Enriketa Papa Pandelejmoni | University of Tirana, Albania (original) (raw)

Papers by Enriketa Papa Pandelejmoni

History Today Magazine, 2022

The life stories compiled by the Polish journalist Margo Rejmer in Mud Sweeter Than Honey resembl... more The life stories compiled by the Polish journalist Margo Rejmer in Mud Sweeter Than Honey resemble, at times, Dante’s Nine Circles of Hell in their escalating violence, contempt, lies, brutality and emptiness. These were the punishments that Enver Hoxha’s communist regime inflicted on Albanians from 1945 until its end in 1991. The experience of reading these testimonies of ordinary people – gathered orally – took me back to my own childhood in 1980s Albania.
It was a time characterised by the standardisation of everything: clothing, architecture, home furnishings. As one man interviewed by Rejmer jokes, ‘the dresses were all the same, the shoes were all the same, whatever flat you went into, everything looked the same. Thank God at least the wives can look different from one another’. Hoxha’s system also attempted to standardise thought. ‘Communism was in control, the propaganda was etched on people’s minds, and we lived in a trap’, recalls a man from the village of Derviçan, who was arrested at 16 after trying to escape with three of his friends to Greece, ‘where people had television and cars’. A silly dream of freedom turned into a nightmare; his two companions were killed while crossing the border and he was put in prison. The person who had denounced them to the Sigurimi, Hoxha’s secret police, was their teacher.

Building Dictatorships under Axis Rule War, Military Occupation and Political Regimes (Routledge Studies in Fascism and the Far Right), 2025

This chapter examines the collaboration of Albania with fascist Italy from 1939 to 1943, when the... more This chapter examines the collaboration of Albania with fascist Italy from 1939 to 1943, when the country was occupied by Italy. In textbooks between 1945 and 1990, Albanian historians overwhelmingly depicted the historical events of national significance primarily from a Marxist and ethnocentric per- spective. From this ‘Marxist Nationalism’ as Berndt Fischer put it, the national history of Albanians ‘was not rarely portrayed with romantic notes and as a linear development, from the Illyrians era to the period of Enver Hoxha’s rule’. From this approach, the post-war Albanian scholars defined World War II (WWII) collaborators as a relatively small clique of opportunistic politicians and officials who worked against the country to maintain opportunistic and reactionary rule. The collaborators were called the Quislings, and everything linked to them was equated with treason, deserving thus to be dealt with show trials and executions. This ‘black and white’ historical interpretation of national history, after the fall of the regime in Albania and with the emergence of a new generation of young historians, was switched to an open public debate on WWII and its interpretations. Collaboration and accommodation with the fascists and Nazis were not taboo to be discussed with and write about.

Te xtbookresearch is no longer an ew field of study and has made its mark in SouthEastern Europe ... more Te xtbookresearch is no longer an ew field of study and has made its mark in SouthEastern Europe particularly in the course of education reformsincethe breakup of Yu goslaviai n1 992. Untiln ow,h owever,s tudies have tended to marginalise textbooks and educational media written in the Albanian language. While several volumes and articles have been published on textbooks in South-EasternE urope since the 1990s, 1 Albanian textbooks hardly featurei nt hese writings. This volume therefore seeks to fill this research gap by focusing on textbooks written in the Albanian language and neighbouring South-Slavic languages and of significance for Albanians and Albanian speakers. Whatt extbooks teach is always of political interest:' they provide ak ey throughwhich national and citizenship identities are projected and constructed vis à visawider world'. 2 When analysingtextbooks, we learnwhat generations of learners will read about their ownp asts and about the historyo fo thers. A textbookrepresents asociety's intentions for its next generation. Twofactors are vital for understanding the images of countries and peoples that are produced in textbooks:s election (which aspects of history?)a nd presentation (how are Others depicted?).Stereotypes and prejudices are built on certain perceptions that shape howo ne sees (and writes about) the world. For this reason, they ultimately reveal more about one's ownidentity problems than about howone views one's neighbour.A sW olfgang Höpken has remarked, an 'ethnically fragmented region such as SouthEastern Europe is as pace of intensivee xpe-1A ugusta Dimou,ed., 'Transition'and the Politics of History Education in Southeast Europe.

Perspectivas - Journal of Political Science, 2021

Environmental history and landscape transformations vis-à-vis agricultural modernization policie... more Environmental history and landscape transformations vis-à-vis agricultural modernization policies such as the reclaiming of land hardly features in studies on the Italian fascist annexation of Albania. This paper focuses on the main features of Italian economic and landscape efforts in Albania during the fascist years through a general overview of the Italian period with respect to economic and land reclamation works, and an exploration of Italys colonial policies in the modernization and regeneration of Albanian landscape. Its scope includes Italys interwar interventionist efforts in Albania in economy and land reclamation, but not the substantial literature on Italian contribution to the transformation of Albanian urban landscapes during the interwar period. The urban planning of Albania by Italian architects, engineers, and urbanists that developed from 1920 to 1939 has been dealt with extensively in scholarship regarding Albania.

