Alexandra S. Sfyroera | National & Kapodistrian University of Athens (original) (raw)

Papers by Alexandra S. Sfyroera

Το Αρχαιολογικό Έργο στην Πελοπόννησο 3, 2024

Recent excavations conducted by the National and Kapodistrian University of Athens in collaborati... more Recent excavations conducted by the National and Kapodistrian University of Athens in collaboration with the Ephorate of Antiquities of Argolis have brought to light a new building immediately east of the Tholos. It was two-storied. Porches spanning three posts on the front and five on the sides encircled the cella of the ground floor. Under the cella, an underground room had been dug out of the existing rock. The sides of the hewn rock were riveted with stone walls whose inner surface was covered with a thick layer of plaster, painted in a crimson red color. The floor of the room consisted of a solid mosaic of small white pebbles. A recess in the south side of the mosaic near the west end of the room shows that there existed
a stone staircase, through which one could descend to the basement. The walls of the cella on the ground floor were made of mudbricks covered with a thin plaster, while the posts of the porches were wooden on stone bases. The building had a pitched wooden roof with thin clay tiles for the cella and, at a lower level, sloping roofs that covered the porches around it. Its construction dates to the late 7th / early 6th century BC. It was dedicated to Asclepius as a hero and chthonic divinity. The building was demolished early in the 4th century BC, to provide space for the erection of the Tholos.

ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Ιστορικό και νομοθετικό πλαίσιο, 2023

Η Συλλογή Κυπριακών Αγγείων του Μουσείου Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Εθνικού και Καπ... more Η Συλλογή Κυπριακών Αγγείων του Μουσείου Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, συνιστά μία ιδιαίτερη περίπτωση μεταξύ των πολυπληθών συλλογών κυπριακών αρχαιοτήτων που βρίσκονται διασκορπισμένες σε όλον τον κόσμο. Αν και ολιγάριθμη (αριθμεί λίγο περισσότερα από 140 αγγεία και όστρακα αγγείων), περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά δείγματα περίπου όλων των ρυθμών της κυπριακής κεραμεικής από τη Χαλκολιθική έως και τη Ρωμαϊκή εποχή, σχεδόν όλα εκτεθειμένα και πρόσφατα άρτια δημοσιευμένα. Το σημαντικότερο: τα αγγεία περιήλθαν στο Μουσείο σε 4 διαφορετικές χρονικές στιγμές, όλα με το καθεστώς του μονίμου δανεισμού από το Κυπριακό Μουσείο Λευκωσίας.
Στο άρθρο παρουσιάζεται το ιστορικό απόκτησης της Συλλογής παράλληλα με τα έγγραφα που συνόδευσαν τα αντικείμενα κατά τη νόμιμη εισαγωγή τους στην Ελλάδα, η ιστορία έκθεσης και διδακτικής τους αξιοποίησης αλλά και οι ανθρώπινοι δεσμοί και σχέσεις που συνέτειναν στην απόκτησή τους.

ONOMATA, 2023

The Naxian onomastic is compiled from the study of the written sources of antiquity (literary and... more The Naxian onomastic is compiled from the study of the written sources of antiquity (literary and epigraphic evidence) concerning Naxians, who were active in the Greco-Roman world from the middle of the 7th century B.C. until the end of the 4th century A.D. It consists of 354 names (308 male, 46 female). The paper aims to provide a brief presentation of Naxian names and at the same time offers a platform for exploiting this information to better understand the structure and attributes of the Naxian society.

Στο: "Εκατό χρόνια από την ίδρυση του Γυμνασίου Νάξου (1921-2021). Το σχολείο της καρδιάς μας", Θεσσαλονίκη, 2022

Mare Nostrum, 2021

Naxos, the largest island of the Cyclades, in the center of the Archipelago, swayed over time bet... more Naxos, the largest island of the Cyclades, in the center of the Archipelago, swayed over time between the two ends of the pendulum of insularity, namely between isolation and connectivity, in almost every aspect of human life (society, politics, economy, art, worship etc.). The article examines the position and importance of the island in the Archipelago but also its interaction with the neighboring mainland. It seeks the identity of its inhabitants and whether it differed from that of neighboring islands. It is a diachronic study based on the methods of Historical Archaeology, extending from the Early Iron Age to the end of the Roman period. In this respect, the limitations imposed by the material remains of the past can be overcome by the exploitation of textual evidence in conjunction with evidence found in the landscape and the natural resources.
The starting point is the image of Naxos in myth and literature as a place chosen for the upbringing of gods (i.e., Zeus’ and Dionysus’) or as a deserted landscape of abandonment and pain (in the case of Ariadne). The article specifies which of these traditions are of local origin and which are panhellenic. Subsequently, local history issues related to the aspect of insularity are examined, such as: the trade of Naxian goods, the spread of Naxian coins, the mobility of Naxians as individuals (artists, professionals, pilgrims, etc.), products imports, the participation in alliances (i.e. Delian League, Second Athenian League, Nesiotic League), issues of colonization and mobility of Naxians in general etc.

Β. Κ. Λαμπρινουδάκης, Λ. Γ. Μενδώνη, Μ. Κουτσουμπού, Τ. Πανάγου, Α. Σ. Σφυρόερα, Ξ. Χαραλαμπίδου (επιμ.), Ἔξοχος ἄλλων. Τιμητικός τόμος για την καθηγήτρια Εύα Σημαντώνη-Μπουρνιά, 2021

The Sanctuary of Demeter at the ancient city of Naxos has been known by virtue of the older excav... more The Sanctuary of Demeter at the ancient city of Naxos has been known by virtue of the older excavations conducted by N. M. Kontoleon, N. Zapheiropoulos and Chr. Doumas in the area of the modern Gymnasion of the city. At least six wells were excavated. They had been used as repositories for the mass deposition of votives of the Sanctuary. In January 2019 important archive material was discovered at the Historical Archive of the Ministry of Culture and Sports. It is a formal documentation of an unknown, until now, excavation of N.M. Kontoleon at the area of the Gymnasion, dated in 1954. The finds from that excavation had already been recovered at the Naxos’ Museum in 2017. In the current paper, this new archive material is presented and commented. An attempt is made to place this excavation in the chronological context of the early ’50s and to associate its findings with the research interests of N. M. Kontoleon in the Cyclades. Finally, possible answers is attempted to be offered to the following central questions: where exactly was the Sanctuary located; under which circumstances and when it vanished completely, leaving absolutely no traces of its buildings today.

