Mazuration (original) (raw)
Мазуре́ние (польск. mazurzenie, МФА (польск.): [mazuˈʐɛɲɛ]) — фонетическое явление в ряде польских диалектов, в полабском языке и в некоторых восточнославянских говорах северо-восточной Польши, при котором смешиваются шипящие и свистящие согласные (за исключением ž/š < ř), в одном ряду s, z, c, ʒ совпадают два ряда s, z, c, ʒ и š, ž, č, ǯ (на письме — s, z, c, dz и sz, ż, cz, dż). Например, произносится диалектное skoła на месте литературного польского szkoła «школа», jus на месте już «уже», moze на месте może «может», cego на месте czego «чего», jesce на месте jeszcze «ещё». В литературном польском языке явление мазурения отсутствует.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | Mazuření je zejména v polštině vyslovování sykavek š, ž, č, dž jako s, z, c, dz. Taková výslovnost se vyskytuje hlavně na Mazurách, v Malopolsku a na severu Slezska, podobný jev lze ale pozorovat, byť v omezeném rozsahu, také v dolnolužičtině nebo některých ruských nářečích. Vývoj probíhal zřejmě podle řetězce š > s' > s. Mazuření se rozšířilo pod vlivem staropruštiny, ve které je konsekventně s místo š, z místo ž apod. (např. prusiskai prusky, por. lit. prusiškai). Mazuření je výsledkem tendence ke zjednodušení tří sykavkových řad staropolštiny. V jiných polských nářečích se tato tendence projevila splynutím řad š, ž, č, dž a ś, ź, ć, dź, jehož výsledkem jsou sykavky poloměkké (např. na Jablunkovsku) nebo měkké (část Čadecka). V kašubštině došlo naopak k depalatalizaci ś, ź, ć, dź (s výsledkem podobným jako v češtině). (cs) Mazurzenie (Polish pronunciation: [mazuˈʐɛɲɛ]) or mazuration is the replacement or merger of Polish's series of postalveolar fricatives and affricates /ʂ, ʐ, t͡ʂ, d͡ʐ/ (written ⟨sz, ż, cz, dż⟩) into the dentialveolar series /s, z, t͡s, d͡z/ (written ⟨s, z, c, dz⟩). This merger is present in many dialects, but is named for the Masovian dialect. This phonological feature is observed in dialects of Masuria and Masovia (Masovian dialect), as well as in most of Lesser Poland and parts of Silesia. There are also some peripheral mazurating islands in Greater Poland. The boundary of mazurzenie runs from north-east to south-west. It may have originated between the 14th and 16th centuries in the Masovian dialect. The feature is linked to the process of depalatalization (reducing of the number of palatalized consonants) similar to the phenomena of jabłonkowanie and in other dialects. A rarer term for mazuration is sakanie. In this article terms such as "non-mazurating", "without mazuration" are taken to refer to dialects which have a three way distinction among sibilants, as does Standard Polish. Technically dialects with e.g. jabłonkowanie also do not mazurate, but for the sake of simplicity this will not be discussed in the article. (en) Mazurzenie (także mazurowanie, rzadziej sakanie) – proces fonetyczny polegający na wymawianiu zamiast spółgłosek dziąsłowych ⟨sz⟩, ⟨cz⟩, ⟨ż⟩, ⟨dż⟩ głosek zębowych: ⟨s⟩, ⟨c⟩, ⟨z⟩, ⟨dz⟩. Na przykład: „czepek” jako cepek, „szyja” jako syja, „życie” jako zycie. Jest postrzegane jako zjawisko „wiejskie” i mówiący mają tendencję do wyzbywania się go. Zjawiskiem przeciwnym do mazurzenia, a powstałym poprzez hiperpoprawne unikanie mazurzenia, jest szadzenie. Mazurzenie jest bardzo charakterystyczne dla wielu polskich dialektów, szczególnie zaś na Mazowszu i Mazurach, a także na terenie Małopolski i Śląska. Również w Wielkopolsce – na terenie niemazurzącym, w okolicach Puszczy Noteckiej w gwarze Mazurów wieleńskich (osadników z Mazowsza) występuje zjawisko mazurzenia. Mazurzenie nie zachodzi w przypadku głosek [ʂ] („sz”) i [ʐ] („ż”) pochodzących