Czym jest polityka kredytowa banku? Jakie strategie wyróżniamy w jej ramach? (original) (raw)

Polityka kredytowa banku jest tym samym co strategia działania – to odgórne założenia, które wskazują kierunek rozwoju i kształtują ofertę produktów oraz usług. Wewnętrzna polityka kredytowa określa także poziom ryzyka podejmowanego przez bank czy wskaźniki, które muszą zostać spełnione w procesie kredytowania.

Banki prowadzą swoją działalność według z góry założonej strategii. Zdecydowana większość instytucji dąży do realizacji komercyjnych celów, czyli wypracowania zysków. Strategie działania w bankach określane są mianem polityki kredytowej. Uwzględniają ogólne, odgórne, tworzone przez prezesów czy rady nadzorcze założenia banków co do oferowanych produktów i usług. Wewnętrzna polityka kredytowa wskazuje m.in. na ryzyko, jakie bank może podjąć, udzielając Ci kredytu gotówkowego czy kredytu hipotecznego. Polityka określa kierunki rozwoju na najbliższy czas dla banku. Sprawdź, jakie są rodzaje takich strategii i kiedy ulegają one zmianom.

Czym jest polityka kredytowa banków? Od czego jest uzależniona?

Do głównych zadań banków zalicza się:

Pomiędzy łączną kwotą przyjmowanych depozytów od klientów a działalnością kredytową banków powinna istnieć równowaga. Innymi słowy, zobowiązania są udzielane przez bank z wykorzystaniem depozytów. Im więcej ich jest, tym bank ma większe możliwości kredytowania. O tym, na jakich warunkach będzie odbywało się udostępnianie pieniędzy klientom, decydują założenia wewnętrznej polityki banku.

Co to jest polityka kredytowa banku? Można ją określić jako strategię działalności kredytowej, czyli zbiór wszelkich zasad, na jakich instytucja udziela zobowiązań tym, którzy składają o nie wniosek. Od polityki kredytowej zależy, w jakim tempie i czy w ogóle będzie rozwijana w dalszym ciągu akcja kredytowa, czy też bank będzie dążył do wprowadzenia takich warunków, które ją zdecydowanie zahamują.

Nie można całkowicie utożsamiać ze sobą strategii i polityki kredytowania. Polityka kształtowana jest indywidualnie przez poszczególne instytucje. Zależna jest od wielu czynników, przede wszystkim od sytuacji finansowej kredytodawców. Banki komercyjne są nastawione na zysk i działają tak jak każde inne przedsiębiorstwo.

Strategia kredytowania obrana przez bank ma przełożenie na ofertę kredytów i pożyczek, warunki ich udzielania, a zatem również na szanse klientów na uzyskanie takiego finansowania zewnętrznego. Może ona wyglądać inaczej w każdej instytucji.

Polityka kredytowa każdego banku traktowana jest jako tajemnica przedsiębiorstwa. Dana instytucja może nieco inaczej podchodzić do kwestii analizy kredytowej swoich klientów przed przyznaniem im finansowania. Dzięki rozbieżnościom w tym zakresie oferty bywają różne, tak jak procedury oceny ryzyka.

W jednym banku bez trudu dostaniesz kredyt, a w innym Twój wniosek może zostać odrzucony, bank powoła się zaś na zbyt niską zdolność lub za słabą historię kredytowania, nieadekwatne do wytycznych z polityki.

Założenia polityki kredytowej. Co reguluje i na co wpływa?

Banki mogą stosować różne rodzaje polityki kredytowej w swojej działalności. Może być to:

To trzy główne trendy, ale każdy z nich może mieć indywidualny charakter.

Każdy bank ma własny sposób analizy ryzyka kredytowego i inne wymagania odnośnie do zdolności. W ramach swojej strategii może specjalizować się w usługach dla konkretnych grup klientów, np. głównie indywidualnych, biznesowych itd. Decyduje też o rodzaju produktów, które mają być szczególnie promowane – mogą to być kredyty gotówkowe, hipoteczne, samochodowe, leasing czy faktoring.

