Ispán (original) (raw)
Župan (z latinského suppanus, jopanus) je výraz arabského původu, který byl přejat v některých slovanských jazycích jako označení správce oblasti - župy, či svého druhu šlechtický titul. Jako správce župy se s výrazem lze setkat v Maďarsku, Chorvatsku v historickém kontextu také Slovensku a krátce též v Československu. Jako župani bývají označováni také správci .
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | Župan (z latinského suppanus, jopanus) je výraz arabského původu, který byl přejat v některých slovanských jazycích jako označení správce oblasti - župy, či svého druhu šlechtický titul. Jako správce župy se s výrazem lze setkat v Maďarsku, Chorvatsku v historickém kontextu také Slovensku a krátce též v Československu. Jako župani bývají označováni také správci . (cs) Gespan [ɡəˈʃpaːn] (slawisch Župan) ist ein Titel eines Adligen. Der Begriff ist eine Entlehnung aus dem lateinischen sursum bzw. dem altfranzösischen suzerain („Oberhoheit, Oberherrschaft, Lehnsherr, Suzerän“) und entstammt dem spätrömischen Rechtssystem. Der Titel wurde vom fränkischen Reich adaptiert und überwiegend im 8. Jahrhundert an lokale mittelalterliche Stammesführer im west- und südslawischen Raum vergeben, mit der Absicht, abwehrbereite Pufferstaaten zwischen dem expandierenden Bulgarenreich und den Franken zu etablieren. Er stellt also eine Erhebung in den Adelsstand (comes als Graf einer Grenzmark) dar. Ihr Herrschaftsgebiet wurde entsprechend als Gespanschaft bezeichnet. Als Župan wurde es in slawische Sprachen assimiliert und diente damit der Legitimation von Herrschaft mit dem Segen der Katholischen Kirche. Es entspricht daher im Prozess der Nationenbildung slawischer Länder dem lateinischen comes im Sinne eines Herzogtums. Später wurden die Gespane zu lokalen Obrigkeiten mit bestimmten Befugnissen in Verwaltung, Militärangelegenheiten und Rechtsprechung (manchmal als „Fürsten“ übersetzt, eigentlich: Richter). In Kroatien gab es das Amt zunächst bis 1918 und es wurde 1991 erneut für den Vorsteher einer kroatischen Gespanschaft eingeführt. Die Oberhäupter der Serben, die im 8. Jahrhundert in Ras residierten, führten damals den Titel Archižupan (im Sinne einer byzantinisch-katholischen Suzeränität) beziehungsweise Großžupan (im Sinne eines Herzogtums). In Serbien findet man den Begriff župan vor allem in Quellen aus dem 11. bis 13. Jahrhundert. In Deutschland waren nach den Eroberungen der slawischen Gebiete die Gaue – beispielsweise Daleminzi (Meißner Gebiet) und Nisan (Dresdner Gebiet) – in Supanien (serbisch und kroatisch: županija, deutsch: Gespanschaft) aufgegliedert. Auch im Reich des Samo soll es bereits im 6. Jahrhundert diesen Titel gegeben haben. In Anlehnung daran bezeichnet die Domowina ihre 1921 gegründeten Regionalverbände als župa, den oder die Vorsitzende(n) als župan bzw. županka. Im Ungarischen lautet der entsprechende Ausdruck ispán oder zsupán; in der Neuzeit wurde die Position in főispán (deutsch Obergespan) umbenannt und das Amt existierte bis 1918. Bekannt ist der Schweinezüchter Kálmán Zsupán aus der Operette Der Zigeunerbaron. Im Slowenischen versteht man heutzutage, im Gegensatz zu anderen slawischen Sprachen, unter einem Župan den Bürgermeister einer Gemeinde. In der heutigen Slowakei wird der alte Begriff župan manchmal als Alternativbezeichnung für die Vorsteher der (Selbstverwaltungs-Landschaftsverbände; vgl. Verwaltungsgliederung der Slowakei) verwendet. (de) Ispán (pronunciado ishpan) es un cargo jurídico administrativo húngaro que estaba ligado con el gobierno de las provincias del Reino de Hungría durante la Edad Media y la temprana Edad Moderna. Era la figura que regía cada "megye" (provincia o condado) y respondía directamente ante el rey. El administrador del condado, quien cumplía con todas las funciones prácticas administrativas era el alispán, o también conocido como "viceispán". (es) The ispán or count (Hungarian: ispán, Latin: comes or comes parochialis, and Slovak: župan) was the leader of a castle district (a fortress and the royal lands attached to it) in the Kingdom of Hungary from the early 11th century. Most of them were also heads of the basic