Angeliki Mexia | Hellenic Ministry of Culture (original) (raw)
Papers by Angeliki Mexia
Λακωνικαί Σπουδαί 18, 2006
Μ, Καριαη, Lòò hοmmòò òt ]ατòττò ß B!,Zance du ν1, αυ ΧΙ, òßÝò]e, ProprjÝtÝ et òχρΙοßτατßοη du so... more Μ, Καριαη, Lòò hοmmòò òt ]ατòττò ß B!,Zance du ν1, αυ ΧΙ, òßÝò]e, ProprjÝtÝ et òχρΙοßτατßοη du so/, Paris |992, σσ, 3.1-35, ΓιÜ τLò χρýσειò γÞò 7,ατÜ τÞ βυξαντιγÞ ÝποχÞ, ÜνÜλογα μÝ τü ÜνÜγλυφο Ζ.αß τLò ι,λιματοß,ογιχÝò διαφοροποιýσειò, βλ, Μ, Hendy, Srudjes ßη thò ΒγΖαηtßηò ΜοηòtαΙ_γ Economy, c. jΝ_1450, Cambridge ι
Το Αρχαιολογικό Έργο στην Πελοπόννησο 2 (ΑΕΠΕΛ 2), Πρακτικά της Β΄ Επιστημονικής Συνάντησης, Καλαμάτα, 1-4 Νοεμβρίου 2017
In 2011-2015, the Ephorate of Antiquities of Laconia carried out consolidation and restoration w... more In 2011-2015, the Ephorate of Antiquities of Laconia carried out consolidation and restoration work in two
important churches in the Mani peninsula: Agios Nikolaos at Ochia in Mesa (Inner) Mani (mid-12th century) and Agia
Varvara at Skoutari in Kato (Lower) Mani (14th century), as part of NSRF 2007-2013. The work carried out documented and
clarified the churches’ typology and building phases and revealed noteworthy construction and morphological features as
well as Byzantine frescoes. The results have enriched our knowledge on the monuments themselves over time and on the
architectural output and artistic activities in the inaccessible region of Byzantine Mani.
The domed cross-in-square church of St John at Keria in Mesa Mani, dating from the second half of... more The domed cross-in-square church of St John at Keria in Mesa Mani, dating from the second half of the thirteenth century, is one
of the most imposing monuments in the peninsula. The numerous marble spolia incorporated in its walls, of diverse kinds and
date, attach particular interest to the edifice, creating an opulent synthesis, unique in Maniot church-building. In the present
paper we briefly study these built-in sculptures, analyze their role in the façades’ articulation and their possible symbolism, in
order, ultimately, to decipher the intentions and ambitions of the unknown donor, along with the inquiries of the people, to
whom the monument was addressed.
Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, καθώς και η απόδοση κατ... more Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, καθώς και η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περι εχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και τους κανόνες του διεθνούς δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. Στα άρθρα του παρόντος τόμου ακολουθήθηκαν οι ορθογραφικές επιλογές των συγγραφέων. ISBN 978-960-6878-80-0 © 2015 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ EΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ Μακρυγιάννη 23-27, 107 42 Αθήνα τηλ. 210 9235 098, 210 9214 089 e-mail: info@kaponeditions.gr www.kaponeditions.gr ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΠanΑγΙΩΤΗ Λ. ΒΟΚΟΤΟΠΟΥΛΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΒΑΣΙΛHΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ -ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥΡΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕυγΕΝικΗ υΠΟΣΤΗΡιΞΗ ΤΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΙΩΑΝΝΟΥ Φ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΙΔΡΥΜΑ Α. Γ. ΛΕΒΕΝΤΗ ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΚΕΝΤΡΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ -AΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΥΨΟΥΣ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ With the kind support of THE J. F. COSTOPOULOS FOUNDATION A. G. LEvENTIS FOUNDATION A. G. LEvENTIS GALLERY CENTRE FOR BYzANTINE RESEARCH -ARISTOTLE UNIvERSITY OF THESSALONIKI KALYPSO AND GREGORY GRIGORIADIS FOUNDATION KAPON EDITIONS οργανωτικh Επιτροπh γιωργοσ κακαΒασ • Βασιλησ κατσαροσ • Χαρα κωνσταντινιΔη αριστοτελησ μεντζοσ • ιωακειμ ΠαΠαγγελοσ αθανασιοσ σεμογλου • αναστασια τοyρτα • κωνσταντινοσ τσουρησ Επιστημονικη Επιτροπη Παναγιωτα ασημακοΠουλου-ατζακα • γιωργοσ Βελενησ ευγενια ΔρακοΠουλου • σοφια καλοΠιση-Βερτη Βασιλησ κατσαροσ • Χρυσανθη μαυροΠουλου-τσιουμη ΧαραλαμΠοσ μΠουρασ • νικοσ νικονανοσ NaNcy PattersoN ŠevČeNko • olga PoPova • eNgeliNa smirNova JeaN-Pierre sodiNi • goJko subotić Δημητριοσ τριανταφυλλοΠουλοσ • νανω ΧατζηΔακη Στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν (2007). ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 25 Le symboLisme de La croix dans L'architecture reLigieuse et sa fusion avec Les martyria À pLan centré aux iv e et v e siÈcLes Jean-Pierre SODini 37 mt carmeL, pythagoras and eLijah's cave. context and meaning aSher OvaDiah 47 Ο ΝΑoΣ ΤΟΥ ΑΓiΟΥ ΣΤΕφaΝΟΥ ΣΤΟΝ «ΠΑΛΙo» ΜΑΝΤΑΜaΔΟ ΛeΣΒΟΥ. ΜΙΑ ΠρΩΤΗ ΠρΟΣΕΓΓΙΣΗ μαρια κ. τσιτιμακη 57 Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΤΟ ΤΗΓΑΝΙ ΤΗΣ ΜΕΣΑ ΜΑΝΗΣ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟρΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ αγγΕΛικη μΕξια 67 ΣΥΜΒΟΛh ΣΤh ΜΕΛeΤΗ ΤΗ Σ ΝΑΟΔΟΜiΑΣ ΣΤhΝ ΚρhΤΗ ΚΑΤa Τh ΜΕΣΟΒΥζΑΝΤΙΝh ΠΕρiΟΔΟ. ΜΝΗΜΕΙΑΚeΣ ΜΑρΤΥρiΕΣ Ειρηνη ν. ΘΕοΧαροποΥΛοΥ 79 ΣΤΑΥρΟΕΙΔΕiΣ ΕΓΓΕΓρΑΜΜeΝΟΙ ΝΑΟi ΜΕ ΣΥΝΕΠΤΥΓΜeΝΟ ΔΥΤΙΚo ΣΚeΛΟΣ δημhτρησ αΘανασοYΛησ -μιΧaΛησ κaππασ 97 Η χρΟΝΟΛoΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙaΣ ΜΗΤρΟΠoΛΕΩΣ ΣΕρρΩΝ κωνσταντινοσ τσοΥρησ 107 ΕΠΑΝΕξΕΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑρχΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΑΝΤΟρΙΝΗΣ κΛημησ ασΛανιδησ 115 ΠΑρΑΤΗρhΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜoρφΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥh ΤΩΝ ΑΝΟΙΓΜaΤΩΝ ΤΩΝ θΥρΩΝ ΣΤΗ ΒΥζΑΝΤΙΝΗ ΑρχΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ σταYροσ μαμαΛοYκοσ 127 the epirote ΙΝput in the architecture of byZantine macedonia and of serbia around 1300 Slobodan ĆurčiĆ ΧαρaΛαμποσ μποYρασ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 13 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Λ. ΒΟΚΟΤΟΠΟΥΛΟΣ νανω Χατζηδακη 18 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝ toy ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Λ. ΒΟΚΟΤΟΠΟΥΛΟy ιωακΕιμ α. παπαγγΕΛοσ 24 ΣΥΝΤΟΜΟΓρΑφΙΕΣ -abbreviations ΜΙΚΡΟΤΕΧΝΙΑ 193 ΜΕΤΑΛΛΙΚΟΙ ΣΤΑΥρΟΙ ΤΗΣ ΠρΩΙΜΗΣ ΚΑΙ ΜΕΣΗΣ ΒΥζΑΝΤΙΝΗΣ ΠΕρΙΟΔΟΥ ΣΕ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ φΛωρα καραγιαννη 205 ΑΝΑΓΛΥφΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΕΙΚΟΝΙΔΙΑ ΒΥζΑΝΤΙΝΩΝ χρΟΝΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Π.& Α. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ κωνσταντινοσ σκαμπαΒιασ 213 ΒΥζΑΝΤΙΝΑ ΜΟΛΥΒΔΟΒΟΥΛΛΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ θρΑΚΗ νικοσ ζηκοσ ΓΛΥΠΤΙΚΗ 181 ΑρΤΑ. ΤΟ ΒΥζΑΝΤΙΝΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΗΣ ΒΛΑχΕρΝΑΣ ΒαρΒαρα παπαδοποΥΛοΥ ΨΗΦΙΔΩΤΑ 273 Η «ΟΙΚiΑ ΤΟΥ ΜaρΚΟΥ ΑiΛΙΟΥ ΣΑΒ(Ε)ΙΝΙΑΝΟy» ΣΤΗΝ ΚΩ: ΠρΩΤΗ ΠρΟΣΕΓΓΙΣΗ Ερση μπροΥσκαρη 285 eΝζΩΔΗ ΚΛΗΜΑΤiΔΑ ΜΕ φΟiΝΙΚΑ. ψΗφΙΔΩΤh ΠΑρaΣΤΑΣΗ ΑΠo ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΤΗρΙΑΚh ΒΑΣΙΛΙΚh ΤΗΣ «ΠΛΑΤΕiΑΣ ΣΙΝΤρΙΒΑΝiΟΥ» ΣΤΗ θΕΣΣΑΛΟΝiΚΗ μΕΛiνα παϊσiδοΥ 295 an earLy christian compLex with mosaic fLoors at aghia KyriaKi, Livanates coast, phthiotis. new evidence of a fLourishing centre geOrge KaKavaS 303 ΤΟ ψΗφΙΔΩΤΟ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΤΟΙχΟΥ ΣΤΟn ΝΑΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤρΙΟΥ αριστοτΕΛησ μΕντζοσ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ 311 particuLarities of byZantine art of the 1070s to 1080s (gospeLs at the nationaL Library in athens, cod. 57) Olga POPOva 321 ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ syn. gr. 225 ΤΟΥ ΙΣΤΟρΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΟΣχΑΣ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟyΠΟΛΗ -ΜΥΣΤρaΣ -aΓΙΟΝ oρΟΣ (;) -ΜoΣχΑ ροδονικη ΕτζΕογΛοΥ -elina DOBrYnina ΠΟΙΚΙΛΑ 223 oi ΚΑΝΤΑΚΟΥζΗΝΟΙ ΣΤΗ ΣΕρΒΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΝΕΣ toΥΣ Gojko SuboTiĆ 233 Ο ΑΓΙΟΣ ΑχΙΛΛΙΟΣ ΚΑΙ Η ΛΑρΙΣΑ ΤΗΣ ΥΣΤΕρΗΣ ΑρχΑΙΟΤΗΤΑΣ: ΑΓΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑρχΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΑρΤΥρΙΕΣ (ΠρΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΑφΟρΕΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ) οΛγα καραγιωργοΥ 247 Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤρΙΟΣ ΩΣ ΣΤρΑΤΙΩΤΗΣ ΕΚΤΟΣ θΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: ΔΥΟ ΕΜφΑΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΙΚΗ ΟΔΟ ΤΩΝ ΠρΟΣΚΥΝΗΤΩΝ σταΥροσ γ. γοΥΛοΥΛησ 257 ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΟ: Η ΑΛΛΗΛΟΕξΑρΤΗΣΗ ΔΥΟ ΙΣΤΟρΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ μαρια ι. καζαμια-τσΕρνοΥ 267 ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤὴ ΒΥζΑΝΤΙΝΗ ΚΑΙ Τh ΔΥΤΙΚΗ ΠΑρΑΔΟΣΗ: Τὸ ΕΣΩΤΕρΙΚΟ ΣΠΙΤΙΩ Ν ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤh ΒΕΝΕΤΙΑ (17ΟΣ ΑΙ.) ΧρΥσα μαΛτΕζοΥ EΠΙΓΡΑΦΙΚΗ 331 ΤΑ ΠρΙΝ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤa ΤΟ s(ex) ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚeΣ ΕΠΙΓρΑφeΣ ΤΩΝ χρΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ χρΟΝΩΝ γΕωργιοσ ΒΕΛΕνησ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ 341 the choir of saints in the middLe byZantine monumentaL decoration. the evidence of the 9th-11th century waLL-paintings in cappadocia anna ZaKharOva 347 perception de L'héritage byZantin dans Les peintures muraLes découvertes sous Le duomo de sienne lYDie haDermann-miSguich 357 ΟΙ ΤΟΙχΟΓρΑφΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩρΓΙΟΥ ΤΟΥ ΣΑΚΚΑ ΣΤΗ ΓΙΑΛΟΥΣΑ, ΕΠΑρχΙΑΣ ΑΜΜΟχΩΣΤΟΥ, ΣΤΗΝ ΚΥΠρΟ μαρια παναγιωτιδη-κΕσισογΛοΥ 367 ΛΗΣΤΗΣ-ΑΓΓΕΛΟΣ (;) ΒασiΛησ κατσαρOσ 377 ΤΟ ΑΣΚΗΤΑρΙΟ ΤΩΝ «ΑΓΙΩΝ» ΣΤΗΝ ΠΕρΙΟχΗ ΔΕΛΒΙΝΑΚΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ. ΠρΩΤΕΣ ΠΑρΑΤΗρΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΒΥζΑΝΤΙΝΟ ΣΥΝΟΛΟ ιωαννησ π. ΧοΥΛιαρÁσ 389 Η θΕΟΤΟΚΟΣ Χωρα τοῦ αΧωρητοῦ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΔΗΜΗΤρΙΟ ΣΤΗ ΜΠΟΜΠΟΣΤΙΤΣΑ ΤΗΣ ΚΟρΙΤΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟ φΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΟχΙΤΗ ιωαννησ ΒιταΛιωτησ 399 the painter Leontios the deacon. a contribution to the worK of a 14th-century cypriot painter chara KOnStantiniDi -neKtariOS ZarraS 407 ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΓρΑφΙΚo ΠρoΓρΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΑθΟΛΙΚΟy ΤΗΣ ΜΟΝhΣ ΠΕρΙΒΛeΠΤΟΥ ΣΤΟΝ ΜΥΣΤρa ΚΑΙ ΤΟ ζhΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΤhΤΟρΑ μΕΛiτα ΕμμανοΥhΛ 417 Η ΤΟΙχΟΓρΑφΙΚh ΔΙΑΚoΣΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΟy ΤΗΣ ΠΑΝΑΓiΑΣ ΣΤΟ χΩρΙo ΜeρΩΝΑΣ ΑΜΑρiΟΥ: ΝeΑ ΣΤΟΙχΕiΑ μαρια μπορμποΥδακη 429 h ΣφΑΓh ΤΩΝ ΝΗΠiΩΝ ΣΤΗ ΛΙΤh ΤΟΥ ΠρΟφhΤΗ ΗΛiΑ θΕΣΣΑΛΟΝiΚΗΣ μαρiα καμποYρη-ΒαμΒοYκοΥ 441 ΠΑρΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕρΑΣ ΠΑρΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗ ρΟΔΟ (13ΟΣ ΑΙ. -Π. 1500) ιωαννα μπιΘα 457 angeLs with instruments of the passion around the virgin in the apse. a LocaL phenomenon in serbian art BraniSlav tODić 465 Fresques sur la Façade orientale des églises À Kastoria. une pratique Byzantine inconnue niKOlaOS SiOmKOS 473 ΜΟΝh ΤΗΣ ΚΟΙΜhΣΕΩΣ ΤΗΣ θΕΟΤoΚΟy ΣΤΗ ΜΟΛΥΒΔΟΣΚΕΠΑΣΤΟ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙρΟ ΕΥΘΥμιοσ ν. τσιγαριδασ 481 aΓΙΟΣ ΓΕΩρΓΙΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΩ ΛΑψΙΣΤΑ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ. ΠΑρΑΤΗρΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΟΙχΟΓρΑφΙΕΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 1508 μΥρτaΛη αΧΕιμaστοΥ-ποταμιaνοΥ 491 La composition absidaLe À Bălineşti et ses composantes hymnographiques mariaLes athanaSSiOS SemOglOu
Books by Angeliki Mexia
Στη διδακτορική διατριβή εξετάζονται 68 ναοί της Μέσα Μάνης, που καλύπτουν μία χρονική περίοδο πέ... more Στη διδακτορική διατριβή εξετάζονται 68 ναοί της Μέσα Μάνης, που καλύπτουν μία χρονική περίοδο πέντε περίπου αιώνων, από τον 9ο έως και το α΄ μισό του 13ου αιώνα. Το εντυπωσιακό αυτό μνημειακό απόθεμα της χερσονήσου, αν και δυσερμήνευτο για μία απομονωμένη γεωγραφικά περιοχή του ελλαδικού χώρου που σπάνια εμφανίζεται στις γραπτές πηγές της εποχής, προσφέρει τη δυνατότητα να διερευνήσει κανείς, ακολουθώντας μία αδιάσπαστη σειρά μνημείων, όλες τις παραμέτρους που εμπλέκονται στη διαδικασία της αρχιτεκτονικής παραγωγής σε μια περιφέρεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μέσα από τη συνθετική παρουσίαση και επαναξιολόγηση του υλικού προσδιορίζονται κατά κύριο λόγο τα μορφολογικά και κατασκευαστικά στοιχεία που συγκροτούν την τοπική μανιάτικη οικοδομική παράδοση, ανιχνεύονται οι εξωγενείς επιδράσεις και ο τρόπος αφομοίωσής τους, αναγνωρίζονται ορισμένα οικοδομικά συνεργεία που δρουν στον χώρο, προτείνεται μία νέα χρονική ακολουθία, μέσα από την αναχρονολόγηση αρκετών μνημείων.