Visionen Historischer Anthropologie im südöstlichen Europa. Karl Kaser - Die Diskussion weiter führen, 2024

A discussion on some of Karl Kaser central concepts and theories related to the Balkan family in ... more A discussion on some of Karl Kaser central concepts and theories related to the Balkan family in general and the Albanian family in particular, focusing on urban Albania, as the “Balkan family household” and marriage patterns.

in Michaela Wolf (Hg.),, LitVerlag, Vienna, 2024.

Studime Albanologjike-Histori NR. 15., 2022

Në mitologjinë romake, Janusi ishte perëndia me dy fytyra, të pozicionuara me drejtime të kundërt... more Në mitologjinë romake, Janusi ishte perëndia me dy fytyra, të pozicionuara me drejtime të kundërta, që simbolizonte të kaluarën dhe të ardhmen. Janusi konsiderohej si perëndia e fillimit, e vendimarrjeve dhe e zgjedhjeve. Duke marrë simbolikën e tij të kontradiktave, në këtë artikull do të shtjelloj politikën e shtetit italian përkundrejt shtetit të sapoformuar shqiptar deri më 1943. Simbolika e Janusit përceptohet si kontraste të politikës kolonialiste të Italisë në fillim të shek. XX dhe diskursit të modernitetit, e inkuadruar në qasjet kolonialiste dhe postkolonialiste të marrëdhënieve midis qendrës dhe periferisë, gjysëmëperiferisë, si dhe qëndrimeve eurocentrike mbi Evropën e zhvilluar dhe rajoneve të saj të prapambetura. Një vëmendje e veçantë do t’i dedikohet edhe qasjes moderniste nga kritikët e kolonializmit të vonë italian, që shoqëron debatet mbi modernitetin si një fenomen eurocentrist, tërësisht evropian, i lidhur ngushtësisht me konceptet e emancipimit, zhvillimit, formimit të kombshtetit, kontrollit ushtarak, apo obligimit për të "emancipuar të tjerët (botën joevropiane). Qasja ime ndaj politikës së Italisë do të analizohet edhe nga retorika moderniste e sqaruar më së miri edhe nga teoria mbi modernitetin e Anthony Giddens, sipas të cilit moderniteti është një model i organizimit social dhe i jetesës që lindi në Evropë në shek XVII, por që u përhap pak a shumë në të gjithë botën, duke u bërë një model universal. Pikërisht nën petkun e këtij universaliteti fuqitë koloniste evropiane ndërmorrën politikat e tyre "shpëtimtare" ndaj vendeve të pazhvilluara me qëllim imponimin e civilizimit, modernizimit, zhvillimit, progresit. Në rastin e Italisë dhe politikave të saj kolonialiste në Shqipëri, ajo ndahet në dy periudha. Periudha liberale e kolonializmit italian, kur fillojnë dhe investimet e para italiane në shtetin e sapoformuar shqiptar (1912). Italia kishte ndihmuar procesin e shkëputjes së terrritoreve shqiptare të Perandorisë Osmane nga Porta e Lartë, si dhe ishte ndër Fuqitë e Mëdha që për arsye pragmatiste, bashkë me Austro-Hungarinë ndihmuan në përshpejtimin e njohjes ndërkombëtare të shtetit të ri shqiptar në arenën ndërkombëtare. Pragmaticiteti në politikën e jashtme italiane në Mesdhe, si dhe përpjekjet për të konkurruar Fuqitë e tjera të Mëdha në Ballkan, ishin ndër synimet kryesore të politikës ekspansioniste italiane deri në Marshimin mbi Romë të Benito Musolinit, më 1922. Prej 1922-1943 Italia hyn në periudhën fashiste të regjimit, ku politika ekspansioniste italiane do të karakterizohej tashmë edhe nga vizioni fashist mbi botën, hapësirën imperiale fashiste dhe shfrytëzimin e saj në interes të ringjalljes së lavdisë së dikurshme, që Roma fashiste mishëronte. Kësaj periudhe do t’i kushtohet një analizë e vëçantë për të hedhur dritë mbi të ashtuquajturin kolonializëm fashist dhe interesat e tij mbi Shqipërinë.