Νάξος (Αρχαία, Βυζαντινή, Λατινοκρατούμενη, Νεότερη, Σύγχρονη). Πρακτικά του Στ΄ Επιστημονικού Συνεδρίου «Η Νάξος διά μέσου των αιώνων», Υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Αθηνών. Δαμαριώνας Νάξου, 30 Αυγούστου - 2 Σεπτεμβρίου 2018, 2021

Building a cultural route in Naxos: "A unique diachronic journey into European cultural heritage"... more Building a cultural route in Naxos: "A unique diachronic journey into European cultural heritage"

This paper outlines a proposal for the enhancement and development of the rich and dynamic monumental, cultural and environmental reserves of Naxos through increased social awareness and mobilization. For this purpose, a new form of a well-known management tool for the development of cultural tourism is proposed: the cultural routes.
The proposed cultural route of Naxos is titled: “Naxos. A unique, diachronic trip through European civilization”. It consists of one main and six secondary routes. Such a systematically and purposefully structured cultural and touristic package can be effectively implemented, provided that the necessary studies and synergies are set in place. We strongly believe that it will not only showcase Naxos’ dynamism in nature, culture and recreation, but, most importantly, it will shift the island's economy towards quality tourism with prospects of sustainability. This may be achieved by avoiding the deadlocks of physical deterioration and social overburdening resulting from uncontrolled tourism driven almost exclusively by a hunt for clients seeking sun-sea-relaxation.

Τέχνης ἐμπειρία. Τιμητικός τόμος για την Καθηγήτρια Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά, 2020

FROM THE QUARRY TO THE SANCTUARY. ARCHITECTURAL SCULPTURES ON BUILDING INSCRIPTIONS. This article... more FROM THE QUARRY TO THE SANCTUARY. ARCHITECTURAL SCULPTURES
ON BUILDING INSCRIPTIONS.
This article addresses the testimonia pertaining to the construction of architectural sculptures on inscribed building accounts. It is focused on the sculptures of the Parthenon (IG I3 445-449), the Erechtheion (IG I3 476), of the temples of Asklepios at Epidauros (IG IV2 1, 102) and Apollo at Delphi (CID II, 32, 57, 97).
Every inscribed record of architectural sculptures is first examined on its own and subsequently all records are considered comparatively. Each record represents a unique case, since it served various purposes, necessities and circumstances. In addition, its wording was formulated by different commissioners. Furthermore, the following specific aspects are discussed: whether the people involved (as supervisors, contractors or workers) came from the polis associated with the temple or not; the origin of the building materials; how urgent was the completion of the building’s construction; how the cost of each work was estimated; if the payments were made on a daily basis, by wage, per item or by contract; what coin was used for the payment (attic or aeginetan) etc. Finally, the article provides a comparison of the amounts paid for the construction of the architectural sculptures of these four sacred buildings and an interpretation is offered for the considerable deviations observed in their pricing.

Το Αρχαιολογικό Έργο στην Πελοπόννησο 2, 2020

This article examines the formation of the ‘polis of the Epidaurians’, in its three main dimensio... more This article examines the formation of the ‘polis of the Epidaurians’, in its three main dimensions (nucleated settlement, political community, and territory), integrating both archaeological and literary evidence. Emphasis is placed on the following aspects: a) the history of the site on Mount Kynortion from the MH period; b) the great importance of the
sanctuary, which had developed since the LH period at the same place. It is postulated that the sanctuary contributed to the strengthening of relations between the inhabitants of its wider area and the city of Epidaurus, shaping their collective memory and identity. The evidence from the recent excavations at the sanctuary of Apollo Maleatas and Asklepios supports the association of the rapidly growing, vivid cult during the 7th century BC with the ‘polis of the Epidaurians’, already developed in all its three dimensions.

Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 2019

University museums are being considered as important units in the departments and faculties they ... more University museums are being considered as important units in the departments and faculties they belong, and during the last decade they have been discussed for their role in the 21 century regarding the scientific and educational role that their collection play for enhancing knowledge to the community of university students. The aim of this paper is to give an insight of the different tools that university museums of the National and Kapodistrian University of Athens (NKUA (Greece) have involved and adapted in order to make their museum visible and reflect how their achievements have turned them to be places of communication and inclusion based in their collections. Even though this University has several museums managed differently from each other and spread around its campus in different buildings, not all of them operate as open museums for casual visitors or tourist, but this hasn't affected in the many efforts made by museum staff, leading and expanding the role of university museums beyond the traditional cliché "only for research purposes".

E. Angliker & J. Tully (eds.): Cycladic Archaeology and Research. New approaches and discoveries. Oxford, Archaeopress, 2018

Although Naxos is the largest island of the Cyclades with a rich in physical resources inland, it... more Although Naxos is the largest island of the Cyclades with a rich in physical resources inland, it had only one polis during ancient times, the seat of the demos of the Naxians. This single polis was built at the same site as the modern city. The existence of a single polis has been attested archaeologically: To date no other residential core large enough to imply the existence of a second city has been identified in the inland. Literary and epigraphic evidence also confirm the single polis model in the case of Naxos. For example, Plinius speaks of a unique city on the island; coins minted by the city during the 4th century B.C bear the ethnic ΝΑΞΙΩΝ; last but not least, Νάξιος is the only ethnic name recorded on Naxian inscriptions found either on the island or away. This finding signifies that the inhabitants of Naxos, either developing different activities or having being buried on their island and mostly away from it, declared as place of origin the island itself (that is to say, the name of its single polis) not their specific local place of birth or origin. By extension, this means that the ethnic name ‘Νάξιος’carried its own substance and was highly recognizable even away from the island of Naxos.
This article critically examines the literary and epigraphic evidence combined with archaeological findings, which corroborate a 'single polis' model for the island of Naxos, both in antiquity and in modern times. Emphasis is placed on the geomorphologic features of the location of the polis on the coastal plain of the island along with its necessary fortified hill, in conjunction with the main reasons that contributed to its selection and prevalence diachronically.

