María Álvarez de la Granja | University of Santiago de Compostela (original) (raw)

Papers by María Álvarez de la Granja

Quaderns de Filologia. Estudis linguistics, 2023

Lingua viva es un proyecto de lingüística ciudadana que tiene por objetivo fomentar la participac... more Lingua viva es un proyecto de lingüística ciudadana que tiene por objetivo fomentar la participación de la sociedad en las investigaciones lingüísticas. Dentro de este proyecto se incluye Tes a palabra!, una aplicación gratuita y fácil de usar que permite elaborar diccionarios en abierto de manera colaborativa, tanto a partir de la iniciativa de lingüistas profesionales como a partir de propuestas de científicas/os no profesionales.
En este trabajo presentamos las características de Tes a palabra!, sus principales funcionalidades y modalidades de participación. Finalmente, reflexionamos sobre su papel en el fomento de la diversidad lingüística, de la cultura lexicográfica y del trabajo colaborativo.

Lingua viva (Living language) is a citizen linguistics project to encourage the participation of society in linguistic research. This project includes Tes a palabra! (The word is yours!), a free and easy-to-use application that allows the creation of open dictionaries collaboratively, both from the initiative of professional linguists and from proposals from non-professional scientists.

In this paper, we present the features of Tes a palabra! and its main functionalities and participation modalities. Finally, we reflect on its role in promoting linguistic diversity, lexicographic culture, and collaborative work.

Realidades y desafíos de la tecnología aplicada a la traducción e interpretación, 2023

CORTEGAL, Corpus de textos galegos escritos por estudantes no ámbito académico, é un corpus confo... more CORTEGAL, Corpus de textos galegos escritos por estudantes no ámbito académico, é un corpus conformado por 1000 textos extraídos dos exames de Lingua e Literatura galegas das probas de acceso á universidade, que inclúe corrección e anotación das formas non estándares en seis niveis lingüísticos. O obxectivo deste traballo é xustificar a necesidade de establecer un nivel semántico diferenciado do nivel léxico á hora de levar a cabo o proceso de corrección dos textos. Tras presentar as características básicas do corpus, amosaremos o tratamento outorgado aos problemas léxicos e semánticos nunha selección de seis corpus de aprendentes con corrección multinivel, mostrando que o habitual é non establecer niveis diferenciados para os problemas léxicos e para os semánticos. En CORTEGAL, pola contra, propóñense dúas dimensións distintas, o que se xustifica polo feito de que unha mesma palabra pode acumular erros dos dous tipos e requirir correccións diferenciadas

Perspectivas sobre a escrita académica en galego: estudos baseados no corpus CORTEGAL de textos escritos por estudantes, 2023

Aplicaciones de la disponibilidad léxica, 2021

Léxico dialectal y lexicografía en la Iberorromania, 2018

El objetivo de este capítulo es ofrecer una revisión historiográfica de la lexicografía dialectal... more El objetivo de este capítulo es ofrecer una revisión historiográfica de la lexicografía dialectal del gallego, desde los trabajos precursores de figuras prominentes de la Ilustración gallega, como Sarmiento o Sobreira, hasta los proyectos innovadores desarrollados en los primeros años del siglo xxi. A tal fin, tomando como base el análisis y descripción de la metodología de trabajo adoptada y de los modelos seguidos, establecemos una periodización centrando nuestra atención en las obras y autores más relevantes de cada uno de los períodos considerados. El capítulo se cierra con un balance del trabajo realizado y una reflexión sobre las tareas pendientes.

This chapter reviews Galician dialectal lexicography from an historical perspective, beginning with the pioneering works by prominent figures in the Galician Ilustración like Sarmiento and Sobreira, and continuing all the way down to innovative projects in the early twenty-first century. Adopting criteria relative to the methods they use and the models they follow, these materials are classified by period, paying special attention to the most significant works and authors in each period. The chapter concludes with an assessment of achievements so far and remaining tasks.

O obxectivo deste traballo é analizar as diferentes maneiras de conceptualizar en lingua galega o... more O obxectivo deste traballo é analizar as diferentes maneiras de conceptualizar en lingua galega o amencer, o atardecer e o anoitecer, entendidos como procesos naturais e como períodos temporais. Con esta finalidade, conformamos un corpus de expresións tiradas sobre todo de fontes que recollen lingua oral, e estudamos, no marco da semántica cognitiva, as diferentes motivacións subxacentes ás expresións. O traballo amosa unha considerable riqueza de expresións e dominios fonte e entre estes últimos destacan, pola súa produtividade e frecuencia, o aparente movemento do sol e a presenza / ausencia de luz. Ao mesmo tempo, a análise mostra a existencia de paralelismos destacados na conceptualización do amencer e do atardecer / anoitecer.The aim of this study is to analyse the different ways in which the Galician language conceptualises sunrise, sunset and dusk, understood as natural processes and as periods of time. For this purpose, we created a corpus of expressions drawn mainly from so...