od spalatalizowanego „r”, jak np. w wyrazach „przez” i „rzeka”. Podobny proces występuje w języku słowackim (tzw. cakawizm), niektórych dialektach rosyjskich i serbsko-chorwackich. (pl) Мазуре́ние (польск. mazurzenie, МФА (польск.): [mazuˈʐɛɲɛ]) — фонетическое явление в ряде польских диалектов, в полабском языке и в некоторых восточнославянских говорах северо-восточной Польши, при котором смешиваются шипящие и свистящие согласные (за исключением ž/š < ř), в одном ряду s, z, c, ʒ совпадают два ряда s, z, c, ʒ и š, ž, č, ǯ (на письме — s, z, c, dz и sz, ż, cz, dż). Например, произносится диалектное skoła на месте литературного польского szkoła «школа», jus на месте już «уже», moze на месте może «может», cego на месте czego «чего», jesce на месте jeszcze «ещё». В литературном польском языке явление мазурения отсутствует. (ru) |
| dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/Sybilanty_w_polskich_gwarach_wg_Urbańczyka.png?width=300 |
| dbo:wikiPageID | 20259709 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 30351 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1099801724 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbc:Polish_dialects dbr:Proto-Slavic_language dbr:Przemyśl dbr:Próchenki dbr:Puńsk dbr:Rogawka dbr:Royal_Prussia dbr:San_(river) dbr:Merger_(phonology) dbr:Belarus dbr:Belarusian_language dbr:Bielsk_Podlaski dbr:Allophone dbr:Homophone dbr:Lithuania dbr:Ukraine dbr:Upper_Silesia dbr:Upper_Sorbian_language dbr:Uralic_languages dbr:East_Slavic_languages dbr:Northern_Russian_dialects dbr:Sibilants dbr:Croatian_language dbc:Sound_changes dbr:Masurian_dialect dbr:Rzeszów dbr:Sabesdiker_losn dbr:Sibilant dbr:Chwalim dbr:Fricative dbr:Fricative_consonant dbr:Greater_Poland dbr:Mongolic_languages dbr:Labial_consonant dbr:Alveolopalatal_consonant dbr:Lesser_Poland dbr:Lower_Sorbian_language dbr:Lubawa dbr:Lublin dbr:Makarki dbr:Malbork dbr:Malesze dbr:Siemiatycze dbr:Sieradz dbr:Silesia dbr:Stanisław_Urbańczyk dbr:Complementary_distribution dbr:Dental_consonant dbr:Zajęczniki dbr:Łowicz dbr:Łęczyca dbr:Świrydy dbr:Phonology dbr:Stratum_(linguistics) dbr:Masovian_dialect dbr:Masuria dbr:Bujnowo dbr:Cecele dbr:Celtic_languages dbr:Warmia dbr:West_Slavic_languages dbr:Wieleń dbr:Wieprz dbr:Wisłok dbr:Language_contact dbr:Language_island dbr:Loanword dbr:Palato-alveolar_consonant dbr:Affricate dbr:Affricate_consonant dbc:Slavic_phonologies dbr:Czarna_Wielka dbr:Czarna_Średnia dbr:Czech_phonology dbr:Drawsko,_Greater_Poland_Voivodeship dbr:Alveolo-palatal_consonant dbr:Falsifiability dbr:André_Vaillant dbr:Ossolineum dbr:Ostróda dbr:Palatalization_(phonetics) dbr:Palatalization_(sound_change) dbr:Panicum dbr:Old_Prussians dbr:History_of_Polish dbr:Hypercorrection dbr:Articulation_(phonetics) dbr:Chakavian dbr:Chełmno_Land dbr:Chojno,_Rawicz_County dbr:Jerzy_Kuryłowicz dbr:Kashubian_language dbr:Katowice dbr:Suwałki_Region dbr:Szkaradowo,_Greater_Poland_Voivodeship dbr:Szpaki,_Podlaskie_Voivodeship dbr:Tadeusz_Milewski dbr:Jabłonkowanie dbr:Reinhold_Trautmann dbr:Trill_consonant dbr:Subapical_consonant dbr:Dobrzyń_Land dbr:Manner_of_articulation dbr:Piłka,_Czarnków-Trzcianka_County dbr:Place_of_articulation dbr:Podlachia dbr:Polabian_language dbr:Polish_Scientific_Publishers_PWN dbr:Polish_language dbr:Polish_phonology dbr:Polonization dbr:Sound_change dbr:Mazuria dbr:Klukowo,_Siemiatycze_County dbr:Kuyavia dbr:Miały dbr:Old_Polish dbr:Old_Prussian dbr:Opole dbr:Rawicz dbr:Red_Ruthenia dbr:Sejny dbr:Wolsztyn dbr:World_War_II dbr:Wrzeszczyna dbr:Mikołaj_Rudnicki dbr:Rosko dbr:Voice_(phonetics) dbr:Voicelessness dbr:Etymology dbr:Literary_language dbr:Witold_Taszycki dbr:Szadzenie dbr:Polish_alphabet dbr:Ts–ch_merger dbr:Retroflex_consonant dbr:Ducal_Prussia dbr:Postalveolar_consonant dbr:Masovia dbr:Ts-ch_merger dbr:Polish_spelling dbr:Pomeralia dbr:Zielona_Wieś dbr:Pęckowo dbr:Międzyrzec dbr:Dentialveolar_consonant dbr:Jabłonków dbr:File:Sybilanty_w_polskich_gwarach_wg_Urbańczyka.png |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Angbr dbt:Cite_book dbt:IPA dbt:IPA_link dbt:Ill dbt:Legend0 dbt:Refbegin dbt:Refend dbt:Reflist dbt:Refn dbt:Sfn dbt:Short_description dbt:Small dbt:Transl dbt:IPA-pl |
