-isme – Store norske leksikon (original) (raw)
-isme er eit suffiks som betyr eigenskap, tilbøyelegheit eller lære. Det viser ofte til ei retning eller ein doktrine innan til dømes filosofi, kunst eller politikk, og i denne samanhengen blir det ofte brukt som eit eige ord, «ein isme».
Faktaboks
via fransk -isme, frå latin -ismus, frå gresk -ismos; jamfør tysk -ismus, engelsk -ism
Suffikset blir brukt til å danne substantiv med fleire underliggjande betydningar, til dømes slik:
- oppførsel, tenkje- eller handlemåte, fenomen, tilstand eller forhold av ein bestemd type: egoisme, fanatisme, magnetisme, parallellisme, patriotisme, vandalisme
- sjukeleg tilbøyelegheit eller sjukdom av ein bestemd type: alkoholisme, botulisme, kokainisme, morfinisme, revmatisme
- teoretisk system, doktrine, prinsipp, åndeleg straumdrag eller litterær eller kunstnarleg retning av ein bestemd type: anarkisme, ateisme, bimetallisme, dammannisme, deisme, ekspresjonisme, futurisme, imperialisme, kapitalisme, katolisisme, marxisme, modernisme, nasjonalisme, skandinavisme
- ord eller uttrykk som er særeigne for eit språk (særleg når det opptrer i eit anna språk): anglisisme, amerikanisme, danisme, norvagisme, svesisme