Jahn–Teller effect (original) (raw)
تأثير يان- تيلرهو آلية هامة لكسر التناظر التلقائي في الأنظمة الجزيئية ذات الحالة الجامدة التي لها عواقب بعيدة المدى في مجالات عدة، وهو مسؤول عن عدة ظواهر في المطيافية والكيمياء الفراغية والكيمياء البلورية وفيزياء الجوامد والجسيمات وعلم المواد. سمي هذا التأثير على اسم هيرمان آرثر يان وإدوارد تيلر، أول من قدم دراسات عنه في عام 1937.
-3D-balls.png?width=300)
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | L'efecte Jahn-Teller descriu la distorsió geomètrica de molècules no lineals en certes circumstàncies. L'efecte va ser proposat com un teorema postulat per i Edward Teller el 1937 i diu essencialment que qualsevol molècula no lineal amb un estat fonamental degenerat pot presentar una distorsió geomètrica que implica la pèrdua de . Aquesta distorsió comporta una disminució de l'energia global del complex. L'efecte Jahn-Teller s'acostuma a trobar en complexos octaèdrics de metalls de transició, i és molt comú en complexos hexacoordinats de coure(II). La configuració electrònica d9 d'aquest ió té tres electrons en els dos orbitals degenerats eg, donant lloc a un estat fonamental doblement degenerat. Aquest tipus de complexos es distorsionen al llarg d'un dels eixos moleculars (s'acostuma a anomenar eix z), el qual té l'efecte de fer perdre la degeneració electrònica i dels orbitals i així disminuir l'energia del complex. (ca) تأثير يان- تيلرهو آلية هامة لكسر التناظر التلقائي في الأنظمة الجزيئية ذات الحالة الجامدة التي لها عواقب بعيدة المدى في مجالات عدة، وهو مسؤول عن عدة ظواهر في المطيافية والكيمياء الفراغية والكيمياء البلورية وفيزياء الجوامد والجسيمات وعلم المواد. سمي هذا التأثير على اسم هيرمان آرثر يان وإدوارد تيلر، أول من قدم دراسات عنه في عام 1937. (ar) V roce 1937 a Edward Teller dokázali, že každý nelineární molekulární systém v elektronovém stavu bude nestabilní, a proto se nějakým způsobem zdeformuje, aby došlo k opětovnému rozdělení energeticky rovnocenných orbitalů, které vznikly . (cs) Der Jahn-Teller-Effekt, entdeckt 1937, geht auf die Wissenschaftler Edward Teller (1908–2003) und Hermann Arthur Jahn (1907–1979) zurück. Das Jahn-Teller-Theorem erklärt die Verzerrung in der Geometrie des Ligandenfelds einiger oktaedrischer Komplexverbindungen entlang einer Raumachse. Das Theorem besagt: „Jedes nicht-lineare Molekülsystem ist in einem entarteten elektronischen Zustand instabil und spaltet den entarteten Zustand durch Erniedrigung der Symmetrie auf.“ Der Jahn-Teller-Effekt lässt sich auch bei Komplexen mit oktaedrischer Struktur beobachten, führt dabei aber zu keinen strukturellen Veränderungen. Insbesondere Komplexe mit schwachen Ligandenfeldern zeigen sich anfällig für Jahn-Teller-Verzerrungen, sodass man im starken Ligandenfeld nur bei oktaedrischen d7-low-spin-Komplexen (t62ge1g) eine starke Jahn-Teller-Verzerrung beobachten kann. Zwei der Liganden nehmen durch eine Verzerrung (Jahn-Teller-Verzerrung) einen größeren oder geringeren Abstand zum Zentralatom ein als die Liganden in der Äquatorialebene der Komplexverbindung. Die quadratisch planare Koordination kann als Extremfall einer Jahn-Teller-Verzerrung aufgefasst werden, wenn die Liganden entlang der z-Achse unendlich weit vom Zentralatom entfernt sind. Die Verzerrung erweist sich bei den betroffenen Komplexen als energetisch günstig, da die besetzten Molekülorbitale energetisch abgesenkt werden. Unbesetzte Molekülorbitale werden energetisch angehoben. Durch die energetische Aufspaltung der Molekülorbitale geht die Entartung verloren. Eine Jahn-Teller-Verzerrung (Streckung oder Stauchung) tritt ein, wenn es aufgrund der Ligandenfeldaufspaltung Gruppen von d-Zuständen gibt, so dass es mehr als eine Möglichkeit der Elektronenanordnung gibt und diese Elektronenanordnung energetisch entartet ist. Da entartete Zustände instabil sind, wird durch die Verzerrung die Symmetrie der Struktur aufgehoben; aus den teilweise besetzten Orbitalen gleicher Energie werden dabei Orbitale unterschiedlicher Energie. Dies bedeutet einen Energiegewinn, weil nur die Orbitale niedrigerer Energie besetzt werden. Eine Verzerrung ist z. B. für die Elektronenanordnungen d4-high-spin, sowie bei d7-low-spin