Studime Albanologjike - Historike 16, 2023

Historia dhe historiografia: refleksione mbi Shqipërinë e viteve 1945-1990, Afrim Krasniqi (ed) KAS Albania, Tiranë, 2023

Rënia e sistemit totalitar komunist në vitin 1991, i cili kishte kontroll mbi të gjitha sferat... more Rënia e sistemit totalitar komunist në vitin 1991, i cili kishte kontroll mbi të gjitha sferat e jetës në Shqipëri, preku natyrshëm edhe shkencat shoqërore dhe humane. Historia zyrtare ashtu si në vendet e tjera ish-komuniste të Europës Lindore, ka qenë pa dyshim një nga disiplinat më të ideologjizuara për shkak edhe të përdorimit ideologjik të saj për legjitimimin e regjimit komunist me pretendimin edhe të zotërimit të së vërtetës historike. Kështu, me rënien e sistemit të vjetër politik lindi nevoja edhe për të rishkruar, rimësuar historinë në shkolla, si dhe për të kujtuar të kaluarën historike nga dimensione të reja të një lirie politike dhe çlirimi ideologjik. Në Perëndim në vitet 1960-1970, në lëmin e historisë dhe të shkencave sociale u përdorën qasje të reja episteologjike dhe metodike, në kuadër të së ashtuquajturës “cultural turn” e “linguistic turn”, ku tashmë historia nuk fokusohej vetëm te politika dhe zhvillimet ekonomike, por edhe në qasje dhe metoda të tjera që kishin të bënin edhe me formimin e identitetit, analizën gjuhësore dhe rolin e kulturën dhe mënyrës se si e kaluara konceptohej apo kujtohej në aktualitet. Këto vite përkojnë me të ashtuquajturin fenomenin e lulëzimit të studimeve mbi kujtesën (memory boom), në qasjet historike mbi të kaluarën, si Lufta e Dytë Botërore, apo Holokausti. Në Europën Lindore këto qasje të reja mbi përdorimin e kujtesës në studimet historike ndodhën vetëm pas rënies së Murit të Berlinit, dhe rënies së komunizmit, ku përveç historisë politike, studimet mbi kujtesën morën një vëmendje të jashtëzakonshme. Ndërsa në Shqipëri, kryesisht këto lloj studimesh përkojnë me periudhën pas 2010-s, kur shteti shqiptar për herë të parë mori masa institucionale për të ngritur një institucion publik, që do të fokusohej te kujtesa dhe trajtimi i periudhës së komunizmit, siç ishte krijimi i Institutit për Studimin e Krimeve të Komunizmit dhe të Pasojave të tij (2010), për të vijuar më vonë me politika të tjera që kishin të bënin me kujtesën mbi periudhën e totalitarizmit komunist dhe me drejtësinë tranzitore. Ngritja e Autoritetit për Informimin e Dosjeve të ish-Sigurimit të Shtetit, apo politikat e tjera të kujtesës u zhvilluan paralelisht me një debat publik me tone të ndezuara mbi mënyrën se si shoqëria shqiptare dhe shteti shqiptar ballafaqoheshin me të kaluarën komuniste, si nga këndvështrimi i qasjeve historike, por dhe atyre të karakterit përkujtimor. Historianët kanë shfaqur interes të madh mbi studimin e kujtesës dhe mënyrës se si ajo ndikon mbi formimin e interpretimeve publike dhe dijeve mbi të shkuarën, por edhe mbi mënyrën se si kujtesa ndërton marrëdhënien e individit me të kaluarën. Megjithëse kujtesa kryesisht është diçka shumë personale dhe pjesë përbërëse e procesit konjitiv, që na karakterizon ne qeniet njerëzore, në këtë artikull do të trajtoj kryesisht format e ndryshme të kujtesës kulturore dhe lidhjen e saj me historinë dhe politikat e kujtesës sot në Shqipëri, nga qasjet publike apo zyrtare. Qëllimi i këtij artikulli do të jetë hulumtimi i politikave të kujtesës sot në Shqipëri dhe marrëdhënia midis kujtesës, historisë, që vihet re në politikat mbi të kaluarën e Shqipërisë gjatë regjimit komunist, dhe rishkrimin e historisë në një shtet posttotalitar. Qasja metodike do të jetë ajo e analizës krahasimore dhe cilësore e reformave institucionale për rishkrimin e teksteve të historisë, si dhe e politikave publike në ballafaqimin me të kaluarën totalitariste në Shqipëri. Debati publik mbi të kaluarën e komunizmit shqiptar, drejtësinë për krimet e kryera në të kaluarën, rishkrimin e historisë, nëtë cilin janë përfshirë fusha të ndryshme akademike si dhe shoqëria civile në përgjithësi, mundësohet edhe nga dokumentet dhe dëshmitë gojore apo arkivore, megjithëse i tërë diskursi publik nuk varet vetëm prej tyre. Megjithatë, shoqëritë jo gjithmonë zgjedhin të kujtojnë. Pikërisht synimi im në këtë artikull është pasqyrimi i konceptimit mbi kujtesën nga këndvështrimi teorik, si dhe trajtimi i së kaluarës komuniste në Shqipëri, bazuar në politikat e kujtesës dhe në debatet mbi raportin e historisë dhe kujtesës, në një vend posttotalitar si Shqipëria.

