Rationality (original) (raw)
Racionalita (z lat. ratio, rozum a rationalis, rozumný) je rozumnost či rozumovost, schopnost myslet, rozhodovat se a jednat na základě rozvahy, případně rozumných účelů a cílů, které lze obhájit důvody. Jako racionální se často hodnotí určité rozhodování a jednání právě vzhledem k nějakému cíli („cílová“ nebo „účelová racionalita“, instrumentální racionalita, ekonomická racionalita).
Property | Value |
---|---|
dbo:abstract | Racionalita (z lat. ratio, rozum a rationalis, rozumný) je rozumnost či rozumovost, schopnost myslet, rozhodovat se a jednat na základě rozvahy, případně rozumných účelů a cílů, které lze obhájit důvody. Jako racionální se často hodnotí určité rozhodování a jednání právě vzhledem k nějakému cíli („cílová“ nebo „účelová racionalita“, instrumentální racionalita, ekonomická racionalita). (cs) في علم النفس، العقلانية هي مصطلح شامل يشير إلى تلك الفروع من الدراسة التي تركز على الإدراك والفكر: على سبيل المثال، التخيل العقلي والوعي والمعرفة، كما هو الحال في علم النفس المعرفي. وقد استخدم مصطلح العقلانية في المقام الأول من قبل السلوكيين الذين يعتقدون أن علم النفس العلمي يجب أن يركز على هيكل العلاقات السببية للاستجابات، أو على وظائف السلوك. لا العقلية ولا السلوكيات من المجالات المتبادلة الحصرية؛ ويمكن رؤية عناصر واحدة في الآخرى، وربما أكثر من ذلك في العصر الحديث مقارنة مع ظهور علم النفس منذ أكثر من قرن. (ar) Rationalität beschreibt ein vernunftgeleitetes Denken und Handeln. Es ist an Zwecken und Zielen ausgerichtet. Gründe, die als vernünftig gelten, werden absichtlich ausgewählt. Der Ausdruck entstammt dem lateinischen rationalitas (‚Denkvermögen‘), abgeleitet von ratio (‚Berechnung‘, ‚Vernunft‘, ,Verstand', auch ‚Verhältnis‘, ‚(logischer) Grund‘, ‚Rechtfertigungsgrund‘, ‚Begründung‘). Rationalität kann, je nach Anwendungsbereich und je nachdem, was man als vernünftig betrachtet, unterschiedliche Bedeutungen haben. Man spricht in der Moderne deshalb auch von verschiedenen Rationalitäten der einen Vernunft. (de) La racionalidad es la capacidad que permite pensar, evaluar, entender y actuar de acuerdo a ciertos principios de mejora y consistencia, para satisfacer algún objetivo o finalidad. El ejercicio de la racionalidad está sujeto a mejora continua. Cualquier construcción mental llevada a cabo mediante procedimientos racionales tiene por tanto una estructura lógico-mecánica distinguible (razonamiento) (es) Arrazionaltasuna arrazoiz pentsatu, erabaki eta jarduteko jokabideen multzoa da, norberaren helburuak lortzeko koherentziaz eta printzipio zenbait jarraituz. Jokabide horiek arrazionalak direla esaten da orduan. Printzipio horiek jarraitu ez badira, jokabidea irrazionala edo irrazionaltasunez jokatu dela esaten da. Latineko rationalitas hitzetik dator eta azken hau aldi berean ratio (arrazoia, neurria, ulermena) hitzetik. Kontzeptuak hainbat esanahi ditu diziplina desberdinetan. (eu) En philosophie, en psychologie et en sociologie, la rationalité est un concept servant à définir et mesurer la capacité de raisonnement, telle qu'elle se manifeste dans un (ou des) comportement(s) humain(s). Plus précisément, le mot désigne la qualité de ce qui, dans l’ordre de la connaissance, est rationnel (c'est-à-dire relevant de l'usage de la raison, ou intellect) et de ce qui, plus rarement, dans l’ordre de la pratique, relève du raisonnable. Le concept de rationalité a été fortement valorisé au XVIIe siècle par le philosophe René Descartes et le rationalisme puis, au XVIIIe siècle, par la philosophie des Lumières, qui l'a opposé aux croyances (qualifiant celles-ci d'obscurantistes) et, de manière plus ou moins affichée, à la religion. Différents moralistes, notamment en Grande-Bretagne (en particulier Adam Smith) se sont alors appuyés sur ce concept pour fonder une nouvelle discipline : l'économie. Il est établi que le domaine où la rationalité se trouve le plus souvent mise à contribution est la science. À la suite de Smith, une majorité d'économistes ont élaboré leurs analyses et leurs théories sur le concept de rationalité, entendant par là même conférer à leur discipline le statut de science. Encore aujourd'hui, la formule « rationalité économique » sert à désigner le comportement d’agents qui, par le biais de procédures découlant de la raison, cherchent à optimiser des objectifs, en premier lieu le profit. Or cette prétention au statut de science et, plus généralement, cette absolutisation du concept de rationalité fait débat. Estimant au début du XXe siècle que cette quête d'optimisation avait non seulement monté en puissance et gagné l'ensemble de société des pays industrialisés mais qu'elle constituait la cause première de l'industrialisation, le sociologue Max Weber a parlé de « rationalité en finalité » et de « processus de rationalisation ». Depuis, le concept de rationalité questionne non seulement la sociologie mais l'ensemble