M. Mouliou, S. Soubiran, S. Talas and R. Wittje (eds.): Turning Ιnside Οut European University Heritage: Collections, Audiences, Stakeholders, 2018

Since the 1990s the Museum of Archaeology and History of Art of the National and Kapodistrian Uni... more Since the 1990s the Museum of Archaeology and History of Art of the National and Kapodistrian University of Athens has played a significant educational role, facilitating the theoretical and practical training of students of the Department of History and Archaeology
in the documentation and interpretation of its collections.
In 2010, the transportation and study of the prehistoric pottery from the Minoan cemetery at Livari (East Crete) in the premices of the museum, resulted, for the first time, in the transformation of the museum from a rather passive or indiferent exhibition hall into a lively laboratory of archaeological practice on excavated archaeological material.

Μ.Γ. Σέργης, Β.Ι. Φραγκουλόπουλος (επιμ.), Πρακτικά του Ε΄ Πανελλήνιου Συνεδρίου με θέμα «Η Νάξος διά μέσου των αιώνων», Αθήνα , 2017

Συντήρηση και ανάδειξη του αρχαίου υδραγωγείου Μελάνων -Νάξου, αρχαίου Ιερού στις πηγές των Μελάν... more Συντήρηση και ανάδειξη του αρχαίου υδραγωγείου Μελάνων -Νάξου, αρχαίου Ιερού στις πηγές των Μελάνων και αγαλμάτων στα αρχαία λατομεία της περιοχής Επιμέλεια Έκδοσης: Β. Λαμπρινουδάκης / Α. Σφυρόερα Καλλιτεχνική επιμέλεια, εκτύπωση, βιβλιοδεσία: SMART SOLUTIONS Π. ΡΩΤΑΣ -Π. ΤΖΙΚΑΣ ΟΕ. Τα κείμενα συνέταξαν οι: Β. Λαμπρινουδάκης (σελ. 5-16) Α. Σφυρόερα (σελ. 11, 17-27, 29) Θ. Μπιλής (σελ. 28) Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του έργου Τα σχέδια είναι του Θ. Μπιλή ISBN 978 -960 -466 -063 -6 © ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Στην επιστημονική ομάδα που πραγματοποίησε το έργο συμμετείχαν ο καθ. Β. Λαμπρινουδάκης ως διευθυντής, η αρχαιολόγος Αλεξάνδρα Σφυρόερα, οι αρχιτέκτονες Θέμης Μπιλής και Μαρία Μαγνήσαλη, ο πολιτικός Μηχανικός Ευάγγελος Καζολιάς, η μηχανικός Τ.Ε. Αναστασία Γεώργα και κατά διαστήματα οι αρχαιολόγοι Γεωργία Ήβου και Μαρία Σοφικίτου. Το έργο οφείλει πολλά στους ειδικευμένους εργάτες που εκτέλεσαν με αποτελεσματικότητα το έργο, τους Βασίλη και Αποστόλη Ξενάκη, Ανδρέα και Χρήστο Βερύκοκκο, Βασίλη Βασιλάκη, Νεκτάριο και Μιχάλη Κονδύλη, Μανώλη Πατσαρίση και Αντώνη Πιτταρά.

Το Αρχαιολογικό Έργο στην Πελοπόννησο 3, 2024

ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Ιστορικό και νομοθετικό πλαίσιο, 2023

ONOMATA, 2023

Στο: "Εκατό χρόνια από την ίδρυση του Γυμνασίου Νάξου (1921-2021). Το σχολείο της καρδιάς μας", Θεσσαλονίκη, 2022

Mare Nostrum, 2021

Τέχνης ἐμπειρία. Τιμητικός τόμος για την Καθηγήτρια Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά, 2020

Το Αρχαιολογικό Έργο στην Πελοπόννησο 2, 2020

Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 2019

E. Angliker & J. Tully (eds.): Cycladic Archaeology and Research. New approaches and discoveries. Oxford, Archaeopress, 2018

M. Mouliou, S. Soubiran, S. Talas and R. Wittje (eds.): Turning Ιnside Οut European University Heritage: Collections, Audiences, Stakeholders, 2018

