| dbo:abstract |
Palatin, též palatýn (latinsky comes palatii, comes palatinus; maďarsky nádorispán, nádor; slovensky nádvorný župan, nádvorný špán, palatín, nádvorník) byl vysoký státní úředník zejména v Uhersku. (cs) Das Amt des Palatin (lateinisch comes palatii, comes palatinus, später: palatinus (regni); ungarisch nádorispán/ nádor; slowakisch nádvorný župan/ nádvorný špán, später: palatín / nádvorník, kroatisch palatin oder dvorjanik) war während der gesamten Existenz des Königreichs Ungarn das nominell höchste Amt im Königreich. Das entsprechende Amt wurde höchstwahrscheinlich im 10. oder 11. Jahrhundert nach dem Vorbild Großmährens übernommen. Ursprünglich war der Palatin der Verwalter des königlichen Hofes, ab dem Ende des 12. Jahrhunderts war er der Vertreter des Königs, insbesondere als oberster Richter (vor allem auf dem Land). Ab dem Ende des 14. Jahrhunderts war er auch königlicher Statthalter. Im Mittelalter wurde der Palatin auf Zeit bestellt (vom König vorgeschlagen, vom Landtag gebilligt), ab 1526 lebenslang. Im 16. bis 18. Jahrhundert war er unter anderem auch Vorsitzender des Landtages. Erzherzog Stefan von Österreich legte das Amt der Palatins 1848 nieder, danach wurde es nicht mehr ausgeübt. (de) Palatino (latine comes palatii, comes palatinus, palatinus (regni), hungare nádorispán, nádor, slovake nádvorný župan, nádvorný špán, palatín / nádvorník, kroate palatin, dvorjanik) estis dum la tuta ekzisto de la Hungara reĝlando (10-a jarcento - 1918) la plej alta ofico de la reĝlando, komence administranto de la reĝa kortego, pli poste reprezentanto de la reĝo, simile al vicreĝo. En 1848 la lasta hungara palatino, arkiduko Stefano de Aŭstrio, rezignis la oficon. Neniu nova palatino estis nomumita, kaj la reĝlando restis sen palatino post tiam. (eo) El Nádor de Hungría (traducido frecuentemente como Palatino de Hungría) era un cargo en el antiguo Reino de Hungría, el cual era el segundo en importancia después del rey húngaro. (es) Le palatin ou grand-palatin (en latin : comes palatii, comes palatinus, later palatinus (regni), en hongrois : nádorispán/ nádor, en slovaque : nádvorný župan/ nádvorný špán, puis palatín / nádvorník, en allemand : Palatin) était en Hongrie le plus haut dignitaire du royaume après le roi, et ce jusqu'en 1848.Il est comparable en Angleterre à la fonction de Lord Grand Intendant. (fr) The Palatine of Hungary (Hungarian: nádor or nádorispán, German: Landespalatin, Latin: palatinus regni Hungariae) was the highest-ranking office in the Kingdom of Hungary from the beginning of the 11th century to 1848. Initially, Palatines were representatives of the monarchs, later (from 1723) the vice-regent (viceroy). In the early centuries of the kingdom, they were appointed by the king, and later (from 1608) were elected by the Diet of the Kingdom of Hungary. A Palatine's jurisdiction included only Hungary proper, in the Kingdom of Croatia until 1918 the ban held similar function as the highest office in the Kingdom (after the king himself), monarch's representative, commander of the royal army and viceroy (after the union of Croatia, Slavonia and Dalmatia with Hungary in 1102). (en) Nádor atau Landespalatin (bahasa Inggris: Palatine of Hungary, bahasa Latin: palatinus regni Hungarie, dan bahasa Slowakia: nádvorný špán) adalah jabatan tertinggi di Kerajaan Hongaria dari awal abad ke-11 hingga tahun 1848. Awalnya Nádor adalah perwakilan raja, dan kemudian dari tahun 1723 menjadi viceroy. Pada awalnya pemegang jabatan ini diangkat oleh raja, dan kemudian dari tahun 1608 dipilih oleh Dewan Kerajaan Hongaria. Setelah tahun 1848, jabatan ini hanya bersifat simbolis, tetapi jabatan Nádor baru dihapuskan secara resmi pada tahun 1918 setelah pembubaran Austria-Hongaria akibat kekalahannya dalam Perang Dunia I. (in) Il Palatino (in latino palatinus da palatium (palazzo imperiale o corte imperiale), in ungherese nádorispán/nádor, in slovacco nádvorný župan/nádvorný špán, in tedesco palatin) era il più alto dignitario del Regno d'Ungheria dopo il Re (una sorta di primo ministro e giudice supremo). Inizialmente era considerato un rappresentante