des sciences humaines, jusqu'à ceux-là mêmes qui y recourent : « Les limites que rencontre l’application du principe de rationalité aux actions sociales (...) sont-elles les mêmes pour une science du modèle comme l’économie ou une science de l’enquête comme la sociologie ? ». (fr) Rationality is the quality of being guided by or based on reasons. In this regard, a person acts rationally if they have a good reason for what they do or a belief is rational if it is based on strong evidence. This quality can apply to an ability, as in rational animal, to a psychological process, like reasoning, to mental states, such as beliefs and intentions, or to persons who possess these other forms of rationality. A thing that lacks rationality is either arational, if it is outside the domain of rational evaluation, or irrational, if it belongs to this domain but does not fulfill its standards. There are many discussions about the essential features shared by all forms of rationality. According to reason-responsiveness accounts, to be rational is to be responsive to reasons. For example, dark clouds are a reason for taking an umbrella, which is why it is rational for an agent to do so in response. An important rival to this approach are coherence-based accounts, which define rationality as internal coherence among the agent's mental states. Many rules of coherence have been suggested in this regard, for example, that one should not hold contradictory beliefs or that one should intend to do something if one believes that one should do it. Goal-based accounts characterize rationality in relation to goals, such as acquiring truth in the case of theoretical rationality. Internalists believe that rationality depends only on the person's mind. Externalists contend that external factors may also be relevant. Debates about the normativity of rationality concern the question of whether one should always be rational. A further discussion is whether rationality requires that all beliefs are reviewed from scratch rather than trusting pre-existing beliefs. Various types of rationality are discussed in the academic literature. The most influential distinction is between theoretical and practical rationality. Theoretical rationality concerns the rationality of beliefs. Rational beliefs are based on evidence that supports them. Practical rationality pertains primarily to actions. This includes certain mental states and events preceding actions, like intentions and decisions. In some cases, the two can conflict, as when practical rationality requires that one adopts an irrational belief. Another distinction is between ideal rationality, which demands that rational agents obey all the laws and implications of logic, and bounded rationality, which takes into account that this is not always possible since the computational power of the human mind is too limited. Most academic discussions focus on the rationality of individuals. This contrasts with social or collective rationality, which pertains to collectives and their group beliefs and decisions. Rationality is important for solving all kinds of problems in order to efficiently reach one's goal. It is relevant for and discussed in many disciplines. In ethics, one question is whether one can be rational without being moral at the same time. Psychology is interested in how psychological processes implement rationality. This also includes the study of failures to do so, as in the case of cognitive biases. Cognitive and behavioral sciences usually assume that people are rational to predict how they think and act. Logic studies the laws of correct arguments. These laws are highly relevant for the rationality of beliefs. A very influential conception of practical rationality is given in decision theory: it states that a decision is rational if the chosen option has the highest expected utility. Other relevant fields include game theory, Bayesianism, economics, and artificial intelligence. (en) Rasional adalah suatu pola pikir dimana seseorang cenderung bersikap dan bertindak berdasarkan logika dan nalar manusia. Rasional juga diartikan adalah hal yang bisa dilakukan dengan hal yang ada. Gagasan atau ide berpikir rasional memiliki keterkaitan dengan cabang ilmu filsafat. Pemikiran rasional terjadi dengan mempelajari cara berpikir menggunakan logika secara lurus, tepat, dan teratur. Rasionalitas diartikan sebagai suatu konsep normatif yang mengarah pada keyakinan seseorang dengan alasan seseorang dapat percaya dan bertindak. Namun, istilah "rasionalitas" cenderung digunakan secara berbeda dalam berbagai disiplin ilmu, termasuk diskusi khusus ekonomi, sosiologi, psikologi, biologi evolusioner dan ilmu politik. Argumen yang dibangun dengan memenuhi kaidah logika yang ada, dan dapat diterima akal, maka hal ini dapat sebut sebagai bagian ekspresi