French Fifth Republic (original) (raw)

dbo:abstract

الجمهورية الفرنسية الخامسة (بالفرنسية: Cinquième République) أقيمت في عهد شارل ديغول، وهي نظام الحكم الجمهوري الحالي في فرنسا بموجب دستور الجمهورية الخامسة في 4 أكتوبر 1958. نشأت الجمهورية الخامسة بعد انهيار الجمهورية الرابعة، واستبدلت الجمهورية البرلمانية السابقة بنظام شبه رئاسي (أو تنفيذي مزدوج) يقسم السلطات بين رئيس وزراء يترأس الحكومة ورئيس للدولة. آمن شارل ديغول، أول رئيس فرنسي منتخب في عهد الجمهورية الخامسة في ديسمبر 1958، بضرورة وجود رئيس قوي للدولة يجسد روح الأمة على حد وصفه. تعد الجمهورية الخامسة ثالث أطول نظام سياسي في فرنسا، بعد الممالك الوراثية والإقطاعية في النظام القديم (حكم أترافي) (أواخر العصور الوسطى - 1792) والجمهورية الثالثة البرلمانية (1870-1940). في حال استمر نظام الجمهورية الخامسة حتى 11 يوليو 2028، فإنه سيتفوق على نظام الجمهورية الثالثة من حيث المدة الزمنية، ويصبح ثاني أطول نظام سياسي. (ar)
Pátá Francouzská republika je ústavní systém Francouzské republiky platný od 5. října 1958. Popsán je v Ústavě z roku 1958 a nahradil systém čtvrté republiky z roku 1946. (cs)
La cinquena república és el règim republicà en vigor a França des del 4 d'octubre de 1958, regit per la Constitució de 1958. (ca)
Η Πέμπτη Δημοκρατία, ή 5η Δημοκρατία, είναι η τρέχουσα μορφή του σε ισχύ στη Γαλλία. Διαδέχεται, στις 4 1958, την , που εγκαθιδρύθηκε το 1946, και αποτελεί ένα βήμα απομάκρυνσης από την κοινοβουλευτική παράδοση της Γαλλικής Δημοκρατίας στην επιθυμία να ενισχυθεί ο ρόλος της εκτελεστικής εξουσίας. Διέπεται από το , που εγκρίθηκε με δημοψήφισμα. Εμπνευστής της είναι ο Σαρλ ντε Γκωλ που έγινε και ο πρώτος πρόεδρός της. Από πλευράς διάρκειας, η Πέμπτη Δημοκρατία, που εορτάζει τα 62 έτη το 2020, είναι το πιο σταθερό γαλλικό ρεπουμπλικανικό καθεστώς μετά την Τρίτη Δημοκρατία (1870-1940). Χαρακτηριζόμενη ως ημιπροεδρικό σύστημα με βάση τις εξουσίες που χορηγούνται στον πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος νομιμοποιείται μέσω της , θεσπισμένης από το , λειτούργησε κυρίως κατά τις τρεις περιόδους της συμβίωσης από το 1986. (el)
La Kvina Respubliko de Francio ekzistas ekde la 5-a de oktobro 1958 ĝis hodiaŭ. Ĝi anstataŭis la Kvaran Respublikon, kiun post multaj internaj krizoj kaj aparte la Milito de Alĝerio la plimulto de la francaj civitanoj konsideris fiaskinta. (eo)
The Fifth Republic (French: Cinquième République) is France's current republican system of government. It was established on 4 October 1958 by Charles de Gaulle under the Constitution of the Fifth Republic. The Fifth Republic emerged from the collapse of the Fourth Republic, replacing the former parliamentary republic with a semi-presidential (or dual-executive) system that split powers between a president as head of state and a prime minister as head of government. De Gaulle, who was the first French president elected under the Fifth Republic in December 1958, believed in a strong head of state, which he described as embodying l'esprit de la nation ("the spirit of the nation"). The Fifth Republic is France's third-longest-lasting political regime, after the hereditary and feudal monarchies of the Ancien Régime (Late Middle Ages – 1792) and the parliamentary Third Republic (1870–1940). The Fifth Republic will overtake the Third Republic as the second-longest-lasting regime and the longest-lasting French republic on 11 August 2028 if it remains in place. (en)
Frantziako Bosgarren Errepublika (frantsesez: La Cinquième République) 1958tik aurrera Frantzian izandako gobernu errepublikarra da. Frantziako Laugarren Errepublika kolapsatzean, orduko sistema parlamentarioa sistema erdipresidenzialista batek ordezkatua izan zen. Frantziako historiaren hirugarren erregimenik luzeena da, Antzinako Erregimena eta Hirugarren Errepublika eta gero. (eu)
