Wusun (original) (raw)
Wu-sunové nebo Wusuni, Usuni (kazašsky Үйсіндер → Ujsinder, rusky Усуни → Usuni, čínsky 烏孫 pchin-jinem Wūsūn doslovně: „Vnukové vran“) byli starověký europoidní národ, který podle čínských zdrojů a Chan-šu původně obýval západní část provincie Kan-su v severozápadní Číně. V dějinách východní a střední Asie byli tito kočovníci významným subjektem. Významnou roli v životě Wu-sunů hrálo pastevectví. Chovali hlavně koně a ovce. Jazykově náleželi turecké skupině altajských jazyků a jsou uznáváni jako jeden z historických předků turkických národů. Otázka jejich původu a historie není spolehlivě vysvětlená. Jejich dějiny jsou známé od 3. století př. n. l. a končí v 5. století n. l..
_Kazakhstan.jpg?width=300)
| Property | Value |
|---|---|
| dbo:abstract | Wu-sunové nebo Wusuni, Usuni (kazašsky Үйсіндер → Ujsinder, rusky Усуни → Usuni, čínsky 烏孫 pchin-jinem Wūsūn doslovně: „Vnukové vran“) byli starověký europoidní národ, který podle čínských zdrojů a Chan-šu původně obýval západní část provincie Kan-su v severozápadní Číně. V dějinách východní a střední Asie byli tito kočovníci významným subjektem. Významnou roli v životě Wu-sunů hrálo pastevectví. Chovali hlavně koně a ovce. Jazykově náleželi turecké skupině altajských jazyků a jsou uznáváni jako jeden z historických předků turkických národů. Otázka jejich původu a historie není spolehlivě vysvětlená. Jejich dějiny jsou známé od 3. století př. n. l. a končí v 5. století n. l.. (cs) Els wu-sun (o wu-suen, wusun, segons grafies) foren una horda depenent dels xiongnu, establerta a la regió de l'Ili fins al llac Balkhash. Al segle iii aC i segurament ja abans haurien viscut al nord-est de la Xina, en un lloc no ben determinat. Als primers anys del segle ii aC van ser empesos pels xiongnu cap a la vall de l'Ili i s'hi van establir. Vers la meitat del segle ii aC es van enfrontar amb els yuezhi, que havien iniciat la seva emigració també empesos pels xiongnu, i els van rebutjar i encara que finalment els yuezhi van establir el seu domini a la zona els wu-san no van tardar a expulsar-los, mercès a l'ajut que els van donar els xiongnu. Això va empènyer als yuezhi cap al Sirdarià (el clàssic Iaxartes, i pels xinesos Ta-yuan). Aquests fets es poden situar vers el 160 aC i abans del 150 aC. El 83 es van aliar al general xinès Ban Chao i van quedar sota influència xinesa. El 155 els xiongnu septentrionals foren sotmesos pels sienpei dirigits per un cap que els xinesos anomenaven Tan-xe-huai, que van arribar fins als dominis dels wu-suen, però no hi van restar i els wu-suen van romandre aliats de la Xina. Els escriptors xinesos els presenten com gent d'ulls blaus i barba rossa. (ca) Die Wusun (chinesisch 烏孫 / 乌孙, Pinyin Wūsūn, auch Uysunen oder Üjsin genannt) waren ein antiker Volksstamm ungeklärter Herkunft, der vom 1. Jahrhundert vor bis zum 5. Jahrhundert nach Chr. in chinesischen Quellen erwähnt wird. Sie lebten südöstlich des Balchaschsees, entlang dem Flussgebiet des Ili im Siebenstromland. (de) Wusun (txinera tradizionalez: 烏孫, hau da «beletzararen ilobak») K.a. II. eta I. mendeetan Erdialdeko Asian bizi zen herriaren txinatar izena da. Dirudienez, europar itxurakoak ziren, «begi berdeekiko eta ile gorriko jendea», txinatarrentzat. Agian, indoeuropar hizkuntza zuten. Abeltzain zaldunak (haien zaldiak famatuak ziren Txinan), arkulari trebeak ziren ehizan eta gudan, zaldi gainean. (eu) Wusun (烏孫, lit. «nietos de los cuervos») es el nombre que los chinos dieron a una etnia que en la antigüedad habitó el Asia Central. Es probable que fueran, junto a los masagetas y sakas uno de los pueblos llamados "Isedones" por el historiador griego Heródoto. En todo caso, la mayor información escrita que se tiene respecto a este pueblo proviene de los antiguos anales chinos. (es) Wusun (Hanzi: 烏孫; Pinyin: Wūsūn; Wade–Giles: Wū-sūn; harfiah: 'cucu/keturunan gagak') adalah sekelompok masyarakat semi- Indo-Eropa yang disebutkan oleh sumber-sumber China dari abad ke-2 SM hingga abad ke-5 M. Wusun pada mulanya menghuni wilayah antara Pegunungan Qilian dan Dunhuang (Gansu) di dekat bangsa Yuezhi. Sektiar tahun 176 SM, bangsa Yuezhi diserang oleh Xiongnu yang kemudian juga menyerang Wusun. Serangan