rasionalitas. Sebuah keputusan yang rasional adalah salah satu yang tidak hanya beralasan, tetapi juga optimal untuk mencapai tujuan atau memecahkan masalah. Menentukan optimal untuk perilaku rasional membutuhkan formulasi diukur dari masalah, dan membuat beberapa asumsi utama. Ketika tujuan atau masalah melibatkan membuat keputusan, faktor rasionalitas dalam berapa banyak informasi yang tersedia (misalnya lengkap atau pengetahuan yang tidak lengkap). Secara kolektif, perumusan dan latar belakang asumsi yang model di mana rasionalitas berlaku. Menggambarkan relativitas rasionalitas jika seseorang menerima model yang diuntungkan diri sendiri adalah optimal, maka rasionalitas disamakan dengan perilaku yang mementingkan diri sendiri ke titik yang egois, sedangkan jika seseorang menerima model yang menguntungkan kelompok yang optimal, maka perilaku murni egois dianggap tidak rasional. Hal demikian berarti untuk menegaskan rasionalitas tanpa juga menentukan asumsi model yang menggambarkan bagaimana latar belakang masalah dibingkai dan dirumuskan. (in) 합리성(合理性, rationality)은 합리적인 성질이나 상태를 의미하며 이성에 기반을 둔다. 합리성은 철학, 경제학, 사회학, 심리학, 진화생물학, 게임 이론, 정치학에서 그 의미가 달라질 수 있다. (ko) Rationaliteit is consistent handelen op basis van de rede. Hierbij vindt ideevorming en handelen plaats op basis van feiten met kennis van oorzaak en gevolg en zijn de te verwachten baten groter dan de verwachte kosten, maximalisatie van het verwachte nut of vooruitzicht. Hoewel rationaliteit objectiviteit veronderstelt en daarmee vrij zou moeten zijn van emoties, is het wel rationeel om bij rekening te houden met de emoties die voort kunnen komen uit een beslissing. Naast deze zijn er beperkingen aan de beschikbaarheid van informatie, cognitieve beperkingen en de beperkte tijd om tot een besluit te komen, de beperkte rationaliteit. Rationaliteit is van groot belang in het werk van Max Weber. Het was volgens hem de rationalisering die de moderne maatschappij mogelijk had gemaakt. Hij maakte onder meer onderscheid tussen doelrationaliteit en waarderationaliteit. Wat rationaliteit nu echter precies inhoudt, blijkt niet eenduidig te beantwoorden en Weber zelf onderscheidt al zestien verschillende betekenissen bij het begrip. (nl) Il termine razionalità, dal latino "ratio" (razio, cioè ragione, motivo, senso) indica la proprietà di quei princìpi o processi dotati di una logica consequenziale e stabilita a priori. Nel parlare quotidiano indica il comportarsi in maniera equilibrata. (it) Racionalidade é a qualidade ou estado de ser sensato, com base em fatos ou razões. A racionalidade implica a conformidade de suas crenças com umas próprias razões para crer, ou de suas ações com umas razões para a ação. “Racionalidade" tem significados diferentes especializados em economia, sociologia, psicologia, biologia evolutiva e ciência política. Uma decisão racional é aquela que não é apenas fundamentada, mas também é ideal para alcançar um objetivo ou resolver um problema. Determinar otimização para o comportamento racional exige uma formulação quantificável do problema, e fazer várias suposições-chave. Quando o objetivo ou problema envolve a tomada de uma decisão, o fator de racionalidade em quanta informação está disponível (por exemplo, conhecimento completo ou incompleto). Coletivamente, a formulação e pressupostos de fundo são o modelo em que a racionalidade se aplica. Ilustrando a relatividade da racionalidade: se alguém aceita um modelo no qual beneficiando a si mesmo é o ideal, em seguida, a racionalidade é equiparado a um comportamento que é auto interessado, a ponto de ser egoísta; enquanto que, se alguém aceita um modelo no qual a beneficiar o grupo é o ideal, então o comportamento puramente egoísta é considerado irracional. É, portanto, sem sentido de afirmar a racionalidade sem especificar também os pressupostos do modelo de fundo que descrevem como o problema é enquadrado e formulado. (pt) Раціональність (від лат. Ratio — розум) — термін у найширшому сенсі означає розумність, свідомість, протилежність ірраціональності. У більш вузькому значенні — характеристика знання з точки зору його відповідності деяким принципам мислення. Використання цього терміну часто пов'язане з увагою до відмінностей в таких принципах, тому прийнято говорити про різні типи раціональності. (uk) 在哲學中,理性(英語:Rationality)是指人類能夠運用理智的能力。相對於感性的概念,它通常指人類在審慎思考各項客觀的證據後,以推理方式,推導出合理的結論。這種思考方式稱為理性。 感性和理性,都屬於意識的範疇,且為意識的性質。 理性,基於意識,是具有參照性的意識。 參照系,可以是生命,比如本能;也可以是知識,比如坐標;也可以是意識,比如自我。 理性,也代表其思想及行為不會被杏仁核劫持,能夠冷靜分析,控制情緒,是情緒智慧中重要的一部分。 (zh) Рациона́льность (от лат. ratio — разум) — термин, в самом широком смысле означающий разумность, осмысленность, противоположность иррациональности. В более специальном смысле — характеристика знания с точки зрения его соответствия некоторым принципам мышления. Использование этого термина часто связано с вниманием к различиям в таких принципах, поэтому принято говорить о различных типах рациональности. Существуют различные модели философского рассмотрения рациональности. Так, Макс Вебер различает формальную и субстантивную рациональность. Первая состоит в способности осуществлять калькуляцию и расчет в рамках принятия экономического решения. Субстантивная рациональность относится к более обобщенной системе ценностей и стандартов, которые интегрированы в мировоззрение. В других моделях рациональности в качестве её основы рассматривались согласованность, эмпирическая адекватность, способность к росту содержательного знания. В плюралистических трактовках подчёркивается, что рациональность представляет собой конструкт, выполняющий роль методологического обоснования знания, но не имеющий универсального объективного референта. Применительно к разным культурам и эпохам выделяют свои виды рациональности: рациональность Нового времени, классическая рациональность, неклассическая рациональность и т. п. Каждой из таких рациональностей свойственен свой стиль мышления, свои проблемы и методы их решения, свой особый тип разума, порождающий такое знание, которое для данной эпохи и культуры считается рациональным. Предпринимаются и попытки выделить общие для всех видов рациональности черты. В философии науки проблема рациональности связана с проблемой научности и выделением рациональных методов науки. Эта проблема известна как проблема демаркации и успешного решения не имеет. (ru) |
dbo:thumbnail | wiki-commons:Special:FilePath/MaxWeber1919FotoLeifGeiges.jpg?width=300 |
dbo:wikiPageExternalLink | http://www.earlham.edu/~peters/writing/leglreas.htm https://web.archive.org/web/20151031091523/http:/ruccs.rutgers.edu/ArchiveFolder/Research%20Group/Publications/Reason/ReasonRationality.htm http://plato.stanford.edu/entries/rationality-historicist/ |
dbo:wikiPageID | 61032 (xsd:integer) |
dbo:wikiPageLength | 119159 (xsd:nonNegativeInteger) |
dbo:wikiPageRevisionID | 1118497762 (xsd:integer) |
dbo:wikiPageWikiLink | dbr:Bayesian_epistemology dbr:Bell-bottoms dbr:Prisoner's_dilemma dbr:Psychology dbr:Psychopath dbr:Rules_of_inference dbr:Satisficing dbr:Moral dbr:Nash_equilibrium dbr:Principle_of_rationality dbr:Behavioral_economics dbr:Behavioral_sciences dbr:Belief dbr:Bernard_Williams dbr:Boston_Celtics dbr:Bounded_rationality dbr:David_Hume dbr:Deductive_reasoning dbc:Principles dbc:Metaphilosophy dbr:Argument dbc:Philosophy_of_psychology dbr:John_Searle dbr:Julian_Baggini dbr:Perception dbr:Religious dbr:Richard_Brandt dbr:Utilitarianism dbr:Validity_(logic) dbr:Value_(ethics) dbr:Decision_theory dbr:Defeasible_reasoning dbr:Desire dbr:Instinct dbr:Intelligent_agent dbr:Intention dbr:Internalism_and_externalism dbr:Introspection dbr:John_Broome_(philosopher) dbr:Self-interest dbr:Psychology_of_reasoning dbc:Philosophy_of_life dbr:Conditional_probability dbr:Confirmation_bias dbr:Consistency dbr:Amygdala dbc:Rational_choice_theory dbr:Max_Weber dbr:Memory dbr:Ruth_M._J._Byrne dbr:Climate_change dbr:Cognitive_biases dbr:Cognitive_science dbr:Game_theory dbr:Gerd_Gigerenzer dbr:Minister_without_portfolio dbr:Moral_responsibility dbr:Morality dbr:Motivation dbr:Conjunction_fallacy dbr:Contradiction dbr:Cristina_Bicchieri dbr:Think dbr:Thinking dbr:Pascal's_Wager dbc:Philosophical_methodology dbr:LessWrong dbr:Logic dbr:Lucy_Suchman dbr:Deliberation dbr:Emotion dbr:Empirical_evidence dbr:Empirical_research dbr:Frank_Cameron_Jackson dbr:Horoscope dbr:Ideal_type dbr:Perfectionism_(philosophy) dbr:Permission_(philosophy) dbr:Person dbr:Proposition dbr:Mental_state dbr:Squaring_the_circle dbr:Microeconomics dbc:Philosophical_logic dbr:Burden_of_proof_(philosophy) dbr:Action_(philosophy) dbc:Concepts_in_the_philosophy_of_mind dbc:Concepts_in_the_philosophy_of_science dbr:Causality dbr:Thought_experiment dbr:Truth dbr:William_Frankena dbr:Wishful_thinking dbr:Dual_process_theory dbr:Cost-benefit_analysis dbr:Irrationality dbr:Jesús_Mosterín dbr:Ethical dbr:Justification_(epistemology) dbr:Law_of_thought dbr:Self-serving_bias dbr:Von_Neumann–Morgenstern_utility_theorem dbr:Aesthetic dbr:Agra dbr:Alianza_Editorial dbr:Akrasia dbr:Dunning–Kruger_effect dbr:Dysrationalia dbr:Economics dbc:Philosophy_of_language dbr:Essence dbr:Ethical_intuitionism dbr:Ethics dbr:Expected_value dbr:Fashion dbr:Feminist dbr:Flipism dbr:Foundationalism dbr:Abilities dbr:Base_rate_fallacy dbr:Direction_of_fit dbr:Formal_fallacy dbr:Happiness dbr:Hindsight_bias dbr:Rational_choice_theory dbr:Preference dbr:Premise dbr:Probability dbr:Probability_theory dbr:Process dbr:Quality_(philosophy) dbr:Reason dbr:Relation_(philosophy) dbr:Heuristics dbr:High_blood_pressure dbr:International_relations dbr:Irrational dbr:Jean_Piaget dbr:Arithmetic dbr:Artificial_intelligence dbr:Astrology dbc:Ontology dbc:Perception dbc:Philosophy_of_law dbc:Philosophy_of_social_science