administrative units of the kingdom, called counties, and from the 13th century the latter function became dominant. The ispáns were appointed and dismissed by either the monarchs or a high-ranking royal official responsible for the administration of a larger territorial unit within the kingdom. They fulfilled administrative, judicial and military functions in one or more counties. Heads of counties were often represented locally by their deputies, the vice-ispáns (Hungarian: alispán, Latin: vicecomes and Slovak: podžupan) from the 13th century. Although the vice-ispáns took over more and more functions from their principals, the ispáns or rather, according to their new title, the lord-lieutenants of counties (Hungarian: főispán, Latin: supremus comes) remained the leading officials of county administration. The heads of two counties, Pozsony and Temes were even included among the "barons of the realm", along with the palatine and other dignitaries. On the other hand, some of these high-ranking officials and some of the prelates were ex officio ispáns of certain counties, including Esztergom, Fehér and Pest until the 18th or 19th centuries. Between the middle of the 15th century and the 18th century, neither was unusual. Another type of perpetual ispánate, namely the group of counties where the office of ispán was hereditary in noble families. Election of the vice-ispáns by the assembly of the counties was enacted in 1723, although the noblemen could only choose among four candidates presented by the lord-lieutenant. Following the Austro-Hungarian Compromise of 1867, vice-ispáns officially took over the responsibility for the management of the whole county administration, but lord-lieutenants presided the most important representative or supervising bodies of the counties. Both offices were abolished with the introduction of the Soviet system of local administration in Hungary in 1950. (en) Un joupan désigne en français un hobereau, chef de certaines collectivités, territoriales ou non, en Europe centrale et balkanique, dans l’histoire des pays suivants : Bosnie-Herzégovine, Bulgarie, Croatie, Hongrie, Macédoine, Moldavie, Roumanie, Serbie, Slovaquie et Slovénie. En langues slaves le nom est : župan ou жупън (župăn), en hongrois ispán, en roumain jupân, en grec γυπανος (gypanos) et en latin comes. Le nom provient du slavon жупынь signifiant « maître d’une terre ». (fr) Ispán (comes « comte » en latin), puis főispán (parfois « comte-suprême » ou « préfet » en français), est un titre donné dans le royaume de Hongrie, du Moyen Âge à l’avènement du régime communiste (loi de 1950), aux dignitaires les plus importants, le plus souvent à la tête d'un comitat. La traduction française est « joupan ». (fr) Lo zupano (in ungherese ispán, in croato župan), anticamente anche giuppano, è un titolo amministrativo che era diffuso durante il Medioevo nell'Europa centrale e balcanica, corrispondente all'italiano gastaldo.Viene anche italianizzato in spano, soprattutto in riferimento a Filippo Buondelmonti degli Scolari, detto appunto Pippo Spano, che divenne ispán nel Regno d'Ungheria, Nel Friuli in passato lo zupano era il capo di un maso. Il termine è tuttora in uso, sia nella forma croata župan sia in quella italiana, per i presidenti delle Regioni della Croazia, anche nella forma femminile zupana. Le regioni croate (županija) sono anche dette in italiano zupanìe, mentre nel significato storico si dice più comunemente che lo zupano amministrava uno zupanato. (it) Een župan (uitspraak: zjoepan) is oorspronkelijk een middeleeuws leider van een stam in de West- en Zuid-Slavische gebieden. Later waren župans heersers over kleine vorstendommen (župa / županija, vgl. gouw) van verschillende stammen, en werden hen bepaalde bevoegdheden toegekend, onder andere militair, en in de rechtspraak, en waren dus eigenlijk vorsten-rechters. De versterkte burcht van een župan werd een grad genoemd. In Servië vinden we de benaming vooral terug in bronnen uit de 11e tot de 13e eeuw, in Kroatië werd de functie tot 1918 vervuld. Ook in Walachije werd de term gebruikt. De term grootžupan (veliki župan) werd gebruikt voor heersers die over een gebied