Κυκλαδίτες τεχνίτες στην Αττική; Mε αφορµή κάποια «κυκλαδίζοντα» αγγεία του ύστερου 8ου αι. π.Χ. ... more Κυκλαδίτες τεχνίτες στην Αττική; Mε αφορµή κάποια «κυκλαδίζοντα» αγγεία του ύστερου 8ου αι. π.Χ. από την Ακαδηµία ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΑ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΙ∆ΟΥ ΑΓΓΕΛΟΣ ΖΑΡΚΑ∆ΑΣ Αρχαϊκός πίθος µε ανάγλυφη διακόσµηση από τη Μήλο ΦΩΤΕΙΝΗ Ν. ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ Κείων µελιτουργίαν ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΖΑΧΟΣ Μία mensa ponderaria από τη ∆ήλο στην Αίγινα και ένα σωµατείο Ρωµαίων εµπόρων ΣΟΦΙΑ ΖΟΥΜΠΑΚΗ Φάτνες και άλογα ΠΕΤΡΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ Le retour d'Ulysse sur un relief « mélien » de Mégara Hyblaea (Sicile) ANTOINE HERMARY Small fragments of big pots from large islands ALAN JOHNSTON Three male heads from the Sanctuary of Apollo Pythaios / Pythaeus at Halasarna (modern Kardamaina), Kos GEORGIA KOKKOROU-ALEVRAS Αρχαία λατοµεία Μελάνων Νάξου και κολοσσικά αγάλµατα ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΟΡΡΕΣ A new orientalising Attico-Cycladic coarse ware style from Xobourgo on Tenos NOTA KOUROU Αρχαία Κορησία. Νεότερα δεδοµένα από τις σωστικές ανασκαφές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΟΥ Ναξιακές σφίγγες ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Κ. ΛΑΜΠΡΙΝΟΥ∆ΑΚΗΣ 375 Νέα Πρωτοκυκλαδικά αποκτήµατα του Αρχαιολογικού Μουσείου Νάξου: Ζητήµατα προέλευσης και ερµηνείας ΕΙΡΗΝΗ ΛΕΓΑΚΗ, ΜΑΥΡΟΕΙ∆ΗΣ ΜΑΥΡΟΕΙ∆ΟΠΟΥΛΟΣ 393 Restaurations antiques de sculptures archaïques de l'Acropole d'Athènes, 2 : Le cas du « Cavalier perse » EVRIDIKI LEKA

The Museum of Archaeology and History of Art was established nearly 80 years ago. Today its eleve... more The Museum of Archaeology and History of Art was established nearly 80 years ago. Today its eleven Educational Collections comprise more than 8.500 objects, either originals or copies, which are housed in the building of the School of Philosophy. In 2004 an open-air Archaeological Park was inaugurated, including finds that came to light following excavations at Syntagma Square, during the construction of the Athens Metropolitan Railway. In 2010 a fully-equipped Conservation Laboratory was established within the Museum.
The Educational Collections of the Museum display remarkable sets of objects which reflect not only the research interests of professors of Archaeology at the University of Athens, but also the history and significance of the oldest academic institution in our country. The presence of similar collections facilitates the theoretical and practical training of students, as these allow close observation of the objects themselves besides offering the opportunity to address issues such as conservation, documentation and interpretation, management and exhibition of archaeological objects and contemporary works of art. Courses, interactive workshops and tutorials repeatedly take place in the Museum. Furthermore, the Museum always seeks to expand its circle of visitors. For this purpose it organises various educational programmes designed for school pupils as well as lectures for a wider public, and regularly participates in international cultural heritage celebrations and anniversaries (e.g. European Heritage Days and the International Museum Day).

Στόχος ήταν η σύνταξη μιας μελέτης με θέμα την αρχαιολογία και ιστορία της Νάξου των Κυκλάδων από... more Στόχος ήταν η σύνταξη μιας μελέτης με θέμα την αρχαιολογία και ιστορία της Νάξου των Κυκλάδων από τη Γεωμετρική έως και την Αυτοκρατορική εποχή, στην οποία κατ’ αρχάς συγκεντρώνονται και παρουσιάζονται με τρόπο συστηματικό όλες οι σωζόμενες για το νησί γραπτές μαρτυρίες (γραμματειακές πηγές, ναξιακές επιγραφές, λοιπές επιγραφικές και νομισματικές μαρτυρίες) και στη συνέχεια οι πληροφορίες που παρέχουν, μελετώνται και συνθέτονται ενδελεχώς, συνδυαζόμενες αφενός με τα μέχρι σήμερα δημοσιευμένα πορίσματα της πολύχρονης αρχαιολογικής έρευνας, αφετέρου με στοιχεία από την επιτόπια παρατήρηση. Η μελέτη αυτή μη περιοριζόμενη στην ανάλυση μίας μόνο κατηγορίας αρχαιολογικού υλικού, αλλά στην εκμετάλλευση κάθε διαθέσιμης πληροφορίας συμβάλλει στη διαχρονική ανασύνθεση ποικίλων πτυχών της ναξιακής ζωής στην αρχαιότητα, όπως η διαλεκτική σχέση των ανθρώπων με το φυσικό περιβάλλον, η ανάπτυξη της πόλεως, η οργάνωση και εκμετάλλευση της υπαίθρου, τα συστήματα παραγωγής, η κοινωνική και πολιτική οργάνωση, οι λατρείες, οι σχέσεις (πολιτικές, οικονομικές, άλλες) με τις υπόλοιπες Κυκλάδες, αλλά και ευρύτερα με το Αιγαίο και την ανατολική λεκάνη της Μεσογείου.

NAXOS: INSIGHTS INTO ITS ARCHAEOLOGY AND HISTORY FROM THE GEOMETRIC TO THE IMPERIAL PERIOD.
This study has focused on the Archaeology and History of Cycladic Naxos spanning from the Geometric to the Imperial period. Firstly all the recovered written evidence about the island (including literary sources of ancient Greek and Latin authors, Naxian inscriptions found in Naxos and elsewhere, and numismatic evidence) has been collected and systematically presented. Next, all the collected information is studied thoroughly and integrated in the relevant historical context, combined both with the hitherto published results of the archaeological research, and also the data from on-site observation. Given that this study has not been designed to analyze just one category of archaeological material, but rather exploits all available information on the island, it contributes to the multidimensional and diachronic reconstruction of various aspects of Naxian ancient life. In this respect, particular emphasis has been placed on discussing the dialectic relationship of man with the physical environment, the development of the city of Naxos, the organization and exploitation of territorial countryside, the production systems, the social and political organization, the cults, the relationships (political, economic etc) with the rest of the Cyclades, extending also to the Aegean and the eastern Mediterranean basin.