dbc:Concepts_in_epistemology dbc:Concepts_in_metaphysics dbc:Critical_thinking dbc:Epistemology dbc:Philosophical_theories dbc:Philosophy_of_logic dbc:Rationalism dbc:Reality dbc:Reasoning dbc:Autonomy dbc:Concepts_in_ethics dbc:Concepts_in_logic dbc:Concepts_in_metaphilosophy dbc:Metaphysics_of_mind dbc:Hermeneutics dbc:Truth dbr:Choice dbr:Jürgen_Habermas dbr:Supervene dbr:Taj_Mahal dbc:Theories_of_truth dbr:Cognitive_bias dbr:Coherence_(linguistics) dbr:Egoism dbr:Heuristic dbr:Homo_economicus dbr:Temptation dbr:Well-being dbr:Modus_ponens dbr:Superrationality dbr:Salmonella dbr:Axiom dbr:Buridan's_ass dbr:Philip_Johnson-Laird dbr:Philosophy dbr:Social_actions dbr:Sources_of_knowledge dbr:St._Petersburg_paradox dbr:Classical_economics dbr:Classical_logic dbr:Cognitive_sciences dbr:The_good dbr:Immanuel_Kant dbr:Informal_fallacies dbr:Intelligence dbr:Knowledge dbr:Methodologies dbr:Mind dbr:Categorical_imperative dbr:Rational_pricing dbr:Rationalism dbr:Rationalization_(making_excuses) dbr:Reasoning dbr:Reflective_equilibrium dbr:List_of_cognitive_biases dbr:Utility dbr:Wason_selection_task dbr:Neuroscience dbr:Euclidean_geometry dbr:Expected_utility_hypothesis dbr:Experience dbr:Imputation_(game_theory) dbr:Loyalty dbr:Obligation dbr:The_Nature_of_Rationality dbr:Counterintuitive dbr:Evidence dbr:Naturalized_epistemology dbr:Psychotherapy dbr:Humanist dbr:Instrumental_rationality dbr:Normativity dbr:Rational_animal dbr:Rational_emotive_behavior_therapy dbr:Robert_Audi dbr:Scientific dbr:Bayesian_probability_theory dbr:Bayesianism dbr:Hume's_law dbr:Formal_sciences dbr:Rational_intuition dbr:Concept_formation dbr:Contradictory dbr:Problem-solving dbr:Ethical_dilemmas dbr:Judging dbr:Dilemmas dbr:Expected_utility dbr:Logically_consistent dbr:Subjective_probability dbr:Weakness_of_the_will dbr:Weighted_sum dbr:Enkrasia dbr:File:MaxWeber1919FotoLeifGeiges.jpg dbr:Nonrational |
dbp:date | August 2022 (en) |
dbp:wikiPageUsesTemplate | dbt:Authority_control dbt:Citation_needed dbt:Cite_journal dbt:Distinguish dbt:Div_col dbt:Div_col_end dbt:Expand_section dbt:ISBN dbt:Main dbt:Portal dbt:Redirect dbt:Rp dbt:Section_link dbt:Short_description dbt:Which dbt:Cite_quote dbt:Philosophy_topics |
dbp:with | subsections on ancient Greek philosophy and Kant (en) |
dct:subject | dbc:Principles dbc:Metaphilosophy dbc:Philosophy_of_psychology dbc:Philosophy_of_life dbc:Rational_choice_theory dbc:Philosophical_methodology dbc:Philosophical_logic dbc:Concepts_in_the_philosophy_of_mind dbc:Concepts_in_the_philosophy_of_science dbc:Philosophy_of_language dbc:Ontology dbc:Perception dbc:Philosophy_of_law dbc:Philosophy_of_social_science dbc:Concepts_in_epistemology dbc:Concepts_in_metaphysics dbc:Critical_thinking dbc:Epistemology dbc:Philosophical_theories dbc:Philosophy_of_logic dbc:Rationalism dbc:Reality dbc:Reasoning dbc:Autonomy dbc:Concepts_in_ethics dbc:Concepts_in_logic dbc:Concepts_in_metaphilosophy dbc:Metaphysics_of_mind dbc:Hermeneutics dbc:Truth dbc:Theories_of_truth |
gold:hypernym | dbr:Quality |
rdf:type | owl:Thing dbo:Organisation |
rdfs:comment | Racionalita (z lat. ratio, rozum a rationalis, rozumný) je rozumnost či rozumovost, schopnost myslet, rozhodovat se a jednat na základě rozvahy, případně rozumných účelů a cílů, které lze obhájit důvody. Jako racionální se často hodnotí určité rozhodování a jednání právě vzhledem k nějakému cíli („cílová“ nebo „účelová racionalita“, instrumentální racionalita, ekonomická racionalita). (cs) في علم النفس، العقلانية هي مصطلح شامل يشير إلى تلك الفروع من الدراسة التي تركز على الإدراك والفكر: على سبيل المثال، التخيل العقلي والوعي والمعرفة، كما هو الحال في علم النفس المعرفي. وقد استخدم مصطلح العقلانية في المقام الأول من قبل السلوكيين الذين يعتقدون أن علم النفس العلمي يجب أن يركز على هيكل العلاقات السببية للاستجابات، أو على وظائف السلوك. لا العقلية ولا السلوكيات من المجالات المتبادلة الحصرية؛ ويمكن رؤية عناصر واحدة في الآخرى، وربما أكثر من ذلك في العصر الحديث مقارنة مع ظهور علم النفس منذ أكثر من قرن. (ar) Rationalität beschreibt ein vernunftgeleitetes Denken und Handeln. Es ist an Zwecken und Zielen ausgerichtet. Gründe, die als vernünftig gelten, werden absichtlich ausgewählt. Der Ausdruck entstammt dem lateinischen rationalitas (‚Denkvermögen‘), abgeleitet von ratio (‚Berechnung‘, ‚Vernunft‘, ,Verstand', auch ‚Verhältnis‘, ‚(logischer) Grund‘, ‚Rechtfertigungsgrund‘, ‚Begründung‘). Rationalität kann, je nach Anwendungsbereich und je nachdem, was man als vernünftig betrachtet, unterschiedliche Bedeutungen haben. Man spricht in der Moderne deshalb auch von verschiedenen Rationalitäten der einen Vernunft. (de) La racionalidad es la capacidad que permite pensar, evaluar, entender y actuar de acuerdo a ciertos principios de mejora y consistencia, para satisfacer algún objetivo o finalidad. El ejercicio de la racionalidad