Enver KAPAĞAN | Kastamonu University (original) (raw)

Papers by Enver KAPAĞAN

Thematic Changes in Kazakh Poetry (Looking Life and Poetry of Mağcan Cumabev)

ЕНВЕР КАПАГАНасс. профессора, доктор филол. наук, преподаватель Университета Кастамону МҰХТАР ӘУЕ... more ЕНВЕР КАПАГАНасс. профессора, доктор филол. наук, преподаватель Университета Кастамону МҰХТАР ӘУЕЗОВ ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ ТІЛ МӘСЕЛЕСІ Enver KAPAĞAN АННОТАЦИЯ На протяжении всего жизненного пути Мухтар Aуэзов мечтал о прогрессивном развитии казахского народа в современном обществе. Таким образом, на этом пути становления общества он предусматривал развитие без ущерба своим собственным культурным ценностям . Основным путем он считал быть нацией,ориентированной на удовлетворении потребностей развития казахского языка и культуры. Он подчеркивал , что таким образом свободное и независимое общество сможет занять свое место в мире. Ключевые слова: Мухтар Aуэзов , казахская литература, национальный язык Тіл-мәңгілік ұлт болып қалудың және оның жалғасуына ықпал етудің негізі және дәлелі болып табылады. Тілін жоғалтқан қоғам, уақыт ӛте келе ұлтын да жоғалтады. Сондықтан ұлттық мәдени құндылықтарымыздың ішінде ең алдымен тілімізді қорғап, құрметтеуіміз керек. Бұл мәселе тӛңірегінде Мехмет Каплан; "Тілбір ұлттың мәдени құндылықтарының ең бастысы, сол себептен тілге аса назар аударылу керек." (Kaplan, 1987:9) Мухаррем Энгин; " Тіл-әлеуметтік ұйым.... бір ұлтты,бір тайпаны аяғынан тік тұрғызып, ұлттық мендігін сақтап, жоқ боп кетуден қорғайды. "(Ergin, 2000: 5) Түркістан ғалымдарының ішінде мұны жақсы ұғынып, осы мақсатта күрескендердің бірі-Мұхтар Әуезов десек қателеспейміз. Қазақ әдебиетінің 20 ғасырдағы ғұлама ғалымдарының бірі, қазақтың ұлы жазушысы Мұхтар Әуезов 1897 жылы Шығыс Қазақстан облысы Семей уезі бұрынғы "Шыңғыс" қазіргі "Абай" ауданында дүниеге келген. (Әуезов, 1979: 10) 1961 жылы дүниеден озған. (Ақшолақов, 2013: 310) Қазіргі қазақ әдебиетінің негізін қалаушысы ретінде Түркістанның ғұлама ойшылы үшін 1997 ж. ЮНЕСКО тарапынан "Мұхтар Әуезов жылы" болып жарияланды.

Kazakistan ve Türkiye ilişkileri Orta Asya'daki diğer Türkî cumhuriyetlerinde olduğu gibi bağımsı... more Kazakistan ve Türkiye ilişkileri Orta Asya'daki diğer Türkî cumhuriyetlerinde olduğu gibi bağımsızlığın elde edilmesinin hemen akabinde başlamıştır. Türkiye için yüzyıllık bir hasretin son bulduğu ve aradaki demir perdenin kalktığı bu büyük olayla birlikte yeni fırsatlar da doğmaya başlamıştı. Bu fırsatlar ekonomik, sosyal, siyasal ve eğitimsel yönlerden birbirini tamamlamak sureti ile yürütülmesi gereken projeler idi. Bir diğer yönüyle de amaç Türkiye Cumhuriyetinin kurucu Cumhurbaşkanı olan M. Kemal Atatürk'ün vasiyetini yerine getirmekti. Bu vasiyette M.K. Atatürk, 29 Ekim 1933 yılında Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunun onuncu yılındaki konuşmasında: 'Bugün Sovyetler Birliği dostumuzdur; komşumuzdur, müttefikimizdir. Bu dostluğa ihtiyacımız vardır.