| dcterms:subject | dbc:Polish_dialects dbc:Sound_changes dbc:Slavic_phonologies |
| rdfs:comment | Мазуре́ние (польск. mazurzenie, МФА (польск.): [mazuˈʐɛɲɛ]) — фонетическое явление в ряде польских диалектов, в полабском языке и в некоторых восточнославянских говорах северо-восточной Польши, при котором смешиваются шипящие и свистящие согласные (за исключением ž/š < ř), в одном ряду s, z, c, ʒ совпадают два ряда s, z, c, ʒ и š, ž, č, ǯ (на письме — s, z, c, dz и sz, ż, cz, dż). Например, произносится диалектное skoła на месте литературного польского szkoła «школа», jus на месте już «уже», moze на месте może «может», cego на месте czego «чего», jesce на месте jeszcze «ещё». В литературном польском языке явление мазурения отсутствует. (ru) Mazuření je zejména v polštině vyslovování sykavek š, ž, č, dž jako s, z, c, dz. Taková výslovnost se vyskytuje hlavně na Mazurách, v Malopolsku a na severu Slezska, podobný jev lze ale pozorovat, byť v omezeném rozsahu, také v dolnolužičtině nebo některých ruských nářečích. Vývoj probíhal zřejmě podle řetězce š > s' > s. Mazuření se rozšířilo pod vlivem staropruštiny, ve které je konsekventně s místo š, z místo ž apod. (např. prusiskai prusky, por. lit. prusiškai). (cs) Mazurzenie (Polish pronunciation: [mazuˈʐɛɲɛ]) or mazuration is the replacement or merger of Polish's series of postalveolar fricatives and affricates /ʂ, ʐ, t͡ʂ, d͡ʐ/ (written ⟨sz, ż, cz, dż⟩) into the dentialveolar series /s, z, t͡s, d͡z/ (written ⟨s, z, c, dz⟩). This merger is present in many dialects, but is named for the Masovian dialect. The feature is linked to the process of depalatalization (reducing of the number of palatalized consonants) similar to the phenomena of jabłonkowanie and in other dialects. A rarer term for mazuration is sakanie. (en) Mazurzenie (także mazurowanie, rzadziej sakanie) – proces fonetyczny polegający na wymawianiu zamiast spółgłosek dziąsłowych ⟨sz⟩, ⟨cz⟩, ⟨ż⟩, ⟨dż⟩ głosek zębowych: ⟨s⟩, ⟨c⟩, ⟨z⟩, ⟨dz⟩. Na przykład: „czepek” jako cepek, „szyja” jako syja, „życie” jako zycie. Jest postrzegane jako zjawisko „wiejskie” i mówiący mają tendencję do wyzbywania się go. Zjawiskiem przeciwnym do mazurzenia, a powstałym poprzez hiperpoprawne unikanie mazurzenia, jest szadzenie. Mazurzenie nie zachodzi w przypadku głosek [ʂ] („sz”) i [ʐ] („ż”) pochodzących od spalatalizowanego „r”, jak np. w wyrazach „przez” i „rzeka”. (pl) |
| rdfs:label | Mazuření (cs) Mazuration (en) Mazurzenie (pl) Мазурение (ru) |
| owl:sameAs | wikidata:Mazuration dbpedia-cs:Mazuration dbpedia-mk:Mazuration dbpedia-pl:Mazuration dbpedia-ru:Mazuration https://global.dbpedia.org/id/yM2Y |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Mazuration?oldid=1099801724&ns=0 |
| foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/Sybilanty_w_polskich_gwarach_wg_Urbańczyka.png |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Mazuration |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Mazurzenie |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Masurian_dialect dbr:Mazurzenie dbr:Gorals |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Mazuration |