está sujeto a mejora continua. Cualquier construcción mental llevada a cabo mediante procedimientos racionales tiene por tanto una estructura lógico-mecánica distinguible (razonamiento) (es) Arrazionaltasuna arrazoiz pentsatu, erabaki eta jarduteko jokabideen multzoa da, norberaren helburuak lortzeko koherentziaz eta printzipio zenbait jarraituz. Jokabide horiek arrazionalak direla esaten da orduan. Printzipio horiek jarraitu ez badira, jokabidea irrazionala edo irrazionaltasunez jokatu dela esaten da. Latineko rationalitas hitzetik dator eta azken hau aldi berean ratio (arrazoia, neurria, ulermena) hitzetik. Kontzeptuak hainbat esanahi ditu diziplina desberdinetan. (eu) 합리성(合理性, rationality)은 합리적인 성질이나 상태를 의미하며 이성에 기반을 둔다. 합리성은 철학, 경제학, 사회학, 심리학, 진화생물학, 게임 이론, 정치학에서 그 의미가 달라질 수 있다. (ko) Il termine razionalità, dal latino "ratio" (razio, cioè ragione, motivo, senso) indica la proprietà di quei princìpi o processi dotati di una logica consequenziale e stabilita a priori. Nel parlare quotidiano indica il comportarsi in maniera equilibrata. (it) Раціональність (від лат. Ratio — розум) — термін у найширшому сенсі означає розумність, свідомість, протилежність ірраціональності. У більш вузькому значенні — характеристика знання з точки зору його відповідності деяким принципам мислення. Використання цього терміну часто пов'язане з увагою до відмінностей в таких принципах, тому прийнято говорити про різні типи раціональності. (uk) 在哲學中,理性(英語:Rationality)是指人類能夠運用理智的能力。相對於感性的概念,它通常指人類在審慎思考各項客觀的證據後,以推理方式,推導出合理的結論。這種思考方式稱為理性。 感性和理性,都屬於意識的範疇,且為意識的性質。 理性,基於意識,是具有參照性的意識。 參照系,可以是生命,比如本能;也可以是知識,比如坐標;也可以是意識,比如自我。 理性,也代表其思想及行為不會被杏仁核劫持,能夠冷靜分析,控制情緒,是情緒智慧中重要的一部分。 (zh) Rationality is the quality of being guided by or based on reasons. In this regard, a person acts rationally if they have a good reason for what they do or a belief is rational if it is based on strong evidence. This quality can apply to an ability, as in rational animal, to a psychological process, like reasoning, to mental states, such as beliefs and intentions, or to persons who possess these other forms of rationality. A thing that lacks rationality is either arational, if it is outside the domain of rational evaluation, or irrational, if it belongs to this domain but does not fulfill its standards. (en) Rasional adalah suatu pola pikir dimana seseorang cenderung bersikap dan bertindak berdasarkan logika dan nalar manusia. Rasional juga diartikan adalah hal yang bisa dilakukan dengan hal yang ada. Gagasan atau ide berpikir rasional memiliki keterkaitan dengan cabang ilmu filsafat. Pemikiran rasional terjadi dengan mempelajari cara berpikir menggunakan logika secara lurus, tepat, dan teratur. Rasionalitas diartikan sebagai suatu konsep normatif yang mengarah pada keyakinan seseorang dengan alasan seseorang dapat percaya dan bertindak. Namun, istilah "rasionalitas" cenderung digunakan secara berbeda dalam berbagai disiplin ilmu, termasuk diskusi khusus ekonomi, sosiologi, psikologi, biologi evolusioner dan ilmu politik. Argumen yang dibangun dengan memenuhi kaidah logika yang ada, dan dapat (in) En philosophie, en psychologie et en sociologie, la rationalité est un concept servant à définir et mesurer la capacité de raisonnement, telle qu'elle se manifeste dans un (ou des) comportement(s) humain(s). Plus précisément, le mot désigne la qualité de ce qui, dans l’ordre de la connaissance, est rationnel (c'est-à-dire relevant de l'usage de la raison, ou intellect) et de ce qui, plus rarement, dans l’ordre de la pratique, relève du raisonnable. (fr) Rationaliteit is consistent handelen op basis van de rede. Hierbij vindt ideevorming en handelen plaats op basis van feiten met kennis van oorzaak en gevolg en zijn de te verwachten baten groter dan de verwachte kosten, maximalisatie van het verwachte nut of vooruitzicht. (nl) Racionalidade é a qualidade ou estado de ser sensato, com base em fatos ou razões. A racionalidade implica a conformidade de suas crenças com umas próprias razões para crer, ou de suas ações com umas razões para a ação. “Racionalidade" tem significados diferentes especializados em economia, sociologia, psicologia, biologia evolutiva e ciência política. Uma decisão racional é aquela que não é apenas fundamentada, mas também é ideal para alcançar um objetivo ou resolver um problema. (pt) Рациона́льность (от лат. ratio — разум) — термин, в самом широком смысле означающий разумность, осмысленность, противоположность иррациональности. В более специальном смысле — характеристика знания с точки зрения его соответствия некоторым принципам мышления. Использование этого термина часто связано с вниманием к различиям в таких принципах, поэтому принято говорить о различных типах рациональности. В философии науки проблема рациональности связана с проблемой научности и выделением рациональных методов науки. Эта проблема известна как проблема демаркации и успешного решения не имеет. (ru) |
