Prothesis (linguistics) (original) (raw)
La pròtesi és un so vocàlic o consonàntic inserit per processos de canvi lingüístic a l'inici d'un mot. És diferent del prefix, que fa canviar el significat de la paraula.
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | La pròtesi és un so vocàlic o consonàntic inserit per processos de canvi lingüístic a l'inici d'un mot. És diferent del prefix, que fa canviar el significat de la paraula. (ca) Proteze (předsouvání) se v lingvistice nazývá předsunutí hlásky před slovo beze změny významu, předsunutá hláska se pak nazývá protetická hláska. Opakem proteze je , kdy je naopak počáteční hláska odstraněna. Proteze funguje pro lepší odlišení jednotlivých slov v proudu řeči, často hrála roli při formování slov dnešních jazyků z protojazyků. Takto vznikl francouzský esprit z lat. spiritus, v češtině např. jablko z praslovanského ablъko, polské wątroba z praslovanského ǫtroba. Protetické v- je typickým prvkem současné obecné češtiny (před náslovným o- – voko, vokno místo spisovného oko, okno), v některých středomoravských a jihozápadočeských dialektech se vyskytuje protetické h- (hale, halmara/harmara místo spisovného ale a obecněčeského almara). Zřídka se vyskytuje ještě protetické obalované l- a obouretné polosamohláskové u- (jež je někdy zapisováno jako w). Ve spisovné češtině plní funkci proteze zvuku ráz. (cs) الإبداء أو زيادة الأول المراد بها عند الصرفيين زيادة أول الكلمة حرفا أو أكثر. (ar) Eine Prothese (von griech. πρόθεσις, próthesis „Davorsetzung“) ist in der Phonologie das Anfügen eines zusätzlichen Lautes am Wortanfang. Eine Prothese kann, wie z. B. auch der ähnliche Prozess der Epenthese, zu einem Lautwandel führen. Beispiele: * lat. schola „Schule“ > span. escuela * lat. spiritus „Geist“ > frz. esprit Prothesen können auch durch falsche Abtrennung an einer Wortgrenze entstehen. Beispiel: * Naschmarkt in Wien < Asch(en)markt (vermutlich abgeleitet von Asch „Milcheimer“); etwa in I geh’ auf ’n Aschmarkt einkaufen. Im Gegensatz dazu ist die Prosthese (von griech. πρόσθεσις, prósthesis „Anfügung“) oder Paragoge (von griech. παραγωγή, paragogé „Herstellung“, „Ableitung“; hier: „Verlängerung“) die Anfügung eines Lautes am Ende eines Wortes. Beispiele: * das /o/ in ital. uno studente „ein Student“, gegenüber un sùddito „ein Untergebener“ * das /n/ in altgriech. epaídeuen „erzog“ (vor Vokal und am Satzende), gegenüber epaídeue (dasselbe vor Konsonant) (de) La prótesis es un fenómeno fonético que afecta a la forma de una palabra. Consiste en agregar un fonema al principio de una palabra sin alterar su significado. La prótesis puede utilizarse como figura retórica, para alargar en una sílaba un verso o con algún propósito expresivo. En ese caso, corresponde al grupo de figuras de transformación. Por ejemplo, Garcilaso escribe en su Elegía II: Así para poder ser amatado. (es) En linguistique, le terme prothèse (du latin prothesis, à son tour du grec ancien πρόθεσις próthesis « mise devant »), pris à la rhétorique, désigne une modification phonétique qui consiste en l’ajout d’un phone (son) non étymologique au début d’un mot, en général pour faciliter son articulation. (fr) In linguistics, prothesis (/ˈprɒθɪsɪs/; from post-classical Latin based on Ancient Greek: πρόθεσις próthesis 'placing before'), or less commonly prosthesis (from Ancient Greek πρόσθεσις prósthesis 'addition') is the addition of a sound or syllable at the beginning of a word without changing the word's meaning or the