Studia Politica: Romanian Political Science Review, 2023

There is a growing consensus that data driven elections are a winner, irrespective of variables t... more There is a growing consensus that data driven elections are a winner, irrespective of variables that may affect the elections. The question of how these data is obtained in the first place is highly disputed. The current article focuses on Albania and looks at one of its prime indicators like voter fraudulence that leads to distorted election results. Our findings show that the factors that have led to such outcome are the patron-client relationship, the shadow financing and the use of public administration as an arm extension of the ruling party. There are many mechanisms used by ruling political parties in non-consolidated democracies to obtain an outright advantage in elections, ranging from political assassination or imprisonment of political opponents to staffing the ballot boxes. But as the Albanian case testifies, more refined measures can be more legitimate domestically as well as in seeking international legitimacy. This article advances the present debate on the impact of patronage schemes on electoral competition and results in semi-consolidated democracies. Keywords: Dysfunctional democracy, voter fraudulence, distorted elections, Albania

The end of the political and economic system of socialism in 1992, of a system that had controlle... more The end of the political and economic system of socialism in 1992, of a system that had controlled almost all aspects of life in Albania, naturally affected many domains of society. The humanities were affected by the dramatically changed circumstances as they had to a certain extent served the ideological needs of the ruling Communist Party. Historiography, as in other former socialist countries of South-Eastern Europe, had certainly been one of the most highly ideologized disciplines because of its use in legitimizing communist rule and thus the claim to historical truth. The need to re-write and re-teach history was a clear result of this new political juncture following the collapsed East-West front within Europe in 1989. In fact, this front, as Christina Koulouri asserts, was historiographical as well as historical. The fall of socialism was also reflected in the tertiary education and school sector, presented as the ‘communist legacy’ that was to be overcome. When communism ended in Albania, a re-examination of some of the foundational myths occurred, as well as the establishment of new historical agendas. This chapter analyzes the principal interpretations of the role of Enver Hoxha during the Second World War, and how his character is depicted in post-socialist history textbooks. Content analysis will therefore constitute the primary methodological approach, bearing in mind the process of de-mythologization in post-socialist Albanian historiography. I will begin by giving an overview of the general discourses on political and historical myth, focusing on the process of history revision and the core debates that are still ongoing in Albania. Further, the analysis will focus on how the figure of Enver Hoxha is portrayed in post-socialist Albanian school history textbooks, taking into account the role of Hoxha during the Second World War and his representation in socialist history textbooks as the most important leader of the anti-fascist and anti-nazi movements. During socialism, Hoxha’s role during the war was imbued with a mythical essence and deemed crucial for the political events to come in the aftermath of 1945, particularly the building of the new socialist Albania from 1945 to 1985, the year of Hoxha’s death. All this changed after the collapse of socialism, and the process of history revision began by de-ideologizing and de-mythologizing Hoxha’s character as leader, particularly his role during the war. This chapter will show that, although attempts to deconstruct the myth of Hoxha were especially intensive in the early years of transition, the old ethnocentric writing of history still prevails in the textbook, and Hoxha’s role during the Second World War alters according to the political stance of the textbook author(s). The school textbooks analyzed here are those of the fourth and ninth grades of primary school and twelfth grade of high school, 5 corresponding with the national history published between 2000 and 2010. In post-communist Albania, history textbooks were usually written by the same group of authors, who might occasionally revise and republish their texts, generally making only very few changes to the original content.

History of the family, 2008

Paolo Rago (ed.) Una pace necessaria. I rapporti italiano-albanesi nella prima fase della Guerra fredda. Editori Laterza,, 2017