rdfs:label | عقلانية (علم نفس) (ar) Racionalita (cs) Rationalität (de) Racionalidad (es) Arrazionaltasun (eu) Rationalité (fr) Rasionalitas (in) Razionalità (it) 합리성 (ko) Rationality (en) 合理性 (ja) Rationaliteit (nl) Рациональность (ru) Racionalidade (pt) 理性 (zh) Раціональність (uk) |
owl:differentFrom | dbr:Rationalism |
owl:sameAs | freebase:Rationality http://d-nb.info/gnd/4048507-9 wikidata:Rationality dbpedia-ar:Rationality http://bn.dbpedia.org/resource/যৌক্তিকতা http://ckb.dbpedia.org/resource/ئاوەزمەندی dbpedia-cs:Rationality dbpedia-cy:Rationality dbpedia-da:Rationality dbpedia-de:Rationality dbpedia-es:Rationality dbpedia-eu:Rationality dbpedia-fa:Rationality dbpedia-fi:Rationality dbpedia-fr:Rationality dbpedia-hu:Rationality dbpedia-id:Rationality dbpedia-it:Rationality dbpedia-ja:Rationality dbpedia-kk:Rationality dbpedia-ko:Rationality http://lt.dbpedia.org/resource/Racionalumas http://lv.dbpedia.org/resource/Racionalitāte dbpedia-mk:Rationality dbpedia-nl:Rationality dbpedia-no:Rationality dbpedia-oc:Rationality dbpedia-pt:Rationality dbpedia-ro:Rationality dbpedia-ru:Rationality dbpedia-simple:Rationality dbpedia-sk:Rationality http://ta.dbpedia.org/resource/பகுத்தறிவு dbpedia-tr:Rationality dbpedia-uk:Rationality dbpedia-vi:Rationality dbpedia-zh:Rationality https://global.dbpedia.org/id/55hVH |
prov:wasDerivedFrom | wikipedia-en:Rationality?oldid=1118497762&ns=0 |
foaf:depiction | wiki-commons:Special:FilePath/MaxWeber1919FotoLeifGeiges.jpg |
foaf:isPrimaryTopicOf | wikipedia-en:Rationality |
is dbo:mainInterest of | dbr:Julia_Galef dbr:Menachem_Fisch dbr:Patricia_Greenspan dbr:Hans_Albert dbr:Jeremy_Shearmur dbr:Karl_Popper |
is dbo:nonFictionSubject of | dbr:Rationality_(book) |
is dbo:notableIdea of | dbr:Cornelius_Castoriadis |
is dbo:wikiPageDisambiguates of | dbr:Rational_(disambiguation) |
is dbo:wikiPageRedirects of | dbr:Being_rational dbr:Reason-responsiveness dbr:Scientific_rationality dbr:Rational dbr:Theoretical_rationality dbr:Practical_rationality dbr:Hyperrational dbr:Hyperrationality dbr:Rational_decision dbr:Rational_economic_actor dbr:Rational_point_of_view dbr:Rational_thinking dbr:Rational_thought dbr:Wertrational |
is dbo:wikiPageWikiLink of | dbr:Amsterdam_Declaration dbr:Bayesian_epistemology dbr:Behavioral_assumption dbr:Prabhat_Ranjan_Sarkar dbr:Prisoner's_dilemma dbr:Problem_of_induction dbr:Psychological_typologies dbr:Ronald_Grossarth-Maticek dbr:Ross_Geller dbr:Sam_Harris dbr:Sanity dbr:Satisficing dbr:Saxon_Garden dbr:Scientific_management dbr:Scott_Lilienfeld dbr:Being_rational dbr:Elie_A._Shneour dbr:List_of_atheists_(surnames_N_to_Q) dbr:List_of_awards_and_nominations_received_by_Penn_&_Teller:_Bullshit! dbr:Michael_Neumann dbr:Modernism_(Islam_in_Indonesia) dbr:Moore's_paradox dbr:Moral_circle_expansion dbr:Philosophical_Fragments dbr:Two_Dogmas_of_Empiricism dbr:On_Legal_Theory_of_Muslim_Jurisprudence dbr:Open-mindedness dbr:Parodies_of_Harry_Potter dbr:Pascal's_wager dbr:Principle_of_rationality dbr:Surrogate_decision-maker dbr:Baron_Munchausen dbr:Behavioral_economics dbr:Bernard_Gert dbr:Bernard_Mandeville dbr:Bjørn_Hofmann dbr:Bounded_rationality dbr:Deconstruction dbr:Derek_Parfit dbr:Anthroposophy dbr:Applied_philosophy dbr:Argument_from_marginal_cases dbr:Argumentation_theory dbr:History_of_economic_thought dbr:History_of_medical_diagnosis dbr:History_of_science_in_early_cultures dbr:Howard_Richards_(academic) dbr:Julia_Galef dbr:Paul_Kurtz dbr:Penn_&_Teller:_Bullshit! dbr:Periyar dbr:Peter_Hacker dbr:Reign_of_Terror dbr:René_Vilatte dbr:Richard_Brandt dbr:Ulysses_and_the_Sirens_(Draper) dbr:Virgil_Nemoianu dbr:David_Miller_(philosopher) dbr:David_R._Heise dbr:Decision-making dbr:Decision_theory dbr:Decoloniality dbr:Decolonization_of_knowledge dbr:Definitions_of_education dbr:Definitions_of_knowledge dbr:Double_diversion dbr:Duncan_Pritchard dbr:Early_Islamic_philosophy dbr:Early_modern_philosophy dbr:Index_of_epistemology_articles dbr:Index_of_logic_articles dbr:Index_of_philosophy_articles_(R–Z) dbr:Index_of_psychology_articles dbr:Index_of_sociology_articles dbr:Indifference_curve dbr:Individual dbr:Individualism dbr:Inequity_aversion dbr:Infallibility dbr:Instinct dbr:Intention dbr:International_law dbr:International_legal_theories dbr:International_relations_theory dbr:Intransitivity dbr:Intuition_pump dbr:Liberalism dbr:Liberalism_and_progressivism_within_Islam dbr:List_of_paradoxes dbr:List_of_philosophical_concepts dbr:List_of_rationalists dbr:Postmodernity dbr:Practical_reason dbr:Preface_paradox dbr:Prescriptivity dbr:Commensurability_(philosophy_of_science) dbr:Common_sense dbr:Communicative_rationality dbr:Concepts_in_folk_art dbr:Conscience dbr:Cooper_v._Oklahoma dbr:Cooperative_principle dbr:Cornelius_Castoriadis dbr:Creation_myth