Xiongnu menewaskan Raja Wusun dan menguasai daerahnya. Putra sang raja kemudian diangkat anak oleh penguasa Xiongnu dan dijadikan seorang jenderal Xiongnu dan pemimpin bangsa Wusun. Setelah bangsa Yuezhi sekitar tahun 162 SM pindah ke wilayah Sungai Ili di , Dzungaria, dan Tian Shan yang sebelumnya dihuni oleh bangsa Sai, bangsa Wusun bermukim kembali di Gansu sebagai vasal dari Xiongnu. Pada tahun 133-132 SM, Wusun mengusir Yuezhi dari Sungai Ili dan menghuni wilayah tersebut. Wusun kemudian menjadi sekutu dekat dari Dinasti Han dan bangsa yang kuat di wilayah tersebut selama beberapa abad. Dengan tekanan dari Rouran, Wusun terakhir kali disebutkan di dalam sumber China menghuni wilayah Pegunungan Pamir pada abad ke-5 M. Mereka kemungkinan juga ditaklukkan oleh Hun Putih. (in) Les Wūsūn (chinois : 烏孫 ; litt. « Petits-enfants du corbeau ») était un peuple nomade ou semi-nomade qui aurait habité à l'ouest de l'actuelle province du Gansu, entre les Monts Qilian et Dunhuang, au nord de la Chine. Ils étaient des voisins du peuple Yuezhi, situés notamment dans le corridor du Hexi. (fr) The Wusun (Chinese: 烏孫; pinyin: Wūsūn; Eastern Han Chinese *ʔɑ-suən < Old Chinese (140 BCE < 436 BCE): *Ɂâ-sûn) were an ancient semi-nomadic steppe people mentioned in Chinese records from the 2nd century BC to the 5th century AD. The Wusun originally lived between the Qilian Mountains and Dunhuang (Gansu) near the Yuezhi. Around 176 BC the Xiongnu raided the lands of the Yuezhi, who subsequently attacked the Wusun, killing their king and seizing their land. The Xiongnu adopted the surviving Wusun prince and made him one of their generals and leader of the Wusun. Around 162 BC the Yuezhi were driven into the Ili River valley in Zhetysu, Dzungaria and Tian Shan, which had formerly been inhabited by the Saka. The Wusun then resettled in Gansu as vassals of the Xiongnu. In 133–132 BC, the Wusun drove the Yuezhi out of the Ili Valley and settled the area. The Wusun then became close allies of the Han dynasty and remained a powerful force in the region for several centuries. The Wusun are last mentioned by the Chinese as having settled in the Pamir Mountains in the 5th century AD due to pressure from the Rouran. They possibly became subsumed into the later Hephthalites. (en) I Wusun (烏孫T, WūsūnP) furono un'antica popolazione indoeuropea dell'Asia Centrale e della Cina occidentale, nemica degli Yuezhi e degli Xiongnu, di cui subì la signoria per molti secoli per poi infliggere loro pesanti sconfitte. L'impero nomade dei Wusun costituito tra il II e il I secolo a.C., importante alleato della dinastia Han, fu il più vasto del suo tempo e uno dei più grandi del mondo antico, arrivando a ricoprire una superficie di 4,03 milioni di km2 all’apice. (it) 烏孫（うそん、拼音: wūsūn）は、紀元前161年から5世紀にかけて、イシク湖周辺（現在のキルギス）に存在した遊牧国家。 (ja) ( 미국의 배우, 영화 감독, 영화 프로듀서, 각본가에 대해서는 오손 웰스 문서를 참고하십시오.) 오손(烏孫)은 유목 민족이다. 오손족은 중국문헌에 따르면 월지 근처에 살았다. 그러나 기원전 173년 경 흉노의 공격을 받고 하서지역으로 이동한 월지에게 멸망당했다. 흉노 선우의 보살핌 아래 성장한 오손의 왕자 엽교미는 흉노의 힘을 빌려 기원전 130년 대에 일리 강 유역으로 이동해있던 월지를 쫓아내고 오손을 부활시켰다. 흉노의 군신 선우가 사망하자 엽교미는 흉노와 거리를 두고 속국이 되기를 거부하였고 흉노의 공격을 막아내었다. 기원전 126년 경 장건이 방문하였을 무렵 오손은 강한 군사력을 가진 국가로 성장하였고, 인접한 흉노와 동맹을 원하는 한제국 사이에서 실리에 따라 외교를 하며 균형을 유지했다. 기원전 1세기 무렵 호수는 12만, 인구는 63만, 병사는 18만 8천이었다. 오손에 대한 중국의 마지막 문헌은 서기 436년에 중국의 사절단이 방문한 것이다. 그들의 국가들은 제티수 지역의 이동에 관련있다. 그들이 이동하여 건국한 국가들의 기록이 6세기에서 오늘날까지 페르시아, 무슬림, 투르크와 러시아 문헌에 남아있다. 현재 그들의 후손은 약 250,000 명이며 서기 1세기의 인구의 절반정도이다. 우이신스는 두 종족이 있는데 둘라트와 사리 우이신(황오손)이 그들이다. 카자흐족은 오손도 자신들의 조상이라고 여기고 있다. (ko) De Wusun zijn een nomadenvolk dat volgens Chinese historische bronnen in Centraal-Azië heeft gewoond. Volgens sommige historici waren de Wusun hetzelfde volk als de door Herodotus en Ptolemaios genoemde Issedonen. (nl) Wusun – środkowoazjatycka konfederacja plemion koczowniczych, istniejąca od II w. p.n.e. do V w. n.e. Według półlegendarnego przekazu początkowo Wusunowie zajmowali tereny dzisiejszej zachodniej Mongolii, skąd jednak zostali przepędzeni na zachód przez Xiongnu lub, co bardziej prawdopodobne, przez Yuezhi. Wydaje się, że wycofali się oni wtedy do Siedmiorzecza. Ich wódz (noszący tytuł kunmo) został zabity, jednak jego syn, który miał się wychowywać pośród