Uno tra i problemi politici più delicati sorti in seguito alla seconda guerra mondiale, ritenuto... more Uno tra i problemi politici più delicati sorti in seguito alla seconda guerra mondiale, ritenuto particolarmente sensibile sia da Roma sia da Tirana, fu la questione del rimpatrio dei cittadini italiani rimasti in Albania. Basato su materiale archivistico conservato presso l’Archivio del ministero degli Affari Esteri albanese, la Direzione degli Archivi di Stato, il Foreign Office ed il ministero degli Affari Esteri italiano, questo articolo vuole esaminare le difficoltà che caratterizzarono il rimpatrio di quei cittadini, analizzate dal punto di vista del ripristino delle relazioni diplomatiche tra i due Paesi, degli intralci che tale processo causò nella normale evoluzione dei rapporti e del riesame del Trattato di pace tra Italia ed Albania.
Fino ad oggi tale argomento è stato raramente affrontato nella letteratura albanese. Il tema, tuttavia, è stato studiato da Settimio Stallone nei suoi due libri Prove di diplomazia adriatica3 e Ritorno a Tirana. I due testi citati trattano essenzialmente delle reciproche relazioni diplomatiche durante i primi anni dell’instaurazione del governo comunista in Albania e dei problemi affrontati da Tirana nei suoi rapporti con l’Italia. Èancora Stallone ad aver scritto sui te- mi della Guerra fredda e delle sue implicazioni tra Italia ed Albania.
Un’altra importante fonte per quel che riguarda le reciproche relazioni stabilite in questi anni, la stabilizzazione dei rapporti diplomatici, la condizione dei soldati italiani rimasti in Albania ed il loro rimpatrio, è il libro di Massimo Coltrinari dal titolo La resistenza dei militari italiani all’estero: l’Albania. Tradotto dall’originale in lingua albanese in modo piuttosto discutibile, il testo mira a colmare, grosso modo, un vuoto esistente su tale tema, poiché non solo scarsa è la bibliografia albanese ma, in generale, la questione del rimpatrio è stata finora inquadrata all’interno delle relazioni intessute dall’Albania con altri Paesi durante gli anni della Guerra fredda.
Lo storico albanese Hamit Kaba tratta invece l’argomento analizzando per la prima volta il contributo dato dall’UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration) al rimpatrio dei cittadini italiani ma anche a quello di altri stranieri, in particolare di tedeschi ed ebrei. Infine, nel testo di storia nazionale pubblicato dall’Accademia delle Scienze di Tirana il rimpatrio è stato ritenuto uno dei principali problemi relativi alla stabilizzazione delle relazioni diplomatiche con l’Italia durante i primi cinque anni seguiti all’instaurazione del regime comunista.
La novità del presente contributo consiste nell’analizzare il processo di rimpatrio utilizzando in modo particolare materiale archivistico albanese e provando ad evidenziare i principali problemi, osservati dall’angolazione del governo comunista di Tirana durante gli anni che vanno dal 1945 al 1957. L’analisi svolta si dipana lungo tutto questo arco temporale, in quanto tale processo ebbe inizio non appena si insediò il governo di Enver Hoxha, auto- proclamatosi «vincitore» della seconda guerra mondiale, e continuò fino al 1957, anno in cui venne ratificato il Trattato di pace tra i due Paesi, che io ritengo essere il vero momento di normalizzazione delle relazioni diplomatiche tra Albania e Italia. A mio parere, infatti, fino a quell’anno i reciproci rapporti non furono regolarizzati e ciò fu dovuto sia proprio alla questione dei rimpatri, rimasta aperta, sia al fatto che gli ultimi italiani presenti in Albania erano trattenuti come prigionieri, oppure posti in isolamento. Proprio in questi anni, grazie alla continua e tenace insistenza esercitata dalla legazione italiana a Tirana ma anche dal governo italiano – e più concretamente dal ministero degli Esteri nei confronti della legazione albanese di Roma attraverso lo scambio di note9 o per mezzo di incontri diplomatici10 – continuò ad essere sollecitato il rilascio del permesso di rimpatrio per gli ultimi cittadini italiani ancora presenti nel Paese, quale condizione per la normalizzazione dei rapporti diplomatici e la ratifica del Trattato di pace.

Myths and Mythical Spaces Conditions and Challenges for History Textbooks in Albania and South-Eastern Europe Claudia Lichnofsky (Hg.), Enriketa Pandelejmoni (Hg.), Darko Stojanov (Hg.) Eckert. Die Schriftenreihe - Band 147, 2017

The end of the political and economic system of socialism in 1992, of a system that had controlle... more The end of the political and economic system of socialism in 1992, of a system that had controlled almost all aspects of life in Albania, naturally affected many domains of society. The humanities were affected by the dramatically changed circumstances as they had to a certain extent served the ideological needs of the ruling Communist Party. Historiography, as in other former socialist countries of South-Eastern Europe, had certainly been one of the most highly ideologized disciplines because of its use in legitimizing communist rule and thus the claim to historical truth. The need to re-write and re-teach history was a clear result of this new political juncture following the collapsed East-West front within Europe in 1989. In fact, this front, as Christina Koulouri asserts, was historiographical as well as historical. The fall of socialism was also reflected in the tertiary education and school sector, presented as the ‘communist legacy’ that was to be overcome.
When communism ended in Albania, a re-examination of some of the foundational myths occurred, as well as the establishment of new historical agendas.
This chapter analyzes the principal interpretations of the role of Enver Hoxha
during the Second World War, and how his character is depicted in post-socialist history textbooks. Content analysis will therefore constitute the primary methodological approach, bearing in mind the process of de-mythologization in post-socialist Albanian historiography.
I will begin by giving an overview of the general discourses on political and
historical myth, focusing on the process of history revision and the core debates that are still ongoing in Albania. Further, the analysis will focus on how the figure of Enver Hoxha is portrayed in post-socialist Albanian school history textbooks, taking into account the role of Hoxha during the Second World War and his representation in socialist history textbooks as the most important leader of the anti-fascist and anti-nazi movements. During socialism, Hoxha’s role during the war was imbued with a mythical essence and deemed crucial for the political events to come in the aftermath of 1945, particularly the building of the new socialist Albania from 1945 to 1985, the year of Hoxha’s death. All this changed after the collapse of socialism, and the process of history revision began by de-ideologizing and de-mythologizing Hoxha’s character as leader, particularly his role during the war. This chapter will show that, although attempts to deconstruct the myth of Hoxha were especially intensive in the early years of transition, the old ethnocentric writing of history still prevails in the textbook, and Hoxha’s role during the Second World War alters according to the political stance of the
textbook author(s).
The school textbooks analyzed here are those of the fourth and ninth grades of primary school and twelfth grade of high school, 5 corresponding with the national history published between 2000 and 2010. In post-communist Albania, history textbooks were usually written by the same group of authors, who might occasionally revise and republish their texts, generally making only very few changes to the original content.