La Cinquième République, ou Ve République, est le régime politique républicain en vigueur en France depuis le 4 octobre 1958. Elle succède à la Quatrième République, qui avait été instaurée en 1946. Elle marque une rupture par rapport à la tradition parlementaire de la République française dans la volonté de renforcer le rôle du pouvoir exécutif. Elle est régie par la Constitution du 4 octobre 1958, approuvée à une très large majorité par voie référendaire le 28 septembre précédent. Elle est mise en place par Charles de Gaulle, qui en est élu premier président. Ce régime est qualifié de régime parlementaire à exécutif fort, ou de régime semi-présidentiel. Le rôle central du président de la République est consolidé par la légitimité découlant de son élection au suffrage universel direct, instaurée par référendum en 1962, ainsi que par l'alignement de la durée de son mandat sur celui de l'Assemblée nationale depuis 2002, à la suite du référendum constitutionnel de 2000. En place depuis 64 ans, 2 mois et 16 jours, la Cinquième République est le régime républicain français le plus stable dans le temps après la Troisième République (1870-1940). (fr)
La Quinta República Francesa es el régimen republicano en vigor en Francia desde el 5 de octubre de 1958. La Quinta República sucedió a la Cuarta República instaurada en 1946. (es)
Republik Kelima adalah konstitusi republik Prancis kelima dan terbaru, yang diperkenalkan pada 5 Oktober 1958. Republik Kelima bangkit dari keruntuhan Republik Keempat Prancis, menggantikan dengan sistem semi-presidensial. (in)
La Quinta Repubblica francese (in francese Cinquième République) è il nome che si attribuisce allo Stato dopo l'approvazione della settima costituzione repubblicana della Francia, che fu introdotta il 5 ottobre 1958 ed è ancora in vigore, seppur con qualche modifica. Essa nacque dalle ceneri della Quarta Repubblica francese, sostituendo un sistema parlamentare debole e diviso con un più forte e centralizzato sistema semipresidenziale. (it)
De Vijfde Franse Republiek is de huidige staatsvorm van Frankrijk die bestaat sinds 1958. In deze republikeinse staatsvorm gaat de meeste macht naar de president. De huidige president is Emmanuel Macron. (nl)
フランス第五共和政（フランスだいごきょうわせい、フランス語: Cinquième République）は、1958年にシャルル・ド＝ゴール将軍がアルジェリア戦争を背景に第四共和政を事実上打倒し、新たに作られた現在のフランスの共和政体。第四共和政に比べて立法権（国民議会）の権限が著しく低下し、大統領の執行権が強化され、行政・官僚機構が強力なのが特徴である。 (ja)
V Republika Francuska – okres piątej konstytucji republikańskiej Francji, który rozpoczął się 5 października 1958. Piąta Republika jest bezpośrednią następczynią IV Republiki i zastępuje podzielony na frakcje parlamentarne rząd bardziej scentralizowaną demokracją. Impulsem do dokonania zmian była wojna algierska. Chociaż Francja zrezygnowała z wielu swoich kolonii, jak posiadłości w Afryce Zachodniej czy Azji Południowo-Wschodniej, ciągle utrzymywała status kolonialny w Algierii, w której mieszkała duża liczba Francuzów. Algieria uzyskała ostatecznie niepodległość 5 lipca 1962. Generał Charles de Gaulle wykorzystał kryzys algierski jako okazję do utworzenia nowego rządu francuskiego z silniejszym urzędem prezydenta, który poprzednio pełnił jedynie funkcje reprezentacyjne. Francuscy prezydenci zyskali większą władzę niż większość ich europejskich odpowiedników w demokracjach parlamentarnych. 