwijkende spellingsvormen kent. (nl) Diasystem – analiza lingwistyczna ustanowiona w celu zdekodowania lub przedstawienia kilku spokrewnionych odmian językowych i uwydatnienia ich różnic strukturalnych. Termin „diasystem” został stworzony przez dialektologa Uriela Weinreicha i upubliczniony w pracy z 1954 r. Uczynił to w ramach inicjatywy zabiegającej o poszerzenie perspektyw teorii strukturalistycznej i włączenie do niej analizy dialektologicznej, co miało pomóc w zrozumieniu zjawiska zróżnicowania dialektalnego. Pod koniec lat 50. propozycja Weinreicha zaowocowała badaniami mającymi na celu jej weryfikację. Uznano jednak, że koncepcja ta jest trudna do uzasadnienia, przynajmniej w kontekście strukturalizmu. Po pojawieniu się teorii generatywnej w latach 60. badacze próbowali zastosować podejście generatywne przy opracowywan (pl) Um diassistema é um termo da dialetologia que define um sistema virtual que existe na base estrutural de duas ou mais línguas com alto grau de inteligibilidade mútua. As razões para a existência dos diassistemas são múltiplas; normalmente a consideração como línguas separadas é derivada dum desenvolvimento histórico e cultural diferente a partir de um determinado momento histórico. As diferenças podem afetar o léxico, tal qual ocorre entre o occitano e o catalão devido à influência respectiva do francês e do castelhano. (pt) |
| rdfs:label | Diasistema (ca) Diasistema (es) Diasystem (en) Diasystème (fr) Diasistema (it) Diasysteem (nl) Diasystem (pl) Diassistema (pt) 通變系統 (zh) |
| owl:sameAs | freebase:Diasystem yago-res:Diasystem wikidata:Diasystem http://ast.dbpedia.org/resource/Diasistema dbpedia-br:Diasystem dbpedia-ca:Diasystem dbpedia-es:Diasystem dbpedia-et:Diasystem dbpedia-fr:Diasystem dbpedia-gl:Diasystem dbpedia-hu:Diasystem dbpedia-it:Diasystem http://li.dbpedia.org/resource/Diasysteem dbpedia-nl:Diasystem dbpedia-pl:Diasystem dbpedia-pt:Diasystem dbpedia-ro:Diasystem dbpedia-sr:Diasystem http://wa.dbpedia.org/resource/Betchfessî_scrijha dbpedia-zh:Diasystem https://global.dbpedia.org/id/4pSN2 |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Diasystem?oldid=1099211880&ns=0 |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Diasystem |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Polylectal_grammar |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Qieyun dbr:Scots_language dbr:Varieties_of_Chinese dbr:English_phonology dbr:General_Chinese dbr:Walloon_language dbr:Galician_Language_Association dbr:Language_secessionism dbr:Dialectology dbr:Grammatica_Slavico–Bohemica dbr:List_of_Greek_and_Latin_roots_in_English/S dbr:Reintegrationism dbr:Chinese_language dbr:Parteniy_Zografski dbr:Dialect_continuum dbr:Diaphoneme dbr:Pluricentric_language dbr:Middle_Chinese dbr:Occitan_language dbr:Old_Chinese_phonology dbr:Reconstructions_of_Old_Chinese dbr:Transliteration_of_Chinese dbr:Polylectal_grammar |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Diasystem |