Xiongnu, po dojściu do pełnoletniości miał zadać Yuezhi straszliwą klęskę. Wiadomo, że po tym, jak w latach 176 i 174 p.n.e. Yuezhi pokonał shanyu Xiongnu (174–160 p.n.e.) osiedlili się oni w dolinie rzeki Ili, jednak w roku 162 p.n.e. pokonali ich Wusunowie sprzymierzeni z Xiongnu i sami zajęli to terytorium. Wusunowie zaczęli uznawać zwierzchność Xiongnu pod koniec panowania shanyu (209–174 p.n.e.) Kiedy cesarz Wu (140–87 p.n.e.) rozpoczął wojnę z Xiongnu Chińczycy zaczęli dążyć do przeciągnięcia Wusunów na swoją stronę. Ci, wykorzystując osłabienie Xiongnu chińskimi zwycięstwami, przestali uznawać ich zwierzchność, nie byli jednak skłonni do zawierania sojuszu z Chinami. Ok. 115 p.n.e. do Wusunów dotarł chiński wysłannik Zhang Qian z bogatymi darami. Wusunowie nie zaakceptowali jego propozycji przemieszczenia się na wschód i zaatakowania Xiongnu, niemniej nawiązali kontakty dyplomatyczne z dynastią Han. Pomiędzy 110 a 105 p.n.e. chiński dwór podjął decyzję wysłania „księżniczki” celem poślubienia kunmo. Ten zaakceptował to małżeństwo, jednak shanyu Xiongnu również wysłał „księżniczkę” dla kunmo i uzyskała ona wyższy status niż jego chińska małżonka. Mimo to w roku 105 p.n.e. kolejny kunmo także uzyskał chińską „księżniczkę” za żonę. Ostatecznie w roku 72 p.n.e. Wusunowie wspólnie z armią Hanów zaatakowali obóz „Luli, króla prawej strony” Xiongnu i pojmali 40 tysięcy ludzi oraz 750 tysięcy koni, wołów, owiec, osłów i wielbłądów. W roku następnym we wspólnym ataku Wusunów z zachodu, z północy i ze wschodu Xiongnu mieli stracić trzydzieści procent swojej populacji oraz połowę pogłowia zwierząt. Od tego czasu kontrola Xiongnu nad państwami podległymi całkowicie załamała się, zaś syn kunmo został władcą Jarkandu, skąd przez pewien czas rządził większością basenu Tarymu. Większość znanych informacji na temat Wusunów pochodzi ze źródeł chińskich. Ich konfederacja obejmowała podbite lokalne odłamy Saków i Yuezhi. Pochodzenie etniczne samych Wusunów jest sporne, jednak jest oczywiste iż „większość populacji składała się pod względem językowym z irańskich plemion Saków”. Administracyjnym i politycznym centrum państwa było miasto Chigu („Miasto Czerwonej Doliny”). Położone na jednym z odgałęzień jedwabnego szlaku było ważnym centrum handlowym, znajdującym się w basenie jeziora Issyk-kul. Jego dokładna lokalizacja pozostaje jednak nieznana. Najważniejszym zajęciem Wusunów była hodowla bydła. Warunki klimatyczne Siedmiorzecza i gór Tienszan nie pozwalały na ciągłe wędrowanie w poszukiwaniu pastwisk i wody, dlatego Wusunowie byli seminomadami; przemieszczali się oni z jednej strefy klimatycznej do drugiej wraz ze zmianą sezonu. Według Księgi Hanów ich populacja miała liczyć 630 tys., w tym 188 tys. mężczyzn zdolnych do noszenia broni. Zabytki archeologiczne z okresu zamieszkiwania Siedmiorzecza i Tienszanu przez Wusunów są bardzo zróżnicowane i odzwierciedlają różnorodny skład etniczny populacji. Większość cmentarzy, które musiały należeć do miejscowych Saków wchodzących w skład konfederacji, zachowuje tradycje, ryty grobowe i kulturę materialną wcześniejszych Saków. Z samymi Wusunami wiązane są kurhany z liniowymi pochówkami i „katakumbowymi”, komnatowymi grobowcami. Zawierały one broń, a w niektórych przypadkach także bogatą biżuterię i ozdoby, co świadczy o znacznym zróżnicowaniu społecznym. Niewiele wiadomo na temat historii Wusunów w pierwszych wiekach ery chrześcijańskiej. Kiedy Xianbei zostali na krótko zjednoczeni przez (ok. 156– ok. 180) Wusunowie musieli uznać jego zwierzchnictwo. Później pod presją Rouran opuścili oni Siedmiorzecze i szukali schronienia w górach Tienszan. Ostatnia wzmianka o nich pochodzi z roku 436, kiedy odwiedziła ich chińska misja dyplomatyczna. Prawdopodobnie w połowie V wieku Wusunowie wraz z innymi miejscowymi ludami ulegli Heftalitom. (pl) Усуни (кит. 