Ceny zależą częściowo od odgórnych decyzji podejmowanych przez Radę Polityki Pieniężnej, bo to ona wpływa na wysokość stóp procentowych.

Do stawek WIBOR(R), które bierze się pod uwagę w kredytach hipotecznych, banki dodają marżę. Suma obu stanowi ostateczne oprocentowanie. Marża banków kształtowana jest jako najważniejszy element polityki pieniężno-kredytowej.

Warto zaznaczyć, że banki nie mogą dowolnie dyktować cen, bo ich praktyki reguluje prawo krajowe i unijne. Przykładem jest Rekomendacja S Komisji Nadzoru Finansowego, która przyczyniła się do wprowadzenia wkładów własnych w wysokości 20 proc. przy kredytach hipotecznych.

Inne takie sytuacje to: zaoferowanie zobowiązań ze stałym oprocentowaniem, konieczność zwrotu prowizji i pozostałych kosztów dodatkowych przy wcześniejszej spłacie kredytu przez klienta czy stworzenie granic dopuszczalnego zadłużenia dla klienta.

Polityka depozytowo-kredytowa banków reguluje takie kwestie, jak:

Bank centralny może tymczasem prowadzić politykę kredytową o dowolnym kształcie – łagodną, liberalną, ekspansywną, selektywną lub restrykcyjną. Na czym one polegają?

Łagodna polityka kredytowa

W przypadku łagodnej polityki kredytowej bank centralny zwiększa podaż pieniądza znajdującego się w obrocie z wykorzystaniem różnych mechanizmów, w tym obniżania stóp procentowych w kraju.

Jeśli bank centralny prowadzi łagodną politykę kredytową, banki są skłonne do obniżania oprocentowania kredytów i lokat. Klientom coraz bardziej opłaca się więc zaciągać kredyty niż lokować posiadane środki finansowe w depozyty terminowe. Kredyty zaciągane w kolejnych bankach przeznaczane są na cele konsumpcyjne oraz inwestycyjne.

Trzeba jednak zwrócić uwagę na jeszcze jedną reperkusję po łagodnej polityce monetarnej. Cechy takiej polityki powodują, że banki mogą ograniczać akcję kredytową, która przestaje być dla nich tak opłacalna jak do tej pory.

Liberalna polityka kredytowa

Liberalna polityka kredytowa charakteryzuje się tym, że banki mają złagodzone podejście do udzielania zobowiązań. Instytucja kredytująca, która ją prowadzi, jest bardziej skora akceptować opóźnienia w spłacaniu rat kapitałowo-odsetkowych, wydłuża terminy płatności i akceptuje mniejsze zabezpieczenia.

Ekspansywna polityka kredytowa

Ekspansywna polityka pieniężno-kredytowa polega na obniżaniu przez bank centralny stóp procentowych przy jednoczesnym skupowaniu papierów wartościowych lub obniżaniu stopy rezerw obowiązkowych, choć takie działania podejmowane są w wyjątkowych przypadkach. Dzięki prowadzeniu ekspansywnej polityki kredytowej rośnie podaż pieniądza w gospodarce.

Selektywna polityka kredytowa

Selektywna polityka polega na stosowaniu ułatwień kredytowych, ale nie dla wszystkich, a jedynie dla pewnej grupy klientów. Bank modyfikuje wówczas zachowania w zakresie analizy za pomocą swoich wewnętrznych procedur. W przypadku takiej polityki kredytowania niektóre grupy pożyczkobiorców mają szansę na uzyskanie zobowiązań o preferencyjnej stopie procentowej.

Restrykcyjna polityka kredytowa

Jeśli zaś chodzi o restrykcyjną politykę pieniężno-kredytową, przejawia się ona w podwyższaniu stóp przez organy banku centralnego. Dochodzi do emisji papierów wartościowych i czasami podwyższania stopy rezerw obowiązkowych. Restrykcyjna polityka kredytowa skutkuje zmniejszeniem ilości pieniądza w obiegu.

Główne strategie polityki kredytowej. Jakie wyróżniamy?