und d9 zu erwarten. Liegt nun ein High-spin-Komplex vor, beispielsweise d4(t32ge1g), so kann das vierte d-Elektron entweder das dx²-y²- oder das energiegleiche dz²-Orbital besetzen. Wird das dx²-y²-Orbital besetzt, so werden die 4 äquatorial angeordneten Liganden abgestoßen, was eine Stauchung des Oktaeders zur Folge hat. Wird dagegen das dz²-Orbital besetzt, so werden nur die beiden axial angeordneten Liganden abgestoßen, was zu einer Streckung des Oktaeders in z-Richtung führt. In beiden Fällen führt die Besetzung des abgesenkten Orbitals zu einem wenn auch nicht sehr großen Energiegewinn, welcher als Jahn-Teller-Stabilisierungsenergie bezeichnet wird.Ob es nun zu einer Streckung oder Stauchung kommt, hängt unter anderem auch vom Gegenion ab.Beispielsweise findet man einen [Cu(NO)6]4−-Komplex je nach Gegenion teils als oktaedrisch-gestauchten oder als oktaedrisch-gestreckten Komplex wieder. Andere wie zum Beispiel [Cu(py')6]2+ mit py' = Pyridinoxid haben sogar einen zwischen beiden Formen fluktuierenden Bau. Ein sehr ähnlicher Mechanismus tritt auch in eindimensionalen Ketten von Atomen und in Festkörpern auf, er wird dann als Peierls-Verzerrung bezeichnet. Als Beispiel für eine derartige Verzerrung in der organischen Chemie lässt sich der Antiaromat Cyclobutadien heranziehen. (Vgl. Frost-Musulin-Diagramm) (de) El efecto Jahn-Teller es un mecanismo importante de ruptura espontánea de simetría, en sistemas moleculares y en estado sólido, que tiene consecuencias de largo alcance en diferentes campos, y es responsable de una variedad de fenómenos en espectroscopia, estereoquímica, cristaloquímica, física molecular y de estado sólido, y ciencia de materiales. El efecto lleva el nombre de y Edward Teller, quienes informaron por primera vez de sus estudios en 1937. (es) The Jahn–Teller effect (JT effect or JTE) is an important mechanism of spontaneous symmetry breaking in molecular and solid-state systems which has far-reaching consequences in different fields, and is responsible for a variety of phenomena in spectroscopy, stereochemistry, crystal chemistry, molecular and solid-state physics, and materials science. The effect is named for Hermann Arthur Jahn and Edward Teller, who first reported studies about it in 1937. (en) L’effet Jahn-Teller, connu aussi en tant que « Distorsion Jahn-Teller », décrit la distorsion de la géométrie des molécules non linéaires dans certaines situations. Historiquement, cet effet a été proposé dans un théorème publié en 1937 par Hermann Arthur Jahn et Edward Teller, dans lequel ils démontrent que toute molécule non linéaire possédant un niveau électronique fondamental dégénéré subira une distorsion géométrique qui lèvera cette dégénérescence, ce qui aura pour effet de diminuer l’énergie totale de la molécule. Cet effet est observé dans les complexes octaédriques de certains métaux de transition hexacoordonnés, en particulier, le cuivre(II), le chrome(II) et le manganèse(III). Placées dans un champ de ligands octaédrique, les cinq orbitales d dégénérées d'un métal de transition se subdivisent en deux groupes d'orbitales, notés T (dxy, dxz et dyz) et Eg (dx2−y2 et dz2). Les orbitales T2g sont donc triplement dégénérées tandis que les orbitales Eg sont doublement dégénérées. L’ion Cu2+ étant de configuration d9, le niveau Eg contient trois électrons dont l’un n'est pas apparié. Les deux orbitales du niveau Eg étant dégénérées, l’électron célibataire peut se placer indifféremment dans l’une ou l’autre des orbitales dx2−y2 ou dz2, conduisant à l’existence d’un niveau fondamental dégénéré, ce qui donne lieu à l'effet Jahn-Teller. Ce type de complexe subit une distorsion le long d’un des axes de symétrie quaternaire (que l’on désigne comme étant l’axe « z »), ce qui a pour effet de lever la dégénérescence orbitalaire et de diminuer l’énergie totale du complexe. Cette distorsion se manifeste généralement par une élongation des distances métal–ligand le long de l’axe z, mais peut occasionnellement provoquer un raccourcissement de cette liaison (le théorème de Jahn-Teller ne prédit pas la direction de la distorsion, mais l’existence de géométries instables). Lorsque