烏孫) — кочевое племя индоевропейского (индоиранского) либо тюркского происхождения, обитавшее в древности на севере современного Синьцзяна, а затем в гуннскую эпоху переселившееся на территорию Семиречья. Историю усуней можно проследить начиная с II в. до н. э. Согласно свидетельству Яня Шыгу, усуни отличались от других обитателей Западного края: были среднего роста, имели голубые глаза и рыжие волосы. Глава общества усуней носил титул гуньмо (великий гуньми), а его родичи именовались далу. Столица усуней Чугу-чэн (Кызыл Ангар[уточнить], город Красной долины) предположительно находилась на берегу Иссык-Куля (современное село Кызыл-Суу — центр Джети-Огузского района Киргизии). Государство усуней делилось на три части: восточную, западную, центральную. Усуни вели войны с кангюями и гуннами за пастбища, имели широкие дипломатические и родственные связи с Китаем. Общество усуней достигло уровня государственности. Источники упоминают город Усунь. Осёдлые усуни жили в постоянных жилищах, построенных из сырцового кирпича и камня, а кочевые в юртах. (ru) Usun (em chinês: ; romaniz.: lit. netos do corvo) era um povo nómade indo-europeu existente na China entre os séculos II a.C. e I d.C.. (pt) 烏孫國，是一個西漢時由烏孫在西域建立的游牧民族國家，位於現今吉爾吉斯斯坦、中國新疆和哈薩克斯坦的交界處，巴爾喀什湖東南、伊犁河流域，立國君主是獵驕靡。 烏孫國首領稱為“昆莫”或“昆彌”。西漢文帝時，被匈奴擊潰的月氏攻擊烏孫的牧地，烏孫族大敗，昆莫難兜靡被殺害。匈奴冒頓單于收留烏孫餘部，孫兒軍臣單于約於前113年指派獵驕靡率領烏孫遠征伊犁河、楚河流域的大月氏，烏孫軍大獲全勝，隨後獵驕靡在那裡建立了一個國家，以族名命名為烏孫國。匈奴通過烏孫間接控制了從伊犁河流域西抵伊朗高原的交通線。雖然軍臣單于死後，烏孫國便「不肯復事匈奴」，但是很長時間內一直羈屬匈奴。烏孫國曾經是西域最強大的國家，後來與西漢建交，西漢宣帝時分裂為二，5世紀為柔然所滅。 前蘇聯學者認為烏孫文化是操印欧语系的塞人（塞迦，即薩迦或塞克，斯基泰人）文化的繼承和發展，並稱塞－烏孫文化，烏孫文化時期是前300年－300年。亦有其他外國學者進行考古研究時為塞克文化及烏孫文化定下時限（Saka/Wusun period，前600-400年）。中國新疆社會科學院歷史研究所的學者推斷在先秦时期烏孫自號「昆」，是一個古老的西戎部落，春秋戰國時代與月氏遊牧於河西走廊。 (zh) Усу́нь (кит.: 烏孫; піньїнь: Wūsūn; літ.: 'воронячі онуки') — китайська назва кочового етносу, що на кінець ІІІ — початок II ст. до н. е. мешкав разом з юечжами на території Ганьсу, між горами та , та, згодом, утворив велике об'єднання у басейні р. Ілі. Щодо етнічної належності, то «… усуні традиційно вважалися — починаючи з — індоєвропейцями з огляду певних фізичних рис… таких, як зеленуваті (блакитні) очі, руді (світлі) бороди…» Існує думка щодо тотожності усунів та деяких етносів, відомих з європейських джерел — ісседонів тощо. Показовою є наступна думка: Е. де Ла Вісьє (Étienne de La Vaissière) запропонував гіпотезу, за якою згаданий у написах Культоби народ wδ’nn'p (укр. «люди шатр/ наметів») відповідає усунь, и саме ця назва, можливо і є самоназвою цього народу, звернувши увагу на певні недоведені/ неспростовані тези, а саме: * китайський етнонім усунь не є прямим перекладом; * жодна велика навала кочовиків на пн. кордон Кангюю не залишалась поза увагою китайських політиків, й, відповідно, істориків; * самоназва усунів у вимові близька согдійській *Wiðān (wδ’n), саме її було передано китайцями як Wūsūn (烏孫). (uk) |
| dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/30._Rider_burial_moun...I.-II._B.C.)_Kazakhstan.jpg?width=300 |
| dbo:wikiPageExternalLink | https://books.google.com/books%3Fid=ST6TRNuWmHsC https://books.google.com/books%3Fid=kfyzAAAAQBAJ https://books.google.com/books%3Fid=CrUdgzSICxcC http://www2.ihp.sinica.edu.tw/file/1110cxVuiEg.PDF https://books.google.com/books%3Fid=AOhIAQAAIAAJ https://books.google.com/books%3Fid=bdZbe3zOz_MC http://dsr.nii.ac.jp/toyobunko/ http://depts.washington.edu/silkroad/texts/weilue/weilue.html https://books.google.com/books%3Fid=9U6RlVVjpakC http://www.ling.sinica.edu.tw/Files/LL/UploadFiles/MonoFullText/Studies%20in%20Chinese%20and%20Sino-Tibetan%20Linguistics.pdf https://archive.org/details/tarimmummiesanci00mall https://books.google.com/books%3Fid=EOytGwAACAAJ https://books.google.com/books%3Fid=cHA7Ey0-pbEC https://books.google.com/books%3Fid=VT1uAAAAMAAJ https://books.google.com/books%3Fid=x5J9rn8p2-IC https://books.google.com/books%3Fid=883OZBe2sMYC https://books.google.com/books%3Fid=yglkwD7pKV8C https://books.google.com/books%3Fid=sV3ZzccfeC8C https://books.google.com/books%3Fid=-Ue8BxLEMt4C https://www2.ihp.sinica.edu.tw/file/1114AUnNESH.pdf https://books.google.com/books%3Fid=HzhCAAAAIAAJ https://books.google.com/books%3Fid=0LvTvLISdgcC https://books.google.com/books%3Fid=4-vdP2aZWhUC https://books.google.com/books%3Fid=5B6xMQEACAAJ https://books.google.com/books%3Fid=An8MAQAAMAAJ https://books.google.com/books%3Fid=Esz2vwNkzNMC https://books.google.com/books%3Fid=Itp2twGR6tsC https://books.google.com/books%3Fid=Ua9AAQAAQBAJ https://books.google.com/books%3Fid=lRZwAgAAQBAJ https://books.google.com/books%3Fid=wLeYkgEACAAJ https://books.google.com/books%3Fid=zvoCv3h2QCsC https://web.archive.org/web/20141216231730/https:/www2.ihp.sinica.edu.tw/file/1110cxVuiEg.PDF https://web.archive.org/web/20141216234812/http:/www2.ihp.sinica.edu.tw/file/1114AUnNESH.pdf |
