askorbinsyre – Store norske leksikon (original) (raw)
Askorbinsyre (vitamin C) finst naturleg i blant anna sitrusfrukt
Askorbinsyre er ein kjemisk forbindelse som blir brukt som tilsetjingsstoff i matvarer med kodenummer E 300. Stoffet blir kalla vitamin C når ein tenkjer på effekten det har på menneskekroppen, men blir omtalt som askorbinsyre når ein tenkjer på eigenskapane til stoffet utanfor kroppen, til dømes at det aukar haldbarheita til matvarer.
Faktaboks
Også kjend som
vitamin C
L-askorbinsyre
L-ascorbic acid
L-3-keto-_threo_-hexuronic acid lactone
3-keto-L-gulofuranolactone
E 300
L-_threo_-hex-2-enoic acid γ-lactone [CAS-nr. 50-81-7]
Uttale
askårbˈinsyre
av gresk, nektande a og senlatin for ‘skjørbuk’
Kjemisk formel
C6H8O6
190–192 °C
Tilstand
fast stoff
Bruk
Askorbinsyre fungerer som antioksidant. Askorbinsyra blir sjølv oksidert når ho gir frå seg hydrogen som blir bunde til fritt oksygen, slik at andre kjemiske forbindelsar ikkje blir oksiderte. Denne effekten blir utnytta i matproduksjon for å hindre til dømes harskning av feitt og fargeforandring i syltetøy.
Stoffet er tillate til bruk i veldig mange tillaga matvarer, oftast i så store mengder som er naudsynt (quantum satis).
Mattryggleik
Askorbinsyre er det same som vitamin C, eit stoff som er naudsynt for kroppen. Får ein i seg meir enn det som trengs, vert stoffet skilt ut. Det er difor ingen risiko for skadeverknader i vanlege mengder.
Forekomst
Grønsaker er òg gode kilder til askorbinsyre (vitamin C)
Askorbinsyre finst naturleg i mange frukter og grønsaker, mellom anna i sitrusfrukt, jordbær, kiwi, kålrot og poteter. Utan tilførsel av mat som inneheld askorbinsyre (eller vitamin C i tablettform) får ein sjukdommen skjørbuk.
Kjemi
Kjemisk sett er askorbinsyre eit monosakkarid med seks karbonatom som finst i fleire isomere former. Sjølv om askorbinsyre har «syre» i namnet, er det ikkje ei karboksylsyre. Bindingane ved karbonatom to og tre er svært ustabile og vekslar raskt mellom å binde berre oksygen (O) eller ei OH-gruppe (hydroksylgruppe).
Askorbinsyre er eit kvitt til svakt gult krystallinsk pulver som er lett løyseleg i vatn og svakt løyseleg i alkohol. Det gjer ei sur løysing i vatn og er eit sterkt reduksjonsmiddel, og vassløysningar vert lett oksiderte med oksygen frå luft.