Η μελέτη περιλαμβάνει δύο τόμους. Στον τόμο Α΄ αναλύονται θέματα, όπως η διάρθρωση των όγκων και των όψεων των ναών, τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που διαμορφώνουν την εξωτερική όψη τους (τρούλοι, αψίδες, στέγες, αετωματικές επιφάνειες, θύρες και παράθυρα, πρόπυλα και κωδωνοστάσια), τα βασικά δομικά υλικά, τα είδη τοιχοποιίας, ο εξωτερικός διάκοσμος, οι γεωμετρικές μορφές και ο τρόπος δομής των τόξων και των θόλων. Παρουσιάζονται τα δεδομένα που επιβάλλουν την αναχρονολόγηση ορισμένων μνημείων, μεταξύ των οποίων της βασιλικής στο Τηγάνι, του Ασώματου στο Κακόβουνο Κοίτας, του Σωτήρα Γαρδενίτσας, των Ταξιαρχών στου Γλέζου, διακρίνονται τέσσερα οικοδομικά συνεργεία που δραστηριοποιούνται στην περιοχή κατά την εξεταζόμενη περίοδο, θίγονται θέματα που αφορούν τη σχέση μεταξύ της ναοδομίας της Μάνης και της αντίστοιχης του νοτιοελλαδικού χώρου, που κατά τη μεσοβυζαντινή εποχή αποτελεί τον πυρήνα της λεγόμενης «ελλαδικής σχολής». Σύντομη αναφορά γίνεται στην κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα της μεσοβυζαντινής Μέσα Μάνης, όπως σκιαγραφείται μέσα από τη σύγχρονη ναοδομική παραγωγή. Ο τόμος Β΄ οργανώνεται με τη μορφή καταλόγου που περιέχει 68 λήμματα – μνημεία, με τη φωτογραφική και σχεδιαστική τεκμηρίωσή τους.
Από τη συνολική αξιολόγηση της ναοδομικής παραγωγής της Μέσα Μάνης γίνεται σαφές ότι πρόκειται μάλλον για μία τοπική ενότητα της «ελλαδικής σχολής», η σημασία της οποίας έγκειται στο γεγονός ότι αρκετά πρώιμα, στη διάρκεια του 11ου αιώνα, υιοθετεί τις ελλαδικές μορφές, αποτελώντας μία «νησίδα» στον πελοποννησιακό χώρο, που την ίδια περίοδο εξακολουθεί να εφαρμόζει παλαιότερους εκφραστικούς τρόπους. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η μεσοβυζαντινή Μέσα Μάνη, παρά τη γεωγραφική της απομόνωση, ακολουθεί την πρωτοπορία των αρχιτεκτονικών εξελίξεων της «ελλαδικής σχολής», γεγονός βαρύνουσας σημασίας για τη θέση της στον πελοποννησιακό χώρο. Στην πορεία αφομοίωσης των ελλαδικών στοιχείων αναδεικνύεται, ωστόσο, η δύναμη της τοπικής παράδοσης, που οδηγεί συχνά σε απλουστεύσεις και «εκλαΐκευση» των μορφών, προσδίδοντας στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της χερσονήσου τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της.
The dissertation focuses on the study of 68 churches in the western section of the Mani peninsula (Mesa Mani – Laconia), covering a period of five centuries, from the 9th to the first half of the 13th century. The impressive large number of surviving monuments, although not easy to explain historically, considering the geographical place of Mani and the scarcity of relevant written sources, offers the opportunity to analyze all the parameters employed in the architectural process in a periphery of the Byzantine Empire. The detailed study and re-evaluation of the above material leads to some important conclusions about the morphological features and the building techniques which constitute the local maniot building tradition, the influences from the architectural traditions of other areas and the way they are incorporated in the local idiom.
The study is divided in two volumes. In the first volume we examine the articulation of the volumes and the facades, the architectural features which constitute the appearance of the buildings (domes, apses, roofs, gables, doors and windows, porches and belfries), the standard building materials, the kinds of masonry, the external decoration, the forms and building techniques of arches and vaults. The social and economic basis
From the evaluation of church architecture in the Mani peninsula, it becomes clear that in the region a territorial entity of the so called “Helladic School” is developed, which emerged already in the beginnings of the 11th century. In the process of integration, however, the strength of the local tradition emerges, leading to simplifications and a more “popular” architectural trend, which constitutes the hallmark of the church arxhitecture in Mesa Mani.
At the same time, however, the masons drew on the local tradition, more popular in style, there by expressing themselves more simply.