rest of its structure. A vowel or consonant added by prothesis is called prothetic or less commonly prosthetic. Prothesis is different from the adding of a prefix, which changes the meaning of a word. Prothesis is a metaplasm, a change in spelling or pronunciation. The opposite process, the loss of a sound from the beginning of a word, is called apheresis or aphesis. (en) Prosthesis of prothesis (van het Oudgriekse πρόσθεσις / πρόθεσις, πρό "voor" / πρός "bij" + τίθημι "leggen, plaatsen") is het toevoegen van een foneem (in de vorm van een letter of lettergreep) aan het begin van een woord, echter zonder dat daarbij de morfologische structuur van het woord als geheel verandert. (nl) La pròstesi (/ˈprɔstezi/) o pròtesi (/ˈprɔtezi/; dal greco πρόθεσις próthesis, derivato da προτίθημι protíthēmi, 'porre davanti') è un fenomeno di fonologia che consiste nell'aggiunta di un elemento non etimologico, una vocale o una sillaba, all'inizio di una parola. Si tratta quindi di un fenomeno fonetico non regolare, detto accidente, che accade per equilibrare una sequenza fonica altrimenti sgradita al sistema fonologico della lingua in questione (stessa ragion d'essere hanno anche epentesi, epitesi, aferesi, sincope, apocope ed elisione). Alcuni esempi: * laurum (lat.) > alloro * vulturium (lat.) > avvoltoio Il contrario della prostesi è l'aferesi, che consiste nella caduta di una vocale o di una sillaba all'inizio di parola. (it) Proteza (z gr. πρόσθεσις prósthesis „dodatek; uzupełnienie”, od πρός prós „przy, ku, do” + θέσις thésis „postawienie”) – proces fonetyczny polegający na pojawieniu się etymologicznie nieuzasadnionej głoski lub grupy głosek w nagłosie (na początku wyrazu). Np. w gwarach polskich harak hameryka (preaspiracja), Jagata, janioł (prejotacja), łowies (prelabializacja), w języku czeskim: voko (literackie: oko), vono (ono), vokno (okno), w języku francuskim l (np. que l`on. Dla języka greckiego, a także późnej łaciny i niektórych innych języków indoeuropejskich charakterystyczna jest natomiast proteza wokaliczna, np. étoile. (pl) Prótese é um dos metaplasmos por adição de fonemas a que as palavras podem estar sujeitas à medida que uma língua evolui. Neste caso, um ou mais fonemas são adicionados ao início da palavra. Um tipo especial de prótese é a aglutinação, que ocorre quando um artigo é incorporado ao vocábulo. (pt) Проте́за (др.-греч. πρόθεσις стоящий впереди, постановка впереди) — развитие дополнительного гласного или согласного звука в начале слова, например: укр. вулиця «улица», белор. воблака «облако», лат. spērāre > фр. espérer, исп. esperar «надеяться». В качестве протетических согласных выступают /v/, /j/, /ɣ/, в качестве протетических гласных — i, e. Появление протетических звуков может быть вызвано фонетическими причинами разного характера, в частности, протеза может возникать для облегчения произношения. (ru) Проте́за (дав.-гр. πρόθεσις — «ставлення попереду») — приєднання до слів переднього неетимологічного опорного або перехідного звука для зручності вимови. Протезу можна розглядати як і позиційну так і комбінаторну фонетичну зміну, оскільки приголосний з'являється саме перед голосним, а не перед будь-яким звуком. (uk) 增音是指在不改变词的表意或不改变其余下结构的前提下在词首添加音素或音节。 增音不同于加前缀，因为词义并未发生改变。 增音属于词形变化。相反的过程，即在词首失落音素，称作。 (zh) |
| dbo:wikiPageExternalLink | https://web.archive.org/web/20070630063506/http:/webh01.ua.ac.be/apil/list.html https://web.archive.org/web/20090918054413/http:/webh01.ua.ac.be/apil/apil107/file12.PDF |