Eric Gordy and Adnan Efendic (eds.), Meaningful Reform in the Western Balkans. Between Formal and Informal Practices. Peter Lang, Bern, 2019

This chapter provides an overview of informal practices in everyday life in six countries of the ... more This chapter provides an overview of informal practices in everyday life in six countries of the Western Balkans (WB): Albania, Bosnia and Herzegovina (BiH), Kosovo, Macedonia, Montenegro and Serbia. It presents the literature review on informality and its multifaceted expressions in everyday life. Using survey and ethnographic data, the chapter discusses citizens’ perceptions and practices towards informality, highlighting the domains where informality permeates everyday life. The chapter shows that citizens across WB, while agreeing to formal rules, often subscribe to informal ones to ‘get things done,’ as informality ensures security of the procedures to make things happen due to the shortcomings of public institutions. In addition, the chapter discusses specific policy measures to address informality at the levels of state, civil society and the European Union (EU).

Keywords: informality, everyday life, perceptions, informal practices, Western Balkans

Eric Gordy and Adnan Efendic (eds.) Meaningful Reform in the Western Balkans. Between Formal and Informal Practices. Peter Lang, Bern, 2019

Leaders’ meetings, an informal practice for resolving political conflicts, have become a common f... more Leaders’ meetings, an informal practice for resolving political conflicts, have become a common feature of the political systems in the Western Balkan (WB) countries: Albania, Bosnia and Herzegovina (BiH), Kosovo and Macedonia. Formal parliamentary political institutions and processes in the WB are often incapacitated by boycotts, blockades or rejec- tions from political actors, which turn political deliberation into political conflict. In turn, political conflicts have created and/or intensified political crises, rendering formal institu- tions dysfunctional, and opening the space for interventions by external actors. Indeed, the deadlocks in political decision-making and the fragility of formal political institutions have led to a reliance on leaders’ meetings as an informal political mechanism. These in- clude both meetings of leaders themselves and leadership meetings, which are attended by delegated representatives, and in many cases, external actors are also involved. This chapter explores the nature and the effects of the leaders’ meetings in political decision-making. It asks whether the leaders’ meetings facilitate or replace the formal political processes in the WB countries.

Keywords: informality, formal politics, leadership, actors, Western Balkans

TË MOHUAR NGA REGJIMI. Përmbledhje e kumtesave dhe referateve të mbajtura në Konferencën organizuar nga Autoriteti për Informimin mbi Dokumentet e ish Sigurimit të Shtetit, 2020

Duke patur si fokus studimi periudhën komuniste ,me interes ndjek herë pas here botimet e reja mb... more Duke patur si fokus studimi periudhën komuniste ,me interes ndjek herë pas here botimet e reja mbi periudhën komuniste, sidomos ato të karakterit bibliografik dhe memuaristik, këto të fundit sidomos botime të Institutit për Studimin e Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit, si “Zërat e Kujtesës”, dokumentarët e ndryshëm me fokus rrëfimet jetësore mbi vuajtjet dhe terrorin në kampet e burgjet e komunizmit në Shqipëri si dhe intervistat që ish të burgosur politikë, ish të internuar politikë japin mbi atë periudhë. Por si historiane gjithnjë kam një dilemë mbi mënyrën e rikonstruimit objektiv të së shkuarës komuniste në Shqipëri, duke e konsideruar si një nga periudhat më problematike e më delikate për t’u trajtuar nga konditat e sotme, post-totalitare të një shkence të lirë e të pacensuruar. Metodologjikisht ky rikonstruim duhet të mbështetet në qasje multi-disiplinore dhe kësisoj metodologjia e ndjekur në të është e gërshetuar nga analiza e diskurseve kryesore teorike mbi kujtesën dhe ndikimin e saj në proçesin e së mbajturit mend dhe përkujtimit të së shkuarës nga grupet kolektive apo komunitetet etnike dhe kombëtare, nga qasja, jo vetëm e analizës së dokumentave arkivore apo legjislacionit të kohës, por edhe mbi historitë gojore të bashkëkohësve të komunizmit në Shqipëri. Pra, nga kujtesa e njerëzve mbi komunizmin.