Edited books by Angeliki Mexia
by Fabio Coden, Giulia Arcidiacono, Ivan Basić, Vlad Bedros, Alberto Crosetto, Zaruhi Hakobyan, Wilfried E. Keil, Justin E A Kroesen, Elisabetta Scirocco, Angeliki Mexia, Silvia Muzzin, Luca Palozzi, Antonino Tranchina, Αντιγόνη Τζιτζιμπάση / Antigoni Tzitzibassi, and Maddalena Vaccaro
Cinisello Balsamo, Silvana editoriale, 2021 (Minima medievalia), pp. 1-560. (isbn 9788836649211), 2021
Λακωνικαί Σπουδαί 18, 2006
Μ, Καριαη, Lòò hοmmòò òt ]ατòττò ß B!,Zance du ν1, αυ ΧΙ, òßÝò]e, ProprjÝtÝ et òχρΙοßτατßοη du so... more Μ, Καριαη, Lòò hοmmòò òt ]ατòττò ß B!,Zance du ν1, αυ ΧΙ, òßÝò]e, ProprjÝtÝ et òχρΙοßτατßοη du so/, Paris |992, σσ, 3.1-35, ΓιÜ τLò χρýσειò γÞò 7,ατÜ τÞ βυξαντιγÞ ÝποχÞ, ÜνÜλογα μÝ τü ÜνÜγλυφο Ζ.αß τLò ι,λιματοß,ογιχÝò διαφοροποιýσειò, βλ, Μ, Hendy, Srudjes ßη thò ΒγΖαηtßηò ΜοηòtαΙ_γ Economy, c. jΝ_1450, Cambridge ι
Το Αρχαιολογικό Έργο στην Πελοπόννησο 2 (ΑΕΠΕΛ 2), Πρακτικά της Β΄ Επιστημονικής Συνάντησης, Καλαμάτα, 1-4 Νοεμβρίου 2017
In 2011-2015, the Ephorate of Antiquities of Laconia carried out consolidation and restoration w... more In 2011-2015, the Ephorate of Antiquities of Laconia carried out consolidation and restoration work in two
important churches in the Mani peninsula: Agios Nikolaos at Ochia in Mesa (Inner) Mani (mid-12th century) and Agia
Varvara at Skoutari in Kato (Lower) Mani (14th century), as part of NSRF 2007-2013. The work carried out documented and
clarified the churches’ typology and building phases and revealed noteworthy construction and morphological features as
well as Byzantine frescoes. The results have enriched our knowledge on the monuments themselves over time and on the
architectural output and artistic activities in the inaccessible region of Byzantine Mani.
The domed cross-in-square church of St John at Keria in Mesa Mani, dating from the second half of... more The domed cross-in-square church of St John at Keria in Mesa Mani, dating from the second half of the thirteenth century, is one
of the most imposing monuments in the peninsula. The numerous marble spolia incorporated in its walls, of diverse kinds and
date, attach particular interest to the edifice, creating an opulent synthesis, unique in Maniot church-building. In the present
paper we briefly study these built-in sculptures, analyze their role in the façades’ articulation and their possible symbolism, in
order, ultimately, to decipher the intentions and ambitions of the unknown donor, along with the inquiries of the people, to
whom the monument was addressed.
Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, καθώς και η απόδοση κατ... more Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, καθώς και η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περι εχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και τους κανόνες του διεθνούς δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. Στα άρθρα του παρόντος τόμου ακολουθήθηκαν οι ορθογραφικές επιλογές των συγγραφέων. ISBN 978-960-6878-80-0 © 2015 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ EΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ Μακρυγιάννη 23-27, 107 42 Αθήνα τηλ. 210 9235 098, 210 9214 089 e-mail: info@kaponeditions.gr www.kaponeditions.gr ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΠanΑγΙΩΤΗ Λ. ΒΟΚΟΤΟΠΟΥΛΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΒΑΣΙΛHΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ -ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥΡΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕυγΕΝικΗ υΠΟΣΤΗΡιΞΗ ΤΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΙΩΑΝΝΟΥ Φ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΙΔΡΥΜΑ Α. Γ. ΛΕΒΕΝΤΗ ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΚΕΝΤΡΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ -AΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΥΨΟΥΣ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ With the kind support of THE J. F. COSTOPOULOS FOUNDATION A. G. LEvENTIS FOUNDATION A. G. LEvENTIS GALLERY CENTRE FOR BYzANTINE RESEARCH -ARISTOTLE UNIvERSITY OF THESSALONIKI KALYPSO AND GREGORY GRIGORIADIS FOUNDATION KAPON EDITIONS οργανωτικh Επιτροπh γιωργοσ κακαΒασ • Βασιλησ κατσαροσ • Χαρα κωνσταντινιΔη αριστοτελησ μεντζοσ • ιωακειμ ΠαΠαγγελοσ αθανασιοσ σεμογλου • αναστασια τοyρτα • κωνσταντινοσ τσουρησ Επιστημονικη Επιτροπη Παναγιωτα ασημακοΠουλου-ατζακα • γιωργοσ Βελενησ ευγενια ΔρακοΠουλου • σοφια καλοΠιση-Βερτη Βασιλησ κατσαροσ • Χρυσανθη μαυροΠουλου-τσιουμη ΧαραλαμΠοσ μΠουρασ • νικοσ νικονανοσ NaNcy PattersoN ŠevČeNko • olga PoPova • eNgeliNa smirNova JeaN-Pierre sodiNi • goJko subotić Δημητριοσ τριανταφυλλοΠουλοσ • νανω ΧατζηΔακη Στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν (2007). ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 25 Le symboLisme de La croix dans L'architecture reLigieuse et sa fusion avec Les martyria À pLan centré aux iv e et v e siÈcLes Jean-Pierre SODini 37 mt carmeL, pythagoras and eLijah's cave. context and meaning aSher OvaDiah 47 Ο ΝΑoΣ ΤΟΥ ΑΓiΟΥ ΣΤΕφaΝΟΥ ΣΤΟΝ «ΠΑΛΙo» ΜΑΝΤΑΜaΔΟ ΛeΣΒΟΥ. ΜΙΑ ΠρΩΤΗ ΠρΟΣΕΓΓΙΣΗ μαρια κ. τσιτιμακη 57 Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΤΟ ΤΗΓΑΝΙ ΤΗΣ ΜΕΣΑ ΜΑΝΗΣ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟρΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ αγγΕΛικη μΕξια 67 ΣΥΜΒΟΛh ΣΤh ΜΕΛeΤΗ ΤΗ Σ ΝΑΟΔΟΜiΑΣ ΣΤhΝ ΚρhΤΗ ΚΑΤa Τh ΜΕΣΟΒΥζΑΝΤΙΝh ΠΕρiΟΔΟ. ΜΝΗΜΕΙΑΚeΣ ΜΑρΤΥρiΕΣ Ειρηνη ν. ΘΕοΧαροποΥΛοΥ 79 ΣΤΑΥρΟΕΙΔΕiΣ ΕΓΓΕΓρΑΜΜeΝΟΙ ΝΑΟi ΜΕ ΣΥΝΕΠΤΥΓΜeΝΟ ΔΥΤΙΚo ΣΚeΛΟΣ δημhτρησ αΘανασοYΛησ -μιΧaΛησ κaππασ 97 Η χρΟΝΟΛoΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙaΣ ΜΗΤρΟΠoΛΕΩΣ ΣΕρρΩΝ κωνσταντινοσ τσοΥρησ 107 ΕΠΑΝΕξΕΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑρχΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΑΝΤΟρΙΝΗΣ κΛημησ ασΛανιδησ 115 ΠΑρΑΤΗρhΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜoρφΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥh ΤΩΝ ΑΝΟΙΓΜaΤΩΝ ΤΩΝ θΥρΩΝ ΣΤΗ ΒΥζΑΝΤΙΝΗ ΑρχΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ σταYροσ μαμαΛοYκοσ 127 the epirote ΙΝput in the architecture of byZantine macedonia and of serbia around 1300 Slobodan ĆurčiĆ ΧαρaΛαμποσ μποYρασ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 13 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Λ. ΒΟΚΟΤΟΠΟΥΛΟΣ νανω Χατζηδακη 18 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝ toy ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Λ. ΒΟΚΟΤΟΠΟΥΛΟy ιωακΕιμ α. παπαγγΕΛοσ 24 ΣΥΝΤΟΜΟΓρΑφΙΕΣ -abbreviations ΜΙΚΡΟΤΕΧΝΙΑ 193 ΜΕΤΑΛΛΙΚΟΙ ΣΤΑΥρΟΙ ΤΗΣ ΠρΩΙΜΗΣ ΚΑΙ ΜΕΣΗΣ ΒΥζΑΝΤΙΝΗΣ ΠΕρΙΟΔΟΥ ΣΕ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ φΛωρα καραγιαννη 205 ΑΝΑΓΛΥφΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΕΙΚΟΝΙΔΙΑ ΒΥζΑΝΤΙΝΩΝ χρΟΝΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Π.& Α. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ κωνσταντινοσ σκαμπαΒιασ 213 ΒΥζΑΝΤΙΝΑ ΜΟΛΥΒΔΟΒΟΥΛΛΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ θρΑΚΗ νικοσ ζηκοσ ΓΛΥΠΤΙΚΗ 181 ΑρΤΑ. ΤΟ ΒΥζΑΝΤΙΝΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΗΣ ΒΛΑχΕρΝΑΣ ΒαρΒαρα παπαδοποΥΛοΥ ΨΗΦΙΔΩΤΑ 273 Η «ΟΙΚiΑ ΤΟΥ ΜaρΚΟΥ ΑiΛΙΟΥ ΣΑΒ(Ε)ΙΝΙΑΝΟy» ΣΤΗΝ ΚΩ: ΠρΩΤΗ ΠρΟΣΕΓΓΙΣΗ Ερση μπροΥσκαρη 285 eΝζΩΔΗ ΚΛΗΜΑΤiΔΑ ΜΕ φΟiΝΙΚΑ. ψΗφΙΔΩΤh ΠΑρaΣΤΑΣΗ ΑΠo ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΤΗρΙΑΚh ΒΑΣΙΛΙΚh ΤΗΣ «ΠΛΑΤΕiΑΣ ΣΙΝΤρΙΒΑΝiΟΥ» ΣΤΗ θΕΣΣΑΛΟΝiΚΗ μΕΛiνα παϊσiδοΥ 295 an earLy christian compLex with mosaic fLoors at aghia KyriaKi, Livanates coast, phthiotis. new evidence of a fLourishing centre geOrge KaKavaS 303 ΤΟ ψΗφΙΔΩΤΟ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΤΟΙχΟΥ ΣΤΟn ΝΑΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤρΙΟΥ αριστοτΕΛησ μΕντζοσ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ 311 particuLarities of byZantine art of the 1070s to 1080s (gospeLs at the nationaL Library in athens, cod. 57) Olga POPOva 321 ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ syn. gr. 225 ΤΟΥ ΙΣΤΟρΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΟΣχΑΣ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟyΠΟΛΗ -ΜΥΣΤρaΣ -aΓΙΟΝ oρΟΣ (;) -ΜoΣχΑ ροδονικη ΕτζΕογΛοΥ -elina DOBrYnina ΠΟΙΚΙΛΑ 223 oi ΚΑΝΤΑΚΟΥζΗΝΟΙ ΣΤΗ ΣΕρΒΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΝΕΣ toΥΣ Gojko SuboTiĆ 233 Ο ΑΓΙΟΣ ΑχΙΛΛΙΟΣ ΚΑΙ Η ΛΑρΙΣΑ ΤΗΣ ΥΣΤΕρΗΣ ΑρχΑΙΟΤΗΤΑΣ: ΑΓΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑρχΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΑρΤΥρΙΕΣ (ΠρΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΑφΟρΕΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ) οΛγα καραγιωργοΥ 247 Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤρΙΟΣ ΩΣ ΣΤρΑΤΙΩΤΗΣ ΕΚΤΟΣ θΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: ΔΥΟ ΕΜφΑΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΙΚΗ ΟΔΟ ΤΩΝ ΠρΟΣΚΥΝΗΤΩΝ σταΥροσ γ. γοΥΛοΥΛησ 257 ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΟ: Η ΑΛΛΗΛΟΕξΑρΤΗΣΗ ΔΥΟ ΙΣΤΟρΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ μαρια ι. καζαμια-τσΕρνοΥ 267 ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤὴ ΒΥζΑΝΤΙΝΗ ΚΑΙ Τh ΔΥΤΙΚΗ ΠΑρΑΔΟΣΗ: Τὸ ΕΣΩΤΕρΙΚΟ ΣΠΙΤΙΩ Ν ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤh ΒΕΝΕΤΙΑ (17ΟΣ ΑΙ.) ΧρΥσα μαΛτΕζοΥ EΠΙΓΡΑΦΙΚΗ 331 ΤΑ ΠρΙΝ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤa ΤΟ s(ex) ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚeΣ ΕΠΙΓρΑφeΣ ΤΩΝ χρΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ χρΟΝΩΝ γΕωργιοσ ΒΕΛΕνησ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ 341 the choir of saints in the middLe byZantine monumentaL decoration. the evidence of the 9th-11th century waLL-paintings in cappadocia anna ZaKharOva 347 perception de L'héritage byZantin dans Les peintures muraLes découvertes sous Le duomo de sienne lYDie haDermann-miSguich 357 ΟΙ ΤΟΙχΟΓρΑφΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩρΓΙΟΥ ΤΟΥ ΣΑΚΚΑ ΣΤΗ ΓΙΑΛΟΥΣΑ, ΕΠΑρχΙΑΣ ΑΜΜΟχΩΣΤΟΥ, ΣΤΗΝ ΚΥΠρΟ μαρια παναγιωτιδη-κΕσισογΛοΥ 367 ΛΗΣΤΗΣ-ΑΓΓΕΛΟΣ (;) ΒασiΛησ κατσαρOσ 377 ΤΟ ΑΣΚΗΤΑρΙΟ ΤΩΝ «ΑΓΙΩΝ» ΣΤΗΝ ΠΕρΙΟχΗ ΔΕΛΒΙΝΑΚΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ. ΠρΩΤΕΣ ΠΑρΑΤΗρΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΒΥζΑΝΤΙΝΟ ΣΥΝΟΛΟ ιωαννησ π. ΧοΥΛιαρÁσ 389 Η θΕΟΤΟΚΟΣ Χωρα τοῦ αΧωρητοῦ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΔΗΜΗΤρΙΟ ΣΤΗ ΜΠΟΜΠΟΣΤΙΤΣΑ ΤΗΣ ΚΟρΙΤΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟ φΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΟχΙΤΗ ιωαννησ ΒιταΛιωτησ 399 the painter Leontios the deacon. a contribution to the worK of a 14th-century cypriot painter chara KOnStantiniDi -neKtariOS ZarraS 407 ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΓρΑφΙΚo ΠρoΓρΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΑθΟΛΙΚΟy ΤΗΣ ΜΟΝhΣ ΠΕρΙΒΛeΠΤΟΥ ΣΤΟΝ ΜΥΣΤρa ΚΑΙ ΤΟ ζhΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΤhΤΟρΑ μΕΛiτα ΕμμανοΥhΛ 417 Η ΤΟΙχΟΓρΑφΙΚh ΔΙΑΚoΣΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΟy ΤΗΣ ΠΑΝΑΓiΑΣ ΣΤΟ χΩρΙo ΜeρΩΝΑΣ ΑΜΑρiΟΥ: ΝeΑ ΣΤΟΙχΕiΑ μαρια μπορμποΥδακη 429 h ΣφΑΓh ΤΩΝ ΝΗΠiΩΝ ΣΤΗ ΛΙΤh ΤΟΥ ΠρΟφhΤΗ ΗΛiΑ θΕΣΣΑΛΟΝiΚΗΣ μαρiα καμποYρη-ΒαμΒοYκοΥ 441 ΠΑρΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕρΑΣ ΠΑρΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗ ρΟΔΟ (13ΟΣ ΑΙ. -Π. 1500) ιωαννα μπιΘα 457 angeLs with instruments of the passion around the virgin in the apse. a LocaL phenomenon in serbian art BraniSlav tODić 465 Fresques sur la Façade orientale des églises À Kastoria. une pratique Byzantine inconnue niKOlaOS SiOmKOS 473 ΜΟΝh ΤΗΣ ΚΟΙΜhΣΕΩΣ ΤΗΣ θΕΟΤoΚΟy ΣΤΗ ΜΟΛΥΒΔΟΣΚΕΠΑΣΤΟ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙρΟ ΕΥΘΥμιοσ ν. τσιγαριδασ 481 aΓΙΟΣ ΓΕΩρΓΙΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΩ ΛΑψΙΣΤΑ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ. ΠΑρΑΤΗρΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΟΙχΟΓρΑφΙΕΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 1508 μΥρτaΛη αΧΕιμaστοΥ-ποταμιaνοΥ 491 La composition absidaLe À Bălineşti et ses composantes hymnographiques mariaLes athanaSSiOS SemOglOu
Στη διδακτορική διατριβή εξετάζονται 68 ναοί της Μέσα Μάνης, που καλύπτουν μία χρονική περίοδο πέ... more Στη διδακτορική διατριβή εξετάζονται 68 ναοί της Μέσα Μάνης, που καλύπτουν μία χρονική περίοδο πέντε περίπου αιώνων, από τον 9ο έως και το α΄ μισό του 13ου αιώνα. Το εντυπωσιακό αυτό μνημειακό απόθεμα της χερσονήσου, αν και δυσερμήνευτο για μία απομονωμένη γεωγραφικά περιοχή του ελλαδικού χώρου που σπάνια εμφανίζεται στις γραπτές πηγές της εποχής, προσφέρει τη δυνατότητα να διερευνήσει κανείς, ακολουθώντας μία αδιάσπαστη σειρά μνημείων, όλες τις παραμέτρους που εμπλέκονται στη διαδικασία της αρχιτεκτονικής παραγωγής σε μια περιφέρεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μέσα από τη συνθετική παρουσίαση και επαναξιολόγηση του υλικού προσδιορίζονται κατά κύριο λόγο τα μορφολογικά και κατασκευαστικά στοιχεία που συγκροτούν την τοπική μανιάτικη οικοδομική παράδοση, ανιχνεύονται οι εξωγενείς επιδράσεις και ο τρόπος αφομοίωσής τους, αναγνωρίζονται ορισμένα οικοδομικά συνεργεία που δρουν στον χώρο, προτείνεται μία νέα χρονική ακολουθία, μέσα από την αναχρονολόγηση αρκετών μνημείων.
