indikativ – grammatikk – Store norske leksikon (original) (raw)

Indikativ er namnet på former av verbet som blir brukte i vanlege forteljande eller spørjande setningar: Eg er svolten. Har du mat?

Faktaboks

Uttale

indˈikativ

Indikativ høyrer heime i den grammatiske kategorien modus, som uttrykkjer korleis den som snakkar eller skriv, brukar og stiller seg til innhaldet i ei setning — er det til dømes ei oppmoding, ein ordre, ein påstand eller eit ønske? Modus er ein eigenskap ved finitte verbformer.

I norsk står indikativ først og fremst i motsetnad til imperativ. I mellom anna tysk står indikativ i motsetnad til imperativ og konjunktiv, som illustrert i avsnittet Indikativ i tysk lenger nede.

Indikativ i norsk

Det norske verbet har fem bøyingsformer, og to av dei — presens og preteritum — har modusen indikativ:

Setningar der verbet står i indikativ, er forteljande eller spørjande:

• Jesus gjekk ut langsmed sjøen att. Der kom det mykje folk til han, og han underviste dei.
• Kva har ein lov til på sabbaten?

Indikativ i tysk

Tysk skil mellom dei tre modusane indikativ, konjunktiv og imperativ. Indikativ blir nytta for å slå fast eller spørje om eit saksforhold:

• Jesus ging wieder hinaus zum See. Die ganze Volksmenge kam zu ihm und er _lehrte_sie.
  • Jesus gjekk ut langsmed sjøen att. Der kom det mykje folk til han, og han underviste dei.
• Was ist am Sabbat erlaubt?
  • Kva har ein lov til på sabbaten?

Konjunktiv uttrykkjer at talaren seier noko som berre er mogeleg, ikkje verkeleg eller eit ønske:

• Er lief, als ob der Teufel hinter ihm her wäre.
  • Han sprang som om djevelen var etter han.

Les meir i Store norske leksikon

Kommentarar