ce type de distorsion se produit, cela a pour effet de diminuer l'énergie électronique du complexe. Selon la théorie du champ cristallin, la répulsion électrostatique entre le doublet électronique du ligand, qui est une base de Lewis, et les électrons du métal central possédant une composante selon l’axe z, diminuant ainsi l’énergie du complexe. Selon la théorie du champ de ligands, la stabilisation s'apprécie par le fait que la modification des niveaux d'énergie des orbitales affectées par la distorsion stabilise plus d'électrons qu'elle n'en déstabilise. Dans les complexes octaédriques, l’effet Jahn-Teller est principalement observable lorsqu'un nombre impair d’électrons occupe le niveau Eg. Cette condition est vérifiée lorsque le métal possède une configuration d9 ou d4 haut spin (champ faible), ou d7 bas spin (champ fort) pour lesquels l’état fondamental du complexe octaédrique théorique est dégénéré (Eg3 ou Eg1). On devrait également observer un effet Jahn-Teller lorsque les orbitales T2g ne sont pas complètes. Mais les orbitales Eg, contrairement aux orbitales T2g, pointent vers les ligands, ce qui rend la distorsion beaucoup plus forte dans le premier cas que dans l’autre. Les effets attendus pour les complexes de coordination octaédriques sont présentés dans la table ci-dessous : avec f : faible effet Jahn-Teller attendu (dégénérescence orbitalaire impliquant les orbitales T2g) ; F : fort effet Jahn-Teller attendu (dégénérescence orbitalaire impliquant les orbitales Eg) ; 0 : pas d’effet Jahn-Teller. * bas spin et haut spin ne sont pas définis pour d1, d2, d3, d8 et d9, dans les autres cas, lire la ligne du milieu. L’effet Jahn-Teller peut être observé expérimentalement en étudiant l’absorbance dans le spectre UV-visible de composés inorganiques, dans lesquels il provoque souvent le dédoublement de certaines bandes spectrales. Il existe également un effet Jahn-Teller dit de second ordre. Celui-ci est dû à la faible différence d'énergie entre deux orbitales remplies et vides. La distorsion entraînée par l'effet Jahn-Teller du second ordre est plus importante que celle induite par l'effet Jahn-Teller plus général. L'effet Jahn-Teller du second ordre est observé dans les titano-zirconates de plomb (ou PZT). (fr) Distorsi tetragonal adalah suatu Distorsi yang terjadi pada kompleks oktahedral dengan enam ligan yang sama, apabila dua ligan yang berposisi trans-(misalnya 2 ligan searah dengan sumbu z) dijauhkan atau didekatkan terhadap atom pusat maka kompleks yang ada dikatakan mengalami distorsi tetragonal. Distorsi ini dikatakan tetragonal karena adanya tidak mengubah luas bujur sangkar atau tetragonal yang terbentuk dari empat ligan yang terletak pada sumbu x dan sumbu y. Distorsi tetragonal akan menurunkan simetri dari kompleks yang ada yaitu dari kelompok titik Oh ke kelompok D4h. Penurunan simetri ini terjadi karena dua dari empat sumbu rotasi C4 yang ada pada kelompok titik Oh berubah menjadi sumbu rotasi C2 pada kelompok titik D4h. Pada umumnya distorsi ini adalah tidak menguntungkan karena akan mengurangi enenrgi ikatan yang ada, akan tetapi pada situasi tertentu distorsi ini justru menguntungkan. Distorsi tetragonal lebih dikenal sebagai distorsi Jahn-Teller. Teorema Jahn-Teller menyatakan bahwa untuk molekul non linear pada keadaan elektronik yang degenerat, suatu distorsi harus timbul untuk menghasilkan sistem dengan energi yang lebih rendah. Akibat distorsi ini simetri sistem menjadi lebih rendah dan tingkat degradasinya berkurang. Distorsi tetragonal dapat disebabkan oleh elektron-elektron pada orbital t2g atau elektron-elektron pada orbital eg. Distorsi yang terjadi akibat elektron-elektron pada orbital eg adalah lebih kuat dibandingkan distorsi yang terjadi akibat elektron-elektron pada orbital t2g karena orbital eg berhadapan langsung dengan ligan-ligan. Hal ini ditunjukkan dengan perbedaan panjang ikatan-ikatan yang searah (dengan sumbu z) dengan ikatan-ikatan yang searah (dengan sumbu x dan sumbu y). Pada waktu terjadi distorsi tetragonal, ada kemungkinan terjadi distorsi dengan kekuatan yang berbeda, sehingga dua ikatan yang terletak pada sumbu z