heerste dat verschillende vorstendommen (en župans) verenigde. Deze titel zou overeenkomen met de titel van prins. Deze titel werd onder andere gedragen in Raška, tot grootžupan Stefan Nemanjić de koningstitel aannam in 1217. (nl) Een ispán (Latijn: comes, Nederlands ook wel: gespan) is een Hongaarse adellijke of bestuurlijke titel. Oorspronkelijk stond een ispán aan het hoofd van een gebied dat afhankelijk was van een burcht, te vergelijken met een burggraaf, sinds de 11e eeuw in het koninkrijk Hongarije. De meesten van hen waren terzelfder tijd ook het hoofd van een of meerdere zogenaamde comitaten of graafschappen, waarmee ze enigszins met gouwgraven te vergelijken zijn. Vanaf de 13e eeuw lieten de zij zich vertegenwoordigen door een zogenaamde onder-ispán (ook wel ondergespan; Hongaars: alispán, Latijn: vicecomes). Hoewel dezen steeds meer taken van de opper-ispán (ook wel oppergespan; Hongaars: főispán, Latijn: supremus comes) overnamen, bleef de opper-ispán de belangrijkste ambtenaar binnen het bestuur van het comitaat. In het geval van de eeuwigdurende gespannen was de functie ook erfelijk. Sinds 1723 werd een onder-ispán verkozen door de raad van het comitaat, maar de edellieden die in deze raad zetelden konden slechts kiezen uit 4 kandidaten die door opper-ispán werden aangeduid. Na de Ausgleich van 1867 namen de onder-ispáns officieel de uitvoerende taken van het ispán-ambt over, terwijl de opper-ispans de belangrijkste wetgevende en toezichthoudende organen van de comitaten voorzaten. (nl) Župan är en historisk slavisk titel för ledaren över en župa, en historisk administrativ enhet som närmast kan översättas som län eller distrikt, och som tidigare användes av slaverna i östra och centrala Europa. En župa bestod oftast av en sammanslutning av flera byar. En stor-župan regerade över flera županer och titeln var föregångare innan titeln kung kom att användas. Titeln användes särskilt av väst- och sydslaver. I modernt kroatiskt och slovenskt språkbruk är župa en ecklesiastisk socken emedan titeln Župan i Kroatien motsvarar titeln landshövding. (sv) Żupan – średniowieczny urzędnik administracji w krajach słowiańskich. Żupan zarządzał w imieniu suwerena obszarem zwanym żupa. Urząd taki istniał również w Polsce, gdzie oznaczał wysokiego rangą dostojnika królewskiego. W pierwotnej formie wyraz ten brzmiał "żpan", z której przekształcił się w używaną do dzisiaj postać "pan". Pokrewnym urzędem w dawnej Polsce był żupnik, którego jednak nie należy mylić z żupanem. (pl) Ispano (em latim: ispanus; em grego: ισπανός; romaniz.: ispanós; em húngaro: Ispán), zupano (em eslovaco: župan), conde ou conde paroquial (em latim: comes ou comes parochialis) foi o líder de um castelo distrital (fortaleza e territórios reais anexados a ele) no Reino da Hungria do começo do século XI. Muitos deles foram também chefes das unidades administrativas básicas do reino, chamados , e desde o século XIII a última função tornou-se dominante. Os ispanos foram nomeados e demitidos pelos monarcas ou um alto oficial régio responsável pela administração dum unidade territorial maior dentro do reino. Eles cumpriram funções administrativas, judiciais e militares num ou mais condados. Chefes de condados foram frequentemente representados localmente por seus representantes, os vice-ispanos (em húngaro: alispán; em latim: vicecomes; em eslovaco: podžupan), desde o século XIII. Embora os vice-ispanos adquiriram mais e mais funções com o passar do tempo, os ispanos ou mesmo, segundo seu novo título, os lugar-tenentes dos condados (em húngaro: főispán; em latim: supremus comes) permaneceram os principais oficiais da administração condal. Os chefes dos e foram mesmo incluídos entre os "barões do reino", junto com o palatino e outros dignitários. Por outro lado, alguns destes altos oficiais e alguns dos prelados foram ex officio ispanos de certos condados, incluindo , Alba e Peste até os séculos XVIII e XIX. Entre meados do século XV a meados do século XVIII, não eram incomum quaisquer outros tipos de , ou seja, o grupo de condados onde o ofício de ispano foi hereditário em famílias nobres. A eleição de vice-ispanos pelo conjunto dos condados foi promulgada em 1723, embora os nobres poderiam apenas escolher entre quatro candidatos apresentados pelo lugar-tenente. Após o Compromisso austro-húngaro de 1867, vice-ispanos oficialmente tornaram-se responsáveis pela manutenção da administração condal inteira, mas lugar-tenentes presidiram os corpos de supervisão mais representativos dos condados. Ambos os ofícios foram abolidos com a introdução do sistema soviético na administração local húngara em 1950. (pt) Ишпан (венг. ispán) — должность главы администрации комитата в Венгерском королевстве, существовавшая с XI века по 1918 год. Ишпаны назначались венгерским королем из числа магнатов. (ru) Zupano (em sérvio: жупан; romaniz.: župan; em grego medieval: ζουπάνος) ou jupano (em latim: iupanus) é um antigo título nobiliárquico, político e administrativo medieval típico dos povos eslavos e da região dos Bálcãs ocidentais (a antiga Iugoslávia). Um zupano era uma espécie de duque ou conde, responsável pelo governo de um território feudal e vassalo a um príncipe ou a um rei. Em algumas vezes, usam-se estes títulos ocidentais análogos (duque, marquês, conde) para designar os zupanos, como traduções não-literais. O território governado por um zupano é chamado de zupania (župa). O termo zupano é comum entre povos eslavos ocidentais (tchecos, polacos, eslovacos) e meridionais (sérvios, croatas, búlgaros) na Idade Média, embora se acredite que seja etimologicamente de origem ávara. A ideia de zupano em geral reunia uma pequena unidade territorial feudal, com algumas aldeias e castelos. Pode ser considerada análoga ao ocidental condado, embora tenha características diferentes, peculiares à estrutura feudal do Leste Europeu. (pt) Жупа́н (праслов. Županъ) — князь або керманич у південних слов'ян, керівник округу. (uk) Жупа́н (праслав. Županъ), у сербов «Великий жупан» — князь или старшина у южных славян, руководитель округа, области (края, страны) государства. (ru) І́шпан (жу́пан) ( угор. ispán, лат. comes, comes parochiae, comes castri, comes comitatus, comes provinciae) — посада голови адміністрації комітату в Угорському королівстві, яка існувала з XI століття до 1918 року. Ішпани призначались королем Угорщини з числа магнатів. (uk) |
| dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/Szabolcs-Earthwork.jpg?width=300 |
| dbo:wikiPageID | 18955111 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 23837 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1106769303 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Capital_punishment dbr:Pozsony_County dbr:Royal_servant_(Kingdom_of_Hungary) dbr:Hont_County dbr:Hungarian_language dbr:Hungary dbr:Pest_County dbr:Veszprém dbr:Voivode_of_Transylvania dbr:Kőszegi_family dbr:Perpetual_ispán dbr:Šimon_Ondruš dbr:Croatian_language dbr:William_Drugeth dbr:Coining_(mint) dbc:Counts dbr:Golden_Bull_of_1222 dbr:Grand_Prince_of_the_Hungarians dbr:Phonological dbr:Andrew_III_of_Hungary dbr:Andrew_II_of_Hungary dbr:Louis_I_of_Hungary dbr:Slavic_languages dbr:Slavonia dbr:Slovak_language dbr:Slovakia dbr:Slovaks dbr:Slovenian_language dbr:Stephen_I_of_Hungary dbr:Árpád_dynasty dbr:Ľudovít_Štúr dbr:Župa dbr:Župan dbr:Kremsmünster_Abbey dbr:Palatine_(Kingdom_of_Hungary) dbr:Matthew_III_Csák dbr:Béla_IV_of_Hungary dbc:Gubernatorial_titles dbc:Noble_titles dbr:Tithes dbr:Transylvania dbr:Váh dbr:Loanword dbr:Esztergom dbr:Esztergom_County dbr:András_Róna-Tas dbr:Ban_of_Slavonia dbc:Hungarian_noble_titles dbr:History_of_Hungary dbr:Fehér_County dbr:Géza,_Grand_Prince_of_the_Hungarians dbr:Temes_County dbr:Ladislaus_Kán dbr:Assimilation_(phonology) dbr:Charles_I_of_Hungary dbr:Székesfehérvár dbr:Honour_(feudal_barony) dbr:Hont,_Hungary dbr:Hont-Pázmány dbr:Austro-Hungarian_Compromise_of_1867 dbr:South_Slavic_languages dbr:Kingdom_of_Hungary dbr:Old_Church_Slavonic dbr:Castellan dbr:Castle_folk_(Kingdom_of_Hungary) dbr:Castle_warrior dbr:King_of_Hungary dbr:Nicholas_Kont dbr:Proto-Slavic dbr:Ex_officio dbr:Transdanubia dbr:Archbishop_of_Esztergom dbr:Ius_gladii dbr:Slavist dbr:County_(Kingdom_of_Hungary) dbr:Vármegye dbr:File:Europe_1000.jpg dbr:File:Szabolcs-Earthwork.jpg dbr:File:Esztergom_-_a_vár_keletről_nézve.JPG dbr:File:TrencinCastle.JPG |