| dbo:wikiPageID | 172890 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageLength | 53762 (xsd:nonNegativeInteger) |
| dbo:wikiPageRevisionID | 1124915219 (xsd:integer) |
| dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Cambridge_University_Press dbr:Princeton_University_Press dbr:Property dbr:Ptolemy dbr:Qiang_(historical_people) dbr:Qilian_Mountains dbr:Routledge dbr:Sanskrit dbr:Sassanid_Empire dbr:Pasture dbr:Princess_Xijun dbr:Bhaga dbr:Book_of_Han dbr:Dayuan dbr:Hittites dbr:Hyksos dbr:Joseph_Kitagawa dbr:Bey dbr:Lithuanian_language dbr:Pataliputra dbr:University_of_California_Press dbr:University_of_Pennsylvania dbr:David_Keightley dbr:East_Asian_people dbr:Indo-Iranian_languages dbr:Kurgan dbr:Levirate_marriage dbr:Social_inequality dbr:Columbia_University_Press dbr:Russian_language dbr:Saka dbr:Nature_(journal) dbr:Ownership dbr:Christopher_I._Beckwith dbr:Edwin_G._Pulleyblank dbr:Elena_Efimovna_Kuzmina dbr:Emperor_Wu_of_Han dbr:Encyclopædia_Iranica dbr:Gansu dbr:Geography_(Ptolemy) dbr:Gerhard_Doerfer dbr:Mitanni dbr:Modu_Chanyu dbr:Mongols dbc:History_of_Kyrgyzstan dbr:Leiden dbr:London dbr:Silk_Road dbr:Silk_Road_transmission_of_Buddhism dbr:Slave dbr:Denis_Sinor dbr:Dental_fricative dbr:Yuezhi dbr:Zhang_Qian dbr:Zhetysu dbr:Ármin_Vámbéry dbr:Emperor_Xuan_of_Han dbr:Chinese_Character dbr:Iaroslav_Lebedynsky dbr:Kujula_Kadphises dbr:Parthian_language dbr:Pastoral dbr:Patriarchy dbr:Social_stratification dbr:Yan_Shigu dbr:Bactria dbr:Bactria–Margiana_Archaeological_Complex dbr:Brill_Publishers dbr:Caucasian_race dbr:Central_Asia dbr:Tian_Shan dbr:Tocharian_languages dbr:Tocharians dbr:Turkic_languages dbr:Turkic_peoples dbr:Turkish_people dbr:Turpan dbr:UBC_Department_of_Asian_Studies dbr:UNESCO dbr:Wang_Mang dbr:Western_Regions dbr:Western_Steppe_Herders dbr:Iranians_in_China dbr:Wuhuan dbr:Agriculture dbr:Almaty dbr:Ancient_Rome dbc:Indo-Aryan_peoples dbr:Dunhuang dbr:Dzungar_people dbr:Dzungaria dbr:Eastern_Han_Chinese dbr:France dbr:Ban_Chao dbr:Barbarian dbr:Oxford_University_Press dbr:Pamir_Mountains dbr:Central_Asian_studies dbr:Dingling dbr:Haplogroup_C_(mtDNA) dbr:Haplogroup_HV_(mtDNA) dbr:Haplogroup_J_(mtDNA) dbr:Issedones dbr:Kanishka dbr:Raw_meat dbr:Göktürks dbr:Han_Dynasty dbr:Han_dynasty dbr:Haplogroup_R1 dbr:Haplogroup_U_(mtDNA) dbr:Harrassowitz_Verlag dbr:Heirloom_Seal_of_the_Realm dbr:Hephthalites dbr:Heqin dbr:Herodotus dbr:Iranian_languages dbr:Iranian_peoples dbr:Issyk-Kul dbr:J._P._Mallory dbc:Ancient_peoples_of_China dbr:Tarim_Basin dbr:Thames_&_Hudson dbr:Jiaoshi_Yilin dbr:Maryannu dbr:Turkology dbr:Sogdians dbc:History_of_Kazakhstan dbr:Ashvins dbr:Asii dbc:Iranian_nomads dbc:History_of_China dbc:Indo-European_peoples dbc:Nomadic_groups_in_Eurasia dbc:Tocharians dbr:Charleston,_South_Carolina dbr:China dbc:Historical_Iranian_peoples dbr:János_Harmatta dbr:Kangju dbr:Karasahr dbr:Kassites dbr:Colin_Masica dbr:Hereditary_monarchy dbr:Tributary_state dbr:Widow dbr:Yurt dbr:Mongoloid_race dbr:Zhou_Dynasty dbr:Divination dbr:Ashina_tribe dbr:Sogdia dbr:Sogdian_language dbr:South_Asia dbr:Soviet_Union dbr:City-state dbr:Ili_River dbr:Indo-Aryan_languages dbr:Indo-Aryan_peoples dbr:Indo-European_languages dbr:Indo-Scythians dbr:Kucha dbr:Kumis dbr:Kushan_Empire dbr:Middle_Chinese dbr:Middle_Persian dbr:National_Sun_Yat-sen_University dbr:Nature_Research dbr:New_York_City dbr:Asian_Steppe dbr:Old_Chinese dbr:Carter_V._Findley dbr:Records_of_the_Grand_Historian dbr:Scythians dbr:Shaman dbr:Xiongnu dbr:Xirong dbr:Yarkant_County dbr:Rigvedic_deities dbr:Eurasian_Steppe dbr:Eurasian_nomads dbr:Linguist dbr:Yueban dbr:MtDNA dbr:Tuyuhun dbr:Liu_Jieyou dbr:EALC dbr:Western_Han_dynasty dbr:Wuzhuliu dbr:Ferghana dbr:Liao_Dynasty dbr:Ferghana_Valley dbr:Peter_B._Golden dbr:I.B.Tauris dbr:Centum-satem_isogloss dbr:Gangetic_plain dbr:Hanshu dbr:Rouran dbr:Edwin_Pulleyblank dbr:Khotanese_language dbr:Geographica_(Strabo) dbr:Koguryo dbr:Old_Indic dbr:Y-DNA dbr:File:Asia_200ad.jpg dbr:File:30._Rider_burial_mound_Tenlik_(III.-II._B.C.)_Kazakhstan.JPG dbr:File:Migration_route_of_Wusun_in_Western_Han_Dynasty.png dbr:Kargali_burial dbr:Liejiaomi dbr:Liu_Jian_(Han_Dynasty) dbr:Tenlik_kurgan |