Ανακοίνωση στη Δ΄ Διεθνή Επιστημονική Συνάντηση "Το Αρχαιολογικό Έργο στην Πελοπόννησο", Καλαμάτα 20-23 Νοεμβρίου 2024, 2024

Την τελευταία τριετία οι ανασκαφικές εργασίες του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης σε σ... more Την τελευταία τριετία οι ανασκαφικές εργασίες του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας στο ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, στόχευσαν στην επίλυση συγκεκριμένων ερευνητικών ερωτημάτων στο αρχαϊκό Κτήριο με υπόγειο, το Κτήριο Ε και τον Βωμό Ασκληπιού – Ηπιόνης, καθώς και στην προώθηση εργασιών μερικής αποκατάστασης χώρων και κτηρίων του ιερού, δηλαδή της Ιεράς πλατείας, του Βωμού του Ασκληπιού και των Προπυλαίων.
Σε συνέχεια της ολοκλήρωσης των ανασκαφικών εργασιών στο αρχαϊκό Κτήριο με υπόγειο (2021), διενεργήθηκε τομή αμέσως Δ. της Θόλου, για να διερευνηθούν η στρωματογραφία στην περιοχή, η διαμόρφωση του φυσικού εδάφους κατά τις εργασίες κατασκευής της Θόλου και προπαντός η πρόσβαση στο Κτήριο με υπόγειο. Οι εργασίες στο Κτήριο Ε επιβεβαίωσαν ότι ο αρχαϊκός Βωμός τέφρας είχε τις διαστάσεις που είχαν διαπιστωθεί παλαιότερα και επομένως η σχέση του με το Κτήριο με υπόγειο δεν ήταν ακριβώς αξονική. Στον Βωμό Ασκληπιού – Ηπιόνης διευκρινίστηκαν πλήρως οι τρεις κατασκευαστικές φάσεις του, του ύστερου 7ου π.Χ. αι., του πρώιμου 4ου π.Χ. αι. και της Αυτοκρατορικής εποχής, με στόχο τη σύνταξη μελέτης μερικής αποκατάστασης του Βωμού. Στην Ιερά πλατεία ξεκίνησε η μελέτη και διευθέτηση του πλήθους των διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών, επιγραφών και τμημάτων αναθημάτων που βρίσκονταν εκεί από την εποχή των ανασκαφών του Π. Καββαδία. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν αρχαιολογικοί καθαρισμοί, τακτοποίηση και μερική ανάταξη οικοδομικού υλικού στον Βωμό του Ασκληπιού. Επίσης, έγιναν παρατηρήσεις για τις κατασκευαστικές φάσεις του. Τέλος, αποσκοπώντας στην αποκατάσταση της αρχαίας πρόσβασης στο ιερό μέσω των Προπυλαίων, εν όψει της υλοποίησης της Προγραμματικής Σύμβασης του Υπουργείου Πολιτισμού με τον Δήμο Επιδαύρου και την Περιφέρεια Πελοποννήσου, οποία προβλέπει τη διαμόρφωση της νέας εισόδου επισκεπτών στο ιερό, πραγματοποιήθηκαν αρχαιολογικοί καθαρισμοί στο κτήριο και κυρίως απομακρύνθηκε και αποτέθηκε συστηματικά προς μελέτη σε παραπλεύρως ελεύθερο χώρο το διάσπαρτο οικοδομικό υλικό από τους δύο διαδρόμους πρόσβασης εκατέρωθεν αυτού.

Κατά τα έτη 2007-2015 οι ανασκαφές της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου έφεραν στο φως βορ... more Κατά τα έτη 2007-2015 οι ανασκαφές της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου έφεραν στο φως βορειοδυτικά του αρχαίου θεάτρου της πόλεως της αρχαίας Επιδαύρου μεγάλο τμήμα Κρηναίου οικοδομήματος του 4ου π.Χ. αιώνα και τμήμα Στοάς των αυτοκρατορικών χρόνων. Τη συνέχεια της έρευνας στον χώρο, ο οποίος αποτελούσε με το θέατρο μέρος της αγοράς της αρχαίας πόλης, ανέλαβε από το 2016 η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Οι ανασκαφές κυρίως των πέντε τελευταίων ετών έδειξαν ότι η υστεροκλασική Κρήνη συνδεόταν με βαθμιδωτό περίβολο στα βόρειά της. Στον υπαίθριο χώρο του περιβόλου ήλθαν στο φως μεγάλη τετράγωνη πώρινη βάση – υποδοχή βάθρου αναθήματος (πιθανώς αγάλματος), κτιστό φρέαρ συνδεόμενο με την Κρήνη με επίσης κτιστή υπόγεια σήραγγα με οξυκόρυφη στέγαση, η οποία συνέδεε το φρέαρ με τη δεξαμενή της Κρήνης, καθώς επίσης χαρακτηριστικά κινητά ευρήματα (όπως, ιατρικά σκεύη, πήλινα ειδώλια, πήλινα αναθηματικά δισκάρια με ανάγλυφη μορφή θεότητας και οπές για ανάρτηση, όστρακο αγγείου με εγχάρακτο το όνομα του Ασκληπιού, μαρμάρινα αγάλματα). Τα παραπάνω σε συνδυασμό με τη μορφή και των υπόλοιπων κτηριακών καταλοίπων αποδεικνύουν ότι το συγκρότημα Κρήνης – Περιβόλου (και Στοάς στους αυτοκρατορικούς χρόνους) αποτελούσε το Τέμενος του Ασκληπιού που αναφέρει ο Παυσανίας ότι είδε εισερχόμενος στην πόλη της Επιδαύρου, του οποίου η θέση ήταν άγνωστη μέχρι σήμερα.