Η μελέτη περιλαμβάνει δύο τόμους. Στον τόμο Α΄ αναλύονται θέματα, όπως η διάρθρωση των όγκων και των όψεων των ναών, τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που διαμορφώνουν την εξωτερική όψη τους (τρούλοι, αψίδες, στέγες, αετωματικές επιφάνειες, θύρες και παράθυρα, πρόπυλα και κωδωνοστάσια), τα βασικά δομικά υλικά, τα είδη τοιχοποιίας, ο εξωτερικός διάκοσμος, οι γεωμετρικές μορφές και ο τρόπος δομής των τόξων και των θόλων. Παρουσιάζονται τα δεδομένα που επιβάλλουν την αναχρονολόγηση ορισμένων μνημείων, μεταξύ των οποίων της βασιλικής στο Τηγάνι, του Ασώματου στο Κακόβουνο Κοίτας, του Σωτήρα Γαρδενίτσας, των Ταξιαρχών στου Γλέζου, διακρίνονται τέσσερα οικοδομικά συνεργεία που δραστηριοποιούνται στην περιοχή κατά την εξεταζόμενη περίοδο, θίγονται θέματα που αφορούν τη σχέση μεταξύ της ναοδομίας της Μάνης και της αντίστοιχης του νοτιοελλαδικού χώρου, που κατά τη μεσοβυζαντινή εποχή αποτελεί τον πυρήνα της λεγόμενης «ελλαδικής σχολής». Σύντομη αναφορά γίνεται στην κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα της μεσοβυζαντινής Μέσα Μάνης, όπως σκιαγραφείται μέσα από τη σύγχρονη ναοδομική παραγωγή. Ο τόμος Β΄ οργανώνεται με τη μορφή καταλόγου που περιέχει 68 λήμματα – μνημεία, με τη φωτογραφική και σχεδιαστική τεκμηρίωσή τους.
Από τη συνολική αξιολόγηση της ναοδομικής παραγωγής της Μέσα Μάνης γίνεται σαφές ότι πρόκειται μάλλον για μία τοπική ενότητα της «ελλαδικής σχολής», η σημασία της οποίας έγκειται στο γεγονός ότι αρκετά πρώιμα, στη διάρκεια του 11ου αιώνα, υιοθετεί τις ελλαδικές μορφές, αποτελώντας μία «νησίδα» στον πελοποννησιακό χώρο, που την ίδια περίοδο εξακολουθεί να εφαρμόζει παλαιότερους εκφραστικούς τρόπους. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η μεσοβυζαντινή Μέσα Μάνη, παρά τη γεωγραφική της απομόνωση, ακολουθεί την πρωτοπορία των αρχιτεκτονικών εξελίξεων της «ελλαδικής σχολής», γεγονός βαρύνουσας σημασίας για τη θέση της στον πελοποννησιακό χώρο. Στην πορεία αφομοίωσης των ελλαδικών στοιχείων αναδεικνύεται, ωστόσο, η δύναμη της τοπικής παράδοσης, που οδηγεί συχνά σε απλουστεύσεις και «εκλαΐκευση» των μορφών, προσδίδοντας στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της χερσονήσου τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της.
The dissertation focuses on the study of 68 churches in the western section of the Mani peninsula (Mesa Mani – Laconia), covering a period of five centuries, from the 9th to the first half of the 13th century. The impressive large number of surviving monuments, although not easy to explain historically, considering the geographical place of Mani and the scarcity of relevant written sources, offers the opportunity to analyze all the parameters employed in the architectural process in a periphery of the Byzantine Empire. The detailed study and re-evaluation of the above material leads to some important conclusions about the morphological features and the building techniques which constitute the local maniot building tradition, the influences from the architectural traditions of other areas and the way they are incorporated in the local idiom.
The study is divided in two volumes. In the first volume we examine the articulation of the volumes and the facades, the architectural features which constitute the appearance of the buildings (domes, apses, roofs, gables, doors and windows, porches and belfries), the standard building materials, the kinds of masonry, the external decoration, the forms and building techniques of arches and vaults. The social and economic basis
From the evaluation of church architecture in the Mani peninsula, it becomes clear that in the region a territorial entity of the so called “Helladic School” is developed, which emerged already in the beginnings of the 11th century. In the process of integration, however, the strength of the local tradition emerges, leading to simplifications and a more “popular” architectural trend, which constitutes the hallmark of the church arxhitecture in Mesa Mani.
At the same time, however, the masons drew on the local tradition, more popular in style, there by expressing themselves more simply.