memiliki panjang yang berbeda. Medan listrik yang terjadi pada pembentukan kompleks tetrahidral menyebabkan pemisahan orbital d pada ion pusat. (in) In base all'effetto Jahn-Teller (o distorsione Jahn-Teller), ogni molecola non lineare con uno stato elettronico fondamentale subisce una distorsione geometrica che rimuove la degenerazione stessa. Questo effetto è stato descritto nel 1937 dagli scienziati Hermann Arthur Jahn ed Edward Teller che utilizzando la teoria dei gruppi dimostrarono che le molecole degeneri non lineari non possono essere stabili nella configurazione di massima simmetria spaziale. L'effetto della distorsione è quello di diminuire l'energia della molecola. (it) 얀-텔러 효과(Jahn–Teller effect)는 독일계 영국인 화학자 과 헝가리 유대계 미국 과학자 에드워드 텔러가 제안한 효과로, 대칭성이 깨지면서 에너지가 낮아져 안정해지는 효과이다. (ko) Het Jahn–Teller-effect, soms ook aangeduid als de Jahn–Teller-verstoring of het Jahn–Teller-theorema, beschrijft de verstoring van de symmetrie in niet-lineaire moleculen onder bepaalde omstandigheden. Het effect is genoemd naar en Edward Teller die met behulp van groepentheorie aantoonden dat niet-lineaire, ontaarde moleculen niet stabiel konden zijn. Het theorema van Jahn-Teller stelt dat wanneer in een niet-lineair molecule met ontaarde energie-niveaus van de grondtoestand de elektronische bezetting ongelijk verdeeld is, een geometrische verstoring zal optreden waardoor de ontaarding wordt opgeheven. Dit is terug te voeren op het feit dat de verstoring leidt tot een verlaging van de energie van het systeem. (nl) ヤーン・テラー効果（ヤーン・テラーこうか、英: Jahn–Teller effect）またはヤーン・テラー変形（ヤーン・テラーへんけい、英: Jahn–Teller distortion）は、特定の状況下で非線形分子の構造が歪む現象のことである。この電子的な作用は、電子的に縮退した非線形分子は安定ではありえないということを群論を用いて証明したハーマン・ヤーンとエドワード・テラーにちなんで名付けられた。この効果は、電子的に縮退した基底状態をもつあらゆる非線形分子は変形によって錯体のエネルギーが下がるため、縮退が解けるような幾何学的変形を受けるであろうと述べている。 (ja) Efekt Jahna-Tellera (czyt. efekt Jaana-Telera) – zjawisko spontanicznego łamania symetrii występujące w układach cząsteczkowych jak i ciałach stałych, mające swoje konsekwencje w chemii koordynacyjnej, krystalografii, spektroskopii, stereochemii, fizyce ciała stałego i molekularnej, a także w badaniu materiałów funkcjonalnych. Po raz pierwszy zostało ono zaproponowane i wyjaśnione na gruncie teoretycznym przez i Edwarda Tellera w roku 1937, od których nazwisk pochodzi nazwa zjawiska. (pl) Эффе́кт Я́на — Те́ллера — совокупность эффектов, связанных с взаимодействием орбитальных состояний электронов и искажений поля кристаллической решётки. Получил название по именам Г. Яна и Э. Теллера, сформулировавших в 1937 году теорему, согласно которой любая нелинейная конфигурация атомов, содержащая вырожденные состояния электронов, неустойчива по отношению к понижающим её симметрию деформациям. Вырождение электронных состояний может быть связано с наличием высокой симметрии в молекуле или кристаллической решётке, а искажение её поля — с колебательными движениями атомных ядер или искажениями самой решётки. Взаимодействие электронных состояний с искажениями приводит к снятию вырождения и понижению симметрии. Различают статический и динамический эффекты Яна — Теллера. О первом говорят, если взаимодействие между электронами и колебаниями ядер приводит к образованию локальных деформаций и изменению симметрии кристалла, а о втором — если образуются так называемые (специфические связанные колебания ядер и электронов). (ru) O efeito Jahn-Teller é caracterizado pela deformação espontânea da geometria quando estados orbitais degenerados de moléculas não lineares se subdividem de forma a reduzir a energia do sistema. O efeito foi previsto pela primeira vez em 1937 por Hermann Arthur Jahn e Edward Teller. Inicialmente, em trabalho experimental, o efeito muitas vezes "desaparecia" ou era mascarado por outras interações moleculares, sendo rodeado por certo mistério e fascínio pela comunidade científica. (pt) Ефе́кт Я́на — Те́ллера — зниження симетрії розташування оточення іонів у кристалах та молекулах за рахунок зняття виродження основного електронного стану. Ефект названо на честь Германа Артура Яна та Едварда Теллера. Ефект Яна—Теллера виникає тоді, коли в симетричній конфігурації основний електронний стан вироджений. Здебільшого це буває в октаедральній конфігурації, зокрема він часто зустрічається в комплексах шестикоординованої міді. Видовження або скорочення однієї з пар міжатомних відстаней призводить до зняття виродження, при цьому енергія одного зі станів — понижується. Як наслідок симетрична конфігурація стає нестійкою. Здебільшого ефект проявляється як видовження, хоча можливе також скорочення. (uk) 姜-泰勒效应（英文：Jahn-Teller effect，简称JTE），有时也被称为姜-泰勒变形，描述了基态时有多个简并态的非线性分子的电子云在某些情形下发生的构型形变。