| dbo:wikiPageID | 2067868 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 9080 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1105642559 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Proto-Slavic_language dbr:Protolanguage dbr:Romance_languages dbr:Epenthesis dbr:Metaplasm dbr:Bashkir_language dbr:Belarusian_language dbr:Apheresis_(linguistics) dbc:Phonotactics dbr:Hungarian_language dbr:Persian_language dbr:Ukrainian_language dbr:Velar_nasal dbr:Vowel dbr:Consonant_cluster dbr:Crimean_Tatars dbc:Sound_changes dbr:Native_language dbr:Enets_language dbr:English_language dbr:French_language dbr:Morphology_(linguistics) dbr:Arabic dbr:Linking_and_intrusive_R dbr:Slavic_languages dbr:Smyrna dbr:Stop_consonant dbr:İzmir dbr:Turkic_languages dbr:Turkish_language dbr:Welsh_language dbr:Linguistics dbr:Loanword dbr:Aleph dbr:Deletion_(phonology) dbr:Hebrew_language dbr:Hindi dbr:Italian_language dbr:Latin dbr:Swiss_German dbr:Window dbr:Spanish_language dbr:Nenets_languages dbr:Nganasan_language dbr:Old_French dbr:Old_Spanish_language dbr:Old_Turkic_language dbr:Semitic_languages dbr:Sandhi dbr:School dbr:Welsh_numerals dbr:Word_formation dbr:Second_language |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:IPA dbt:IPAc-en dbt:Lang-grc dbt:See_also dbt:Short_description dbt:Unreferenced_section dbt:Which dbt:Wikt-lang dbt:Sound_change |
| dct:subject | dbc:Phonotactics dbc:Sound_changes |
| gold:hypernym | dbr:Addition |
| rdf:type | owl:Thing yago:WikicatSoundLaws dbo:ArchitecturalStructure yago:Abstraction100002137 yago:Cognition100023271 yago:Concept105835747 yago:Content105809192 yago:Idea105833840 yago:Law105870916 yago:PsychologicalFeature100023100 yago:SoundLaw106180720 |
| rdfs:comment | La pròtesi és un so vocàlic o consonàntic inserit per processos de canvi lingüístic a l'inici d'un mot. És diferent del prefix, que fa canviar el significat de la paraula. (ca) الإبداء أو زيادة الأول المراد بها عند الصرفيين زيادة أول الكلمة حرفا أو أكثر. (ar) La prótesis es un fenómeno fonético que afecta a la forma de una palabra. Consiste en agregar un fonema al principio de una palabra sin alterar su significado. La prótesis puede utilizarse como figura retórica, para alargar en una sílaba un verso o con algún propósito expresivo. En ese caso, corresponde al grupo de figuras de transformación. Por ejemplo, Garcilaso escribe en su Elegía II: Así para poder ser amatado. (es) En linguistique, le terme prothèse (du latin prothesis, à son tour du grec ancien πρόθεσις próthesis « mise devant »), pris à la rhétorique, désigne une modification phonétique qui consiste en l’ajout d’un phone (son) non étymologique au début d’un mot, en général pour faciliter son articulation. (fr) Prosthesis of prothesis (van het Oudgriekse πρόσθεσις / πρόθεσις, πρό "voor" / πρός "bij" + τίθημι "leggen, plaatsen") is het toevoegen van een foneem (in de vorm van een letter of lettergreep) aan het begin van een woord, echter zonder dat daarbij de morfologische structuur van het woord als geheel verandert. (nl) Proteza (z gr. πρόσθεσις prósthesis „dodatek; uzupełnienie”, od πρός prós „przy, ku, do” + θέσις thésis „postawienie”) – proces fonetyczny polegający na pojawieniu się etymologicznie nieuzasadnionej głoski lub grupy głosek w nagłosie (na początku wyrazu). Np. w gwarach polskich harak hameryka (preaspiracja), Jagata, janioł (prejotacja), łowies (prelabializacja), w języku czeskim: voko (literackie: oko), vono (ono), vokno (okno), w języku francuskim l (np. que l`on. Dla języka greckiego, a także późnej łaciny i niektórych innych języków indoeuropejskich charakterystyczna jest natomiast proteza wokaliczna, np. étoile. (pl) Prótese é um dos metaplasmos por adição de fonemas a que as palavras podem estar sujeitas à medida que uma língua evolui. Neste caso, um ou mais fonemas são adicionados ao início da palavra. Um tipo especial de prótese é a aglutinação, que ocorre quando um artigo é incorporado ao vocábulo. (pt) Проте́за (др.