del re, successivamente un vice-re. Il Palatino nei primi tempi veniva nominato dal re stesso, successivamente fu eletto dalla Dieta del Regno d'Ungheria. Il titolo di Palatino venne abolito nel 1848. (it) De palatijn van Hongarije (Duits: Landespalatin, Hongaars: nádor, Latijn: palatinus regni Hungarie, Slovaaks: nádvorný špán) oefende het hoogste ambt uit binnen het Koninkrijk Hongarije, vanaf de late 10e eeuw tot in 1918. De functie van palatijn werd waarschijnlijk in de 10e of 11e eeuw overgenomen naar het voorbeeld van het Groot-Moravische Rijk. Aanvankelijk was de palatijn de beheerder van de koninklijke hofhouding, maar tegen het einde van de 12e eeuw was hij de vertegenwoordiger van de koning, in het bijzonder in de hoedanigheid van opperste rechter en vooral op het platteland. Vanaf het einde van de 14e eeuw trad de palatijn ook op als plaatsvervanger van de koning. In de middeleeuwen werd de palatijn voor een bepaalde ambtstermijn aangeduid, op voorstel van de koning en met instemming van de Landdag, vanaf 1526 was het ambt levenslang. In de 15e en 16e eeuw was hij ook de voorzitter van de Landdag. Vanaf 1848 was de functie echter nog puur symbolisch. (nl) Палати́н (венг. nádorispán или nádor; словацк. nádvorný župan или nádvorný špán, позднее palatín либо nádvorník; нем. Palatin) — высшая после короля государственная должность в Венгерском королевстве до 1848 года, высший сановник государства, наместник короля. Палатин иногда именовался вице-королём Венгрии. Палатин совмещал функции премьер-министра и верховного судьи королевства. (ru) Палатин (угор. nádorispán або угор. nádor; словац. nádvorný župan або словац. nádvorný špán, пізніше словац. palatín або словац. nádvorník; нім. Palatin) — вища після короля державна посада в Угорському королівстві (до 1853 р.). Іноді іменувався віце-королем Угорщини. Палатин поєднував функції прем'єр-міністра і верховного судді королівства. Обирався сеймом Угорського королівства з числа ключових представників угорської аристократії. Серйозний вплив на обрання Палатином мали імператори Священної Римської імперії німецької нації, які були королями Угорщини. Габсбурги, що правили Священною Римською імперією, намагалися всіляко обмежувати вплив Палатинів, щоб особи, які займають ці посади, не набували занадто великої влади. Були випадки, коли посада Палатина протягом ряду років була вакантною, хоч і не була скасована (при Леопольді I, Карлі VI, Марії Терезії, Йосипі II та ін.) Так, за часів Марії Терезії і Йосифа II через конфлікт імперії з угорським дворянством, яке чинило опір реформам і продовжувало захищати всі свої привілеї (звільнення від податків тощо), Габсбурги залишали вакантною посаду Палатина з 1765 по 1790 рр., Перестали скликати угорський сейм (державне зібрання) і самостійно призначали в Угорське королівство намісників. З кінця XVIII століття, посади Палатинів (як і посади угорських королів) стали займати Габсбурги. З 1790 по 1848 рр. Палатинами Угорщини були тільки представники королівської династії Габсбургів, а сама посада Палатина передавалася ним у спадок (хоча, формально, Палатином їх обирав угорський сейм). Так, в 1790 році на посаду Палатина, вакантну з 1765 р., був обраний 18-річний син імператора Леопольда II Олександр Леопольд Австрійський, після загибелі якого в 1795 р. Палатином у спадок став його 20-річний молодший брат Йосип Австрійський. Останнім Палатином з династії Габсбургів в 1847–1848 рр.. був син Йосипа Австрійського Стефан Франц Австрійський, що відмовився від палатинати в ході революції 1848–1849 рр.. Після революції 1848–1849 рр.. палатин мав символічні функції. Посада номінально зберігалася до кінця існування Угорського королівства. (uk) |
| rdfs:comment |