分子发生几何构型畸变的目的是降低简并度，从而稳定其中一个状态。姜-泰勒效应主要出现在金属的配合物中，特别是某些金属染料的着色过程。该效应得名于1937年首次对其报导的及愛德華·泰勒。 为了消除简并，八面体配合物将会沿着轴向（也就是z轴）扭曲。这一现象发生在有d轨域的金属络合物中。而简并性是在电子占据不同简并的轨道却可能有相同或相近的能量时产生。 配体的作用类似路易斯碱，可以给金属提供电子，过渡金属通过d轨道和配体发生相互作用形成含d轨道的金属配合物。八面体配合物中，6个M－L键的长度相等。 八面体配合物中，5个d轨道可以分成两类，t2g（包括轨道 dxy, dxz 和 dyz）以及 eg （包括轨道 dz2 和 dx2-y2）。t2g 和 eg 轨道的能量分别是相同的（就是说 t2g 三个轨道的能量是相同的，eg 以此类推），其中 eg 轨道的能量比 t2g 轨道的要高一些。ΔO（配体场分裂参数）用于具体的能量差。在 ΔO 比电子成对能大的配合物中，电子倾向于成对，电子按能量从低到高的顺序占据d轨道。在这样一种低自旋的态中，t2g 轨道被占据满了后电子才会去占据 eg 轨道。而在高自旋配合物中，ΔO 比电子成对能小，eg 轨道中的每个轨道在 t2g 轨道中的任一个占满两个电子之前将分别占据一个电子。 在八面体配合物中，姜-泰勒效应在奇数个电子占据 eg 轨道时最常为被我们观察到。如，低自旋配合物中金属上的电子为7或9时（也就是 d7 和 d9）或有有一个单 eg 电子的高自旋配合物，d4。因此 d9 构型的Cu(II) 配合物常会出现姜-泰勒效应，比如本应为正八面体构型，但实际上为伸长（或缩短）八面体构型的 [Cu(OH2)6]2+ 离子。 需要注意的是姜-泰勒效应并不能预测变形的方向，只能预测存在一个不稳定的构型。 在实验上，姜-泰勒效应可以通过无机化合物的紫外-可见光谱来研究和解释。 姜-泰勒效应在有机化学中也有应用。 (zh) |
| dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/Hexaaquacopper(II)-3D-balls.png?width=300 |
| dbo:wikiPageExternalLink | https://ttl.ut.ee/jt16/ http://www.ccs.tsukuba.ac.jp/jt2012 https://web.archive.org/web/20180419094845/http:/www.jahnteller2014.tugraz.at/ http://www.nottingham.ac.uk/~ppzjld/JTsymposia.htm http://www.nottingham.ac.uk/~ppzjld/pseudorotate.htm |
| dbo:wikiPageID | 1964288 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 61581 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1122233836 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Electron_paramagnetic_resonance dbr:Electronegativity dbr:Metallicity dbr:Molecule dbr:Brebis_Bleaney dbr:Degenerate_energy_levels dbr:Density_Functional_Theory dbr:Density_functional_theory dbc:Coordination_chemistry dbr:Antiaromaticity dbr:Perovskite dbr:Double_group dbr:Point_group dbr:Pseudo_Jahn–Teller_effect dbr:Renner–Teller_effect dbr:Geometric_phase dbr:Stereochemistry dbr:Edward_Teller dbr:Electron_Paramagnetic_Resonance dbr:Electron_spin_resonance dbr:Electronic_structure dbr:Molecular_orbitals dbr:Conical_intersection dbr:Copper dbr:Crystal_chemistry dbr:Crystal_field_theory dbr:Phase_transitions dbc:Chemical_bonding dbc:Inorganic_chemistry dbr:Lev_Landau dbr:Lewis_base dbr:Ligands dbr:Manganese dbr:Colossal_magnetoresistance dbr:Hamiltonian_(quantum_mechanics) dbr:Fullerenes dbr:Fullerides dbr:Potential_energy_surface dbr:Stationary_point dbr:Materials_science dbr:Open_shell dbc:Edward_Teller dbc:Solid-state_chemistry dbr:Buckminsterfullerene dbc:Condensed_matter_physics dbr:Wave_function dbr:Wave_functions dbr:Ion dbr:Adiabatic_process dbr:Cyclobutadiene dbr:Cyclooctatetraene dbr:Ferrimagnetic dbr:Superconductivity dbr:Harry_Kroto dbr:Heisenberg_model_(quantum) dbr:Hermann_Arthur_Jahn dbr:Isaac_B._Bersuker dbr:Ferromagnetic dbr:Ab_initio dbr:John_Hasbrouck_Van_Vleck dbr:K._Alex_Müller dbr:Symmetry_breaking dbr:Diamagnetic dbr:Dielectric dbr:Born–Oppenheimer_approximation dbr:Spectroscopy dbr:Spontaneous_symmetry_breaking dbr:Group_theory dbr:Hubbard_model dbr:Icosahedral_symmetry dbr:Kronecker_product dbr:Michael_Berry_(physicist) dbr:Semiconductors dbr:Matrix_element_(physics) dbr:Octahedral_symmetry dbr:Off-center_ions dbr:Manganate dbr:Superexchange dbr:Molecular_vibration dbr:Peierls_transition dbr:Polaron dbr:Photochemistry dbr:Paramagnetic dbr:Irreducible_representations dbr:Solid-state_physics dbr:Tetrahedral_symmetry dbr:Vibronic_coupling dbr:Point_groups dbr:Octahedral_complex dbr:Eigenvalues dbr:Hund's_rule dbr:Point_group_symmetry dbr:Vibronic dbr:Degenerate_energy_level dbr:Semiconducting dbr:UV/VIS_spectroscopy dbr:Spin-orbit_coupling dbr:File:COT_rad_anion_Frost_orbs.png dbr:File:D_orbitals_in_an_octahedron.jpg dbr:File:Dlevels.png dbr:File:E_x_e_potential_energy_surfaces.jpg dbr:File:Hexaaquacopper(II)-3D-balls.png dbr:File:Jahn-Teller_and_pseudo_Jahn-Teller_effects.svg dbr:File:Jahn-Teller_distortions_of_a_triangle.jpg dbr:File:Jahn-Teller_effect_in_octahedral_complexes.png dbr:Jahn–Teller_theorem dbr:Migdal–Eliashberg_treatment_of_superconductivity |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Reflist dbt:Section_link dbt:See_also dbt:Short_description dbt:Crossreference |