ÖZET SavaĢlar insanoğlunun hayatında bıraktıkları derin izlerden ötürü çeĢitli yazılı ve sözlü an... more ÖZET SavaĢlar insanoğlunun hayatında bıraktıkları derin izlerden ötürü çeĢitli yazılı ve sözlü anlatımlarda yaĢayıp nesilden nesile aktarılır. Özellikle de sebep olduğu göçler, sürgünler ve asimilasyonlar nedeniyle çoğu edebi metnin ana temasını oluĢtururlar. Bu durum bazen o kadar etkili olur ki, sadece eserlere konu olmaktan çıkıp dönemin edebiyatına yön veren ve etkisi yüzyıllarca süren bir Ģekil alır.

Geride bıraktığımız 20. Asrın başında ve ortasında olmak üzere otuz yıl içerisinde Dünya, tarihin... more Geride bıraktığımız 20. Asrın başında ve ortasında olmak üzere otuz yıl içerisinde Dünya, tarihinde tanık olabileceği en kanlı iki hadise olan Birinci dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşını yaşamıştır. Bu iki önemli hadise Milyonlarca insanın ölmesine sebep olmakla kalmamış, çeşitli nedenlerle bir o kadarının da yerinden yurdundan ve sevdiklerinden ayrılmalarına neden teşkil etmiştir. Yapılan yer değiştirmeler veya toplu güçler kimi zaman yaşanan yerin güvenli olmaktan çıkmasından dolayı gönüllülük ya da zorunluluk arz ederken kimi zaman da başkalarının keyfi, kendilerine ileride gelebilecek sıkıntıların önüne geçmek ya da kasıtlı bir soykırıma maruz bırakmak gibi kötü niyetlerle sürgünler yaşanmıştır. Bu duruma maruz kalan halklardan biri de Ahıska Türk toplumu ve onlarla birlikte yaşayan diğer Müslüman gruplardır.

Anadil kullanma becerisi ortaöğretim seviyesinde yerleşik bir hale gelmelidir.

Rusların Kırgız topraklarını i gale ba ladıkları bir dönemde hayata gözlerini açan Toktogul, haya... more Rusların Kırgız topraklarını i gale ba ladıkları bir dönemde hayata gözlerini açan Toktogul, hayatın her türlü sıkıntısını ya ar. Ya adı ı dönemde bir taraftan Hokant hanlı ının bölgedeki son demlerine tanıklık eder. Karde kavgalarına ahit olur. Bir yandan ise dinine, diline ve kültüre yabancı oldukları bir milletin i galine u rarlar. Ya anan her olayda halkı ile beraber hareket eden akın, halkına sıkıntı getirecek herhangi bir söz veya davranı ta bulunmaz. Yeri gelir, 1898 Andican ba kaldırısında oldu u gibi, ba kaldırıya bizzat i tirak eder, yeri gelir halkı için yıllarca sürgün ve hapis hayatı ya amaya razı olur.

Ibıray Altınsarin, RuslaĢtırma ve HıristiyanlaĢtırma faaliyetlerine karĢı mücadele verir. Bu yold... more Ibıray Altınsarin, RuslaĢtırma ve HıristiyanlaĢtırma faaliyetlerine karĢı mücadele verir. Bu yolda Kazak Türkçesinde dini ve milli konularda eserler kaleme alır. Modern tarzda ilkokulları, ilk gazete, ilk kız mektepleri ve nesir türünde ilkyazı örneğini Kazak toplumuna kazandıran Ibıray Altınsarin, Kazak Türkçesi üzerine de ilk çalıĢmaları yaparak halkının aydınlık bir geleceğe kavuĢması için elinden gelen tüm gayreti gösterir.

Tarihin en eski kavimlerinden biri olan Türkler, yaşadıkları coğrafyada her zaman birçok alanda d... more Tarihin en eski kavimlerinden biri olan Türkler, yaşadıkları coğrafyada her zaman birçok alanda doğrudan veya dolaylı saldırılara maruz kalmıştır. Yirminci yüz yıla gelindiğinde bu saldırılarda en şiddetli dönem yaşanmıştır. Özellikle sömürü ve asimile etme çalışmaları ağırlık kazanmış ve buna karşı direnç merkezleri oluşmuştur. Sömürü ve asimile çalışmalarının temelinde sömürgeleştirmeyi kolaylaştırma ve küçük parçalara bölüp rahat yönetme düşüncesi vardır. The Effect of Alas Orda Party to the Illumination of Cossack 254 piece and communicating in same language, is always very difficult to be kept under military occupation.