Strategie polityki kredytowej w bankach mogą być odmienne. Polityka pieniężno-kredytowa zależy od tego, jaki poziom ryzyka akceptuje bank i czy jest skłonny do udzielenia zobowiązania osobie, której zdolność nie jest zbyt wysoka. W przypadku bardziej ryzykownych umów banki mogą wskazać w swojej polityce, że będą żądać od klientów dodatkowego zabezpieczenia spłaty w celu zniwelowania owego ryzyka.

Z drugiej strony może być tak, że polityka kredytowa banku komercyjnego będzie liberalna i pozwoli na korzystanie z kredytowania, jeśli klient spełni dosłownie minimalne warunki.

Stąd też w polskich bankach w zastosowaniu są obecnie trzy podstawowe strategie polityki kredytowej:

Różnią się one przede wszystkim podejściem do ryzyka podejmowanego przez bank przy każdorazowym podpisywaniu umowy kredytowej.

Umiarkowana strategia kredytowa

Większość banków w swojej działalności kredytowej stosuje politykę umiarkowaną, pozwalającą na większą elastyczność. Takie instytucje podchodzą do kwestii oceny ryzyka inwestycyjnego indywidualnie i każdy wniosek rozpatrują oddzielnie.

Im większe ryzyko kredytowania, tym więcej wymagań względem kredytobiorcy odnośnie do ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń spłaty czy do marży zobowiązania, która najpewniej będzie wtedy wyższa.

Konserwatywna strategia kredytowa

W ramach polityki konserwatywnej banki dążą do wyeliminowania ryzyka inwestycyjnego. To oznacza, że sytuacja osoby starającej się o kredyt jest oceniana bardziej surowo. Klient może pozwolić sobie tylko na niższe kwoty czy krótszy okres spłaty zobowiązania. Wymagane są też większe zabezpieczenia.

Jeśli dochodzi do opóźnienia w spłacie, bank, który stosuje taki rodzaj polityki, szybko zrywa umowę lub odsprzedaje wierzytelność zewnętrznej firmie windykacyjnej.

Agresywna strategia kredytowa

W opozycji do konserwatywnej strategii kredytowej stoi polityka agresywna – rzadka w bankach, popularniejsza w firmach pożyczkowych. Polega na dopuszczaniu do finansowania klientów obarczonych wysokim ryzykiem. Marża i opłaty dodatkowe są jednak znacznie wyższe, co ma rekompensować to ryzyko.

Agresywna polityka jest rzadkością na polskim rynku finansowania bankowego. Takie instytucje stronią od podejmowania nadmiernego ryzyka przy kredytowaniu.

Zobacz też: Ile trzeba mieć punktów w BIK, aby uzyskać kredyt?

Polityka kredytowa NBP i banki komercyjne. Jaki wpływ mają na siebie?

Kształtowaniem polityki pieniężnej w kraju zajmuje się Narodowy Bank Polski. Jego decyzje podejmowane na różnych polach wpływają na politykę kredytową banków komercyjnych. Indywidualne kształtowanie polityki w banku jest możliwe, ale tylko w pewnych ramach prawnych. Zmieniająca się sytuacja gospodarcza w Polsce oraz działania podejmowane przez bank centralny wpływają na działalność banków komercyjnych.

Wystarczy wspomnieć o tym, co działo się w marcu 2020 roku. Pandemia i idąca w ślad za nią decyzja RPP o obniżeniu stóp procentowych do historycznego poziomu przyczyniły się do zmiany polityki większości banków. Dostęp do finansowania został ograniczony dla osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych lub pracujących w sektorach gospodarki, które najbardziej odczuły skutki pandemii.

Taka strategia doprowadziła do zmniejszenia popytu i sprzedaży zobowiązań. W kolejnych kwartałach banki udzielały jednak coraz więcej kredytów. Polityka kredytowa została zliberalizowana, a niskie stopy procentowe przyczyniły się do wzrostu zainteresowania tanimi zadłużeniami. Rosła też zdolność kredytowa klientów, dlatego mogli zaciągać zobowiązania na coraz wyższe kwoty.