-греч. πρόθεσις стоящий впереди, постановка впереди) — развитие дополнительного гласного или согласного звука в начале слова, например: укр. вулиця «улица», белор. воблака «облако», лат. spērāre > фр. espérer, исп. esperar «надеяться». В качестве протетических согласных выступают /v/, /j/, /ɣ/, в качестве протетических гласных — i, e. Появление протетических звуков может быть вызвано фонетическими причинами разного характера, в частности, протеза может возникать для облегчения произношения. (ru) Проте́за (дав.-гр. πρόθεσις — «ставлення попереду») — приєднання до слів переднього неетимологічного опорного або перехідного звука для зручності вимови. Протезу можна розглядати як і позиційну так і комбінаторну фонетичну зміну, оскільки приголосний з'являється саме перед голосним, а не перед будь-яким звуком. (uk) 增音是指在不改变词的表意或不改变其余下结构的前提下在词首添加音素或音节。 增音不同于加前缀，因为词义并未发生改变。 增音属于词形变化。相反的过程，即在词首失落音素，称作。 (zh) Proteze (předsouvání) se v lingvistice nazývá předsunutí hlásky před slovo beze změny významu, předsunutá hláska se pak nazývá protetická hláska. Opakem proteze je , kdy je naopak počáteční hláska odstraněna. Proteze funguje pro lepší odlišení jednotlivých slov v proudu řeči, často hrála roli při formování slov dnešních jazyků z protojazyků. Takto vznikl francouzský esprit z lat. spiritus, v češtině např. jablko z praslovanského ablъko, polské wątroba z praslovanského ǫtroba. Protetické v- je typickým prvkem současné obecné češtiny (před náslovným o- – voko, vokno místo spisovného oko, okno), v některých středomoravských a jihozápadočeských dialektech se vyskytuje protetické h- (hale, halmara/harmara místo spisovného ale a obecněčeského almara). Zřídka se vyskytuje ještě protetické obalova (cs) Eine Prothese (von griech. πρόθεσις, próthesis „Davorsetzung“) ist in der Phonologie das Anfügen eines zusätzlichen Lautes am Wortanfang. Eine Prothese kann, wie z. B. auch der ähnliche Prozess der Epenthese, zu einem Lautwandel führen. Beispiele: * lat. schola „Schule“ > span. escuela * lat. spiritus „Geist“ > frz. esprit Prothesen können auch durch falsche Abtrennung an einer Wortgrenze entstehen. Beispiel: * Naschmarkt in Wien < Asch(en)markt (vermutlich abgeleitet von Asch „Milcheimer“); etwa in I geh’ auf ’n Aschmarkt einkaufen. Beispiele: (de) In linguistics, prothesis (/ˈprɒθɪsɪs/; from post-classical Latin based on Ancient Greek: πρόθεσις próthesis 'placing before'), or less commonly prosthesis (from Ancient Greek πρόσθεσις prósthesis 'addition') is the addition of a sound or syllable at the beginning of a word without changing the word's meaning or the rest of its structure. A vowel or consonant added by prothesis is called prothetic or less commonly prosthetic. Prothesis is different from the adding of a prefix, which changes the meaning of a word. (en) La pròstesi (/ˈprɔstezi/) o pròtesi (/ˈprɔtezi/; dal greco πρόθεσις próthesis, derivato da προτίθημι protíthēmi, 'porre davanti') è un fenomeno di fonologia che consiste nell'aggiunta di un elemento non etimologico, una vocale o una sillaba, all'inizio di una parola. Si tratta quindi di un fenomeno fonetico non regolare, detto accidente, che accade per equilibrare una sequenza fonica altrimenti sgradita al sistema fonologico della lingua in questione (stessa ragion d'essere hanno anche epentesi, epitesi, aferesi, sincope, apocope ed elisione). Alcuni esempi: (it) |