| dct:subject | dbc:Coordination_chemistry dbc:Chemical_bonding dbc:Inorganic_chemistry dbc:Edward_Teller dbc:Solid-state_chemistry dbc:Condensed_matter_physics |
| rdf:type | owl:Thing |
| rdfs:comment | تأثير يان- تيلرهو آلية هامة لكسر التناظر التلقائي في الأنظمة الجزيئية ذات الحالة الجامدة التي لها عواقب بعيدة المدى في مجالات عدة، وهو مسؤول عن عدة ظواهر في المطيافية والكيمياء الفراغية والكيمياء البلورية وفيزياء الجوامد والجسيمات وعلم المواد. سمي هذا التأثير على اسم هيرمان آرثر يان وإدوارد تيلر، أول من قدم دراسات عنه في عام 1937. (ar) V roce 1937 a Edward Teller dokázali, že každý nelineární molekulární systém v elektronovém stavu bude nestabilní, a proto se nějakým způsobem zdeformuje, aby došlo k opětovnému rozdělení energeticky rovnocenných orbitalů, které vznikly . (cs) El efecto Jahn-Teller es un mecanismo importante de ruptura espontánea de simetría, en sistemas moleculares y en estado sólido, que tiene consecuencias de largo alcance en diferentes campos, y es responsable de una variedad de fenómenos en espectroscopia, estereoquímica, cristaloquímica, física molecular y de estado sólido, y ciencia de materiales. El efecto lleva el nombre de y Edward Teller, quienes informaron por primera vez de sus estudios en 1937. (es) The Jahn–Teller effect (JT effect or JTE) is an important mechanism of spontaneous symmetry breaking in molecular and solid-state systems which has far-reaching consequences in different fields, and is responsible for a variety of phenomena in spectroscopy, stereochemistry, crystal chemistry, molecular and solid-state physics, and materials science. The effect is named for Hermann Arthur Jahn and Edward Teller, who first reported studies about it in 1937. (en) In base all'effetto Jahn-Teller (o distorsione Jahn-Teller), ogni molecola non lineare con uno stato elettronico fondamentale subisce una distorsione geometrica che rimuove la degenerazione stessa. Questo effetto è stato descritto nel 1937 dagli scienziati Hermann Arthur Jahn ed Edward Teller che utilizzando la teoria dei gruppi dimostrarono che le molecole degeneri non lineari non possono essere stabili nella configurazione di massima simmetria spaziale. L'effetto della distorsione è quello di diminuire l'energia della molecola. (it) 얀-텔러 효과(Jahn–Teller effect)는 독일계 영국인 화학자 과 헝가리 유대계 미국 과학자 에드워드 텔러가 제안한 효과로, 대칭성이 깨지면서 에너지가 낮아져 안정해지는 효과이다. (ko) Het Jahn–Teller-effect, soms ook aangeduid als de Jahn–Teller-verstoring of het Jahn–Teller-theorema, beschrijft de verstoring van de symmetrie in niet-lineaire moleculen onder bepaalde omstandigheden. Het effect is genoemd naar en Edward Teller die met behulp van groepentheorie aantoonden dat niet-lineaire, ontaarde moleculen niet stabiel konden zijn. Het theorema van Jahn-Teller stelt dat wanneer in een niet-lineair molecule met ontaarde energie-niveaus van de grondtoestand de elektronische bezetting ongelijk verdeeld is, een geometrische verstoring zal optreden waardoor de ontaarding wordt opgeheven. Dit is terug te voeren op het feit dat de verstoring leidt tot een verlaging van de energie van het systeem. (nl) ヤーン・テラー効果（ヤーン・テラーこうか、英: Jahn–Teller effect）またはヤーン・テラー変形（ヤーン・テラーへんけい、英: Jahn–Teller distortion）は、特定の状況下で非線形分子の構造が歪む現象のことである。この電子的な作用は、電子的に縮退した非線形分子は安定ではありえないということを群論を用いて証明したハーマン・ヤーンとエドワード・テラーにちなんで名付けられた。この効果は、電子的に縮退した基底状態をもつあらゆる非線形分子は変形によって錯体のエネルギーが下がるため、縮退が解けるような幾何学的変形を受けるであろうと述べている。 (ja) Efekt Jahna-Tellera (czyt. efekt Jaana-Telera) – zjawisko spontanicznego łamania symetrii występujące w układach cząsteczkowych jak i ciałach stałych, mające swoje konsekwencje w chemii koordynacyjnej, krystalografii, spektroskopii, stereochemii, fizyce ciała stałego i molekularnej, a także w badaniu materiałów funkcjonalnych. Po raz pierwszy zostało ono zaproponowane i wyjaśnione na gruncie teoretycznym przez i Edwarda Tellera w roku 1937, od których nazwisk pochodzi nazwa zjawiska. (pl) O efeito Jahn-Teller é caracterizado pela deformação espontânea da geometria quando estados orbitais degenerados de moléculas não lineares se subdividem de forma a reduzir a energia do sistema. O efeito foi previsto pela primeira vez em 1937 por Hermann Arthur Jahn e Edward Teller. Inicialmente, em trabalho experimental, o efeito muitas vezes "desaparecia" ou era mascarado por outras interações moleculares, sendo rodeado por certo mistério e fascínio pela comunidade científica. (pt) L'efecte Jahn-Teller descriu la distorsió geomètrica de molècules no lineals en certes circumstàncies. L'efecte va ser proposat com un teorema postulat per i Edward Teller el 1937 i diu essencialment que qualsevol molècula no lineal amb un estat fonamental degenerat pot presentar una distorsió geomètrica que implica la pèrdua de . Aquesta distorsió comporta una disminució de l'energia global del complex. (ca) Der Jahn-Teller-Effekt, entdeckt 1937, geht auf die Wissenschaftler Edward Teller (1908–2003) und Hermann Arthur Jahn (1907–1979) zurück. Das Jahn-Teller-Theorem erklärt die Verzerrung in der Geometrie des Ligandenfelds einiger oktaedrischer Komplexverbindungen entlang einer Raumachse. Das Theorem besagt: „Jedes nicht-lineare Molekülsystem ist in einem entarteten elektronischen Zustand instabil und spaltet den entarteten Zustand durch Erniedrigung der Symmetrie auf.“ (de) Distorsi tetragonal adalah suatu Distorsi yang terjadi pada kompleks oktahedral dengan enam ligan yang sama, apabila dua ligan yang berposisi trans-(misalnya 2 ligan searah dengan sumbu z) dijauhkan atau didekatkan terhadap atom pusat maka kompleks yang ada dikatakan mengalami distorsi tetragonal. Distorsi ini dikatakan tetragonal karena adanya tidak mengubah luas bujur sangkar atau tetragonal yang terbentuk dari empat ligan yang terletak pada sumbu x dan sumbu y. Medan listrik yang terjadi pada pembentukan kompleks tetrahidral menyebabkan pemisahan orbital d pada ion pusat. (in) L’effet Jahn-Teller, connu aussi en tant que « Distorsion Jahn-Teller », décrit la distorsion de la géométrie des molécules non linéaires dans certaines situations. Historiquement, cet effet a été proposé dans un théorème publié en 1937 par Hermann Arthur Jahn et Edward Teller, dans lequel ils démontrent que toute molécule non linéaire possédant un niveau électronique fondamental dégénéré subira une distorsion géométrique qui lèvera cette dégénérescence, ce qui aura pour effet de diminuer l’énergie totale de la molécule. (fr) Ефе́кт Я́на — Те́ллера — зниження симетрії розташування оточення іонів у кристалах та молекулах за рахунок зняття виродження основного електронного стану. Ефект названо на честь Германа Артура Яна та Едварда Теллера. (uk) Эффе́кт Я́на — Те́ллера — совокупность эффектов, связанных с взаимодействием орбитальных состояний электронов и искажений поля кристаллической решётки. Получил название по именам Г. Яна и Э. Теллера, сформулировавших в 1937 году теорему, согласно которой любая нелинейная конфигурация атомов, содержащая вырожденные состояния электронов, неустойчива по отношению к понижающим её симметрию деформациям. Вырождение электронных состояний может быть связано с наличием высокой симметрии в молекуле или кристаллической решётке, а искажение её поля — с колебательными движениями атомных ядер или искажениями самой решётки. Взаимодействие электронных состояний с искажениями приводит к снятию вырождения и понижению симметрии. (ru) 姜-泰勒效应（英文：Jahn-Teller effect，简称JTE），有时也被称为姜-泰勒变形，描述了基态时有多个简并态的非线性分子的电子云在某些情形下发生的构型形变。分子发生几何构型畸变的目的是降低简并度，从而稳定其中一个状态。姜-泰勒效应主要出现在金属的配合物中，特别是某些金属染料的着色过程。该效应得名于1937年首次对其报导的及愛德華·泰勒。 为了消除简并，八面体配合物将会沿着轴向（也就是z轴）扭曲。这一现象发生在有d轨域的金属络合物中。而简并性是在电子占据不同简并的轨道却可能有相同或相近的能量时产生。 配体的作用类似路易斯碱，可以给金属提供电子，过渡金属通过d轨道和配体发生相互作用形成含d轨道的金属配合物。八面体配合物中，6个M－L键的长度相等。 在八面体配合物中，姜-泰勒效应在奇数个电子占据 eg 轨道时最常为被我们观察到。如，低自旋配合物中金属上的电子为7或9时（也就是 d7 和 d9）或有有一个单 eg 电子的高自旋配合物，d4。因此 d9 构型的Cu(II) 配合物常会出现姜-泰勒效应，比如本应为正八面体构型，但实际上为伸长（或缩短）八面体构型的 [Cu(OH2)6]2+ 离子。 需要注意的是姜-泰勒效应并不能预测变形的方向，只能预测存在一个不稳定的构型。 在实验上，姜-泰勒效应可以通过无机化合物的紫外-可见光谱来研究和解释。 姜-泰勒效应在有机化学中也有应用。 (zh) |