| dbp:c | 烏孫 (en) 胡人 (en) 赤谷 (en) |
| dbp:l | Red Valley (en) |
| dbp:labels | no (en) |
| dbp:p | Wūsūn (en) chìgǔ (en) |
| dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Indo-European_topics dbt:Historical_Non-Chinese_peoples_in_China dbt:Authority_control dbt:Blockquote dbt:Cite_book dbt:Cite_journal dbt:ISBN dbt:In_lang dbt:Refbegin dbt:Refend dbt:Reflist dbt:See_also dbt:Sfn dbt:Short_description dbt:Zh dbt:Harvid dbt:Historical_polities_in_Xinjiang |
| dcterms:subject | dbc:History_of_Kyrgyzstan dbc:Indo-Aryan_peoples dbc:Ancient_peoples_of_China dbc:History_of_Kazakhstan dbc:Iranian_nomads dbc:History_of_China dbc:Indo-European_peoples dbc:Nomadic_groups_in_Eurasia dbc:Tocharians dbc:Historical_Iranian_peoples |
| gold:hypernym | dbr:People |
| rdf:type | owl:Thing yago:WikicatAncientPeoples yago:WikicatAncientPeoplesOfChina yago:WikicatTurkicPeoples yago:WikicatNomadicGroupsInEurasia yago:Abstraction100002137 yago:EthnicGroup107967382 yago:Group100031264 yago:People107942152 yago:WikicatIndo-EuropeanPeoples yago:WikicatIndo-IranianPeoples dbo:EthnicGroup yago:WikicatEthnicGroupsInAsia yago:WikicatEthnicGroupsInChina |
| rdfs:comment | Wu-sunové nebo Wusuni, Usuni (kazašsky Үйсіндер → Ujsinder, rusky Усуни → Usuni, čínsky 烏孫 pchin-jinem Wūsūn doslovně: „Vnukové vran“) byli starověký europoidní národ, který podle čínských zdrojů a Chan-šu původně obýval západní část provincie Kan-su v severozápadní Číně. V dějinách východní a střední Asie byli tito kočovníci významným subjektem. Významnou roli v životě Wu-sunů hrálo pastevectví. Chovali hlavně koně a ovce. Jazykově náleželi turecké skupině altajských jazyků a jsou uznáváni jako jeden z historických předků turkických národů. Otázka jejich původu a historie není spolehlivě vysvětlená. Jejich dějiny jsou známé od 3. století př. n. l. a končí v 5. století n. l.. (cs) Die Wusun (chinesisch 烏孫 / 乌孙, Pinyin Wūsūn, auch Uysunen oder Üjsin genannt) waren ein antiker Volksstamm ungeklärter Herkunft, der vom 1. Jahrhundert vor bis zum 5. Jahrhundert nach Chr. in chinesischen Quellen erwähnt wird. Sie lebten südöstlich des Balchaschsees, entlang dem Flussgebiet des Ili im Siebenstromland. (de) Wusun (txinera tradizionalez: 烏孫, hau da «beletzararen ilobak») K.a. II. eta I. mendeetan Erdialdeko Asian bizi zen herriaren txinatar izena da. Dirudienez, europar itxurakoak ziren, «begi berdeekiko eta ile gorriko jendea», txinatarrentzat. Agian, indoeuropar hizkuntza zuten. Abeltzain zaldunak (haien zaldiak famatuak ziren Txinan), arkulari trebeak ziren ehizan eta gudan, zaldi gainean. (eu) Wusun (烏孫, lit. «nietos de los cuervos») es el nombre que los chinos dieron a una etnia que en la antigüedad habitó el Asia Central. Es probable que fueran, junto a los masagetas y sakas uno de los pueblos llamados "Isedones" por el historiador griego Heródoto. En todo caso, la mayor información escrita que se tiene respecto a este pueblo proviene de los antiguos anales chinos. (es) Les Wūsūn (chinois : 烏孫 ; litt. « Petits-enfants du corbeau ») était un peuple nomade ou semi-nomade qui aurait habité à l'ouest de l'actuelle province du Gansu, entre les Monts Qilian et Dunhuang, au nord de la Chine. Ils étaient des voisins du peuple Yuezhi, situés notamment dans le corridor du Hexi. (fr) I Wusun (烏孫T, WūsūnP) furono un'antica popolazione indoeuropea dell'Asia Centrale e della Cina occidentale, nemica degli Yuezhi e degli Xiongnu, di cui subì la signoria per molti secoli per poi infliggere loro pesanti sconfitte. L'impero nomade dei Wusun costituito tra il II e il I secolo a.C., importante alleato della dinastia Han, fu il più vasto del suo tempo e uno dei più grandi del mondo antico, arrivando a ricoprire una superficie di 4,03 milioni di km2 all’apice. (it) 烏孫（うそん、拼音: wūsūn）は、紀元前161年から5世紀にかけて、イシク湖周辺（現在のキルギス）に存在した遊牧国家。 (ja) De Wusun zijn een nomadenvolk dat volgens Chinese historische bronnen in Centraal-Azië heeft gewoond. Volgens sommige historici waren de Wusun hetzelfde volk als de door Herodotus en Ptolemaios genoemde Issedonen. (nl) Usun (em chinês: ; romaniz.: lit. netos do corvo) era um povo nómade indo-europeu existente na China entre os séculos II a.C. e I d.C.. (pt) 烏孫國，是一個西漢時由烏孫在西域建立的游牧民族國家，位於現今吉爾吉斯斯坦、中國新疆和哈薩克斯坦的交界處，巴爾喀什湖東南、伊犁河流域，立國君主是獵驕靡。 烏孫國首領稱為“昆莫”或“昆彌”。西漢文帝時，被匈奴擊潰的月氏攻擊烏孫的牧地，烏孫族大敗，昆莫難兜靡被殺害。匈奴冒頓單于收留烏孫餘部，孫兒軍臣單于約於前113年指派獵驕靡率領烏孫遠征伊犁河、楚河流域的大月氏，烏孫軍大獲全勝，隨後獵驕靡在那裡建立了一個國家，以族名命名為烏孫國。匈奴通過烏孫間接控制了從伊犁河流域西抵伊朗高原的交通線。雖然軍臣單于死後，烏孫國便「不肯復事匈奴」，但是很長時間內一直羈屬匈奴。烏孫國曾經是西域最強大的國家，後來與西漢建交，西漢宣帝時分裂為二，5世紀為柔然所滅。 前蘇聯學者認為烏孫文化是操印欧语系的塞人（塞迦，即薩迦或塞克，斯基泰人）文化的繼承和發展，並稱塞－烏孫文化，烏孫文化時期是前300年－300年。亦有其他外國學者進行考古研究時為塞克文化及烏孫文化定下時限（Saka/Wusun period，前600-400年）。中國新疆社會科學院歷史研究所的學者推斷在先秦时期烏孫自號「昆」，是一個古老的西戎部落，春秋戰國時代與月氏遊牧於河西走廊。 (zh) Els wu-sun (o wu-suen, wusun, segons grafies) foren una horda depenent dels xiongnu, establerta a la regió de l'Ili fins al llac Balkhash. Al segle iii aC i segurament ja abans haurien viscut al nord-est de la Xina, en un lloc no ben determinat. Als primers anys del segle ii aC van ser empesos pels xiongnu cap a la vall de l'Ili i s'hi van establir. Vers la meitat del segle ii aC es van enfrontar amb els yuezhi, que havien iniciat la seva emigració també empesos pels xiongnu, i els van rebutjar i encara que finalment els yuezhi van establir el seu domini a la zona els wu-san no van tardar a expulsar-los, mercès a l'ajut que els van donar els xiongnu. Això va empènyer als yuezhi cap al Sirdarià (el clàssic Iaxartes, i pels xinesos Ta-yuan). Aquests fets es poden situar vers el 160 aC i aban (ca) Wusun (Hanzi: 烏孫; Pinyin: Wūsūn; Wade–Giles: Wū-sūn; harfiah: 'cucu/keturunan gagak') adalah sekelompok masyarakat semi- Indo-Eropa yang disebutkan oleh sumber-sumber China dari abad ke-2 SM hingga abad ke-5 M. (in) The Wusun (Chinese: 烏孫; pinyin: Wūsūn; Eastern Han Chinese *ʔɑ-suən < Old Chinese (140 BCE < 436 BCE): *Ɂâ-sûn) were an ancient semi-nomadic steppe people mentioned in Chinese records from the 2nd century BC to the 5th century AD. The Wusun then became close allies of the Han dynasty and remained a powerful force in the region for several centuries. The Wusun are last mentioned by the Chinese as having settled in the Pamir Mountains in the 5th century AD due to pressure from the Rouran. They possibly became subsumed into the later Hephthalites. (en) ( 미국의 배우, 영화 감독, 영화 프로듀서, 각본가에 대해서는 오손 웰스 문서를 참고하십시오.) 오손(烏孫)은 유목 민족이다. 오손족은 중국문헌에 따르면 월지 근처에 살았다. 그러나 기원전 173년 경 흉노의 공격을 받고 하서지역으로 이동한 월지에게 멸망당했다. 흉노 선우의 보살핌 아래 성장한 오손의 왕자 엽교미는 흉노의 힘을 빌려 기원전 130년 대에 일리 강 유역으로 이동해있던 월지를 쫓아내고 오손을 부활시켰다. 흉노의 군신 선우가 사망하자 엽교미는 흉노와 거리를 두고 속국이 되기를 거부하였고 흉노의 공격을 막아내었다. 기원전 126년 경 장건이 방문하였을 무렵 오손은 강한 군사력을 가진 국가로 성장하였고, 인접한 흉노와 동맹을 원하는 한제국 사이에서 실리에 따라 외교를 하며 균형을 유지했다. 기원전 1세기 무렵 호수는 12만, 인구는 63만, 병사는 18만 8천이었다. 오손에 대한 중국의 마지막 문헌은 서기 436년에 중국의 사절단이 방문한 것이다. 카자흐족은 오손도 자신들의 조상이라고 여기고 있다. (ko) Wusun – środkowoazjatycka konfederacja plemion koczowniczych, istniejąca od II w. p.n.e. do V w. n.e. Według półlegendarnego przekazu początkowo Wusunowie zajmowali tereny dzisiejszej zachodniej Mongolii, skąd jednak zostali przepędzeni na zachód przez Xiongnu lub, co bardziej prawdopodobne, przez Yuezhi. Wydaje się, że wycofali się oni wtedy do Siedmiorzecza. Ich wódz (noszący tytuł kunmo) został zabity, jednak jego syn, który miał się wychowywać pośród Xiongnu, po dojściu do pełnoletniości miał zadać Yuezhi straszliwą klęskę. Wiadomo, że po tym, jak w latach 176 i 174 p.n.e. Yuezhi pokonał shanyu Xiongnu (174–160 p.n.e.) osiedlili się oni w dolinie rzeki Ili, jednak w roku 162 p.n.e. pokonali ich Wusunowie sprzymierzeni z Xiongnu i sami zajęli to terytorium. (pl) Усуни (кит. 烏孫) — кочевое племя индоевропейского (индоиранского) либо тюркского происхождения, обитавшее в древности на севере современного Синьцзяна, а затем в гуннскую эпоху переселившееся на территорию Семиречья. Историю усуней можно проследить начиная с II в. до н. э. (ru) Усу́нь (кит.: 烏孫; піньїнь: Wūsūn; літ.: 'воронячі онуки') — китайська назва кочового етносу, що на кінець ІІІ — початок II ст. до н. е. мешкав разом з юечжами на території Ганьсу, між горами та , та, згодом, утворив велике об'єднання у басейні р. Ілі. Щодо етнічної належності, то «… усуні традиційно вважалися — починаючи з — індоєвропейцями з огляду певних фізичних рис… таких, як зеленуваті (блакитні) очі, руді (світлі) бороди…» Існує думка щодо тотожності усунів та деяких етносів, відомих з європейських джерел — ісседонів тощо. Показовою є наступна думка: (uk) |