Thematic Changes in Kazakh Poetry (Looking Life and Poetry of Mağcan Cumabev)

ЕНВЕР КАПАГАНасс. профессора, доктор филол. наук, преподаватель Университета Кастамону МҰХТАР ӘУЕ... more ЕНВЕР КАПАГАНасс. профессора, доктор филол. наук, преподаватель Университета Кастамону МҰХТАР ӘУЕЗОВ ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ ТІЛ МӘСЕЛЕСІ Enver KAPAĞAN АННОТАЦИЯ На протяжении всего жизненного пути Мухтар Aуэзов мечтал о прогрессивном развитии казахского народа в современном обществе. Таким образом, на этом пути становления общества он предусматривал развитие без ущерба своим собственным культурным ценностям . Основным путем он считал быть нацией,ориентированной на удовлетворении потребностей развития казахского языка и культуры. Он подчеркивал , что таким образом свободное и независимое общество сможет занять свое место в мире. Ключевые слова: Мухтар Aуэзов , казахская литература, национальный язык Тіл-мәңгілік ұлт болып қалудың және оның жалғасуына ықпал етудің негізі және дәлелі болып табылады. Тілін жоғалтқан қоғам, уақыт ӛте келе ұлтын да жоғалтады. Сондықтан ұлттық мәдени құндылықтарымыздың ішінде ең алдымен тілімізді қорғап, құрметтеуіміз керек. Бұл мәселе тӛңірегінде Мехмет Каплан; "Тілбір ұлттың мәдени құндылықтарының ең бастысы, сол себептен тілге аса назар аударылу керек." (Kaplan, 1987:9) Мухаррем Энгин; " Тіл-әлеуметтік ұйым.... бір ұлтты,бір тайпаны аяғынан тік тұрғызып, ұлттық мендігін сақтап, жоқ боп кетуден қорғайды. "(Ergin, 2000: 5) Түркістан ғалымдарының ішінде мұны жақсы ұғынып, осы мақсатта күрескендердің бірі-Мұхтар Әуезов десек қателеспейміз. Қазақ әдебиетінің 20 ғасырдағы ғұлама ғалымдарының бірі, қазақтың ұлы жазушысы Мұхтар Әуезов 1897 жылы Шығыс Қазақстан облысы Семей уезі бұрынғы "Шыңғыс" қазіргі "Абай" ауданында дүниеге келген. (Әуезов, 1979: 10) 1961 жылы дүниеден озған. (Ақшолақов, 2013: 310) Қазіргі қазақ әдебиетінің негізін қалаушысы ретінде Түркістанның ғұлама ойшылы үшін 1997 ж. ЮНЕСКО тарапынан "Мұхтар Әуезов жылы" болып жарияланды.

Kazakistan ve Türkiye ilişkileri Orta Asya'daki diğer Türkî cumhuriyetlerinde olduğu gibi bağımsı... more Kazakistan ve Türkiye ilişkileri Orta Asya'daki diğer Türkî cumhuriyetlerinde olduğu gibi bağımsızlığın elde edilmesinin hemen akabinde başlamıştır. Türkiye için yüzyıllık bir hasretin son bulduğu ve aradaki demir perdenin kalktığı bu büyük olayla birlikte yeni fırsatlar da doğmaya başlamıştı. Bu fırsatlar ekonomik, sosyal, siyasal ve eğitimsel yönlerden birbirini tamamlamak sureti ile yürütülmesi gereken projeler idi. Bir diğer yönüyle de amaç Türkiye Cumhuriyetinin kurucu Cumhurbaşkanı olan M. Kemal Atatürk'ün vasiyetini yerine getirmekti. Bu vasiyette M.K. Atatürk, 29 Ekim 1933 yılında Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunun onuncu yılındaki konuşmasında: 'Bugün Sovyetler Birliği dostumuzdur; komşumuzdur, müttefikimizdir. Bu dostluğa ihtiyacımız vardır.