| rdfs:label | إبداء (ar) Pròtesi (lingüística) (ca) Proteze (cs) Prothese (Sprachwissenschaft) (de) Prótesis (lingüística) (es) Prothèse (linguistique) (fr) Prostesi (it) Prosthesis (nl) Prothesis (linguistics) (en) Prótese (metaplasmo) (pt) Proteza (językoznawstwo) (pl) Протеза (ru) Протеза (uk) 增音 (zh) |
| rdfs:seeAlso | dbr:Irish_initial_mutations |
| owl:sameAs | freebase:Prothesis (linguistics) wikidata:Prothesis (linguistics) dbpedia-ar:Prothesis (linguistics) dbpedia-az:Prothesis (linguistics) http://ba.dbpedia.org/resource/Протеза dbpedia-br:Prothesis (linguistics) dbpedia-ca:Prothesis (linguistics) dbpedia-cs:Prothesis (linguistics) dbpedia-de:Prothesis (linguistics) dbpedia-es:Prothesis (linguistics) dbpedia-fa:Prothesis (linguistics) dbpedia-fr:Prothesis (linguistics) dbpedia-he:Prothesis (linguistics) dbpedia-hu:Prothesis (linguistics) dbpedia-io:Prothesis (linguistics) dbpedia-it:Prothesis (linguistics) http://jv.dbpedia.org/resource/Prothesis dbpedia-kk:Prothesis (linguistics) http://ky.dbpedia.org/resource/Протеза dbpedia-nl:Prothesis (linguistics) dbpedia-oc:Prothesis (linguistics) dbpedia-pl:Prothesis (linguistics) dbpedia-pt:Prothesis (linguistics) dbpedia-ro:Prothesis (linguistics) dbpedia-ru:Prothesis (linguistics) dbpedia-sh:Prothesis (linguistics) dbpedia-tr:Prothesis (linguistics) dbpedia-uk:Prothesis (linguistics) http://uz.dbpedia.org/resource/Proteza dbpedia-zh:Prothesis (linguistics) https://global.dbpedia.org/id/3Qkmv yago-res:Prothesis (linguistics) |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Prothesis_(linguistics)?oldid=1105642559&ns=0 |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Prothesis_(linguistics) |
| is dbo:wikiPageDisambiguates of | dbr:Prothesis |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Prosthetic_(linguistics) dbr:Prothetic_(linguistics) dbr:T-prothesis dbr:Prosthesis_(linguistics) dbr:H-prothesis dbr:Prothetic dbr:Prothetic_consonant |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Cantabrian_dialect dbr:Proto-Greek_language dbr:Proto-Romance_language dbr:Romance_languages dbr:Sardinian_phonology dbr:Epenthesis dbr:Metaplasm dbr:Basque_language dbr:Bodovlje dbr:Brahmi_script dbr:Hrpelje dbr:Regions_of_Belarus dbr:Vidrga dbr:List_of_loanwords_in_Tagalog dbr:Urums dbr:Gascon_dialect dbr:Mispronunciation dbr:Consonant_mutation dbr:Ordovices dbr:Prosthetic_(linguistics) dbr:Prothetic_(linguistics) dbr:T-prothesis dbr:Colloquial_Welsh_morphology dbr:Čabranka_dialect dbr:Irish_initial_mutations dbr:Ajbelj dbr:Aleph dbr:Hing_(surname) dbr:List_of_Greek_and_Latin_roots_in_English/T dbr:Prosthesis_(linguistics) dbr:Prothesis dbr:H-prothesis dbr:Heredia_(etymology) dbr:History_of_Polish dbr:Isparta dbr:Hogan_(surname) dbr:Marshallese_language dbr:Pohnpeian_language dbr:Sound_change dbr:Indo-European_migrations dbr:Middle_Persian dbr:New_Mexican_Spanish dbr:Old_Dutch dbr:Exercises_in_Style dbr:Russian_dialects dbr:Phonological_changes_from_Classical_Latin_to_Proto-Romance dbr:Prothetic dbr:Prothetic_consonant |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Prothesis_(linguistics) |