| rdfs:label | Wu-sun (ca) Wusunové (cs) Wusun (de) Wusun (es) Wusun (eu) Wusun (in) Wusun (it) Wusun (fr) 烏孫 (ja) 오손 (ko) Wusun (pl) Wusun (nl) Usun (pt) Wusun (en) Усуни (ru) 烏孫 (zh) Усунь (uk) |
| rdfs:seeAlso | dbr:Sintashta_culture |
| owl:sameAs | freebase:Wusun yago-res:Wusun wikidata:Wusun dbpedia-az:Wusun dbpedia-be:Wusun dbpedia-bg:Wusun dbpedia-ca:Wusun dbpedia-cs:Wusun dbpedia-de:Wusun dbpedia-es:Wusun dbpedia-eu:Wusun dbpedia-fa:Wusun dbpedia-fr:Wusun dbpedia-hu:Wusun dbpedia-id:Wusun dbpedia-it:Wusun dbpedia-ja:Wusun dbpedia-kk:Wusun dbpedia-ko:Wusun http://ky.dbpedia.org/resource/Усундар http://lt.dbpedia.org/resource/Vusuniai dbpedia-nl:Wusun dbpedia-pl:Wusun dbpedia-pt:Wusun dbpedia-ru:Wusun dbpedia-sh:Wusun dbpedia-tr:Wusun dbpedia-uk:Wusun http://uz.dbpedia.org/resource/Uyshun dbpedia-zh:Wusun https://global.dbpedia.org/id/51Htz |
| prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Wusun?oldid=1124915219&ns=0 |
| foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/Asia_200ad.jpg wiki-commons:Special:FilePath/30._Rider_burial_mound_Tenlik_(III.-II._B.C.)_Kazakhstan.jpg wiki-commons:Special:FilePath/Migration_route_of_Wusun_in_Western_Han_Dynasty.png |
| foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Wusun |
| is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:烏孫 dbr:Wu-sun dbr:Wun-Sun dbr:Wusuns dbr:Ussun |
| is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Princess_Jieyou_(TV_series) dbr:Origin_myth dbr:Princess_Jieyou dbr:Princess_Xijun dbr:Battle_of_Zhizhi dbr:Begash dbr:Dayuan dbr:History_of_Xinjiang dbr:History_of_the_central_steppe dbr:History_of_the_eastern_steppe dbr:Hoboksar_Mongol_Autonomous_County dbr:List_of_Indo-European_languages dbr:List_of_ancient_Iranian_peoples dbr:List_of_dynasties dbr:Early_medieval_states_in_Kazakhstan dbr:Pre-modern_conceptions_of_whiteness dbr:Prehistory_of_Siberia dbr:Timeline_of_Mongolian_history dbr:Timeline_of_the_Han_dynasty dbr:Timeline_of_the_Xiongnu dbr:105_BC dbr:Saka dbr:Chen_Tang dbr:Cherchen_Man dbr:Zhizhi dbr:Emperor_Wu_of_Han dbr:Emperor_Yuan_of_Han dbr:Gansu dbr:Greco-Bactrian_Kingdom dbr:Modu_Chanyu dbr:Battle_of_Jushi dbr:Battle_of_Loulan dbr:Liqian dbr:Loulan_Kingdom dbr:Silk_Road dbr:Yuezhi dbr:Zhang_Qian dbr:Emperor_Xuan_of_Han dbr:Feng_Liao dbr:1st_century_BC dbr:Central_Asian_art dbr:Tiele_people dbr:Tocharians dbr:Turkic_peoples dbr:Wang_Mang dbr:War_of_the_Heavenly_Horses dbr:Iranians_in_China dbr:Laoshang dbr:2nd_century_BC dbr:Alexandria_Eschate dbr:Almaty dbr:Dzungarian_Gate dbr:Erkeshtam dbr:Fergana_Valley dbr:Ferghana_horse dbr:Ban_Chao dbr:Ban_Yong dbr:Northern_Chanyu dbr:Dingling dbr:Foreign_relations_of_imperial_China dbr:History_of_the_Han_dynasty dbr:Issedones dbr:List_of_Tocharian_(Agnean-Kuchean)_peoples dbr:Han_dynasty dbr:Han–Xiongnu_War dbr:Heqin dbr:History_of_Central_Asia dbr:History_of_Kashgar dbr:History_of_Kazakhstan dbr:Iranian_peoples dbr:Huyandi dbr:Asii dbr:China–Kazakhstan_relations dbr:Kangju dbr:Kashgar dbr:Khingila_I dbr:Hexi_Corridor dbr:Wuwei_Chanyu dbr:Tuoba_Yulü dbr:As_(tribe) dbr:Ashina_tribe dbr:Az_people dbr:Pipa dbr:Huhanye dbr:Indigenous_Aryanism dbr:Indo-Aryan_migrations dbr:Indo-European_migrations dbr:Indo-Scythians dbr:Kucha dbr:Kuytun dbr:Kyrgyz_people dbr:Military_of_the_Han_dynasty dbr:Oghuz_Turks dbr:Ordos_culture dbr:Origin_of_the_Huns dbr:Wolves_in_folklore,_religion_and_mythology dbr:Xianbei dbr:Xinjiang dbr:Xiongnu dbr:Xirong dbr:Yenisei_Kyrgyz_Khaganate dbr:Eunuchs_in_China dbr:Eurasian_Steppe dbr:Eurasian_nomads dbr:List_of_tributary_states_of_China dbr:List_of_wars:_before_1000 dbr:List_of_wars_involving_Kyrgyzstan dbr:List_of_wars_involving_Mongolia dbr:Nomadic_pastoralism dbr:Sino-Roman_relations dbr:Protectorate_of_the_Western_Regions dbr:Wuzhuliu dbr:Parafilaria_multipapillosa dbr:Xianbei_state dbr:烏孫 dbr:Vokil dbr:Tuntuhe dbr:Yancai dbr:Wu-sun dbr:Wun-Sun dbr:Wusuns dbr:Ussun |
| is dbp:combatant of | dbr:Battle_of_Zhizhi |
| is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Wusun |