ÖZET SavaĢlar insanoğlunun hayatında bıraktıkları derin izlerden ötürü çeĢitli yazılı ve sözlü an... more ÖZET SavaĢlar insanoğlunun hayatında bıraktıkları derin izlerden ötürü çeĢitli yazılı ve sözlü anlatımlarda yaĢayıp nesilden nesile aktarılır. Özellikle de sebep olduğu göçler, sürgünler ve asimilasyonlar nedeniyle çoğu edebi metnin ana temasını oluĢtururlar. Bu durum bazen o kadar etkili olur ki, sadece eserlere konu olmaktan çıkıp dönemin edebiyatına yön veren ve etkisi yüzyıllarca süren bir Ģekil alır.

Geride bıraktığımız 20. Asrın başında ve ortasında olmak üzere otuz yıl içerisinde Dünya, tarihin... more Geride bıraktığımız 20. Asrın başında ve ortasında olmak üzere otuz yıl içerisinde Dünya, tarihinde tanık olabileceği en kanlı iki hadise olan Birinci dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşını yaşamıştır. Bu iki önemli hadise Milyonlarca insanın ölmesine sebep olmakla kalmamış, çeşitli nedenlerle bir o kadarının da yerinden yurdundan ve sevdiklerinden ayrılmalarına neden teşkil etmiştir. Yapılan yer değiştirmeler veya toplu güçler kimi zaman yaşanan yerin güvenli olmaktan çıkmasından dolayı gönüllülük ya da zorunluluk arz ederken kimi zaman da başkalarının keyfi, kendilerine ileride gelebilecek sıkıntıların önüne geçmek ya da kasıtlı bir soykırıma maruz bırakmak gibi kötü niyetlerle sürgünler yaşanmıştır. Bu duruma maruz kalan halklardan biri de Ahıska Türk toplumu ve onlarla birlikte yaşayan diğer Müslüman gruplardır.

Anadil kullanma becerisi ortaöğretim seviyesinde yerleşik bir hale gelmelidir.

Rusların Kırgız topraklarını i gale ba ladıkları bir dönemde hayata gözlerini açan Toktogul, haya... more Rusların Kırgız topraklarını i gale ba ladıkları bir dönemde hayata gözlerini açan Toktogul, hayatın her türlü sıkıntısını ya ar. Ya adı ı dönemde bir taraftan Hokant hanlı ının bölgedeki son demlerine tanıklık eder. Karde kavgalarına ahit olur. Bir yandan ise dinine, diline ve kültüre yabancı oldukları bir milletin i galine u rarlar. Ya anan her olayda halkı ile beraber hareket eden akın, halkına sıkıntı getirecek herhangi bir söz veya davranı ta bulunmaz. Yeri gelir, 1898 Andican ba kaldırısında oldu u gibi, ba kaldırıya bizzat i tirak eder, yeri gelir halkı için yıllarca sürgün ve hapis hayatı ya amaya razı olur.

Ibıray Altınsarin, RuslaĢtırma ve HıristiyanlaĢtırma faaliyetlerine karĢı mücadele verir. Bu yold... more Ibıray Altınsarin, RuslaĢtırma ve HıristiyanlaĢtırma faaliyetlerine karĢı mücadele verir. Bu yolda Kazak Türkçesinde dini ve milli konularda eserler kaleme alır. Modern tarzda ilkokulları, ilk gazete, ilk kız mektepleri ve nesir türünde ilkyazı örneğini Kazak toplumuna kazandıran Ibıray Altınsarin, Kazak Türkçesi üzerine de ilk çalıĢmaları yaparak halkının aydınlık bir geleceğe kavuĢması için elinden gelen tüm gayreti gösterir.

Tarihin en eski kavimlerinden biri olan Türkler, yaşadıkları coğrafyada her zaman birçok alanda d... more Tarihin en eski kavimlerinden biri olan Türkler, yaşadıkları coğrafyada her zaman birçok alanda doğrudan veya dolaylı saldırılara maruz kalmıştır. Yirminci yüz yıla gelindiğinde bu saldırılarda en şiddetli dönem yaşanmıştır. Özellikle sömürü ve asimile etme çalışmaları ağırlık kazanmış ve buna karşı direnç merkezleri oluşmuştur. Sömürü ve asimile çalışmalarının temelinde sömürgeleştirmeyi kolaylaştırma ve küçük parçalara bölüp rahat yönetme düşüncesi vardır. The Effect of Alas Orda Party to the Illumination of Cossack 254 piece and communicating in same language, is always very difficult to be kept under military occupation.