Ανακοίνωση στο Ζ΄ Πανελλήνιο Συνέδριο "Η Νάξος διά μέσου των αιώνων", 2-5 Νοεμβρίου 2023, Γλινάδο Νάξου"

Το ιερό του Διονύσου στα Ύρια ήταν ο σημαντικότερος θρησκευτικός χώρος –περισσότερο κι από το ιερ... more Το ιερό του Διονύσου στα Ύρια ήταν ο σημαντικότερος θρησκευτικός χώρος –περισσότερο κι από το ιερό στην Πορτάρα– της αρχαίας Νάξου. Η αποκάλυψή του έγινε τις δεκαετίες του 1980 και 1990 ύστερα από στοχευμένη έρευνα μιας εξέχουσας ομάδας αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων, οι οποίοι κατέστησαν στη συνέχεια τα αποκαλυφθέντα μνημεία αναγνώσιμα από τον μη ειδικό με ήπιες επεμβάσεις και διαμόρφωσαν τον χώρο τους σε αρχαιολογικό και περιβαλλοντικό πάρκο. Η ανακοίνωση μελετά τη βίωση της γειτονίας με το ιερό από τους ντόπιους, την πρόσληψη της μορφής, της λειτουργίας, της σημασίας και του τρόπου ανάδειξής του από τον σύγχρονο επισκέπτη, και τις δυνατότητες του πάρκου ως πολιτιστικού πόλου γενικότερα στην περιοχή. Παράλληλα με την εμπειρία από τα 25 περίπου χρόνια λειτουργίας του, που αναδεικνύει την ανάγκη κάποιων βελτιώσεων, προτείνονται από τους συγγραφείς συγκεκριμένες ενέργειες σχετικές με τη διαμόρφωση και την προστασία των μνημειακών καταλοίπων, αλλά και με τις υποδομές για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, οι οποίες θα συμβάλουν ουσιαστικά στη βιώσιμη και επωφελέστερη για το νησί διαχείριση του χώρου.

Ανακοίνωση στη διαδικτυακή Στρογγυλή Τράπεζα "Η δύναμη των πανεπιστημιακών μουσείων", Τετάρτη 25 ... more Ανακοίνωση στη διαδικτυακή Στρογγυλή Τράπεζα "Η δύναμη των πανεπιστημιακών μουσείων", Τετάρτη 25 Μαΐου 2022, ώρα 19.00΄.

Μεταξύ των ευρημάτων που απέδωσαν τα τελευταία χρόνια οι ανασκαφικές εργασίες στο άνω άνδηρο ανατ... more Μεταξύ των ευρημάτων που απέδωσαν τα τελευταία χρόνια οι ανασκαφικές εργασίες στο άνω άνδηρο ανατολικά του οχυρωμένου οικισμού στο Ξώμπουργο στη θέση «Βαρδαλάκος» είναι και 28 νομίσματα, 27 χάλκινα τηνιακά και 1 αργυρό αττικό.
Τα νομίσματα αυτά βρέθηκαν στο λεγόμενο Κτήριο Ζ και τις εξέδρες που έχουν αποκαλυφθεί στη βόρεια πλευρά του παρόδιου νεκροταφείου της κλασικής εποχής, αλλά και σε έναν εγχυτρισμό στα νότια του δρόμου.
Στόχος της ανακοίνωσης είναι η σύντομη παρουσίαση των νομισμάτων, η ένταξή τους στη νομισματική παραγωγή του νησιού, καθώς επίσης η διαπίστωση της συνεισφοράς τους στη χρονολόγηση και ερμηνεία των κτηριακών καταλοίπων που έχουν αποκαλυφθεί στη θέση «Βαρδαλάκος».

Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ανασκαφής του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης (ΕΚΠΑ) ... more Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ανασκαφής του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης (ΕΚΠΑ) στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου.

Παρατίθεται ο σύνδεσμος της ομιλίας στο BLOD

Με αφετηρία τη μελέτη υλικού αποθετών που ανασκάφηκαν σταδιακά από τον μεσοπόλεμο έως τη δεκαετία... more Με αφετηρία τη μελέτη υλικού αποθετών που ανασκάφηκαν σταδιακά από τον μεσοπόλεμο έως τη δεκαετία του ’80 (;) στην περιοχή του Γυμνασίου στα νότια της αρχαίας πόλεως των Ναξίων, αποθετών που συσχετίζονται με ένα χαμένο, δυστυχώς, ιερό Δήμητρος, συζητείται το θέμα της παλαιότητας της λατρείας της θεάς στη Νάξο και στις υπόλοιπες Κυκλάδες, με έμφαση στη σχέση της με την κατανομή της κατοίκησης και το φαινόμενο της συγκρότησης της πόλεως.
Ειδικότερα, στη Νάξο πέραν του πιο πάνω ιερού, κατάλοιπα μιας πολύ πρώιμης λατρείας της θεάς έχουν εντοπισθεί στα βόρεια της πόλεως, στην περιοχή της Γρόττας. Επιπλέον, η λατρεία της τεκμηριώνεται και στην ενδοχώρα, στο ιερό του Γύρουλα, στο Σαγκρί, όπου συλλατρευόταν με τον Απόλλωνα. Το ιερό αυτό δύναται να συνδεθεί με την κατά κώμας της ευρύτερης περιοχής του.

_______________________________________________________________________

The connection between the cult of Demeter and the distribution of habitation exemplified by the case of Naxos

From the interwar period until the1980s a number of wells - pits were excavated at the district of Gymnasion (High school) in the south of the ancient polis of Naxiwn. These pits are connected with a lost sanctuary dedicated to Demeter. Prompted from the study of the content of these pits, the following issues will be discussed: how old was the cult of Demeter in the Cyclades, what was the extent of its spread there, with emphasis on (a) the connection between her cult and the distribution of habitation and (b) the phenomenon of the emergence of the polis.
More specifically, in Naxos, besides the aforementioned sanctuary, remains of another early cult have probably been discovered on the north of the polis, at the site of Grotta. In addition, Demeter’s cult has also been documented in the hinterland, at the sanctuary of Gyroulas (Sangri), where a common cult with Apollo was practiced. This sanctuary might be related with the kata kwmas (κατά κώμας) habitation of its wider region.