| dbp:align | right (en) |
| dbp:quote | "If a warrior, scorning the just judgment of his ispán appeals to the king, seeking to prove the injustice of the ispán, he will owe ten pensae of gold to the ispán. " (en) "The [ispáns] of counties shall not render judicial sentences concerning the estates of the servientes except in cases pertaining to coinage and tithes." (en) |
| dbp:source | Golden Bull of 1222 (en) Laws of King Stephen I II:8 (en) |
| dbp:width | 190 (xsd:integer) |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Expand_section dbt:ISBN dbt:In_lang dbt:LCCN dbt:OCLC dbt:Other_uses dbt:Quote_box dbt:Refbegin dbt:Refend dbt:Reflist dbt:Short_description dbt:OL |
| dct:subject | dbc:Counts dbc:Gubernatorial_titles dbc:Noble_titles dbc:Hungarian_noble_titles |
| gold:hypernym | dbr:Leader |
| rdf:type | dbo:Person yago:WikicatMiddleAges yago:Abstraction100002137 yago:FundamentalQuantity113575869 yago:Measure100033615 yago:MiddleAge115153472 yago:TimeOfLife115144371 yago:TimePeriod115113229 |
| rdfs:comment | Župan (z latinského suppanus, jopanus) je výraz arabského původu, který byl přejat v některých slovanských jazycích jako označení správce oblasti - župy, či svého druhu šlechtický titul. Jako správce župy se s výrazem lze setkat v Maďarsku, Chorvatsku v historickém kontextu také Slovensku a krátce též v Československu. Jako župani bývají označováni také správci . (cs) Ispán (pronunciado ishpan) es un cargo jurídico administrativo húngaro que estaba ligado con el gobierno de las provincias del Reino de Hungría durante la Edad Media y la temprana Edad Moderna. Era la figura que regía cada "megye" (provincia o condado) y respondía directamente ante el rey. El administrador del condado, quien cumplía con todas las funciones prácticas administrativas era el alispán, o también conocido como "viceispán". (es) Un joupan désigne en français un hobereau, chef de certaines collectivités, territoriales ou non, en Europe centrale et balkanique, dans l’histoire des pays suivants : Bosnie-Herzégovine, Bulgarie, Croatie, Hongrie, Macédoine, Moldavie, Roumanie, Serbie, Slovaquie et Slovénie. En langues slaves le nom est : župan ou жупън (župăn), en hongrois ispán, en roumain jupân, en grec γυπανος (gypanos) et en latin comes. Le nom provient du slavon жупынь signifiant « maître d’une terre ». (fr) Ispán (comes « comte » en latin), puis főispán (parfois « comte-suprême » ou « préfet » en français), est un titre donné dans le royaume de Hongrie, du Moyen Âge à l’avènement du régime communiste (loi de 1950), aux dignitaires les plus importants, le plus souvent à la tête d'un comitat. La traduction française est « joupan ». (fr) Župan är en historisk slavisk titel för ledaren över en župa, en historisk administrativ enhet som närmast kan översättas som län eller distrikt, och som tidigare användes av slaverna i östra och centrala Europa. En župa bestod oftast av en sammanslutning av flera byar. En stor-župan regerade över flera županer och titeln var föregångare innan titeln kung kom att användas. Titeln användes särskilt av väst- och sydslaver. I modernt kroatiskt och slovenskt språkbruk är župa en ecklesiastisk socken emedan titeln Župan i Kroatien motsvarar titeln landshövding. (sv) Żupan – średniowieczny urzędnik administracji w krajach słowiańskich. Żupan zarządzał w imieniu suwerena obszarem zwanym żupa. Urząd taki istniał również w Polsce, gdzie oznaczał wysokiego rangą dostojnika królewskiego. W pierwotnej formie wyraz ten brzmiał "żpan", z której przekształcił się w używaną do dzisiaj postać "pan". Pokrewnym urzędem w dawnej Polsce był żupnik, którego jednak nie należy mylić z żupanem. (pl) Ишпан (венг. ispán) — должность главы администрации комитата в Венгерском королевстве, существовавшая с XI века по 1918 год. Ишпаны назначались венгерским королем из числа магнатов. (ru) Жупа́н (праслов. Županъ) — князь або керманич у південних слов'ян, керівник округу. (uk) Жупа́н (праслав. Županъ), у сербов «Великий жупан» — князь или старшина у южных славян, руководитель округа, области (края, страны) государства. (ru) І́шпан (жу́пан) ( угор. ispán, лат. comes, comes parochiae, comes castri, comes