Gruber et.al (eds.) From the Highlands to Hollywood. Multidisciplinary Perspectives on Southeastern Europe. Lit Verlag, Wien, 2020

Albanian studies concerning towns and their urban transformation during the first half of the 20t... more Albanian studies concerning towns and their urban transformation during the first half of the 20th century highlight urban development from a historical approach, focusing on the Ottoman period and its impact on town layout and architecture. There is a tendency to consider most of the Ottoman period as a ‘dark age’ in comparison to the ‘progress’ made in the course of state building processes after the proclamation of independence of Albania in 1912, where most of the studies emphasise the de-Ottomanisation of the towns as progress towards the modernisation of the country.
The Ottoman period was considered as being a ‘backward’ era. The idea of modernisation and Europeanisation of Albania and of Albanian society was a demand of the intellectual urban elite, and during the 1920s and 1930s one could find many articles in the daily press with the topic of ‘civilisation and modernisation’ of the Albanian state and of Albanian society. ‘European ideals’ were considered as markers of cultural emancipation, and the rejection of the Ottoman past was most visible in the architecture of the new capitals of the region. This tendency towards a total modernisation and transformation of the country in the 1930s was radicalised by Branko Merxhani, the founder of the ideological platform of Neo-Albanism (neo-shqiptarizma), who even postulated the need for a radical social, political and cultural renaissance (Rilindje), modelled on the reformative endeav- ours of Mustafa Kemal in Turkey.
In his monograph on Albanian towns during the National Revival period, Zija Shkodra has argued that during the second half of the 19th century, the urban development of Albanian towns entered a new phase because of the emergence of a capitalist economy and the establishment of economic relations with western European cities. The Albanian bourgeoisie started the construction of private dwellings, shops and workshops in accordance with western European construction models and construction activities were more rapid in trade towns such as Korça, Durrës, Vlora and Shkodra.
Analysing the urban development after the proclamation of the independent Albanian state, Koço Miho classified the towns in the interwar period into three categories. The first category included towns that remained almost at the same level of urban development as they were at the proclamation of Albanian independence and included Gjirokastra, Berat and Kruja. The second category included towns with a slow urban development, such as Shkodra, Korça and Elbasan. The third category included towns with a relatively rapid development such as Tirana, Durrës and, to a certain extent, Vlora. Urban development in the towns of the first category was limited primarily to changes within the existing municipal borders, such as additions to existing buildings, the construction of some new buildings and the opening or widening of a few streets. The reasons for this slow urban development were the political and economic situation, the lack of financial and technical means and slow population growth.5 Our analysis will focus on the towns of the second and third category, analysing the development of Shkodra and Tirana in the interwar period.
After the proclamation of Albania as an independent state, Albanian governments attempted to modernise the country, and modernisation primarily meant the implementation of western European models in different areas. Western European models served as the basis for the new secular legislation that was to replace the former Ottoman legislation, in the establishment of central and local state struc- tures, education and regulatory planning of the towns. At the same time, there were influences in the everyday life of the people, such as in clothing, entertainment, marriage and family life.
This paper analyses urban development in interwar Albania, focusing on the development of Tirana and Shkodra. We analyse the measures taken by the state and municipal institutions in the transformation and development of Tirana and Shkodra in the interwar period, focusing on the several urban plans prepared by Albanian and foreign experts. The paper discusses the modernisation of urban infrastructure, urban plans and their impact on the existing urban structure of both towns.