dbr:Crime dbr:Critique_of_the_Kantian_Philosophy dbr:An_Economic_Theory_of_Democracy dbr:Mehdi_Noorbakhsh dbr:Menachem_Fisch dbr:Salvation_in_Christianity dbr:Generalized_game_theory dbr:Nudge_theory dbr:Objectivism dbr:Omission_bias dbr:Social_norm dbr:Philosophy_of_Søren_Kierkegaard dbr:Resurrection_of_Christ_(Raphael) dbr:Rational_agent dbr:Rationality_and_Power dbr:Personality_type dbr:Quranic_inerrancy dbr:Éric_Weil dbr:17th_Precinct dbr:Christian_Wolff_(philosopher) dbr:Christian_theology dbr:Citizens'_assembly dbr:Civil_code dbr:Code-switching dbr:Edvard_Beneš dbr:Elisabeth_Noelle-Neumann dbr:Epistemology dbr:General_equilibrium_theory dbr:Georg_Henrik_von_Wright dbr:Gerd_Gigerenzer dbr:Gillian_Wise dbr:Bounded_rationality_in_environmental_decision_making dbr:Modern_Orthodox_Judaism dbr:Modern_portfolio_theory dbr:Monarchy_of_Thailand dbr:Monteiro_Lobato dbr:Moral_agency dbr:Motivation dbr:Murray_Bookchin dbr:Myers–Briggs_Type_Indicator dbr:Nakajima_Kotobuki dbr:Names_for_the_human_species dbr:Consilience dbr:Construction_grammar dbr:Contemporary_Stoicism dbr:Criteria_of_truth dbr:Critical_communicative_methodology dbr:Critical_theory dbr:Critical_thinking dbr:Patricia_Greenspan dbr:Skeptics_in_the_Pub dbr:Synectics dbr:Reason-responsiveness dbr:Anthony_Giddens dbr:Anthony_Quinton dbr:Arabs dbr:Arlington_County,_Virginia,_street-naming_system dbr:Armand_Hatchuel dbr:Bent_Flyvbjerg dbr:LessWrong dbr:Logic dbr:Logic_and_rationality dbr:Calculus_of_negligence dbr:Choice_architecture dbr:Shneur_Zalman_of_Liadi dbr:Si_(philosophy) dbr:Skepticality dbr:Stephen_Ross_(economist) dbr:Commons-based_peer_production dbr:Communicative_action dbr:Compassion_fade dbr:Deliberative_democracy dbr:Emotional_choice_theory dbr:Emotional_self-regulation dbr:Empiric_therapy dbr:Feeling dbr:Feminist_philosophy dbr:Frankfurt_School dbr:Harlow_v_Becker dbr:Harry_Potter_and_the_Methods_of_Rationality dbr:Hotelling's_law dbr:Ideology dbr:John_Passmore dbr:Rational-legal_authority dbr:Surrealist_automatism dbr:Moral_particularism dbr:Pleasure dbr:Macrohistory dbr:Majid_Adibzadeh dbr:Mental_state dbr:Sturm_und_Drang dbr:Marcelo_Dascal dbr:Market_distortion dbr:Matriphagy dbr:Maturidi dbr:Meaningful_life dbr:Microeconomics dbr:Autonomy dbr:Babylonia dbr:British_Caledonian dbr:Brother_and_Sister dbr:Buyer_decision_process dbr:Byung-Chul_Han dbr:Action_theory_(philosophy) dbr:Center_for_Applied_Rationality dbr:Age_of_Enlightenment dbr:Tom_Regan dbr:Darwin_Day dbr:Data_integrity dbr:Datar–Mathews_method_for_real_option_valuation dbr:Wikipedia dbr:William_Desmond_(philosopher) dbr:William_Whewell dbr:Wishful_thinking dbr:Dollar_auction dbr:Irrationalism dbr:Irrationality dbr:Japanese_philosophy dbr:Jewish_views_on_love dbr:Just-world_hypothesis dbr:Justice dbr:Justice_as_Fairness dbr:Justification_(epistemology) dbr:Juvenile_delinquency dbr:List_of_American_atheists dbr:Theoretical_psychology dbr:Misanthropy dbr:Von_Neumann–Morgenstern_utility_theorem dbr:Philosophical_skepticism dbr:Reasons_and_Persons dbr:Abdolkarim_Soroush dbr:Ada_Palmer dbr:Adam_Curtis dbr:Aden_Protectorate dbr:Aida_Yūji dbr:Alasdair_MacIntyre dbr:Albert_Ellis dbr:Aleksandar_Bošković dbr:Alexandre_Kojève dbr:Allan_Gibbard dbr:Altruism dbr:Anarchism_in_Greece dbr:Curriculum_theory dbr:Dustin_Moskovitz dbr:Dysrationalia dbr:Erik_Angner dbr:Euthyphro_dilemma dbr:Father_Brown dbr:Flipism dbr:Formal_epistemology dbr:Anil_Gupta_(philosopher) dbr:Balance_(advertisement) dbr:Bandwagon_effect dbr:British_Caledonian_in_the_1980s dbr:Nicola_Cuomo dbr:Nikolai_Ladovsky dbr:Ottoman_Empire dbr:Overblown_(book) dbr:Dialogic_learning dbr:Digital_mailroom dbr:Discounted_utility dbr:Disenchantment dbr:Education dbr:Educational_essentialism dbr:Faith_and_rationality dbr:Foucault–Habermas_debate dbr:German_philosophy dbr:Glossary_of_education_terms_(P–R) dbr:Glossary_of_education_terms_(S) dbr:Glossary_of_spirituality_terms dbr:Hillel_J._Einhorn dbr:History_of_Christian_theology dbr:History_of_experiments dbr:History_of_liberalism dbr:History_of_psychiatry dbr:History_of_scientific_method dbr:Islam_in_Libya dbr:Islamic_modernism dbr:Islamic_philosophy dbr:Medical_diagnosis dbr:Moral_disengagement dbr:Market_failure dbr:Scottish_Enlightenment dbr:Lucas_Introna dbr:Preference_(economics) dbr:Prophecy dbr:Randian_hero dbr:Rational_(disambiguation) dbr:Rationale dbr:Rationalism_(disambiguation) dbr:Rationalization dbr:Rationalization_(sociology) dbr:Reason dbr:Reason_(disambiguation) dbr:Regensburg_lecture dbr:Regret_(decision_theory) |
is dbp:mainInterests of | dbr:Julia_Galef dbr:Hans_Albert dbr:Jeremy_Shearmur |
is dbp:subject of | dbr:Rationality_(book) |
is dbp:subjects of | dbr:Reasons_and_Persons |
is rdfs:seeAlso of | dbr:Criticism_of_religion |
is owl:differentFrom of | dbr:Rationalism |
is foaf:primaryTopic of | wikipedia-en:Rationality |