O obxectivo deste traballo é analizar un subgrupo de refráns sen verbo principal, constituído por... more O obxectivo deste traballo é analizar un subgrupo de refráns sen verbo principal, constituído por expresións do tipo de Trastes vellos, ao faiado; Amigos, poucos e bos ou Nin bo coxo nin bo noxo. Preténdese analizar cales son os vínculos que se establecen entre os dous membros que adoitan constituír estas paremias, ou, en menor medida,cales son os contidos que se introducen para ler unha frase (ou unha coordinación de frases) en clave de predicación. Conclúese que os valores máis frecuentes son os semanticamente baleiros ou os que posúen un contido moi xenérico, parafraseables por ser, estar, ter, haber ou corresponder, o cal non obsta para atopar tamén outros valores conceptualmente máis ricos ('ser o mellor', 'comer','arar'...). Analízase en tales casos cales son os medios para lograr a univocidade na interpretación do refrán (presenza de complementos que deixan ás claras o tipo de acontecemento que se describe ou prescribe, presenza de esquemas recorrentes...

Madrygal. Revista de Estudios Gallegos, 2020

En este trabajo pretendemos analizar el empleo del infinitivo flexionado (IF) en el Corpus de tex... more En este trabajo pretendemos analizar el empleo del infinitivo flexionado (IF) en el Corpus de textos galegos escritos por estudantes no ámbito académico (CORTEGAL), que recoge textos redactados por estudiantes de segundo de Bachillerato de Galicia. Tras describir las características básicas de este corpus, así como la metodología utilizada para la identificación de los ejemplos de uso del IF, mostramos los resultados obtenidos, tanto en términos globales, como teniendo en cuenta su distribución en función de diferentes criterios (número y persona, papel desempeñado por el infinitivo o por la oración en que se integra, coincidencia del sujeto del IF con el sujeto de la oración de que depende, posición de la oración de infinitivo, presencia de sujeto explícito). En tercer lugar, analizamos los resultados comparándolos con los obtenidos en otros trabajos sobre el uso del IF y evaluando su adecuación a los empleos canónicos establecidos en las gramáticas gallegas. El trabajo finaliza co...

Cadernos de Lingua, 1997

* Debo agradecer ó profesor Francisco A. Cidrás Escáneo a lectura da primeira versión deste traba... more * Debo agradecer ó profesor Francisco A. Cidrás Escáneo a lectura da primeira versión deste traballo, así como as súas pertinentes observacións que, sen dúbida, contribuíron a enriquice-lo contido do aquí exposto. Por suposto, os erros que aínda poidan subsistir son da miña enteira responsabilidade. 1 Ó lado da Fraseoloxía rusa, foi a alemana a que tivo un maior desenvolvemento. No conxunto das linguas románicas a obra fundamental de referencia é Introducción al estudio de las expresiones fijas, de A. Zuluaga.

Este volume reune as contribucions dos especialistas que participaron no Simposio Lexico e Estand... more Este volume reune as contribucions dos especialistas que participaron no Simposio Lexico e Estandarizacion en Galicia celebrado en novembro de 2002 na Universidade de Santiago de Compostela. Das diversas tarefas que implica a planificacion do corpus dunha lingua minorizada, a codificacion e estandarizacion do lexico e seguramente unha das mais complexas e problematicas, e o galego e un exemplo abondo ilustrativo a este respecto. Tras varios anos de innegables avances neste eido, probablemente era chegado o momento de abrir un proceso de reflexion que permitise realizar un balance dos logros atinxidos e das tarefas pendentes. Foi este o obxectivo que moveu a celebracion do Simposio Lexico e estandarizacion en Galicia, celebrado en novembro de 2002 na Universidade de Santiago de Compostela e no que numerosos especialistas foron convidados para exponer as suas ideas sobre diversos aspectos relacionados coa estandarizacion do lexico. Este volume reune as contribucions presentadas no Sim...