28 września 1958 miało miejsce referendum i 79,2% głosujących poparło projekt nowej konstytucji. Prezydent był poprzednio wybierany przez ciało elektorskie, ale w 1962 de Gaulle zaproponował, aby prezydent był wybierany przez obywateli w bezpośrednich wyborach. Chociaż metoda i intencje de Gaulle’a w tym referendum były kontestowane przez wiele ugrupowań politycznych, zmiana została przyjęta przez francuski elektorat. System ten daje prezydentowi republiki dostateczną legitymację, gdyż zwycięzca wyborów prezydenckich musi uzyskać większość bezwzględną głosów w pierwszej lub ostatecznie w drugiej turze głosowania. Do 2002 roku kadencja prezydenta Republiki trwała 7 lat, zaś począwszy od drugiej kadencji Jacques’a Chiraca (2002–2007) trwa 5 lat. Decyzja o skróceniu długości i zsynchronizowaniu kadencji prezydenta z kadencją parlamentu zapadła w drodze referendum przeprowadzonego 24 września 2000 (opowiedziało się za nią 73% głosujących). Następcami de Gaulle’a na stanowisku prezydenta Francji byli Georges Pompidou (1969–1974), Valéry Giscard d’Estaing (1974–1981), François Mitterrand (1981–1995), Jacques Chirac (1995–2007), Nicolas Sarkozy (2007–2012), François Hollande (2012–2017) i Emmanuel Macron (od 2017). (pl)
Femte republiken (franska: Cinquième République) i Frankrike är landets nuvarande statsform. Den bildades 4 oktober 1958 med Charles de Gaulle i ledningen och en ny konstitution som framarbetades av de Gaulle själv och antogs av en folkomröstning 28 september 1958. Femte republiken är en semipresidentiell republik. Frankrike behövde en stark ledare och de Gaulle ställde som villkor för att anta ledarskapet efter Pierre Pflimlin att konstitutionen ändrades så att Frankrikes president fick större makt. Exempelvis säger den sextonde paragrafen i konstitutionen att presidenten vid situationer som vederbörande bedömer vara av yttersta kris har rätt att ta all makt i Frankrike och inrätta en provisorisk diktatur, där presidenten i så fall kontrollerar även fransk press och television. Den paragrafen har emellertid endast utnyttjats en gång, 1961. Det franska statsskicket är idag urtypen för ett så kallat semi-presidentiellt system vilket kombinerar en folkvald president med avsevärda befogenheter och en regering som svarar inför och kan avsättas av parlamentet, enligt parlamentarismens princip. Det innebär att presidenten och regeringen kan ha olika politisk färg, vilket också ofta varit fallet under den Femte republiken alltsedan François Mitterrands presidentskap på 1980-talet. Charles de Gaulle förblev Frankrikes president ända fram till 1969. Under denna tid skedde en rask avveckling av det Franska imperiet, bland annat uppnådde Algeriet självständighet år 1962. De Gaulle drev också igenom Frankrikes utträde ur NATO:s direkta militära samarbete 1966 och en uppbyggnad av en självständig kärnvapenstyrka, Force de frappe. Mot slutet av 1960-talet ökade det folkliga missnöjet med regimen de Gaulle och under 1968-69 ägde omfattande kravaller rum i bland annat Paris; se Majrevolten. Sju år efter bildandet av den femte republiken genomfördes det första franska presidentvalet genom direkt val under 1900-talet, ett val som de Gaulle vann med 55 % av rösterna mot vänsterns kandidat François Mitterrand. Under den efterföljande tiden växte missnöjet med de Gaulles utrikespolitik och den gaullistiska patriarkala samhällssynen vilket ledde till studentrevolten i maj 1968 med dess krav på större sexuell frigörelse och ett slut på Vietnamkriget. Samtidigt utbröt en storstrejk och de Gaulle förlorade temporärt kontrollen över landet och tvingades vid ett tillfälle bege sig till Baden-Baden för att