comitatus, comes provinciae) — посада голови адміністрації комітату в Угорському королівстві, яка існувала з XI століття до 1918 року. Ішпани призначались королем Угорщини з числа магнатів. (uk) Gespan [ɡəˈʃpaːn] (slawisch Župan) ist ein Titel eines Adligen. Der Begriff ist eine Entlehnung aus dem lateinischen sursum bzw. dem altfranzösischen suzerain („Oberhoheit, Oberherrschaft, Lehnsherr, Suzerän“) und entstammt dem spätrömischen Rechtssystem. Der Titel wurde vom fränkischen Reich adaptiert und überwiegend im 8. Jahrhundert an lokale mittelalterliche Stammesführer im west- und südslawischen Raum vergeben, mit der Absicht, abwehrbereite Pufferstaaten zwischen dem expandierenden Bulgarenreich und den Franken zu etablieren. Er stellt also eine Erhebung in den Adelsstand (comes als Graf einer Grenzmark) dar. Ihr Herrschaftsgebiet wurde entsprechend als Gespanschaft bezeichnet. (de) The ispán or count (Hungarian: ispán, Latin: comes or comes parochialis, and Slovak: župan) was the leader of a castle district (a fortress and the royal lands attached to it) in the Kingdom of Hungary from the early 11th century. Most of them were also heads of the basic administrative units of the kingdom, called counties, and from the 13th century the latter function became dominant. The ispáns were appointed and dismissed by either the monarchs or a high-ranking royal official responsible for the administration of a larger territorial unit within the kingdom. They fulfilled administrative, judicial and military functions in one or more counties. (en) Lo zupano (in ungherese ispán, in croato župan), anticamente anche giuppano, è un titolo amministrativo che era diffuso durante il Medioevo nell'Europa centrale e balcanica, corrispondente all'italiano gastaldo.Viene anche italianizzato in spano, soprattutto in riferimento a Filippo Buondelmonti degli Scolari, detto appunto Pippo Spano, che divenne ispán nel Regno d'Ungheria, Nel Friuli in passato lo zupano era il capo di un maso. (it) Een župan (uitspraak: zjoepan) is oorspronkelijk een middeleeuws leider van een stam in de West- en Zuid-Slavische gebieden. Later waren župans heersers over kleine vorstendommen (župa / županija, vgl. gouw) van verschillende stammen, en werden hen bepaalde bevoegdheden toegekend, onder andere militair, en in de rechtspraak, en waren dus eigenlijk vorsten-rechters. De versterkte burcht van een župan werd een grad genoemd. In Servië vinden we de benaming vooral terug in bronnen uit de 11e tot de 13e eeuw, in Kroatië werd de functie tot 1918 vervuld. Ook in Walachije werd de term gebruikt. (nl) Een ispán (Latijn: comes, Nederlands ook wel: gespan) is een Hongaarse adellijke of bestuurlijke titel. Oorspronkelijk stond een ispán aan het hoofd van een gebied dat afhankelijk was van een burcht, te vergelijken met een burggraaf, sinds de 11e eeuw in het koninkrijk Hongarije. De meesten van hen waren terzelfder tijd ook het hoofd van een of meerdere zogenaamde comitaten of graafschappen, waarmee ze enigszins met gouwgraven te vergelijken zijn. (nl) Zupano (em sérvio: жупан; romaniz.: župan; em grego medieval: ζουπάνος) ou jupano (em latim: iupanus) é um antigo título nobiliárquico, político e administrativo medieval típico dos povos eslavos e da região dos Bálcãs ocidentais (a antiga Iugoslávia). Um zupano era uma espécie de duque ou conde, responsável pelo governo de um território feudal e vassalo a um príncipe ou a um rei. Em algumas vezes, usam-se estes títulos ocidentais análogos (duque, marquês, conde) para designar os zupanos, como traduções não-literais. O território governado por um zupano é chamado de zupania (župa). (pt) Ispano (em latim: ispanus; em grego: ισπανός; romaniz.: ispanós; em húngaro: Ispán), zupano (em eslovaco: župan), conde ou conde paroquial (em latim: comes ou comes parochialis) foi o líder de um castelo distrital (fortaleza e territórios reais anexados a ele) no Reino da Hungria do começo do século XI. Muitos deles foram também chefes das unidades administrativas básicas do reino, chamados , e desde o século XIII a última função tornou-se dominante. Os ispanos foram nomeados e demitidos pelos monarcas ou um alto oficial régio responsável pela administração dum unidade territorial maior dentro do reino. Eles cumpriram funções administrativas, judiciais e militares num ou mais condados. (pt) |