| rdfs:label | تأثير يان-تيلر (ar) Efecte Jahn-Teller (ca) Jahnův–Tellerův efekt (cs) Jahn-Teller-Effekt (de) Efecto Jahn-Teller (es) Effet Jahn-Teller (fr) Distorsi tetragonal (in) Jahn–Teller effect (en) Effetto Jahn-Teller (it) 얀-텔러 효과 (ko) ヤーン・テラー効果 (ja) Jahn-Teller-effect (nl) Efekt Jahna-Tellera (pl) Эффект Яна — Теллера (ru) Efeito Jahn-Teller (pt) Ефект Яна — Теллера (uk) 姜-泰勒效应 (zh) |
| rdfs:seeAlso | dbr:Spontaneous_symmetry_breaking |
| owl:sameAs | freebase:Jahn–Teller effect http://d-nb.info/gnd/4162675-8 wikidata:Jahn–Teller effect wikidata:Jahn–Teller effect dbpedia-ar:Jahn–Teller effect dbpedia-be:Jahn–Teller effect dbpedia-ca:Jahn–Teller effect dbpedia-cs:Jahn–Teller effect dbpedia-da:Jahn–Teller effect dbpedia-de:Jahn–Teller effect dbpedia-es:Jahn–Teller effect dbpedia-fa:Jahn–Teller effect dbpedia-fi:Jahn–Teller effect dbpedia-fr:Jahn–Teller effect dbpedia-hu:Jahn–Teller effect dbpedia-id:Jahn–Teller effect dbpedia-it:Jahn–Teller effect dbpedia-ja:Jahn–Teller effect dbpedia-ko:Jahn–Teller effect http://ml.dbpedia.org/resource/ജാൻ_-_ടെല്ലർ_മെറ്റൽ dbpedia-nl:Jahn–Teller effect dbpedia-no:Jahn–Teller effect dbpedia-pl:Jahn–Teller effect dbpedia-pt:Jahn–Teller effect dbpedia-ru:Jahn–Teller effect dbpedia-sr:Jahn–Teller effect dbpedia-uk:Jahn–Teller effect dbpedia-zh:Jahn–Teller effect https://global.dbpedia.org/id/2PoUf |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Jahn–Teller_effect?oldid=1122233836&ns=0 |
| foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/COT_rad_anion_Frost_orbs.png wiki-commons:Special:FilePath/D_orbitals_in_an_octahedron.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Dlevels.png wiki-commons:Special:FilePath/E_x_e_potential_energy_surfaces.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Hexaaquacopper(II)-3D-balls.png wiki-commons:Special:FilePath/Jahn-Teller_and_pseudo_Jahn-Teller_effects.svg wiki-commons:Special:FilePath/Jahn-Teller_distortions_of_a_triangle.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Jahn-Teller_effect_in_octahedral_complexes.png |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Jahn–Teller_effect |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Jahn-Teller_effect dbr:Jahn-Teller_Effect dbr:Jahn-Teller dbr:Jahn-Teller_axis dbr:Jahn-Teller_distortion dbr:Jahn-Teller_theorem dbr:Jahn_Teller_effect dbr:Jahn_teller dbr:Jahn–Teller dbr:Jahn–Teller_Effect dbr:Jahn–Teller_distortion |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Calcium_copper_titanate dbr:Rubidium_superoxide dbr:List_of_agnostics dbr:Metal_acetylacetonates dbr:Perovskite_(structure) dbr:Uranium_trioxide dbr:Index_of_physics_articles_(J) dbr:List_of_people_associated_with_University_College_London dbr:Jahn-Teller_effect dbr:Jahn-Teller_Effect dbr:Pseudo_Jahn–Teller_effect dbr:Timeline_of_atomic_and_subatomic_physics dbr:Copper(II)_fluoride dbr:Copper(II)_thiocyanate dbr:Geometric_phase dbr:Chromium(II)_fluoride dbr:Chromium(II)_iodide dbr:Edward_I._Solomon dbr:Edward_Teller dbr:Energy_level_splitting dbr:Gillian_Gehring dbr:Conical_intersection dbr:Conjugated_system dbr:Coordination_complex dbr:Copper_protein dbr:Lincoln_College,_Lincolnshire dbr:Manganese(II,III)_oxide dbr:Stability_constants_of_complexes dbr:Fulleride dbr:Tris(acetylacetonato)iron(III) dbr:Irving–Williams_series dbr:Laporte_rule dbr:Alcian_blue_stain dbr:Cyclobutadiene dbr:Cyclooctatetraene dbr:Cytochrome_c_family dbr:Digermyne dbr:List_of_Jewish_atheists_and_agnostics dbr:List_of_effects dbr:Hermann_Arthur_Jahn dbr:Isaac_B._Bersuker dbr:Lanthanum_manganite dbr:Reversibly_assembled_cellular_composite_materials dbr:Dioptase dbr:Born–Oppenheimer_approximation dbr:Plastocyanin dbr:Fermi_surface dbr:Fine_electronic_structure dbr:Sextuple_bond dbr:List_of_things_named_after_Edward_Teller dbr:Octahedral_molecular_geometry dbr:Manganate dbr:Scientific_phenomena_named_after_people dbr:Jahn-Teller dbr:Jahn-Teller_axis dbr:Jahn-Teller_distortion dbr:Jahn-Teller_theorem dbr:Jahn_Teller_effect dbr:Jahn_teller dbr:Jahn–Teller dbr:Jahn–Teller_Effect dbr:Jahn–Teller_distortion |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Jahn–Teller_effect |