försäkra sig om arméns stöd om det skulle bli nödvändigt för att upprätthålla ordningen. Valen i juni 1968 innebar en gaullistisk majoritet i parlamentet men händelser under 1968 innebar ändå en viktig omorientering av det franska samhället med större frihet för individen och mindre social kontroll, både på arbetsplatserna och i privatlivet. de Gaulle avgick i april 1969 efter att ha lidit nederlag i en folkomröstning om ökat regionalt självstyre. de Gaulle efterträddes av * Georges Pompidou 1969–1974 * Valéry Giscard d'Estaing, 1974–1981 * François Mitterrand, 1981–1995 * Jacques Chirac, 1995–2007 * Nicolas Sarkozy, 2007–2012 * François Hollande, 2012–2017 * Emmanuel Macron, 2017– Frankrikes ledare är fortfarande måna om vårda landets historia och oberoende, men har alltmer kommit att knyta Frankrikes utveckling till EU. Mitterrands presidenttid innebar en fokusering på den europeiska integrationen och med liten marginal godkände landets medborgare Maastrichtavtalet 1992. Jacques Chirac tillträdde som president den 17 maj 1995 efter att ha drivit en valkampanj som fokuserade på den kroniskt höga arbetslösheten. Kort därefter kom inrikespolitiken istället att handla om den åtstramning och de som krävdes för att Frankrike skulle uppfylla Maastrichtavtalets konvergenskrav för medlemskap i EMU. Strejkerna i slutet av 1995, föranledda av den förda politiken, var de mest omfattande på åtminstone ett decennium. Utrikespolitiskt hamnade Chirac snabbt i blåsväder efter att ha genomfört kärnvapenprov i Stilla havet men har därefter vid flera tillfällen sänt fredsbevarande styrkor till olika delar av världen och understött Daytonavtalet som undertecknades i Paris 1995. NATO och EU har länge haft ett mycket starkt stöd i Frankrike. Socialisten François Hollande tog i maj 2012 över som Frankrikes president efter Nicolas Sarkozy. Hans konservativa företrädare Sarkozy kom till makten 2007 efter Chirac. President François Hollande blev 2017 den första president under den femte republiken som inte ställde upp för återval. I maj 2017 segrade den 39-årige obundna mittenpolitikern Emmanuel Macron i presidentvalet och han blev Frankrikes nya president. Hans motkandidat i valet var högerpopulisten Marine Le Pen. I juni 2017 president Emmanuel Macrons parti fick egen majoritet medan socialistpartiet närmast försvann. Macrons nya parti La République En Marche, LREM, fick 308 av de 577 platserna i parlamentet. Socialistiska partiet (PS) led ett historiskt nederlag, med bara 29 platser mot 280 under förra mandatperioden. Emmanuel Macron tog en klar seger i Frankrikes presidentval 2022. Macron var den första franska presidenten på 20 år att bli återvald. (sv)
法兰西第五共和国（法語：Cinquième République / 5e République）是法國現行共和政體制度的政權，在1958年10月4日由夏爾·戴高樂主導的法國第五共和国憲法施行後建立。相較於第四共和国，第五共和国削弱議會權力，同時增加總統的權力。 (zh)
Пятая республика (фр. la Cinquième République) — период истории Франции с 1958 года по настоящее время; определяется принятой в 1958 году новой Конституцией Франции. По сравнению с Четвёртой республикой (1946—1958) в ней были значительно усилены полномочия президента республики, который получил право роспуска парламента и избирался всенародно (в 1962—2000 годах — на семь лет, с 2000 года на пять лет). Если в первом туре ни один из кандидатов не набирает более половины голосов, то назначается второй тур голосования (на практике так происходило всегда). По словам де Вильпена, сущность действующих французских государственных институтов заключается в том, что «… президент — руководит, правительство — управляет, парламент — законодательствует …» (ru)