Xunta de Galicia. Centro Ramón Piñeiro para a investigación en humanidades © González González, M... more Xunta de Galicia. Centro Ramón Piñeiro para a investigación en humanidades © González González, Manuel Edita: Xunta de Galicia. Centro Ramón Piñeiro para a investigación en humanidades Lingua, pobo e terra: estudos en homenaxe a Xesús Ferro Ruibal / edición a cargo de Manuel González González-Santiago de Compostela: Xunta de Galicia. Centro Ramón Piñeiro para a investigación en humanidades, 2016. 544 p.; 24 cm. Homenaxes-Centro Ramón Piñeiro para a investigación en humanidades

Relatorio presentado dentro das Xornadas Internacionais de Lexicografia. Ferramentas lexicografic... more Relatorio presentado dentro das Xornadas Internacionais de Lexicografia. Ferramentas lexicograficas ao servizo do usuario na era dixital. Pontevedra, 11 maio 2015

Este volume reune unha seleccion de nove contribucions que analizan, desde perspectivas diferente... more Este volume reune unha seleccion de nove contribucions que analizan, desde perspectivas diferentes e con metodoloxias asi mesmo diversas, aspectos relacionados coa variacion lexical no galego, no portugues europeo e no portugues brasileiro. Os textos comparten, ademais, outro elemento comun: o feito de partiren de traballos presentados en Gallaecia - III Congresso Internacional de Linguistica Historica, que se celebrou entre os dias 27 e 30 de xullo de 2015 en Santiago de Compostela en homenaxe aos profesores Ramon Lorenzo e Anton Santamarina.

It has been widely acknowledged that idioms can have «speciai» fhnctions in discourse. Thus they ... more It has been widely acknowledged that idioms can have «speciai» fhnctions in discourse. Thus they can be handled in creative ways in order to achieve playfiil as Wc11 as pragmaric and semantic effects. By using a range of texts reflecting spoken and written Galician, this paper will focus on a special type of playfial manipulation, viz. thar which is based on the rwo potential meanings of an idiom —its literal and idiomatic meanings— as well as on the ways in which creative manipulation is carried out. Moreover, the paper will show that the aboye mentioned effects, obtained by evoking the literal meaning of an idiom, are, in most cases, a clear indication that te idiom has achieved a high degree of lexicalization or fossilization, which means the death of the rethorical figure (metaphor, metonym...) which originated the idiom. 1. UNIDADES FRASEOLOXICAS. XACION E IDIOMATICIDADE unidades fraseoloxicas ou expresions 4~jingiiistico f zas s n unidades perrencentes o acervo os falant s car...

Quaderns de Filologia. Estudis linguistics, 2023

Realidades y desafíos de la tecnología aplicada a la traducción e interpretación, 2023

Perspectivas sobre a escrita académica en galego: estudos baseados no corpus CORTEGAL de textos escritos por estudantes, 2023

Aplicaciones de la disponibilidad léxica, 2021

Léxico dialectal y lexicografía en la Iberorromania, 2018

Madrygal. Revista de Estudios Gallegos, 2020

Cadernos de Lingua, 1997

Álvarez de la Granja, María and González Seoane, Ernesto, ed. (2003). A estandarización do léxico. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2003

Das diversas tarefas que implica a planificación do corpus dunha lingua minorizada, a codificació... more Das diversas tarefas que implica a planificación do corpus dunha lingua minorizada, a codificación e estandarización do léxico é seguramente unha das máis complexas e problemáticas, e o galego é un exemplo abondo ilustrativo a este respecto. Tras varios anos de innegables avances neste eido, probablemente era chegado o momento de abrir un proceso de reflexión que permitise realizar un balance dos logros atinxidos e das tarefas pendentes. Índice de contidos: "A neoloxía, inevitable e necesaria para as linguas" (María Teresa Cabré), "¿En que consiste o ausbau dunha lingua?" (Johannes Kabatek), "O Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega (VOLG). Criterios de elaboración" (Antón Santamarina), "Pureza e contaminación na estandarización da lingua" (Benigno Fernández Salgado), "Léxico dialectal e estandarización" (Xulio Sousa Fernández), "Fraseoloxía e estándar" (María Álvarez de la Granja), "A estandarización do léxico en Galicia: perspectiva histórica" (Ernesto Xosé González Seoane), "Sobre a norma léxica do galego culto: da prosa ficcional de Nós ao ensaio de Galaxia" (Henrique Monteagudo), "O léxico agrícola como fonte de ampliación semántica" (María do Carme González Bueno & María dos Anxos Sobriño Pérez), "Moita costa, ‘pouco’ mar: o léxico mariñeiro e a construcción do estándar galego" (Francisco Fernández Rei), "O recurso ó léxico medieval no galego moderno" (Moisés Barreiro Comedeiro & Fátima Rodríguez Ruibal), "O papel dos diccionarios na conformación e difusión da variedade estándar da lingua" (María Dolores Sánchez Palomino), "Os préstamos na producción lexicográfica, terminográfica e enciclopédica galega actual" (Xusto A. Rodríguez Río), "O tratamento do léxico científico e tecnolóxico nos diccionarios galegos" (Luís Daviña Facal), "Neoloxía, neoloxismos e diccionarios" (Eloi Gestido de la Torre & Xosé María Gómez Clemente), "Proxectos lexicográficos en curso" (Xosé M. Carballeira Anllo, Manuel González González & Xosé A. Pena Romay).