Emigracioni politik shqiptar në vitet 1944-1990, AIDSSH, Tiranë, 2021

Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore qeveria provizore e Shqipërisë i dërgoi komisionit të OKB-s... more Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore qeveria provizore e Shqipërisë i dërgoi komisionit të OKB-së për krimet e luftës (1945) kërkesën për të dorëzuar të ashtuquajturit “kriminelë lufte”, të cilët ishin shpërndarë në kampet e ndryshme të IRO-s. Një ndër shtetet kryesore ku emigracioni politik shqiptar ishte strehuar ishte Italia, e cila ishte kthyer në strehë të shumicës dërmuese të ish-politikanëve shqiptarë që qeverisën Shqipërinë gjatë kohës së Luftës së Dytë Botërore, duke shërbyer në administratën fashiste apo dhe atë naziste gjatë pushtimit të vendit. Pjesa më e madhe e tyre u angazhuan në Itali në organizatën politike Blloku Kombëtar Indipendent. Gjithashtu, në Itali ishin strehuarnë kampet e IRO-s edhe shumica e eksponentëve të Ballit Kombëtar, të cilët ishin në antagonizëm me Bllokun Indipendent dhe përpiqeshin të zgjeronin kontaktet politike me autoritetet italiane për t’i përkrahur. Po ashtu dhe mbreti Zog kishte përfaqësues të tij pranë Legalitetit dhe përpiqej të rriste influencën e tij për të bashkuar të gjitha organizatat politike të emigracionit shqiptar në Itali kundër shtetit komunist shqiptar të pas-Luftës së Dytë Botërore.
Qëllimi i këtij artikulli do të jetë hedhja dritë mbi organizimin e emigracionit politik shqiptar në Itali, marrëdhënia mes tyre si dhe me shtetin komunist shqiptar në dekadën e parë pas Luftës së Dytë Botërore. Së dyti, artikulli synon edhe analizimin e raportit midis shtetit shqiptar dhe emigrantëve politikë shqiptarë, të cilët konsideroheshin zyrtarisht si “kriminelë lufte”.

Studime Albanologjike-Histori NR. 15., 2022

Në mitologjinë romake, Janusi ishte perëndia me dy fytyra, të pozicionuara me drejtime të kundërt... more Në mitologjinë romake, Janusi ishte perëndia me dy fytyra, të pozicionuara me drejtime të kundërta, që simbolizonte të kaluarën dhe të ardhmen. Janusi konsiderohej si perëndia e fillimit, e vendimarrjeve dhe e zgjedhjeve. Duke marrë simbolikën e tij të kontradiktave, në këtë artikull do të shtjelloj politikën e shtetit italian përkundrejt shtetit të sapoformuar shqiptar deri më 1943. Simbolika e Janusit përceptohet si kontraste të politikës kolonialiste të Italisë në fillim të shek. XX dhe diskursit të modernitetit, e inkuadruar në qasjet kolonialiste dhe postkolonialiste të marrëdhënieve midis qendrës dhe periferisë, gjysëmëperiferisë, si dhe qëndrimeve eurocentrike mbi Evropën e
zhvilluar dhe rajoneve të saj të prapambetura.
Një vëmendje e veçantë do t’i dedikohet edhe qasjes moderniste nga kritikët e kolonializmit të vonë italian, që shoqëron debatet mbi modernitetin si një fenomen eurocentrist, tërësisht evropian, i lidhur ngushtësisht me konceptet e emancipimit, zhvillimit, formimit të kombshtetit, kontrollit ushtarak, apo obligimit për të "emancipuar të tjerët (botën joevropiane).
Qasja ime ndaj politikës së Italisë do të analizohet edhe nga retorika moderniste e sqaruar më së miri edhe nga teoria mbi modernitetin e Anthony Giddens, sipas të cilit moderniteti është një model i organizimit social dhe i jetesës që lindi në Evropë në shek XVII, por që u përhap pak a shumë në të gjithë botën, duke u bërë një model universal.
Pikërisht nën petkun e këtij universaliteti fuqitë koloniste evropiane ndërmorrën politikat e tyre "shpëtimtare" ndaj vendeve të pazhvilluara me qëllim imponimin e civilizimit, modernizimit, zhvillimit, progresit. Në rastin e Italisë dhe politikave të saj kolonialiste në Shqipëri, ajo ndahet në dy periudha. Periudha liberale e kolonializmit italian, kur fillojnë dhe investimet e para italiane në shtetin e sapoformuar shqiptar (1912). Italia kishte ndihmuar procesin e shkëputjes së terrritoreve shqiptare të Perandorisë Osmane nga Porta e Lartë, si dhe ishte ndër Fuqitë e Mëdha që për arsye pragmatiste, bashkë me Austro-Hungarinë ndihmuan në përshpejtimin e njohjes ndërkombëtare të shtetit të ri shqiptar në arenën ndërkombëtare. Pragmaticiteti në politikën e jashtme italiane në Mesdhe, si dhe përpjekjet për të konkurruar Fuqitë e tjera të Mëdha në Ballkan, ishin ndër synimet kryesore të politikës ekspansioniste italiane deri në Marshimin mbi Romë të
Benito Musolinit, më 1922.
Prej 1922-1943 Italia hyn në periudhën fashiste të regjimit, ku politika ekspansioniste italiane do të karakterizohej tashmë edhe nga vizioni fashist mbi botën, hapësirën imperiale fashiste dhe shfrytëzimin e saj në interes të ringjalljes së lavdisë së dikurshme, që Roma fashiste mishëronte. Kësaj periudhe do t’i kushtohet një analizë e vëçantë për të hedhur dritë mbi të ashtuquajturin kolonializëm fashist dhe interesat e tij mbi Shqipërinë.