dbo:wikiPageExternalLink

dbo:wikiPageWikiLink

dbp:p

French Fourth Republic (en)

dct:subject

rdfs:comment

Pátá Francouzská republika je ústavní systém Francouzské republiky platný od 5. října 1958. Popsán je v Ústavě z roku 1958 a nahradil systém čtvrté republiky z roku 1946. (cs)
La cinquena república és el règim republicà en vigor a França des del 4 d'octubre de 1958, regit per la Constitució de 1958. (ca)
La Kvina Respubliko de Francio ekzistas ekde la 5-a de oktobro 1958 ĝis hodiaŭ. Ĝi anstataŭis la Kvaran Respublikon, kiun post multaj internaj krizoj kaj aparte la Milito de Alĝerio la plimulto de la francaj civitanoj konsideris fiaskinta. (eo)
Frantziako Bosgarren Errepublika (frantsesez: La Cinquième République) 1958tik aurrera Frantzian izandako gobernu errepublikarra da. Frantziako Laugarren Errepublika kolapsatzean, orduko sistema parlamentarioa sistema erdipresidenzialista batek ordezkatua izan zen. Frantziako historiaren hirugarren erregimenik luzeena da, Antzinako Erregimena eta Hirugarren Errepublika eta gero. (eu)
La Quinta República Francesa es el régimen republicano en vigor en Francia desde el 5 de octubre de 1958. La Quinta República sucedió a la Cuarta República instaurada en 1946. (es)
Republik Kelima adalah konstitusi republik Prancis kelima dan terbaru, yang diperkenalkan pada 5 Oktober 1958. Republik Kelima bangkit dari keruntuhan Republik Keempat Prancis, menggantikan dengan sistem semi-presidensial. (in)
La Quinta Repubblica francese (in francese Cinquième République) è il nome che si attribuisce allo Stato dopo l'approvazione della settima costituzione repubblicana della Francia, che fu introdotta il 5 ottobre 1958 ed è ancora in vigore, seppur con qualche modifica. Essa nacque dalle ceneri della Quarta Repubblica francese, sostituendo un sistema parlamentare debole e diviso con un più forte e centralizzato sistema semipresidenziale. (it)
De Vijfde Franse Republiek is de huidige staatsvorm van Frankrijk die bestaat sinds 1958. In deze republikeinse staatsvorm gaat de meeste macht naar de president. De huidige president is Emmanuel Macron. (nl)
フランス第五共和政（フランスだいごきょうわせい、フランス語: Cinquième République）は、1958年にシャルル・ド＝ゴール将軍がアルジェリア戦争を背景に第四共和政を事実上打倒し、新たに作られた現在のフランスの共和政体。第四共和政に比べて立法権（国民議会）の権限が著しく低下し、大統領の執行権が強化され、行政・官僚機構が強力なのが特徴である。 (ja)
法兰西第五共和国（法語：Cinquième République / 5e République）是法國現行共和政體制度的政權，在1958年10月4日由夏爾·戴高樂主導的法國第五共和国憲法施行後建立。相較於第四共和国，第五共和国削弱議會權力，同時增加總統的權力。 (zh)
الجمهورية الفرنسية الخامسة (بالفرنسية: Cinquième République) أقيمت في عهد شارل ديغول، وهي نظام الحكم الجمهوري الحالي في فرنسا بموجب دستور الجمهورية الخامسة في 4 أكتوبر 1958. نشأت الجمهورية الخامسة بعد انهيار الجمهورية الرابعة، واستبدلت الجمهورية البرلمانية السابقة بنظام شبه رئاسي (أو تنفيذي مزدوج) يقسم السلطات بين رئيس وزراء يترأس الحكومة ورئيس للدولة. آمن شارل ديغول، أول رئيس فرنسي منتخب في عهد الجمهورية الخامسة في ديسمبر 1958، بضرورة وجود رئيس قوي للدولة يجسد روح الأمة على حد وصفه. (ar)
Η Πέμπτη Δημοκρατία, ή 5η Δημοκρατία, είναι η τρέχουσα μορφή του σε ισχύ στη Γαλλία. Διαδέχεται, στις 4 1958, την , που εγκαθιδρύθηκε το 1946, και αποτελεί ένα βήμα απομάκρυνσης από την κοινοβουλευτική παράδοση της Γαλλικής Δημοκρατίας στην επιθυμία να ενισχυθεί ο ρόλος της εκτελεστικής εξουσίας. (el)