Este volume presenta o léxico dispoñible do galego obtido a partir dunha mostra de oitocentos est... more Este volume presenta o léxico dispoñible do galego obtido a partir dunha mostra de oitocentos estudantes de 2º curso de Bacharelato matriculados en centros escolares de toda Galicia. Co obxectivo de permitir cotexos con outros léxicos dispoñibles, moi en especial co léxico dispoñible do castelán de Galicia, a metodoloxía empregada coincide en gran medida coa utilizada no Proxecto panhispánico coordinado por Humberto López Morales. Na primeira parte do traballo preséntanse precisamente os aspectos metodolóxicos, con especial atención aos criterios de edición dos materiais. No seguinte capítulo lévase a cabo unha análise dos resultados obtidos, tanto desde o punto de vista cuantitativo como cualitativo. Estes dous capítulos serven de presentación para as tres listaxes de léxico dispoñible que se ofrecen en forma de apéndice: lemas e variantes ordenados por centros de interese, lemas ordenados por frecuencia e lemas ordenados alfabeticamente. No cuarto anexo proporciónase unha mostra da enquisa empregada para a recolleita dos materiais.

When approaches linking language to other cognitive and behavioural phenomena, culture, the envir... more When approaches linking language to other cognitive and behavioural phenomena, culture, the environment and society are flourishing, the strength and momentum of phraseological studies in recent years is hardly surprising given the nature of ist object of study. Fixed expressions include proverbs, bearers of timeless "truths", judgments or opinions which have become fixed in a given language and constitute products of a particular society, fixed formulae which, together with certain proverbs, are situationally conditioned and thus function as labels somehow typifying a given act in a particular society and figurative expressions (figurative language use is a prototypical feature of idioms and is also commonly found in fixed formulae, proverbs and compounds), motivated expressions that use certain relatively familiar or well known domains of life as a means of comprehending and expressing other domains, in particular where the latter are abstract, novel or taboo.

This book brings together twenty contrastive analyses of proverbs, fixed formulae, compounds and idioms from different languages (including English, French, German, Spanish, Latvian or Ukrainian) demonstrating the relevance of such analyses to our understanding of the connections between language and extralinguistic dimensions of reality. On the basis of essential agreements in form and/or expressive power of languages’ phraseological corpora to which these papers bear witness, they offer an examination of borrowing and calquing processes and of the similarities and differences that lurk within the phraseology of various languages used to conceive of and conceptualize such varied subjects as religion, leave-taking, the home or telling lies.

Perspectivas sobre a escrita académica en galego. Estudos baseados no corpus CORTEGAL de textos escritos porestudantes, 2023

CORTEGAL, Corpus de textos galegos escritos por estudantes no ámbito académico, é un corpus anota... more CORTEGAL, Corpus de textos galegos escritos por estudantes no ámbito académico, é un corpus anotado de textos escritos en lingua galega por alumnado de Galicia nas probas de acceso á universidade. O obxectivo fundamental deste corpus, elaborado no Instituto da Lingua Galega da Universidade de Santiago de Compostela e accesible en http://ilg.usc.gal/cortegal/, é coñecer algunhas características da escrita académica do estudantado galego ao remate da educación secundaria. Particularmente, a partir da súa análise poderán detectarse as principais eivas e carencias do alumnado na expresión escrita en lingua galega e artellar a posteriori estratexias e recursos didácticos focalizados nos aspectos máis problemáticos.
A finalidade deste capítulo é dobre. Por un lado, pretendemos realizar unha presentación xeral da metodoloxía empregada na elaboración de CORTEGAL, tanto no relativo á confección da mostra como no que ten que ver coa transcrición, anotación e estandarización das redaccións que conforman o corpus.
Na segunda parte presentaremos os datos cuantitativos globais do corpus, atendendo á caracterización xeral dos textos (número de palabras e lemas, media de parágrafos por texto, media de enunciados por parágrafo...), ao número de tokens e á súa distribución en clases de palabras, ás diferentes desviacións do estándar académico detectadas nos seis niveis analizados (ortográfico, morfolóxico, léxico, gramatical, semántico e discursivo) e finalmente, á presenza dos conectores entre enunciados. Finalmente, ofreceremos unhas conclusións en que se recollerá unha caracterización global dos textos que conforman o corpus atendendo á análise realizada previamente e unhas reflexións finais sobre CORTEGAL, a súa elaboración e o seu interese de cara á mellora da destreza da escritura en lingua galega.