Palatin, též palatýn (latinsky comes palatii, comes palatinus; maďarsky nádorispán, nádor; slovensky nádvorný župan, nádvorný špán, palatín, nádvorník) byl vysoký státní úředník zejména v Uhersku. (cs) Palatino (latine comes palatii, comes palatinus, palatinus (regni), hungare nádorispán, nádor, slovake nádvorný župan, nádvorný špán, palatín / nádvorník, kroate palatin, dvorjanik) estis dum la tuta ekzisto de la Hungara reĝlando (10-a jarcento - 1918) la plej alta ofico de la reĝlando, komence administranto de la reĝa kortego, pli poste reprezentanto de la reĝo, simile al vicreĝo. En 1848 la lasta hungara palatino, arkiduko Stefano de Aŭstrio, rezignis la oficon. Neniu nova palatino estis nomumita, kaj la reĝlando restis sen palatino post tiam. (eo) El Nádor de Hungría (traducido frecuentemente como Palatino de Hungría) era un cargo en el antiguo Reino de Hungría, el cual era el segundo en importancia después del rey húngaro. (es) Le palatin ou grand-palatin (en latin : comes palatii, comes palatinus, later palatinus (regni), en hongrois : nádorispán/ nádor, en slovaque : nádvorný župan/ nádvorný špán, puis palatín / nádvorník, en allemand : Palatin) était en Hongrie le plus haut dignitaire du royaume après le roi, et ce jusqu'en 1848.Il est comparable en Angleterre à la fonction de Lord Grand Intendant. (fr) The Palatine of Hungary (Hungarian: nádor or nádorispán, German: Landespalatin, Latin: palatinus regni Hungariae) was the highest-ranking office in the Kingdom of Hungary from the beginning of the 11th century to 1848. Initially, Palatines were representatives of the monarchs, later (from 1723) the vice-regent (viceroy). In the early centuries of the kingdom, they were appointed by the king, and later (from 1608) were elected by the Diet of the Kingdom of Hungary. A Palatine's jurisdiction included only Hungary proper, in the Kingdom of Croatia until 1918 the ban held similar function as the highest office in the Kingdom (after the king himself), monarch's representative, commander of the royal army and viceroy (after the union of Croatia, Slavonia and Dalmatia with Hungary in 1102). (en) Il Palatino (in latino palatinus da palatium (palazzo imperiale o corte imperiale), in ungherese nádorispán/nádor, in slovacco nádvorný župan/nádvorný špán, in tedesco palatin) era il più alto dignitario del Regno d'Ungheria dopo il Re (una sorta di primo ministro e giudice supremo). Inizialmente era considerato un rappresentante del re, successivamente un vice-re. Il Palatino nei primi tempi veniva nominato dal re stesso, successivamente fu eletto dalla Dieta del Regno d'Ungheria. Il titolo di Palatino venne abolito nel 1848. (it) Палати́н (венг. nádorispán или nádor; словацк. nádvorný župan или nádvorný špán, позднее palatín либо nádvorník; нем. Palatin) — высшая после короля государственная должность в Венгерском королевстве до 1848 года, высший сановник государства, наместник короля. Палатин иногда именовался вице-королём Венгрии. Палатин совмещал функции премьер-министра и верховного судьи королевства. (ru) Das Amt des Palatin (lateinisch comes palatii, comes palatinus, später: palatinus (regni); ungarisch nádorispán/ nádor; slowakisch nádvorný župan/ nádvorný špán, später: palatín / nádvorník, kroatisch palatin oder dvorjanik) war während der gesamten Existenz des Königreichs Ungarn das nominell höchste Amt im Königreich. (de) Nádor atau Landespalatin (bahasa Inggris: Palatine of Hungary, bahasa Latin: palatinus regni Hungarie, dan bahasa Slowakia: nádvorný špán) adalah jabatan tertinggi di Kerajaan Hongaria dari awal abad ke-11 hingga tahun 1848. Awalnya Nádor adalah perwakilan raja, dan kemudian dari tahun 1723 menjadi viceroy. Pada awalnya pemegang jabatan ini diangkat oleh raja, dan kemudian dari tahun 1608 dipilih oleh Dewan Kerajaan Hongaria. (in) De palatijn van Hongarije (Duits: Landespalatin, Hongaars: nádor, Latijn: palatinus regni Hungarie, Slovaaks: nádvorný špán) oefende het hoogste ambt uit binnen het Koninkrijk Hongarije, vanaf de late 10e eeuw tot in 1918. (nl) Палатин (угор. nádorispán або угор. nádor; словац. nádvorný župan або словац. nádvorný špán, пізніше словац. palatín або словац. nádvorník; нім. Palatin) — вища після короля державна посада в Угорському королівстві (до 1853 р.). Іноді іменувався віце-королем Угорщини. Палатин поєднував функції прем'єр-міністра і верховного судді королівства. Після революції 1848–1849 рр.. палатин мав символічні функції. Посада номінально зберігалася до кінця існування Угорського королівства. (uk) |
.svg?width=300)