The Fifth Republic (French: Cinquième République) is France's current republican system of government. It was established on 4 October 1958 by Charles de Gaulle under the Constitution of the Fifth Republic. The Fifth Republic emerged from the collapse of the Fourth Republic, replacing the former parliamentary republic with a semi-presidential (or dual-executive) system that split powers between a president as head of state and a prime minister as head of government. De Gaulle, who was the first French president elected under the Fifth Republic in December 1958, believed in a strong head of state, which he described as embodying l'esprit de la nation ("the spirit of the nation"). (en)
La Cinquième République, ou Ve République, est le régime politique républicain en vigueur en France depuis le 4 octobre 1958. Elle succède à la Quatrième République, qui avait été instaurée en 1946. Elle marque une rupture par rapport à la tradition parlementaire de la République française dans la volonté de renforcer le rôle du pouvoir exécutif. Elle est régie par la Constitution du 4 octobre 1958, approuvée à une très large majorité par voie référendaire le 28 septembre précédent. Elle est mise en place par Charles de Gaulle, qui en est élu premier président. (fr)
V Republika Francuska – okres piątej konstytucji republikańskiej Francji, który rozpoczął się 5 października 1958. Piąta Republika jest bezpośrednią następczynią IV Republiki i zastępuje podzielony na frakcje parlamentarne rząd bardziej scentralizowaną demokracją. Impulsem do dokonania zmian była wojna algierska. Chociaż Francja zrezygnowała z wielu swoich kolonii, jak posiadłości w Afryce Zachodniej czy Azji Południowo-Wschodniej, ciągle utrzymywała status kolonialny w Algierii, w której mieszkała duża liczba Francuzów. Algieria uzyskała ostatecznie niepodległość 5 lipca 1962. (pl)
Femte republiken (franska: Cinquième République) i Frankrike är landets nuvarande statsform. Den bildades 4 oktober 1958 med Charles de Gaulle i ledningen och en ny konstitution som framarbetades av de Gaulle själv och antogs av en folkomröstning 28 september 1958. Femte republiken är en semipresidentiell republik. Sju år efter bildandet av den femte republiken genomfördes det första franska presidentvalet genom direkt val under 1900-talet, ett val som de Gaulle vann med 55 % av rösterna mot vänsterns kandidat François Mitterrand. (sv)
Пятая республика (фр. la Cinquième République) — период истории Франции с 1958 года по настоящее время; определяется принятой в 1958 году новой Конституцией Франции. По сравнению с Четвёртой республикой (1946—1958) в ней были значительно усилены полномочия президента республики, который получил право роспуска парламента и избирался всенародно (в 1962—2000 годах — на семь лет, с 2000 года на пять лет). Если в первом туре ни один из кандидатов не набирает более половины голосов, то назначается второй тур голосования (на практике так происходило всегда). (ru)

owl:sameAs

is dbo:birthPlace of

is dbo:wikiPageWikiLink of

is dbp:birthPlace of