| rdfs:label | Župan (administrativa) (cs) Gespan (de) Ispán (es) Joupan (fr) Ispán (fr) Zupano (it) Ispán (en) Ispán (nl) Župan (nl) Żupan (urząd) (pl) Zupano (pt) Ispano (pt) Ишпан (ru) Župan (sv) Жупан (титул) (ru) Жупан (титул) (uk) Ішпан (uk) |
| owl:sameAs | freebase:Ispán wikidata:Ispán wikidata:Ispán dbpedia-an:Ispán dbpedia-az:Ispán dbpedia-be:Ispán dbpedia-bg:Ispán http://bs.dbpedia.org/resource/Župan dbpedia-cs:Ispán dbpedia-de:Ispán dbpedia-es:Ispán dbpedia-fi:Ispán dbpedia-fr:Ispán dbpedia-fr:Ispán dbpedia-gl:Ispán dbpedia-he:Ispán dbpedia-hr:Ispán dbpedia-hu:Ispán http://hy.dbpedia.org/resource/Ժուպան dbpedia-it:Ispán dbpedia-nl:Ispán dbpedia-nl:Ispán dbpedia-pl:Ispán dbpedia-pt:Ispán dbpedia-pt:Ispán dbpedia-ro:Ispán dbpedia-ru:Ispán dbpedia-ru:Ispán dbpedia-sh:Ispán dbpedia-sr:Ispán dbpedia-sv:Ispán dbpedia-uk:Ispán dbpedia-uk:Ispán https://global.dbpedia.org/id/hRWV |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Ispán?oldid=1106769303&ns=0 |
| foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/TrencinCastle.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Europe_1000.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Szabolcs-Earthwork.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Esztergom_-_a_vár_keletről_nézve.jpg |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Ispán |
| is dbo:builder of | dbr:Kapetanovo |
| is dbo:occupation of | dbr:Miklós_Toldi |
| is dbo:predecessor of | dbr:Otto_Roth__Tenure__1 |
| is dbo:wikiPageDisambiguates of | dbr:Ispán_(disambiguation) |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Főispán dbr:Ispans dbr:Ispáns |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Ampud_II dbr:Bearer_of_the_sword_(Hungary) dbr:Beke_Vásári dbr:Beloš dbr:Benedict,_Palatine_of_Hungary dbr:Benedict,_son_of_Korlát dbr:Benedict,_son_of_Samud dbr:Benedict_II,_Archbishop_of_Esztergom dbr:Benedict_III,_Archbishop_of_Esztergom dbr:Benedict_Makrai dbr:Benedict_Osl dbr:Pál_Esterházy_(1587–1645) dbr:Pál_Hamar dbr:Pál_Rosty_de_Barkóc dbr:Péter_Pázmány dbr:Roland_I_Rátót dbr:Samuel_Aba dbr:Elefánthy_family dbr:Mercurius_of_Slavonia dbr:Mercurius_of_Transylvania dbr:Mihály_Mikes_(soldier) dbr:Mihály_Mérey dbr:Mika_Ják dbr:Miska_III_Atyusz dbr:Mog,_Palatine_of_Hungary dbr:Mojs_I dbr:Mojs_II dbr:Mojs_II_Ákos dbr:Mojs_I_Ákos dbr:Macarius_Monoszló dbr:Monoszló_(genus) dbr:Stephen,_son_of_Tekesh dbr:Pat_Győr dbr:Záh_(gens) dbr:Barlabássy_family dbr:Basarab_I_of_Wallachia dbr:Bač_Fortress dbr:Berthold_(patriarch_of_Aquileia) dbr:Berthold_I_of_Istria dbr:Berzence dbr:Bihar_County dbr:Bogdan_I_of_Moldavia dbr:Boris_Kalamanos dbr:Denis_Türje dbr:Andrew,_Ban_of_Slavonia dbr:Andrew,_son_of_Serafin dbr:Andrew_Both_de_Bajna dbr:Andrew_II_Hont-Pázmány dbr:Andrew_I_Hont-Pázmány dbr:Andrew_Kőszegi dbr:Andrew_Lackfi dbr:Anthony_Erdélyi dbr:Apa_of_Slavonia dbr:Apaj_Gutkeled dbr:Apor_Péc dbr:Apor_Szentgyörgyi dbr:Apor_family dbr:Hodoș-Bodrog_Monastery dbr:Hungarian_Civil_War_(1264–1265) dbr:Hunyadi_family dbr:Bertrand_Nagymartoni dbr:Peter_Monoszló dbr:Ugod dbr:Voivode_of_Transylvania dbr:Derencsényi_family dbr:Desiderius_Hédervári dbr:Desiderius_Rátót dbr:Detre_Rajki dbr:Devín_Castle dbr:Dominic_Csák dbr:Dominic_II_Rátót dbr:Dominic_I_Rátót dbr:Dominic_Miskolc dbr:Dorothy_Garai dbr:Ivánka_II_Hont-Pázmány dbr:Jan_(ispán) dbr:Kustáni_family dbr:Kónya_Szécsényi dbr:Kőszegi_family dbr:Leustach_IV_Rátót dbr:Libercsey_family dbr:List_of_people_from_Timișoara dbr:List_of_rulers_of_Transylvania dbr:Ispán_(disambiguation) dbr:Oath_of_Bereg dbr:Nánabeszter_(genus) dbr:Paul_Nagymartoni dbr:Paul_Szécs dbr:Pousa_Bár-Kalán dbr:Stephen_Rozgonyi dbr:1299 dbr:Chief_Justice_of_Hungary dbr:Ernuszt_family dbr:Ernye_Ákos dbr:Esau,_Palatine_of_Hungary dbr:Esau_(judge_royal) dbr:Garázda dbr:George,_Bishop_of_Veszprém dbr:George,_son_of_Cronik dbr:George_Baksa dbr:Nicholas_II_of_Transylvania dbr:Nicholas_I_of_Transylvania dbr:Orsolya_Dersffy dbr:Mika_the_Bearded dbr:Simon_of_Kalocsa dbr:Punik_Gárdony dbr:Péc_(genus) dbr:Sebastian,_son_of_Bensa