Οι Νάξιοι στην Αρχαϊκή εποχή διακρίθηκαν στην κατασκευή εμβληματικών έργων αποκλειστικά υλικού πο... more Οι Νάξιοι στην Αρχαϊκή εποχή διακρίθηκαν στην κατασκευή εμβληματικών έργων αποκλειστικά υλικού πολιτισμού. Επιδόθηκαν, ως άτομα και κυρίως ως κοινωνία πολιτών, ως πόλις, ήδη από το πρώτο τρίτο του 7ου π.Χ. αιώνα, συστηματικά όχι περιστασιακά, στην κατασκευή και ανάθεση εντός και εκτός του νησιού, έργων αρχιτεκτονικής, γλυπτικής και κεραμικής που συνοψίζουν τα στοιχεία εκείνα που αποδίδουμε οι αρχαιολόγοι στην τέχνη της εποχής χαρακτηρίζοντάς την μνημειακή: έργα που αξιοποιούν το άφθονο στο νησί λευκό μάρμαρο, επιβλητικών διαστάσεων συνιστώντας συχνά τεχνικό επίτευγμα (ενίοτε όμως ανολοκλήρωτο), δημιουργήματα μιας αυτάρεσκα ισχυρής και φιλόδοξης κοινωνίας που επεδίωξε (και ως έναν βαθμό πέτυχε) να καταστήσει καταφανή την παρουσία της.
Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται τα έργα αυτά ενταγμένα στο πλαίσιο της τοπικής και ευρύτερης ιστορίας και επιχειρείται ερμηνεία του φαινομένου.

Colonisation has been directly connected with the formation of the ancient polis, as concerns bot... more Colonisation has been directly connected with the formation of the ancient polis, as concerns both the metropolis and the newly founded apoikia.
The presentation aims to examine the cooperation between Chalcis and Naxos for the founding of Sicilian Naxos from the perspective of the polis’ emergence. In the beginning, we will discuss the degree of geographical and political formation of the poleis of Chalcis and Naxos at the time of their collaboration, integrating both archaeological and literary evidence. Next, we will try to provide plausible explanations as to which internal driving force led Naxians and Chalcidians to colonize a remote location in Sicily, what kind of links they had established and how these links are documented.

Excavation of well-deposits near the High School (Gymnasion) of Chora on Naxos island. Indication... more Excavation of well-deposits near the High School (Gymnasion) of Chora on Naxos island. Indications of a Thesmophorion?

In the early 30’s Nikolaos Kontoleon, as curator of antiquities, found the half of a marble offering table with a votive inscription to Demeter, Kore and Zeus Eubouleus, during works for the leveling of the hill lying behind the under-construction building of the city’s high school. In the same area, 30 years later, Nikos Zapheiropoulos excavated an ancient well. Among other artifacts, he found very large numbers of clay vases (mainly plain oinochoae and hydriae), terracotta female figurines, four marble inscribed stelae and a marble relief. These findings were similar to the content of another ancient well excavated by Christos Doumas in 1962, during leveling operations in the open air gym area behind the high school. Among the most prominent findings of that year was a large number of sherds coming from huge relief pithoi. In addition to the inscriptions, these sherds are the only published findings from that excavation. All the information regarding these excavations is derived from brief but comprehensive annual reports in the Archaeologikon Deltion.
All three excavators connected the content of these deposits with a Thesmophorion in this area, to the south of the fortified settlement of the ancient city.
Given that further excavation research in the Gymnasion district is practically unfeasible (it is one of the most densely populated areas of the modern city) our initial research, presented here, has two objectives: Firstly, integrating historical aspects of the excavations in this area, we will try to locate and assemble their scattered archaeological material in the Archaeological Museum of Naxos, including possibly archival material (i.e. diaries, photographs or documents). Secondly, we attempt to inspect the postulated connection of these deposits to a Thesmophorion through the co-examination of their character, the topography of the city of Naxos in antiquity, in conjunction with literally and epigraphic evidence.

Το Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, έχοντας κ... more Το Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, έχοντας κατακτήσει με συντονισμένες ενέργειες την εξωστρέφεια από το 2009, συνεχίζει με εντατικούς ρυθμούς τις εκπαιδευτικές δράσεις του κατ’ αρχήν προς τους φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, αλλά και προς οργανωμένες σχολικές ομάδες, τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΕΚΠΑ, οικογένειες και ευρύτερο κοινό, υλοποιώντας σε καθημερινή βάση φροντιστηριακές ασκήσεις, διαδραστικά εργαστήρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, δράσεις και διαλέξεις και συμμετέχοντας σε εορτασμούς πανελλαδικής και ευρύτερης εμβέλειας –όπως οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η Ημέρα Πανεπιστημιακών Μουσείων, η Διεθνής Ημέρα Μουσείων κτλ.
Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται οι σημαντικότερες δράσεις που οργανώθηκαν ή ακόμη υποστηρίχθηκαν από το Μουσείο, από το 2009 έως σήμερα. Δράσεις που στόχευσαν αρχικά στην έξοδο από την απομόνωση και στη συνέχεια στην ανάπτυξη και ανάδειξη του εκπαιδευτικού χαρακτήρα του μέσα από τη διάδραση με ποικίλες ομάδες κοινού (φοιτητές, μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, οικογένειες) αξιοποιώντας τα αντικείμενα των 11 Διδακτικών Συλλογών του.