dbr:Timeline_of_Hungarian_history dbr:William_Drugeth dbr:Alexander_Győr dbr:Alexander_Karászi dbr:Alexander_Köcski dbr:George_I_Rákóczi dbr:Gheorghe_Pop_de_Băsești dbr:Golden_Bull_of_1222 dbr:Both_family dbr:Conditional_noble dbr:Conrad_Győr dbr:Conrad_Szák dbr:Csanád_Telegdi dbr:Csák_(genus) dbr:Csák_II_Hahót dbr:Csák_I_Hahót dbr:Csépán_Győr dbr:Theodore_Csanád dbr:Lack_Hermán dbr:Ladislaus_Baksa dbr:Ladislaus_II_Kán dbr:Ladislaus_I_Kán dbr:Ladislaus_I_Losonci dbr:Ladislaus_Jánki dbr:Ladislaus_Kanizsai dbr:Ladislaus_Szécsényi dbr:Martin_Hont-Pázmány dbr:Nicholas,_Archbishop_of_Esztergom dbr:Mikod_Kökényesradnót dbr:Palatine_of_Hungary dbr:Péter_Révay dbr:Orbász_I_Báncsa dbr:Orsolya_Szilágyi dbr:Vásári_family dbr:Andrew_Báthory dbr:Andrew_II_of_Hungary dbr:Arad,_Romania dbr:Arad_County_(former) dbr:Arnold_II_Hahót dbr:Batiz_Negol dbr:Bernát_Csányi_(politician) dbr:Lillafüred dbr:Lucas,_Archbishop_of_Esztergom dbr:Bogomer_Ludány dbr:Siege_of_Esztergom_(1241) dbr:Siege_of_Golubac dbr:Sigismund_Rákóczi dbr:Stephen_Bocskai dbr:Stephen_II,_Bishop_of_Zagreb dbr:Stephen_III_of_Hungary dbr:Stephen_I_of_Hungary dbr:Stephen_of_Anjou dbr:Stephen_Ákos dbr:Stibor_of_Stiboricz dbr:Demetrius_I_Csák dbr:Demetrius_Rosd dbr:Demetrius_Tétény dbr:Denis,_Palatine_of_Hungary dbr:Denis,_son_of_Ampud dbr:Denis_Péc dbr:Denis_Tomaj dbr:Ágoston_Trefort dbr:Čakovec dbr:Župan dbr:Emeric_Csák dbr:Emeric_I_Bebek dbr:Emeric_Thököly dbr:Favus_of_Pannonhalma dbr:Felician_Záh dbr:Frank_Szécsi dbr:Frank_Szécsényi dbr:Hahold_III_Hahót dbr:Hahold_IV_Hahót dbr:Hahót_(genus) dbr:Hahóti_family dbr:House_of_Dragoș dbr:Iban_von_Bernstein dbr:John_Hont-Pázmány dbr:John_III,_Bishop_of_Nyitra dbr:John_II_Drugeth dbr:John_I_Drugeth dbr:John_Kőszegi dbr:Leonard_Barlabássy dbr:Paschasius,_Bishop_of_Nyitra dbr:Paul,_son_of_Peter dbr:Paul_Balog,_Bishop_of_Veszprém dbr:Péter_Perényi dbr:Makján_Aba dbr:Michael_Szilágyi dbr:Tamás_Esterházy_(1570–1616) dbr:Marcellus,_Archbishop_of_Esztergom dbr:Marcellus_Tétény dbr:Mark_I_Csák dbr:Matthew_III_Csák dbr:Maurice_II_Pok dbr:Maurice_I_Pok dbr:Maurus_Győr dbr:Mayor_of_Budapest dbr:Mezőpilis dbr:Michael,_son_of_Ampud dbr:Michael_Bő dbr:Michael_Csák dbr:Michael_Hahót dbr:Michael_Kacsics dbr:Michael_Nánabeszter dbr:Michael_Rosd dbr:Austria-Hungary dbr:Ban_Borić dbr:Banat_Republic dbr:Bálint_Drugeth dbr:Béla_Grünwald dbr:Ada_Kaleh dbr:Timeline_of_Cluj-Napoca dbr:Timișoara_Fortress dbr:Trebišov dbr:Turda dbr:Gabriel_(judge_royal) dbr:Győr_(genus) dbr:H._(noble) dbr:Hector_Gárdony dbr:Hedwig_of_Masovia dbr:Ipoch_Bogátradvány dbr:James_Győr dbr:Joachim_Gutkeled dbr:Joachim_Türje dbr:Job_Csicseri dbr:Job_Záh dbr:John_Bő dbr:John_Csák dbr:John_Forrói dbr:Julius_III_Kán dbr:Julius_II_Kán dbr:Julius_I_Kán dbr:Julius_I_Rátót dbr:Juraj_Košút dbr:János_Bethlen dbr:János_Petki dbr:Lampert_Hermán dbr:Lawrence,_son_of_Ampud dbr:Lawrence_(judge_royal) dbr:Lawrence_Atyusz dbr:Lawrence_II_Aba dbr:Lawrence_I_Aba dbr:Lawrence_Nagymartoni dbr:Lawrence_Nánabeszter dbr:Lawrence_of_Transylvania dbr:Ampud dbr:Ajtony dbr:Aladar_Forrói dbr:Dabiša_of_Bosnia dbr:Dániel_Esterházy dbr:Early_Modern_Romania dbr:Amadeus_Pok dbr:Eth_Geregye dbr:Ferenc_Farkas_(Jesuit_priest) dbr:Ferenc_Farkas_(Zala_county_auditor) dbr:Ferenc_Farkas_de_Boldogfa dbr:Ferenc_Kazinczy dbr:Baldwin_II_Rátót dbr:Baldwin_I_Rátót dbr:Balázs_Csányi dbr:Banat_in_the_Middle_Ages dbr:Banate_of_Macsó dbr:Banate_of_Severin dbr:Bartholomew,_Bishop_of_Várad dbr:Bartholomew_le_Gros dbr:Nicholas_II_Garai dbr:Nicholas_I_Garai dbr:Nikolaus,_Count_Esterházy dbr:Nitra dbr:Osl dbr:Otto_Roth dbr:Cehei_ghetto dbr:Chronicon_Pictum dbr:Daniel_Kustáni dbr:Farkas dbr:Farkas_Bethlen dbr:Farkas_Gatal dbr:Farkas_de_Boldogfa dbr:Fonsol dbr:Geregye_(genus) dbr:Geregye_II_Geregye dbr:Gertrude_of_Austria dbr:History_of_Christianity_in_Hungary dbr:History_of_Timișoara dbr:History_of_the_Székely_people dbr:István_Jósika dbr:István_Kendi dbr:István_Kovacsóczy dbr:John_Péc dbr:John_Rozgonyi dbr:John_Smaragd |
| is gold:hypernym of | dbr:Stephen_Rozgonyi |
| is rdfs:seeAlso of | dbr:Bihar_County dbr:Zaránd_County dbr:Arad_County_(former) |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Ispán |