ἔδοξεν Αὐλωνίοις. A review on the number of poleis on the island of Naxos in antiquity prompted b... more ἔδοξεν Αὐλωνίοις. A review on the number of poleis on the island of Naxos in antiquity prompted by decree IG XII 5, 36

Naxos is the largest Cycladic island with a hinterland rich in well-distributed natural resources. Nevertheless, literary and epigraphical evidence indicates that Naxos had only one city in ancient times (Naxiwn polis), built on the same site as the modern and only city of the island which is located on its western coast. This city had an urban character (it was a nucleated settlement with a fortified hill in the centre) and a political sense (as the seat of the demos of Naxiwn). Additionally, it appeared to have a dependent chora.
The situation described above is partly beclouded, at a first glance, by the discovery of a honorific decree of the middle 3rd century BC. This decree records the decision of the Avlonioi to honor the citizens that helped in the liberation of 280 persons abducted by Aetolian pirates. This inscription has been known since 1885 and was found in central Naxos, in the region Avlonitsa.
The review aims to ascertain whether this decree, in combination with other inscriptions retrieved from the same region, archaeological findings and literary sources, constitutes adequate documentation for distinguishing the presence of a second polis on the island, the seat of the demos of Avloniwn. In adopting an alternative interpretation, the decree could indicate the recognition of a different model of habitation in that area.

Το Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορία της Τέχνης (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικού και Καπο... more Το Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορία της Τέχνης (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών) την τελευταία τριετία με αφετηρία τις έντεκα διδακτικές συλλογές του, έχοντας κατακτήσει την εξωστρέφεια, συνέχισε συντονισμένα τις εκπαιδευτικές δράσεις του προς τους φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, οργανωμένες σχολικές ομάδες, οικογένειες και ευρύτερο κοινό, οργανώνοντας διαδραστικά εργαστήρια, φροντιστηριακές ασκήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, δράσεις και διαλέξεις, συμμετέχοντας τακτικά σε εορτασμούς πανελλαδικής και ευρύτερης εμβέλειας –όπως οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η Ημέρα Πανεπιστημιακών Μουσείων, η Διεθνής Ημέρα Μουσείων κτλ.

Back to the beginning: Naxian stories about the first inhabitants. Continuities, inconsistencies ... more Back to the beginning: Naxian stories about the first inhabitants.
Continuities, inconsistencies and analogies in parallel narratives.

The return to the beginnings, namely the narratives about the first inhabitants of poleis or regions, were an extremely popular topic in antiquity, an important part of the written and oral tradition of every place and a prominent meeting point of mythos and logos. Certainly, the pursuit and finally the discovery of the beginning is neither easy nor incidental. The many, diverse and sometimes conflicting narratives about the polis’ founding myths, which were shaped and consolidated in retrospect, had an important role in the establishment of the collective memory of the community, as they determined and essentially embodied its identity, its view of itself and its relationship with other communities. Lately, delving into the ancient narratives about the founders and early inhabitants of each city has become an attractive field of research, particularly in the effort of modern researchers to unravel the tangle between myth and history.
This oral presentation will focus initially on narratives concerning the first inhabitants of Naxos (Thracians, Carians, Ionians): when they were shaped, what purposes they served, to whom they were addressed. These narratives will be examined in conjunction with the results of the archaeological research on the island of Naxos. Subsequently, possible continuities, similarities or differences will be sought with respect to similar narratives from neighbouring or other regions involved with Naxos. Finally, an integrative interpretation of all these features will be attempted.
(In press)

Liver regeneration in ancient Greek medicine: A review of testimonies and iconography. The liv... more Liver regeneration in ancient Greek medicine: A review of testimonies and iconography.

The liver occupies a central place in vertebrate physiology, mediating functions that range from protein biosynthesis and digestive enzyme release, to food detoxification and metabolic regulation, and also acting as a first-line defense against noxious agents entering the body through the bloodstream. These key functions along with its large size, prominent position in the abdomen and extensive blood supply ascribe to the liver vital properties as a ‘source of life’ second only to the heart. It should also be noted that the liver is indispensable for life and the only feasible way of restoring its function relies exclusively on organ transplantation. The liver is among only a few organs in the adult body of mammals that have retained the capacity to regenerate in response to various insults. Its prominent regenerative response can lead to effective restoration of the mass of the remnant tissue even in cases where 70-80% of the organ has been damaged. However, liver regeneration does not reflect a true regenerative response involving differentiation and active morphogenesis, but rather a hyperplastic response that leads to organ restoration through proliferation of remaining hepatocytes.
Prometheus, son of a titan or a titan himself, was condemned by Zeus to remain bound on mount Caucasus, in the distant East, while an eagle fed on his liver every night; the next morning his liver had regenerated. Liver regeneration is also implied in the myth of Tityos: being a giant himself, he was incarcerated in the Tartars while two vultures ate his liver incessantly.
By means of testimonies (there are more than 4.800 references of ancient and byzantine writers to liver) and iconography, this review evaluates whether this vital feature of physiology regarding an internal (not visible to the eye) organ had been described in ancient medicine, or the mythic references to liver regeneration have a mere symbolic content –or even if both apply.

by Αρχαιολογικό Εργο στην Πελοπόννησο (ΑΕΠΕΛ) Archaeological Work in the Peloponnese (AWOP), Κλεάνθης Σιδηρόπουλος, Xeni Simou, Kiriaki Georgiadou, Susanne Metaxas, Vasiliki Zapatina, Δημοσθένης Κοσμόπουλος, Theodoros Kourempanas, Alexandra S. Sfyroera, Maria Gkioni, T. Tsempera, Κουμούση Αναστασία, Sotiria Dimopoulou, Αθανασία Ράλλη, Vasiliki G . Stamatopoulou, Maria Tsouli, Κωστής Μπουντούρης, Ελένη Ζυμή, Vasiliki Tsaknaki, Δήμητρα Σαρρή, Κωνσταντίνα Ακτύπη, eleni sarri, Eleni Vallianatou, Παναγιώτα Κασίμη, Apostolos Sarris, Electra Helen Zografou, Ερωφίλη Κόλλια, Μαρία Αγρέβη, Κωνσταντίνος Δημητρούλιας, Papathanassiou Vassilis, Panagiotis Panailidis, Νικόλαος Βασιλάκης, and Anne Pariente